Schap Courant.
GRATIS.
NffiUWE ABONNÉ's
Zaterdag 19 December 1911.
57ste Jaargang No 5509.
DERDE. BLAD.
op dit blad ontvangen de Num
mers tot 1 Januari a.s.
- Ingezonden Stukken.
Barsingerhora, 19 Dec. 1914.
M. de R.l
Beleefd verzoek ik Ui eenige plaatsruimte voor on
derstaande regelen, waarvoor mijn oprechten dank.
Tol heden is in onze gemeente door de autoriteiten
altijd slechts hel hoogstnoodige gedaan tot verbetering
of bevordering van publieke belangen, inzonderhead .de
verlichting van openbare straten en wegen, waarin
pas de laatste jaren werd voorzien door gebrekkig ge
construeerde ietn overeenkomstig werkende petroleum-
lunlaarns, tot plotseling het verblijdende bericht hier
circuleerde: „We krijgen electiisch lichtI' gevolgd door
een, van overheidswege verspreide toelichting annex
inteekenbiljet, waarin uiteengezet wordt wat electrisch
licht ongeveer kost bij, verschillende lichtsterkten en
toepassingen.
Het is biji het gros onzer gemeentenaren, hoewel bij
de ineesten zeer oppervlakkig, meestal door hooren-
4 zeggen, bekend, dat electrische energie voor licht- en
krach tg ebruik zeer goed voldoet, erg gemakkelijk is,
zindelijk, niet duur enz., enz., kortom, het is de
kracht der toekomst.
Ook hiermede ga ik volkomen accoord: het is juist
daarom, dat ik mijne medeburgers aanraad, heden
en toekomst niet over één kam te scheren; electrroiteat
is voor Barsingerhora mi. nog niet de* aangewezen
kracht voor het heden, vooropgezet althans, dat wit
voor minder geld iets kunnen krijgen waar wij1 veeu
meer aan hebben. Ik bedoel daarmee: Steenkoolgas van
de Schager gasfabriek.
Ik geloof niet, dat onze Raad ach met die vraag
ooit heeft bezig gehouden; ik heb daarvan tenminste
nooit iets gemerkt, terwijl het dunkt mij, midden op
zijn weg lag, daarnaar oen serieus onderzoek in te
stellen.
Waarom is noodt getracht, de zienswijze van den Raad
van Schagen hieromtrent te leeren kennen, waar kor
telings onze naaste buren Winkel en N. Niedorp- zich
zelf de weelde eener gasfabriek zijn gaan veroorlooven
met het meeste succes; dit schijnt niet te zijn opge-
n erkt I Wel keek men over die buren heen naar Heer-
hugowaard, dat geëlectriseerd werd. Ik vind dit niet
bijsier practisch. Welke opofferingen aan moeite en
kosien zou het onzen Raad hebben geëischt, hiervan
eens een project te verkrijgen?
Was de Schager fabriek nog, zooals zij eenige jaren
gel den van ziob liet lezen en hooren, was dit Iets
■ideesnu zij echter, en dat weet hier toch ieder, on
der directie van den heqr Blaeser. een grondige uit-
breidings- en vc-rjongings-kuur heeft ondergaan, Is zij
zeer zeker in staat, benalve Schagen, ook onze drie
dorpen naar wensch te bedienen. Misschien was zij
dan wel haast volhelast, maar dan werkt zij ook het
iiie'ist economisch.
Zonder het te weten durf ik to veronderstellen, dat
Schagen tegen zoo iets geene princapieele bezwaren
zal hebben; hoe grooter debiet een handelszaak heeft,
hoe liever het den eigenaar zal zijn; de Kennemer
IToclriciteits-Mij. zal ook wel om ongeveer diezelfde
reden trachten, haar net verder uit te breiden.
En de technische bezwaren? Die zullen ook wel
niet onoverkomelijk zijn. Er zijn in ons land plaat
sen te over aan te wijzen, waar men gas betrekt van
een fabriek die verder af staat dan de afstand van
Schagen naar de verste huizen van Kolhorn of Hap
ringhuizem. De bewoners van 't Verlaat bijv. hebben
de vVinkelsche gasfabriek ook lang niet om het hoekje
van de deur; hoe ver loopt ide leiding wel van de fa
briek te Warmemhuizen? o.m. naar Dirkshom en Stroet.
Om nog een voorbeeld te noemen: de gasfabriek te
Loosduinen bij Den Haag bedient, behalvo deze plaats,
ook de op respectievelijk Óen ei anderhalf uur verder
gelegen dorpen Wateringen en Kwintsheul door één
buis. zonder gebruik te maken van een tusschen-gas-
houder of ander toestel, om den druk ter plaatse te
verhoog en en toch brandt daar de verste straatlan
taarn even helder als aan de fabriek.
Als bijzonderheid daene, dat op beide laatstgenoemde
plaatsen het steenkoolgas de lichtledding dier eleclri-
sche centrale te Monster, die aangelegd was om het
geheele Westlaind te verlichten, deed! verdwijnende
menschen daar moesten niet noodig meer electrici-
teit, toen zij gas konden krijgen; zij hadden er graag
de Icidingkosten voor over.
Hetzelfde feit staat ook te gebeuren te IJmuiden:
daar staat een centrale en men bouwt er een gasfa
briek I
Wat het finantieele gedeelte der kwestie betreft, vol
gens globale schatting zal, bij normale ijzerprijzen,
ae aanleg eener gasleiding eer lager dan hooger zijn
dan die van het geprojecteerde stroom-net voor Bar-
srnaerhom.
Dit is zoowel met binnen,- als buitenleidingen het
geval. De tegenwoordige binnen-stroomleidingen moe
ten volgens voorschrift der Kennemer Centrale met
het oog op kortsluiting en brandgevaar, worden ge
legd in stalen buizen, met. gebruikmaking van on
derdeden yan eboniet, marmer en koper, voor schake
ling, aftakking enz., behalve nog de stroomdraden
zelf;-men krijgt dus eerst als het ware een gasleiding,
waarin de electrische leiding komt te liggen.
Stel nu, dat de aanlegkosten nog hooger zullen
zijndat is dan nog geen bezwaar; men krijgt aan
sluitingen genoeg, ook van mindergegoeden, die men
niet behoeft te lokken met gratis zooveel lichtpunten,
zooals volgens raadsverslag d.d. 15 dezer sommige
raadsleden meenen te moeten doen bij; invoering .van
electriciteit, om voldoende toezegging van stroom-afname
te verkrijgen.
Tn de circulaire wordt wel genoemd, dat de gemeenle
die lichtpunten cadeau geefL doch de gelden daarvoor
noodig, waar komen die vandaan? Die zullen de stroom
verbruikers toch boven hun werkelijken stroom-prijs,
wel als ongemerkten toeslag moeten opbrengen.
Voert men daarentegen het muntgas-stelsel in, zelfs
tp et Verhoogden eenheids-prijs, zoo ziet men overal
gebeuren, diat de arbeidende klasse, zelfs bedeelden,
gas gebruiken, en doorgaans nog geen beetje Ook.
Het zou mij al bijzonder verwonderen, als dat nu
juist hier, alle statistieken ten spijt, niet gebeurde.
En wat geeft vooral dien menschen aanleiding, gas
te nemen? Om er op te kunnen koken! Geen briketten-
rook meer uit het fornuis, als de schoorsteen dein
raoVvi-nd heeft of de friss ene geur van een walmend
petroleumstel. Bn de verbruiksKosten? Vraag het aan
die menschen zelf. De lamp brandt precies twee en
een half uur van een 2Va-cent-stuk, dus kost een cent
per tr'ir. Een gewone staande gloeibrander, die goed
geregeld is en voorzien van een goed soort gloeikous
en een helder glas, gemiddeld 80 N.K. 'Normaalkousen'
licht. Een muntgas-gebruiker, die leiding, lampen en
comfoor kant en klaar gratis tn huis krijgt, op den
koop toe geen meterhuur betaalt, heeft dus te beschik
ken over 80 N.K. voor 1 ct. per uur, met de uitstra
lende warmte op den koop toe! Vergelijk dit nu met de
gemeentelijke circulaire.
Gebruikt men 'gewoon z.g. metergas, dan kan men
alle branders en comforen of fornuizen gebruiken die
men wil, staande of hangende ornamenten enz. Men
kan dan nog veel voordeliger to gang; gebruikt men
bijv. een Mandus-brandcr, dan heeft men voor 9/10
cent per uur een lichtje van circa 150 N.K. Daar
kan men met een metaaldraad-lamp van 50 N.K.
tegen 1>/» ct. per uur niet tegenop, af gebruikte men
de nieuwste ya Watt. lampen, die 50 pet. stroom-
bosparing geven. Waarom worden deze in de brochure
niet genoemd?
De kosten van kook gas zijn moeilijk op te geven,
daar de eene huismoeder vee! meer, of minder, gas
noodig heeft dan de andere, om hetzelfde dinée o.id.
gaar te krijgen. Wei is bekend, dat bij den tegen
woordige» olieprijs, men eenzelfde hoeveelheid wa
ter goedkooper met een goed gas comfoor dan met
een petroleumstel aan deta kook brengt; dit zegt dunkt
mij, meer dan genoeg.
Wat de bodrijis zekerheid aangaat, komt het In geen
bedehk, dat het gas het hierin van stroom ver wint.
De Schager gasfabriek kan desnoods een dag stop staan,
zonder dat ae gebruikers er iets van merken. En een
Centrale? Geen minuut. Dat dit geen uitvinding van
mijzelf is, mag blijken uit een gesprek tusschen den
directeur der Kennemer Centrale en een mij bekendë
gasdirecteur, waarbij eerstgenoemde deze voorsprong
van gas grof toegaf, terwijl hij wees op de gashouders.
Een electrische centrale heeft geen stroomberging van
beteekenis; die heeft een gasfabriek wél. Het minste
machinedefect kan het uitgebreidste net stroomloos
maken.
Tegen voorbeeld I in de gemeentelijke circulaire
voorkomend, is aan te voeren, dat met den daarin be
doelde ingezetene voorgesteld! wordt een doorsnee-b urger,
zonder winkel, werkplaats of zaakdie jaarlijks aan
stroom en meterhuur moet betalen f 34.40, d.i. pl.m.
f 2.85 per maand. Gedurende het langer dan een jaar
meter-opnemen, kwitanties schrijven en gelden incas-
seeren is mij opgevallen, dat te Schagen dergelijke
doorsnee-burgers, winter en zomer door elkaar ge
rekend, per maand vrij precies f 3 voor licht- en
kookgas hadden te betalen.
Voor dorpen als Barsingerhora en Kolhorn, waar
zooveel menschen zijn, die brongas gebruiken, zou
niet alleen voor hen zelf een gasleiding aanneme
lijker zijn, doch tevens voor de gemeente. Als hunne
bronnen afloopen, kunnen en zullen zij eerder hun
te kort uit de straatleiding suppleeren dan dat zij een
nieuwe wel laten boren, terwijf zij dat wel degelijk zul
len doen als ze voor de keus staan van een put boren
of de installatie opzouten en stroom nemen; die dat
doen, zullen over kookgas mee kunnen praten!
Ten gerieve der industrie behoeft Barsingerhora
zich ook niet door dik en dun op electriciteit te
werpen; de totaal jaarlijks benoodigde krachtstroom
zal op overwegend veehouders- en visschersdorpen
van weinig beteekenis zijn. Al gaat bijv. eén boer
eenmaal per week electrisch karnen, wat verbruikt
hij dan nog per jaar?
En als men de polders met electro-motoren gaat
leegmalen, zal zeer waarschijnlijk het geneesmid
del erger worden dan de kwaal. Het zal erg mooi
gaan, maar als de stroom-rekening komt?
Er zijn tegenwoordig moderne stoom- en andere
motoren genoeg, die misschien goedkooper de pol
ders leegscheppen met even groote bedrijfszeker
heid. '"■*1
Er worden would be voorstanders van electrici
teit aangetroffen, die tegen iedereen schermen over
groot gemak, knopjes omdraaien, geen lucifers noo
dig enz., enz.; hoeveel honderden lucifers worden
door diezelfden per jaar niet onthoofd voor pijpen
en sigaren, zonder er zelfs bij te denken? En is
nu opeens het houden van een dergelijken lucifer
boven een gasbrander nu zoo'n reuzentoer, nu men
weet, dat een electrische lamp aangestoken wordt
zonder vuur? Wil men per se dezelfde handelingen
uitvoeren als met een electrische leiding, bestaat
daarvoor alle gelegenheid. Met de z.g. Askania Gas-
fernzündung, die vooropgesteld, uitstekend werkt,
heeft men obk, waar men wil, een precies gelijk
knopje als bij electrioiteit om te draaien om op een
willekeurige plaats lciht te hebben. Een dergelijke
gas-binnenleiding wordt dan wel duurder dan een
gewone, maar is toch goedkooper dan een normaal
aangelegde stroomleiding. Voorbeelden hiervan zijn
te Schagen te zien bij de heeren Schmalz en Ho
venier.
Heeft men eenmaal stroom van een dergelijke cen
trale, zeker, het bevalt best! vooral op het platte
land; van petroleum wil men altijd graag af. zij
het dan zonder kookgas. Maar wat zouden bijv. de
menschen te Koedijk zeggen, als men daar tijdelijk
8teer.kool-gas bad gebruikt en men werd opeens om
geschakeld op stroom, zoodat de gascomforen, waar
mee men zoo mooi gewend raakte, op zolder moes
ten?
Tn de meeste groote steden is de kwaliteit van het
gas veel slechter dan in kleinere plaatsen; en toch
nomen in doorsnee slechts groote zaken als hotels,
cafe's en winkels enkel stroom om met de con
currenten mee te doen, terwijl de gegoede midden
stand er zelfs niet aan denkt, wanneer men een
huis betrekt, dat van een gasleiding is voorzien;
wat zou de reden zijn van het verschijnsel, dat er
legio winkelzaken zijn, ook bijv. te Alkmaar, waar
de zaak electrisch-, doch huis- en andere kamers
door gas zijn verlicht, als reeds de electrische me
ter en .leiding zijn geplaatst? Toch zeker niet de
lage stroomkosten.
Electrisch licht is misschien in de verre toekomst
„het" licht, d.w.z. het beste en goedkoopste in
gebruik, Op het oogenblik en in de naaste toekomst
is het dat nog niet.
Met het oog op den tegenwoordigen overal ge-
drukten toestand is het m.i. zaak, uit te sparen
wat kan. Acht men zich verplicht, iets aan te schaf
fen. is het dus zaak, goed uit te zien wat men köopt,
dus dat het degelijk is. Luxe is echter tegenwoor
dig een onbekende grootheid, en moet dat vooral
zijn voor een publiek lichaam als een gemeente
bestuur.
Hoogachtend,
A. G. BOL.
Binnenlandsch Nieuws.
SCH00RLDAM.
Benoemd tot Penningmeester der kaasfabriek Ken-
nemcrschee, de heer C. v. d. Kolk, alhier.
INBRAAK.
Do politie te Groningen is er in geslaagd, gisteren
de band te leggen op den persoon, die de vorige
week ten huize van den moester Onnes aan de Moes-
straat aldaar inbraak heeft gepleegd en brand heeft
willen stichten om den inbraak te bemantelen. Het
is de 16-jarige R. J.,. knecht bij een der buren van
Onnes, een jongen, dië overigens niet ongunstig be
kend staat.
Bij hem zijn in beslag genomën de bankbiljetten
ten bedrage van f 240 en eenig zilvergeld, gestolen
uit de kast van Onnes. Hij had niet alle geld meer.
Een gedeelte had hij besteed voor het koopen van
een sabel en een revolver.
Wat hij daarmede wilde doen? Een nader onder
zoek hoeft het uitgewezen. Daarbij is gebleken, dat
de jongen, geleid en dus verleid door het hijwonen
van verkeerde bioscoop-voorstellingen, zich heeft
voorgenomen misdrijven te plegen. Het eerste bij
Onnes was gelukt en op het eerste is al spoedig
hot tweede gevolgd. Want de hoofdpersoon in het
geheimzinnige geval, dat Zaterdagavond aan den
Win'Himerslrastweg is afgespeeld, is dezelfde R. J.,
die, nadat hij door den inbraak in 't bezit was ge
komen van geld, met de aangeschafte sabel en
revolver Zaterdagnacht is uitgetogen om in te bre
ken ln de woning van de wed. Mennes.
Daar werd hij verrast door den thuis komenden
zoon. op wien hij geschoten en wien hij met de
sabel steekwonden toegebracht heeft. Hij 18 daarna
aan den haal gegaan.
De jongen heeft ten aanzien van beide misdrijven
een volledige bekentenis afgelegd en wordt ter be
schikking van de justitie gesteld. N. Gr. Ct
EM- EN UITVAL VAN HÉT HANDELSBLAD.
Russische mantels. waarde O. d. S., zooals gij
wel weet moeten, om de coupons van de Russische
effecten betaald te krijgen, de houders van deze
stukken de mantels daarvan inleveren, om te laten
zien, dat die stukken van Nederlanders zijn.
Ik kreeg dezer dagen van een dame echter slechts
een enkele couon ter incasso en zond mijn bedien
de naar huis om den mantel van ht stuk te halen.
De dienstmeid, die hem open deed, ging naar bin
nen, om het aan mevrouw te zeggen en kwam met
de boodschap terug:
„üat mevrouw al zooveel kleeren aan de vluchte
lingen hadt gegeven, dat ze nu geen mantels meer
kon afstaan voor de Russen."
DIERENMISHANDELING.
We lezen in „De Levende Natuur":
Hoe schandelijk men soms met dieren, omgaat,
blijkt genoegzaam uit onderstaande gebeurtenis.
Mijn neef, die wegens de mobilisatie te Monster
ingekwartierd is, vond met eenige andere soldaten
in den omtrek van dit dorp eene Mantelmeeuw in
deerriiswaardigen toestand. Het dier was aan een
der zwemvliezen gewond en kon niet meer vliegen.
Eenparig besloten de soldaten de arme meeuw mee
te nemen. In een leegstaand kippenhok van de boer
derij, waar zij ingekwartierd zijn, werd het dier
ondergebracht en zoo goed verzorgd, dat de meeuw
spoedig genas. Daar zij echter niet vliegen kon, be
sloten de soldaten hët dier nog eenige dagen te
houden, alvorens het de vrijheid te hergeven. Het
beeft niet zoo mogen zijn.
Een andere troep soldaten haalde bij afwezigheid
der verzorgers de meeuw uit het hok, en begaf
zich er mee naar een naburig weiland, waar zij met
de meeuw gingen voetballen.
Eenigen tijd later werden de verzorgers van den
vogel op dit barbaarsche vermaak opmerkzaam ge
maakt. Hun tusschcnkomst kwam echter te laat.
Tengevolge van de ruwe trappen en schoppen der
wreedaards was de vogel reeds dood. Een der poo-
ton was gebroken, een oog ingetrapt, en overal ver
toonden de veeren vuile plekken, die aangaven, waar
de schoenen het dier aangeraakt hadden, 't Ergste
was, dat dit verheffend spel onder leiding stond
van een sergeant en een korporaal. Een der toege
snelde soldaten schroomde niet, den sergeant on
dubbelzinnig de waarheid te vertellen over zijne lage
daad.
De vogel, die eene vlucht» had van 1.25 M., be
vindt zich nu bij een preparateur om opgezet te
worden.
KRAAIEN.
Het trekt de aandacht zoo schrijft men aan
hot U. D. hoe weinig kraaien zich in Utrecht
en omstreken bevinden. In Noord-Brabant ziet men
er geen enkele meer. Vermoed wordt, dat ze allen
naar de slagvelden in België vertrokken zijn, om
daar op aas uit te gaan.
BELGISCHE VLUCHTELINGEN.
In de Memorie van Antwoord aan de Tweede
Kamer op Hoofdstuk V der begrooting voor 1915,
deelt de Minister van Binnenlandsche Zaken mee,
dat de post kosten van onderhoud en verdere uit
gaven van ten gevolge van den oorlogstoestand
naar Nederland uitgewekenen en van ten gevolge
van den oorlogstoestand behoeftig geworden, in Ne
derland verblijvende buitenlanders, van f 100.000 ge
bracht wordt op f 2.000.000 en alzoo verhoogd met
f 1.900.000.
DE VIJFTIEN-DORPEN-TOCHT.
Men schrijft uit Alkmaar aan het Hdbld.
In de Woensdagavond gehouden vergadering van de
Alkmaarsche IJsclub is op initiatief eener commissie,
bestaande uit 4e heeren J. Cock, A. J. Slikkel en C.
Nannes Gorter door laatstgenoemden een voorstel ge
daan om ijs en weder dienende ln den aanstaan
den winter „in het .lartje van Noord-Holland' een
afstandsrit te organlseeren waaraan zoowel dames ais
heeren, leden van. den Ijsbond Hollands Noorderkwar
tier kunnen deelnemen. Deze afslandsrit, die de „vijf-
tien-dorpen-tocht" zal genoemd worden, is bedoeld als
propaganda voor de ijssport en heeft met een wedstrijd
als zoodanig niets uit te staan. De deelnemers betalen
een klein entréegeld en krijgen, als zij den tocht, bin
nen een bepaalden tijd, b.v. van 1014 uur volbracht
hebben, allen een herinneringsmedaille. De tocht is
als volgt geprojesteerd en zal met medewerking van
de aangesloten afdeelingen van den Lisbond „Hollands
Noorderkwartier" nader in details worden geregeld:
van Alkmaar langs de Hoonisehe vaart naar Oudorp,
St. Paneras, Broek op Langendijk, Noord- en Zuid-
Scharwoude, Verlaat, langs Oude Niedoro, Opmeer
Spanbroek, Obdam, Hensbroek, Rustenburg, Ursem,
Avenhorn, Schermerhorn, Stompetoren, Alkmaar (pl.m.
50 K.M.).
Er zijn door dezelfde commissie nog tochten geprojec
teerd, die 10. 15 en 25 K.M. verder zijn en kunnen
gereden worden als 't oventueei lang vriest en goed
ijs is.
Besloten werd, om dezen winter ook gezellige club-
tochten uit te schrijven voor leden van de Alkmaar
sche IJsclub naar AlkmaarHoorn en hiervoor prijzen,
zoowel voor dames als heeren, te verloten.
ZTBKENFONDS TE ALKMAAR.
Woensdag 16 December zou te Alkmaar de alge-
meene vergadering zijn gehouden van het Alge
meen Afdeelingsziekenfonds der afdeeling Alkmaar
en Omstreken van de Nederlandsche Maatschappij
tot bevordering der Geneeskunst, doch na opening
door den voorzitter den heer Dr. Schröder, en na
lezing der notulen bleken nog slechts 17 vertegen
woordigers, 9 doctoren en 4 apothekers aanwezig
te zijn, zoodat de vergadering wegens te geringe
opkomst niet kon doorgaan en nu dë vergadering
werd bepaald op Woensdag 23 December a.8.
Verschillende Oorlogsberichten.
EEN AMERIKAANSCHE PERSSTEM OTTER
DUITSCHLAND.
De „New York Times" richt tot het Duitsche volk
en in het bijzonder tot de Duitsch-Amerikanen een
weisprekenden en indrukwekkende» oproep, waarin zij
hen bezweert om te erkennen, dat de onbekwaamhe
den van de raadslieden des Keizers geleid hebben tot
een échec, zoodat het noodzakelijk is gebleken om
zoowel hem als Idie raadslieden te verhinderen op
deze* wijze voort te gaan.
Na een bespreking van het Fransche Geelboek, waar
van de volledige tekst Zaterdag zal verschijnen, ver
klaart heet blad, dat Ide menschheid ter wille van
naar veiligheid niet zal dulden, dat de Duitschers zege
vierend uit dit strijdperk treden.
De „New York Times" Zegt voorts, dat Duitsch-
land onherroepelijk tot de nederlaag gedoemd iS. Ten
gevolge van het bankroet zijner staatslieden, die wer
kelijk tot de minderwaardige diplomaten behooretn, gaat
het gebukt onder de moreele veroordeeling van de
geheele beschaafde wereld. Het wordt alleen onder
steund door Oostenrijk en Turkije, twee achterlijke,
decadente naties, die een wanhopigen strijd voeren
tegen de legers van drie grootere mogendheden, aan
wie de steun van de onzijdige staten ongetwijfeld zal
worden verleend, indien de definitieve beslissing zich
nog lang mocht doen wachten.
Het Duitsche volk vergiet het bloed van zijn held
haftige zonen en verspilt, hetgeen het nog aan goed
bezit, in een hopeloozea strijd waardoor het wei het
eindvonnis kan uitstellen, doch niet vermijden.
Het tragisch lot van het Duitsche Keizerrijk kan
echter ook tot gevolg hebben de bevrijding van het
Duitsche volk, indien het zijn uur weet te kiezen en
zich krachtig toont.
De slag bij Lriprig was de Inwijding, c&e bW Water-
loo de voltooiing van de bevrijding van de Fransche
natie uit de Napoleontische overheersching. Sint Ho-
lena was 4e apotheose.
Sedan veroorzaakte de verdrijving van „Napoleon
de kleine"; de Fransche staatslieden riepen cle Re
publiek uit.
Zijn dc Duitschers dan zóó verblind, dat ook 4}
hun Waterloo, hun Sint Hedena, hun Sedan begee-
ren?
Een millioen Duitschers is opgeofferd. Is het noo
dig dat nog toeer millioen en sterven, meer millioen en
hun lot beweenen. alvorens do Duitsche natie zich
plaatst voor het Gerecht dor Rede en der mensoho-
lijko Rechtvaardigheid met een aanklacht tegen de
keizerlijke militaire kaste die haar meesleepte ln den
oorlog?
De wereld kan en mag niet gedoogen, dat Dultsch-
land zegepralend uit dezen oorlog te voorschijn treedt.
Indien Duitschland geheel Europe beheerschte, zou
den vrede en veiligheid voor eeuwig van de aarde
verdwijnen.
Niet langer dan twee maanden geleden had de we
reld slechts een flauw besef van Duitschlands ware be
teekenis: thans kent zij die ten volle. Indien Engeland,
Frankrijk en Rusland niet voldoende zijn om het te
bedwingen, dan zullen Italië met zijn twee millioec
mannen, do krachtige Nederlanders, de stoere Zwitser-
sche bergbewoners, dc Denen, de Grieken, de man
nen van den Balkan hun te hulp komen, opdat zij
hun taak voorgoed kunnen volbrengen.
De naties moeten, terwille van haar eigen vrede en
rust, dit bolwerk van het militarisme sloopen, dat b
opgericht in het hartje van Europa en een gevaar
voor de geheele wereld is geworden.
Waartoe zou het Duitsche volk voortgaan zijn bloed
te offeren om den trots te vleien van Duitschlandp
officieele wereld? Waarom daar van dezen oorlog
het verschrikkelijkste einde te vreezen is zou men
thans niet reeds een hetere oplossing kunnen ver
haasten? Deze oplossing zou de Revolutie bet eek enen,
kan men antwoorden. Het is mogelijk, maar dit vormt
nog geen onoverkomelijk bezwaar. Kan de geschie
denis dan geen enkel voorbeeld aanwijzen van een
geheel volk. dat ia opstanad kwam tegen rijn regeer
der^ terwijl een hevige oorlog woedde?
Wij kunnen niet anders wensch en dan ctet de Duit
sdie natie, deze waarheid erkennende, tijdig de noodige
maatregelen neme om al de rampen, die haar wach
ten te bezweren. Maar er is alle redenen om te betwij
felen, dat zij tot deze erkenning zal komen. Derhalve
bezweert de „New York Times' de Amerikanen van
Duitsche afkomst die bekend zijn met de waarheid
omtrent den huidige» toestand, om hun landgenoot en
in Duitschland de oogen te openen. Want ae Duit
schers in Duitschland kunnen de geheele wereld niet
kennen, omdat men hun dit niet veroorlooft. De
Amerikanen van Duitsche afkomst zouden hun plich
ten van broederschap en menschelijkheid verzaken als
zij voortgingen hun landgenooten in Duitschland in
onwetendheid te laten, hun te verbergen hoe diep hot
Duitsch militaristisch ideaal b gedaasd in de achting
der wereld. Zij moeten den Duitschers in Duitschlana
leeren begrijpen, dat de vijanden, die thans tegenover
hen staan slechts do voorhoede vormen van de leger
machten der beschaving, die den strijd zullen aangorden
tegen de voortdurende bedreigingen van het sabel-
gekletter.
HOE DE „MAGDEBURG" VERGING.
Het tijdschrift Uber Land und Meer bevat de aan-
teekeningen van een ooggetuige bij het vergaan van
de „Magdeburg". den Duitscnen kruiser, cüe onder
de Russische kust vastgeloopen is en welken de beman
ning ten slotte in de lucht hoéft laten vliegen.
„Er hangt een dichte mist. Op tien meter afstand
is reeds niets meer te zien", zoo begint het relaas.
En dan gaat het verder: „Twaalf uur veertien. Ons
schip krijgt vijf maal achter elkaar een*hevigen stoot,
dat het geheel doet trillen. Wij werken met koorts
achtige haast om los te komen. Het schip, dat ons
begeleidt, is in den dichten nevel niet meer te zien,
zoekt ons vermoedelijk. Ook de torpedoboot is nergens
te zien. Onze draadlooze toestellen kunnen wijniet
gebruiken, daar de vijand! de telegrammen zeker zou
opvangen en daardoor hierheen gelokt zou worden".
Twaalf uur negen en dertig. „Door peilingen heb
ben wij geconstateerd, dat wij op een steenbodem
vastgeloopen zijn".
Twaalf uur een en vijftig minuten. „Rechts trekt
de nevel wat op. Onze tropedoboot komt ter zijde,
tracht ons met alle macht vlot te krijgen. Vergeefs. Wy
slaan met alle kracht achterwaarts. Onmogelijk los te
komen".
Een uur veertig. „Wij zitten nog steeds vast".
Twee uur tien. „De nevel trekt steeds meer op.
Op drie honderd meter afstand zien wij land. Vlak
daarbij is het Russische signaalstation".
Twee uur vijftien. „Wij moeten thans zeer snel
handelen, want het is zeker, dat men ons ontddA
heeft en het heeft gerapporteerd. Wij moeten er op
rekenen, dat spoedig belangrijke vijandelijke strijd
krachten. misschien zelfs een heel eskader, zullen ver
schijnen
Twee uur dertig. „Alle ballast wordt over boord
geworpen. Alle ontbeerlijke en onontbeerlijke stukken,
zooals iizerai deuren, tafels, proviand, alles gaat over
boord. Wij hopen, dat het schip daardoor vlot komt.
Vergeefs. Wij slaan achteruit, zoo hard wij kunnen.
De torpedoboot werkt uit alle macht".
Drie uur tien. „Vergeefs. Wij komen niet weg".
Drie uur zeven en dertig. „Nog steeds hetzelfde.
Wij zitten als vastgenageld
Vier uur tien. De vijand komt in het gericht. Nu
kan de pret beginnen".
Vier uur twintig. „Klaar voor het gevecht. Wij wor
den beschoten door de dikke „Pillada', Wij antwoor
den krachtig. Aan beide kanten vullen gewonden'
Vijf uur tien, „Wij hebben acht gewonden. Men be
schiet ons van de dikke „Pnllada" met geweren. Men
wil daar waarschijnlijk ons schip zoo onbeschadigd
mogelijk Sn handen krijgen".
Vijf uur acht en vijftig, „Men neemt het besluit het
schip in de lucht te laten vliegen om het niet in han
den van den vijand te doen vallen. De overmacht
wordt seedts sterker. In onze onbewegdiikheid lig
gen wij hier als een schijf. Wij hebben aan de torpedo-
boot - ons plan meegedeeld."'
Zes uur zeven en vijftig. „Alle man achter springen
over boord in de booten. Reddinggordels, vlotten".
Zeven uur. „De patronen gelegdL Rapport". Hier
houden de tijdsbepalingen in de aanteekeningen op.
Verder wordt dan verteld: „De kapitein bleef het
laatst aan boord. Ik ga naar hem toe, maar hit keert
zich af, gaat naar het geschut, vuurt, vuurt. We heb
ben bet schip verlaten, onder een hoera voor den
Keizer en de „Magdeburg". Het vlootlied wordt go-
zongen. Juist op het verwachte oogenblik hebben de
ontploffingen plaats. Drie maal achter elkaar. De nevel
wordt iets minder. Het schip gaat over zij. Weemoedig
zien wij het op eenigen afstand. De torpedoboot komt
dicht bij om de manschappen op te nemen, wordt met
vuur overstelpt. Het kan ons niet schelen. De kerels
schieten ellendig. Alle gewonden, vijftien man, heb
ben wij kunnen bergen. Wij vuren steeds door. Het is
moeilijk uit het bereik van het vijandelijk vuur te ko
men. Een schot treft een. van onze turbines. Wij" kun
nen nog slechts met halve kracht varen. De nevel tvordt
weer dichter. Wij" vuren. Een schot treft de officiers
mes, waar onze gewonden verpleegd worden, en ver
plettert hen. Eere hun aandenken. Zij stierven den
dood voor het vaderland. Wij vuren steeds door. De
stukgeschoten turbine hindert ons zeer in onze be
wegingen. De nevel wordt dichter, dat is onze redding.
De vijandelijke schépen zien dit in en trachten door
hevig vuren ons onschadelijk te maken. Het gelukt
hun niet."
Tegen acht uur. „De nevel is nu ondoordringbaar.
Door de handige manoeuvres komen wij buiten het
bereik van het vijandelijk vuur en ontsnappen met de
grootst mogelijke snelheid.De nevel, die ons schip
kostte, is nu onze redder".