Alltltti NitlfS-
ZATERDAG 10 0CT0BER 1914.
57ste JAARGANG No. 5469.
Uitgevers TRAPMAN Co.
EERSTE
BLAD.
Tweede
Kamer.
Binnenlandsch Nieuws.
Belgische vluchtelingen.
SCHAGEB
EODRANT.
Dit blad verschijnt viermaal per weekDinsdag, Woensdag,
Donderdag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 9 ure wor
den ADVERTENTIEN in het eerst uitkomend nummer geplaatst.
SCHAGEN, LAAN D 5. - Int. Teleph. N8. 2a
Prijs per jaar f 3.Per post f 3.60. Losse nummers 5 cent.
AD VERTENTIEN van 1 tot 5 regels f 0.25 iedere regel meer 5 ct.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Dit nummer bestaat uit twee binden.
Den, Haag, 8 October.
Het heden goedgekeurde ontwerp tot wijziging vajn
de Overgangsbepaling de(r Auteurswet-1912 heeft, al
lereerst tot strekking, die wet oo|k tot Ned.^Indi'ë
uit te breiden. En, voorts onn door een, jaar verlen
ging van den ovefrgangs-iteirimijni een commissie in de
gelegenheid te stellen, de belangen van, fondsen-hou
ders enz. nog eens grondig na te gaan. Er zijn b/ler
tal van moeilijkheden. Het debat daarover waar
aan de heeren De Jong. Troelstra. Schim v. der
Loeff, Van, Hamel, Aajberee deelnamen, had plaats
in eene voor Luisteren blijkbaar onmachtige Kamer.
Op Antwerpen,^ misère is aller aandacht nu gespitst.
Naar (le bulletins wordt gehunkerd. Bovendien: ae
politiek© .„veer" is verslapt tijdelijk verlamd. Dit
moge op zichzelf verblijdend wezen, 't, werkt op
de vergadering als een „kater" op den man, die
fuifje doormaakte. Als de inzinking na de opwinding.
De Auteurswet-1912 brengt allerlei moeilijkheden
van uitvoering met zich. Jurisprudentie bestond nog
bijna niet om zich aan vast te. haken- De oorspronr
kelijke auteurs van veile kostbare ülUBtrafctön. zijn hjet
te vinden. Sommige categorieën,prof. Van Ham1©!
noemde het NederlandSche Bureau voor muziek-
auteursrecht vinden de verlenging van dein over
gangstermijn van twee op drie jaren juist i n b t r ij d
met hunne belangen. De commissie zal dat alles heb
ben uit te zoeken, na te gaan, En over de juiste
betericenis van „verveelvoudiging"1 (van geestelijk
eigendom, volgens den minister, van, oplaag, voorraad,
volgens mr. Troeistna) moet men de uitspraak des
rechters afwachten-
Ten s'otte legden ajlen zich bij de wijziging der
Regeer'ng n,eer. Men had! allichts in, iets korter ter
mijn tot dat goede resultaat kunnen geraken!...
Ook h6t ontwerp tot aanvulling en verhoogtng
van Hoofdstuk Waterstaat der Staatsbegrooting voor
1914 (werken aan het WBhelminaikanaal, de Vis-
schershaven te IJmuoklefn, ©- i» z. !h. s. aangeno
men. Hier vond de heer Kleerekopef gelegenheid' mi
nister Lely de verklaring te ontlokken, dat dein Raad.
van Toezicht opdracht is verleend, onderzoek tn te
stellen Tia^r de boestanden in de werkplaatsen der
spoorwegmaatschappijen. De heer Kleerekoper schets
te die toestanden als schandelijk en, onhoudbaar. De
menschen moeten zich ziek werken, zenuwlijden op
don hals halen om een dragelijk loontje te halen-
Vaak ontbre,ek* de tij dl om zfirih naar de W. C. te
begeven!... Berusten de gegevens van, dien heer Klee-
rekopcr (en deze afgevaardigde verklaart) daarvoor
in. te staan) dan is hier ongetwijfeld „periicul.um
in mora". Mag me.t verbetering niet worden, getalmd.
„geen dag en geen nacht". Minister Lely heeft
den heer Kleerekoper n,og verzekerd., dat niet Biecht»
de toestanden bij de S.S., maar ook die bij de H.IJ.S.M.
zullen worden nagegaan. Bij eerstgenoemde) maat
schappij was reeds sinds een drietal jaren een com
missie „diligent"
De heer De Meester heeft gepleit voor het onmid
dellijk d.w.z. in de eerste zitting na die van
morgen, Vrijdag 9 October, in openbare behande
ling nemen der ontwerpen tot verbetering van de pen'
sïoénen der minderen biji zeer- en landmacht. Zeker ls
't waar, dat nu men de officiers-pensioenen heeft
verbeterd, de billijkheid vordert ook deze ontwerpen
spoedig ter hand- 1® nemen. Dait wil de, Regeering
ook. Tegen de 40 mille,, hiermee gemoeid, ziet zij
niet op in dezen tijid van miüïoeneu-voteeTieai, zooalB
de heer De Meester uitdrukte. Slechts heeft zij be
zwaar om een tijdstip van behandeling te fixeeren.
Dat de heer De Meester nadat de voorzitter dit
had medegedeeld niet berustte, 't mag verwon
dering wekken. De heer Schaper wilde njet dadelijk
stemmen en dr. Bos deedi gevoelen^ dat het nfet hof
felijk jegens die Regeering zou zijn, na de verklaring
van dpn President, en, terwijl men overtuigd mag
zijn, van dep, goeden wil der Regeering in deze, toch
een datum van behandeling te fixeeren. De Kamer
bleek dat gevoelen te dieelen.
Morgen, Vrijdag, doen wij o.a., het 50 millioen-
ontwerp. dat betreffende den staat van beleg en nog
wat meer af.
Mr. ANTONIO.
ALKMAAR.
Door het Gemeentebestuur is ter algemeene kennis
gebracht, dat van Maandag 12 October a.s. af tot ni-
uer bericht, door de bakkers in verband met de nog
aanwezige meelvoorraad, niet anders gebakken en afge
leverd zal worden dan. brood, samengesteld uit 50 pet.
gebuild en 50 pet. ongebiuild tarwemeel tegen maxi
mum-prijzon van 22 cent voor melk- en 19 centen
voor waterbrood (gaar gebakken). Alleen bij uil/.ondenii
op verklaring van een geneesheer, zal ten behoeve van
zieken wittebrood gebakken worden.
ALKMAAR.
De eerste een. 50-tal Belgische vluchtelingen
zijn eergisteravond met den trein alhier aangekomen.
Zij: werden door de zorgen van het plaatselijk comité
onderdak gebracht in de oude ambachtsschool. Vermoe
delijk zulten vandaag nog circa 90 kinderen volgen.
NOORDSOHARWOUDE.
In de hier gehouden vergadering van de afd. Lan-
gedijk van den Algem. Ne». Geheelonth. Bond, zijn
respectievelijk tot voorzitter en secretaris herkozen de
heeren C. de Jong en C. Paarlberg. Men betuigde
instemming met net verzoek aan den Minister om
niet meer toe te staan dal graan gebezegd wordt voor
do bereiding van spiritualiën.
NOORDSCHARWOUDE.
Wij vernemen, dat ook hier Belgische vluchtelingen
zullen arriveeren. Nu, Langedijk is groot genoeg en
bij de prijzen der producten van heden kunnen toch
zeker wei een paar kostgangers worden geplaatst.
WEBRINGEN.
Na eene verbreking van verscheidene weken, is
Woensdag 1.1. de telefonische gemeenschap van Wie-
ringen met het vaste jand weder hersteld.
WI KRINGEN
LI.. Dinsdag bekwam schipper Buma met zijn
schip „Watergeus" érnstige averij nabij Marken. Door
de hoornsche boot werd Bama's schip met volle kracht
in de zijde aangevaren. Verzekering dekt eeaigszins
de schade.
BURGERVLOTBRUG.
Bij de aanbesteding te Burgervlotbrug van een boe
renhuis voor den beer Jb. Hagen, was laagste inschrij
ver de heer J. Kossen te Koegras voor f 0745. hoog
ste inschrijver P. Vleuger voor f9000. De gunning Is
aangehouden.
BELGISCHE KINDEREN.
Het bestuur der voreeniging „Tehuis voor Belgi
sche kinderen", Heeren-gracht 521, Amsterdam, mankt
bekend, dat aan zijn, oproeping om aan 1000 Belgi
sche kinderen in Nodenlandsche gezinnen hulsves
ting te verleeppn. in drie dagen tijde op schitterende
wijze is gehoor gegeven. Het kantoor der vereen 1-
ging werd in letterlijken zin bestormd, zoodat op het
laatst de deuren, moesten worden gesloten en het op
straat zwart zag van de menschen, zonder nog veel,
te zeggen over de zakken vol brieven, die binnen-'
kwamen en waarvoor afzonderlijk personeel moest
wordJep, aangesteld, om deze door te lezen, te schif
ten en te beantwoorden, VoorwnaT, eein heerlijk voor
beeld vanNederlandBchem weldadigheidszin en mee
leven in de rampen, welke het ongelukkige België
thans treffen!
ONZE GEZANT IN BELGIS.
Jhr. Van Wegde, Hr. MMs. gezant in België, heeft
gisterochtend: Antwerpen, waarheen de legatie tijdelijk
was overgebracht, verladen; hij te met eenlge apdere
vreemde gëzajDjte» over VUssItaJgejni naar Oostende ge
gaan, waar nu voorloopiig d!e standplaats van het
NederJapdsche gezantschap is.
BRAND IN EEN HUIS VAN BEWARING-
Eergisteravond werd de brandweer te 's-Gravenhage
gealarmeerd voor een brand in het Huis van Bewa
ring aan de Casuaristraat.
't Bleek dat brand was ontstaan in een cel op de
tweede verdieping, waar een vrouw was opgesloten.
Daar er geen lucifers in do oei aanwezig waren,
vermoedt men, dat de vrouw den brand heeft geslidil.
Zij werd in ae cel bezig gehouden mei vuurmakers
te vervaardigen en nu heeft zij vermoedelijk een vuur
maker tegen het gaslicht, z.g. hanggloeUiclit gehou
den; de voorraad krullen en de hars waarmede de
vuurmakers werden vervaardigd leverden een Jicht
brandbare massa, zoodat de cel weldra in vlam stond.
Voor dat hulp kon worden verleend was de vrouw
deerlijk verbrand, zoodat men voor haar leven vreest.
Beambten van de gealarmeerde brandweer verleen
den haar de eerste hulp, waarna een dokter van den
inmiddels gewaarsehuwden gemeentelijken geneeskundi
gen dienst de vrouw verder verbond. Zij werd vervolgen.^
naar het gemeenteziekenhuis vervoerd.
De brand had, wat de materieele schade betreft, ove
rigens niet veel te beduiden.
REG ELRIN G STARWE.
Eergister is te Amsterdam het stoomschip Eibergen
aangekomen, komende van Baitimore en geladen met
7500 ton tarwe, aangekocht door de Nederlandsche re
geering.
Het schip ligt aan de Silokade. Reeds gisteren is
men met net lossen begonnen, hetgeen door middel
van graanelevators geschiedt. Tel.
PRIJS ROGGEBROOD.
Het Kamerlid Sannes heeft Dinsdag ji. de volgende
schriftelijke vraag gericht tot den minister van land
bouw, nijverheid en handel
Is de minister bereid, teneinde zooveel mogelijk:
lo. den buitengewoon boogen prijs van het ge
broken Groningsch roggebrood te doen dalen;
2e. eenvormigheid in den roggebroodprijs te bren-
*cie rogge, welke conform de circulaire van 17 Octo
ber in ae provincie Groningen is gekocht of in bezit
genomen, ter beschikking te stellen van de hakkers
tegen een prijis, die den roggebroodprijs tot meer nor
maal peil zal terugbrengen, respectievelijk bij hand
having van den maximumprijs voor roggebrood dezen
op dit peil vast te stellen?
Hieraan kan worden toegevoegd, dat de minister
reeds ten deele aan dit verzoek is tegemoet gekomen.
nJ. door verlaging van den maximum-broodprijs van
48 op 40 cent per brood van 4K.G.
ALKMAAR.
In deze. gemeen/te heeft zich een comité gevormd,
tot het verleemen van hulp en steun aan Belgische
vluchtelingen,; van welk comité al3 voorzitter optreedt
de heer Mr. D. van Houweninge. als secretaris Mr.
Ledeboer en als penningmeester de heer J. P. Moems.
BURGERVIiOTBRUG.
Ten huize, van, den herbergier C. Constant had Don
derdag die publieke afbeetedluv' pffiaafs van he.t ma
ken eeaer boerderij voor rekening ram dien heer Jb.
Hagen te Alkmaar. De uilttslag was:
P. Veuger te Zijpe voor f 9000; M. Schrieken te
Zijpe voor f 8874; R. van Essen te Schoor] voor
f 7675; Joh. Schenk te Baj-slngertiorn voor f 7600;
P. Erika te Baralngerhorn voor f 7500; W. Nleman
te Zijpe voor f 7400; A. Eriks te Zijpe voor f 7375;
C. Rutsen, te N. Niedorp voor f 7320; J. R. Vlaming
te Schagen voor f 7299; R. Visser te SSnt Maarten
voor f 7190; C. de Graaf te N. Niedorp voor
f 7187.50; A. Kalf te N. Niedorp voor f 7184; J.
van, StlpriaaA te Barsangerhorn voor f 7177.50; P.
Voorman te Schagen voor f 7100; W. de Leeuw te
BurgervJotbrug voor f 7050; J. Veuger te St_ Maar
tensbrug voor f 7000; M. Groen te ZSjpe voor f 6925;
C. Sluis te Zijpe voor f 6910; J. Kossen te Koegras
voor f 6745.
De gunning ia aangehouden.
I)R SCHELDE OPEN VOOR HET ROODE KRUIS.
Te Amsterdam liepen, Donderdag hardnekkige ge
ruchten, dat de Engelsche regeering de onze geraad
pleegd had in zake het vrij laten paaseeren van En
gelsche schepen naar Antwerpen-
In verband hiermede hebben wij, aldus de Tel.,
ons tot het Engelsche gezantschap gewend, waar ons
werd medegedeeld, dat de Engelsche regeering de
toëstemming gevraagd had! om' ho&pitaalschepen onder
de Roode Kruis vlag naar Antwerpen te zenden, om
daar gewonden te haten.
Dit verzoek werd door ompe regeering onmiddellijk
ingewilligd.
HOOGWOUD.
De bijdrage voor het Steuncomité bedraagt alhier
f 323.25 per maand.
POGINGEN TOT VREDE.
Uitgaande van den hoer W. C. Visser te Nieuwe
Niedorp. is aan pl.m. 100 personen in Nederland een
uitnoodiging tot een bijeenkomst gezonden op Maan
dag 12 October in „Kras" te Amsterdam, waar kan
worden besproken- Recht tot oorlogsverklaring. Een
Statenbond, aanvangende voor West-Europa, Coöpera
tieve internationale geldmarkt, Afschaffing invoerrech
ten c.a. enz. Vragen kunnen worden gesteld als: Ziin
oorlogen noodzakelijk Moeten diplomaten in het geheim
werken? Mogen Aluantiën en Ententes ontstaan, andere
dan door den wensch der volkeren zelve?
Doel is een bond te vormen.
WAARLAND.
Vergadering van de tumbouwvereeniging Waarland
en Omstr." met het bestuur van de R. k. Kiesvcr-
eeniging te Zijdewind, op Donderdag 8 October 1914,
's avonds 7 uur, in do herberg „De Tortelduif' va»
den heer T. de Jong, alhier.
Voorzitter opent de vergadering met een welkom
aan de weinigen die hier tegenwoordig zijn, wijst op
de wéinige belangstelling voor het punt waarvoor wij
hier in verceniging met het bestuur der R. K. Kies-
vert- aiging samenkomen en geeft het woord aan den
secriaris, die de notulen leest, welke onveranderd
worden goedgekeurd. Hierna wordt door den heer C.
Jong voorlezing gedaan van de notulen der gecombi
neerde vergadering, die was belegd om met elkander
middelen te beramen tot wering der bedelarij, ten
einde deze middelen in een algemeene vergaaéring
nader uit te werken. Na een kleine aanmerking van
den heer Krabman, worden ook deze notulen goedge
keurd.
Alsnu wordt door den voorzitter het punt „bedelarij"
ingeleid en wenscht aan de vergadering 3 vragen te
stellen, n.1:: Moet er noodzakelijk worden gebedeld?,
Aan wien geeft men?, En waarvoor geeft men?. Op
heldere wijze wordt door den voorzitter uiteengezet
hoe de bedelarij het best kan worden geweerd en geeft
daarbij tevens het antwoord op bovengenoemde drie
heer Krabman kan zich er niet best mee ver
eenigen om alleman aan de deur af te schepen; vindt
dit wel een beetje hard. Hij weet wel, er zullen wel
luidjes zijn, die de centen omzetten in drank, maar
daarentegen zijn er ook wel, die er werkelijk brood
voor koopen. Spreker wijst dan nog op den abnormalen
toestand, die wij doormaken en meent, dat straks wel
verscheidene menschen aan de deur zullen komen,
die werkelijk broodgebrek hebben. Moeten wij die allen
wegsturen? Neen, dat kan ik niet doen, aldus spreker.
De heer Tromp (best. R.K. Kiesv.) spreekt zich in
dienzelfden geest uit.
De heer Scholten (voorz. R.K. Kiesv.) betoogt, dal
bedelarij is een noodzakelijk kwaad eai als iedere ge
meente zorgt voor z'n eigen armen, dan zouden de
bedelaars spoedig tot een minimum worden beperkt.
Nadat men nog eenigen tijd over dit punt had ge
discuteerd en de brutaliteit van sommige bedelaars
in het licht wordt gesteld, wordt met 19 stemmen voor,
2 tegen en 3 blanco besloten om bij advertentie in
verschillende bladen bekend te maken, dat in dezen
omtrek aan bedelaars niet wordt gegeven. Dan nog
zal verzocht worden aan den burgemeester, het daar-
Jioem to willen brengen, dat z.g. kasjesventers voor
zien moeten zijn van een bewijs van het hoofd der
gemeente waar zij willen venten. Aldus wordt be
sloten.
Ilerfstbemesting, welk punt uitvoerig wordt toege
licht door den heer Smeets, die daarbij gewaagd van
de voordeelen die men heeft van coöperatieven aan
koop. Doch men kan zich nog meer bevoordeelen.
aldus spr., als men zich direct wend tot het Centraal
Bureau te Enschedé, wat door spr. uitvoerig wordt
uiteengezet, 't Resultaat van 't een en ander Ls, dat
staande de vergadering 10000 K.G. kalk wordt be
steld. Ook wordt nog getracht dezelfde hoeveelheid
kalizout besteld te krijgen (minder wordt door dit
bureau niet afgdeverd) maar door de onvoltalligheid
der vergadering schoot dit niet op. Nu zal men Voor
dit laatste aan het Landbouwkautoor prijsopgaaf vré-
gen. Volgt rondvraag en sluiting.
AARTSWOUD.
In onze gemeente komen reeds een aantal geval
len van, mazelen voor onder de kinderen. Gélukkig
draagt de ziekte een goedaardig karakter.
HOOGWOUD.
Ook in onze gemeente zijn tegen, Maandag a.8. de
bakkers*, door B. en W. opgeroepen om te onderzoe
ken, hoe groot de voorraden meel nog zijn en dien
aangaande besprekingen te houden. Een, en ander
staat ln verband met dén, wetnsch van het Steun-co-
mitó, om zoo mogelijk de broodprijzen niet te .ver-
hoogen.
BROEK OP LANGENDIJK.
De heer J. Schagen te Broek op Langëndtjk heeft
onder vele blijken van belangstelling d^n dag her
dacht, waarop hij voor 25 jaar als tolefoonhouder in
functte trad.
LANGEDLTK.
Door do Coöperatieve Verbruik&viereenjgtng, geves
tigd te Zuidscharwoude, ls aan. de geaneentebestureh
van Anna Paulownapoldor, St- Pancras. Koedijk, Zuid
scharwoude, Broek op Langendijk, Noondacharwonde
en Oudkarspel, een! adres gericht mat hot verzoek een
gemeentelijke verordening in het leven te roepan op
het gewicht en de hoedanigheid, van, het brood.
ST, PANCRAS.
Sedert eenlge weken heerscht de typhus, gelukkig
maar ln, éen gezin. Heden1 ie een getval van roodvonk
geconstateerd.
DE „DOMINEE80HE" CATECHISEERT.
Nu ds. A. L. Th. van der Ven (modern), predi
kant der Ned. Herv.. Kerk te Moordrecht, als veld
prediker dienst doet, worden naar De Gouw t.aar
meldt, de catechisatiën in zijn, gemeente waargetp-
men door zij ra, echtgenoot, e.
W1ERINGERW4ARU.
Door onzen Burgemeester is dezer dagen -•••lag
gelegd op den oogst van 4% HA. ongedorsch i tar
we en 30 HL. gedorschen, te zamen ruim 200 HtU
WIERINGERWAARD.
Tot leden van de commissie van zetters voor des
Rijks belastingen zijn alhier herbenoemd de heorön,
K. K. Kaan en A. D. Sleutel en benoemd de, heer j
K. A. Kaan.
GROOTE KOEMARKTEN.
De groote najaarakoemark ten zullen gehouidein
worden te Purmerend op 12 October, te Schagen op
29 October, te Alkmaar op 2 November en te Hoorn
op 9 November.
Een stroom van duizenden en nog eens duizenden
Belgen zijn hr naar ons land gevlucht. De beschrijvin
gen" nit talrijke plaatsen komend van de groote ellende
onder deze verjaagden, vervullen ons met diep mede
lijden. Deze armen hebben op de meest ontzettende
wyze kennis gemaakt met den oorlogsramp.
Tot vervelens toe, zoo schrijft de correspondent
der NJl.Ct. te Roosendaal, spreek ik u over vluch
telingen. Zooeven gingen aldaar de deuren van vijf
donkere bagagewagens open, waar wij, bij het licht
van een draaglantaarn, 250 weezea ontwaarden. Ze
ker een 100 kindertjes beneden de 5 jaar, schuw en
naast elkaar gekropen op de vloeren, slaperig, hon
gerig, dorstig vooral. De uitgelcidendc zusters vertel
den, dat zij met haar armzalige kuddekuns twee da
gen onderweg waren geweest en sedert vanmorgen
vroeg hadden zij niets te eten of te drinken geliad.
Maar nauwoiijks hadden ze het gezegd, of daar kwa
men ze van alle kanten aandragen met dikke boter
hammen en glazen water, en het was aandoenlijk zooals
de wurmen daar gretig ln beten en het opslokten,
terwijl de soldaten hen al weer wegdroegen in hun
armen. En de ouderen, gehoorzaam, kwamen in rijen
van twee aan twee door het gedrang, ieder met een
dekentje over den arm.
Inmiddels - werden zieken doorgedragen op brancards,
en bel bezinksel van zoo'n groote stad scheen nu
wel mede gekomen, zoo gruwzaam haveloos waren
die stoeten ln lompen.
Ze schreeuwden nog telkens weer de herinnering
uit aan de visioenen bij hun vlucht uit de stad.
De Antwcrpscbc correspondent van het Handelsblad
schryft:
De uittocht dezen middag was. indien mogelijk, nog
trcurigeTj daar men tiians ook lammen, geporalyseer-
Üen en idioten vervoerde, somtijds de combinatie van
dit alles en dezen middag dwaalde op het station een
arme man, die in de eene hand zijn beddegood en op
den schouder een vrouwelijk wezen droeg, verlamd
en wezenloos, dat als een stuk .pakgoed ingcheschen
moest worden, kennende geluiden uitslaande en Ln een
hoek gezet, kreunende den weg naar Holland insloeg.
Iets later werd om een wagen gevraagd door m
familie, waarvan de dochter door de ellende aan een
zijde verlamd en verstandsverbijsterd was en die door
behulpzame spoormannen weggedragen werd, angstig
vasthoudende een pop uit doeken, het eenigc door
haar geredde voorwerp. Het gedold en de toewijding
van de beambten en militairen te Esschen en Roosen
daal met die duizenden radelooze menschen verdient
dc allerhoogste appreciatie. Militairen Ln Roosendaal
doen ais vrijwilliger dienst om de vluchtelingen van
water te voorzien en hun ellende te lenigen.
Naar verschillende plaatsen in ons land worden
de vluchtelingen vervoerd en overal met liefde ver
zorgd en opgenomen. Ook in Amsterdam kwam
Donderdagavond een talrijke stoet Belgische vluchtelin
gen aan: Het was een droeve stoet schrijft het Hbld.
En do arme vluchtelingen er waren er van
allerlei slag, maar meest toch behoorden ze tot de min
derbedeelden hadden niet veel te vertellen, na dé
emotie van den toch in de volle tremen, de zenuwspan
ning van de vlucht uit de beschoten vesting, al hun
aandacht gevestigd op de zorg om het kleine grut,
de oude vaders en moeders bijeen te houden, om
de armzalige resten van het kleine bezit niet in de
verwarring te verliezen. Niet veel te vertellen» nu aller
geest nog slechts beheerscht werd door dat eene, dat
vrecselijke, waartegen men hier veiligheid hoopte te
vinden. Daar waren er die reeds eergisteren ae be
narde stad waren ontvlucht, en den nacht hadden door
gebracht op het station in Roosendaal, gelukkig einde
lijk te zijn in Amsterdam, waar ze bekenden en vrienden
hadden. Daar waren anderen wcggeloopen op het uiterste
oogenblik, hier aangekomen, zooals ze waren toen de
angst voor de wreedkioodende granaten, dc schrik
voor de verwoesting en den brand ze had gegrepen.
Oh, mieheer, zulk ccn nacht, zulk een nacht I Den gan-
schen nacht door hoordet ge niets dan boeim boem I
En dan die glerke? de oplaaiende vlammen, ae gloed
der brandende huizen aan alle kanten. Het was af
schuwelijk.
In de Zuidstatie had den ganschen nacht het geheeie
personeel en wie er, vrouwen en kinderen, plaats kon
inden, gedoken gezeten in de kelders. En dat station
is in brand geschoten? vroegen wij. O, neen, nog niet,
vertelde een spoorwegman, met al zijn kameraden op
het laatste oogenblik weggevlucht. O, neen, nog niet
om acht uur. Nog niet om elf uur, vulde oen collega
aan. Maar elders in de stad woedde het vuur wei.
En steeds duurde die beschieting voort. De een ver
telde dat het gasthuis van Stuivenberg, het grootste
en meest moderne ziekenhuis van Antwerpen, in brand
was geschoten; een ander sprak het beslist tegen. Wei
schijnt het zeker te zijn dat het Poleis van Justitie
hedenmorgen Ln vlammen stond.
Vanmorgen was, aldus vertelden vluchtelingen, door
den commandant der stelling last gegeven de stad te
ontruimen. Voor drie uur had men Antwerpen te
verlaten, en haddea velen alreeds den raad om uit
te wijken gevolgd, nu kwam de grootste stroom los.
Antwerpen liep leeg. Zjpi er nog in Antwerpen geble-
bleven? Geen honderd, verklaarde met de zekerheid van
iemand die nimmer overdrijft, een welgedane spoor
wegman, wien de zenuwaentige spanning der over
haaste vlucht het spoorwegverkeer is geheel stop
gezet, de deuren zijn gesloten, zeide hij, ziin woorden
met een gebaar verduidelijkend een bedaardheid
in het ongeluk gaf, treffender dan de tranen der vrou
wen, die aldus aan het opgekropte leed uiting konden
geven.
Hel is al dc derde maal, dat ik vlucht, ik ea mijn ka
meraad, vertelde hij. Wij komea van Mechelen miehier.
Verjaagd daar door dc kogels van de Dutsers. Nu weer
s;-n Antwerpen naar hier, waar we dan toch voorloopig
veilig zijn. Van vrouw ea kinderen weel ik niet. O,
die zult ge wel vinden, troostten wii. Die zullen nog
in Roazendaal of elders over de HolLandsche grens
zijn. Neen, neen, verzekerde hij en het werd gezegd
emotieloos, alsof het de meest gewone zaak der wereld
wasDie zijn gevlucht naar de kant van Brugge naar
lOstende. Gril weet, zijn ze nu al doodgeschoten.
En diezelfde berusting vond men bij vele anderen,
liet doorgestane leed was te groot om veel te klagen,
te groot ook om veel te vertellen, anders dan van
den schrik der vreeselijke granaten, die gansch den
nacht bleven regenen over de geteisterde, stad.
Wat wist men van het lot der stad, van den strijd
der troepen, wat kon mten er van weten nu het hoofd
nog dof was, de ooren nog gonsden, van dat schrikke
lijke boem, boem, dat geheel den nacht los donderde
over de stad, terwijl men daar samengedrongen in de
donkere kelders bijeen zat, mannen, vrouwen en kin
deren; met de kleine mannen, zooalseen moedertje
zeide, vol gduk nu ze haar kleine schaar bijeenzag, be-
rijd van net angstwekkend gedonder, dat voorloopig