Noord-Holland en de Zuiderzee.
Uit en Voor de Pers.
Ingezonden Stukken.
Gemengd Nieuws.
Moord. J.
Gebrek aan turf in. Friesland.
In Friesland met zijn hooge en lage venen be
gint het gebrek aan turf grooter proporties aan te
nemen. In de veenderijen is geen turfje meer voor
radig alle turf is tegen hooge prijzen verkocht. De
schippers en slijters buiten de veenderijen zijn hier
en daar ook al totaal uitverkocht.
De Exporteur-kooper alsmede de Producent-verkoo-
Goudavorm leveren aan één der Centrale pakhuizen,
per zijn verplicht onmiddellijk na levering van bo
vengenoemde buitengewone soorten schriftelijk op
gave daarvan te doen aan het Centraal Bureau te
Alkmaar. Degenen die, om welke redenen ook, tot
nog toe hierin nalatig zijn geweest kunnen dit als
nog vóór 8 April opgeven aan genoemd Bureau.
Overtreding van bovenstaande bepalingen heeft
voor de betrokken handelaren onherroepelijk intrek
king der consenten tengevolge en voor de betrokken
Producenten, dat al hun kaas voor binnenlandsch
gebruik zal worden bestemd.
De Sub-Commissie vopr Noord-Hol
land uit de Kaasvereeniging,
G. NOBEL, Lutjewinkel,
J, J. STUIT, Purmerend,
H. S. DE VRIES, Hoorn,
H. H. KOSTER, Wieringerwaard.
NOORDSCHARWOUDE.
Als gevolgvan het besluit betreffende de aanstel
ling van een zesde leerkracht aan de o. L school, al
hier, hebben zich 17 damessollicitanten aangemeld.
VARKENS VOOR DE ENGELSCHE MARKT.
Het bestuur van het Nederlandsch Landbouw-Co-
mité heeft, naar het Nederl. Landb. Weekbl. meldt,
het volgende adres gezonden aan den minister van
Landbouw, Nijverheid en Handel:
De omstandigheden hebben er toe geleid, dat ge
durende maanden de Engelsch markt niet van var
kens wordt voorzien op een wijze als dit vroeger ge
schiedde. Het wil ons voorkomen, dat dit moet leiden
tot een vervreemding van de Engelsche markt ten
opzichte van ons varkensvleesch. Dit resultaat zal
na den oorlog ongetwijfeld zijn invloed doen gevoel-
len en het schijnt ons een wijze handelspolitiek toe,
als getracht wordt op de een of andere wijze hierin
verandering te brengen.
Wij beseffen heel goed, dat deze verandering niet
mag gaan ten koste van de volksvoeding in Neder
land. en aan den anderen kant zijn wij overtuigd,
dat, als het zenden van varkensvleesch naar Enge
land niet tegen dusdanige voorwaarden kan geSchie-
den, dat de kosten van het fokken en mesten van
varkens goed gemaakt worden, een korte proef mis
schien te nemen zou zijn, doch het zenden zeer spoe
dig beëindigd zoude wezen.
Aangezien wij overtuigd zijn, dat Uwe Excellentie
over voldoende gegevens beschikt om het voldoen
aan vorengenoemde voorwaarde in cijfers uit te druk
ken, onthouden wij ons van het maken van bereke
ningen. Wij verzoeken Uwe Excellentie echter wel te
willen overwegen, maatregelen te nemen, waardoor
de Engelsche markt weer voorzien kan worden van
varkensvleesch, zonder datd it behoeft te geschieden
ten nadeele van de volksvoeding in Nederland en op
dusdanige wijze, dat de fokker en mester van var
kens zijn onontbeerlijke medewerking con amore kan
verleenen." v
Het bestuur mocht reeds mondeling van den minis
ter de verzekering ontvangen, dat de inhoud van het
schrijven ernstig in overweging zal worden genomen.
WATERSNOOD.
Met pompen aangevangen.
Het was Zondag een gewichtige dag voor Water
land. Tqen toch is met pompen begonnen. Zoowel het
electrische hulpgemaal bij Monnikendam, als de vas
te gemalen De Rijp, De Poel en die te Kadoelen en
Oostzaan, zijn in werking gesteld. Het hulpgemaal te
Uitdam is nog niet geheel gereed.
Er was geen bijzonder feestbetoon, zooals op den
23sten 1.1., toen de dijken gedicht waren, en te Mon
nikendam de vlag werd uitgestoken. Toch zal den
lsten April 1916 zeker in de annalen van Waterland
met een kruisje worden geteekend.
WIERINGEN.
Voor rekening van 60 leden onzer onderafde'eling
der V. P. N. werden J.l. Vrijdag op de Amsterdamsche
eierenveiling geveild 11.128 kipeieren, 241 eendeieren
en 5 ganseieren. De hiervoor verkregen prijzen wa
ren zeer goed en varieerden voor de kipeieren van
8,05 tot en met f 8.75 per 100 stuks, voor de eend
eieren 8.30 per 100 stuks en voor de ganseieren
19 per 100 stuks. Aan schoon geld zullen de leden
ontvangen voor de eendeieren 7,95 cent per stuk, voor
de ganseieren 18 ct per stuk en voor de kipeieren
1,34 per kilo. Per stuk berekend gelden alzoo de
kipeieron van 15 in een kilo, bijna 9 cent, 16 in een
kilo 8,37 ct., 17 in een kilo 7.9 ct en van 18 in een
kilo 7.44 ct., of gemiddeld per 100 stuks 8.10. Han
del vlug met hooge en vaste prijzen.
RUILING.
Men meldt uit Amsterdam:
Naar ons uit'goede bron wordt medegedeeld, zijn
in ruil voor de 3000 paarden, voor welker uitvoer
naar Duitsehland consent is verleend, verscheidene
andere artikelen waaraan thans behoefte bestaat, en
waaronder ook een belangrijke hoeveelheid ammu
nitie, van Duitsché zijde ontvangen.
BRAND IN HET INTERNEERINGSKAMP TE
GRONINGEN.
-ib^den nacht van Zaterdag op Zondag ontdekten,
om ongeveer 2 uur 40, de Nederlandsche soldaten in
het interneeringskamp te Groningen brand in de tent
die dient voor het geven van voorstellingen en tot
recreatiezaal. Het gebouw ligt op het meest oostelijke
gedeelte van het terrein en is circa 1000 vierkante
meter groot. Onmiddellijk trokken de ge-interneer
den met man en macht uit om met eigen bluschma-
teriaal den brand te bedwingen. Natuurlijk werd ook
de Groningsche brandweer gealarmeerd. Het bleek
al dadelijk, dat aan het behoud van het gebouw niet
meer te denken viel, zooda.t de kampbevolking zich
bepaalde tot het nathouden van de dichtstbijstaande
tenten. Daardoor mocht het gelukken den brand tot
de groote tent te beperken, hoewel de vensters van de
op 8 M. afstand staande tent werden beschadigd. De
brandweer van Groningen doofde daarop met eenige
stralen den vuurgloed uit. Van het geheele gebouw
bleef niets over dan asch; er kon niets van den in
houd worden gered dan een weinigje muziekstukken.
Drie piano's, vier biljarts, stoelen, tafels en ander
meubilair gingen verloren. De „Follies" zagen al hun
tooneclrequisieten, ter waarde van naar schatting 150
tot 200 pond sterling, in de vlammen opgaan. Ook de
Groninger-dagbladbeker, een wisselprijs, door de bri
gade het vorige jaar gewonnen, ligt in de asch ver
smolten.
Hoe de brand ontstaan is, weet niemand. Des
avonds hadden de „Follies" er nog een voorstelling
gegeven. Te half elf was het gebouw gesloten. Wél
brandde er nacht en dag een kachel voor; of deze te
hard gestookt is weet men niet.
Men meldt ons uit Deventer:
Gisteravond heeft een bewoner van een woon
wagen bij een twist den bewoner van een anderen
woonwageu verraderlijk doodgeschoten door hem
van achteren te treffen. De dader is voortvluchtig
Nekkramp.
In het hospitaal te Harderwijk is een 19-jarlge
milicien aan nekkramp overleden.
In de gemeente Engwierum trok een schare huis
moeders in optocht naar het gemeentehuis, waar
zij den burgemeester haar nood klaagden. Som
migen deelden mede in geen 3 dagen warm eten
te hebben kunnen bereiden uit gebrek aan turf. Zi
vroegen daarin voorziening van gemeentewege, wa
de burgemeester toezegde.
Te Surhuisterveen en omgeving is ook het ge
brek groot. Toen men hoorde, dat een schip met
lange turf in aantocht was, reed men het met boe
renwagens tegemoet, om in den nood te voorzien
De schipper besloot van deze gelegenheid te pro
fiteeren en vroeg voor de 100 turven ee* prijs van
f 1.70 terwijl in andere dorpen deze turf voor
f 0.90 verkocht wordt Die speculatie was het pu-
pliek te machtig, het liet den schipper met zijn
turf zitten, hoe groot het gebrek daaraan ook is,
WAARLAND.
Benoemd tot kaasmaker aan .de kaasfabriek „L)e
hoop op Zegen" alhier de heer W. Kuis te Schoorl.
De Heer K. C. L. de Knegt. onderwijzer aan
de L. school alhier, is als zoodanig benoemd te
Waddinxveen (Z.-H.).
WIERINGERWAARD.
Voor een paar weken geleden, zag de Heer
op een morgen 2 schapen met 4 lammeren in zijn
land. Op zichzelf niets ongewoon, doch dat een
dezer schapen 10 dagen later twee lammeren ter
wereld bracht was zeker wel iets bijzonders.
Wat was nu 't geval? Eéh schaap had vier lam
meren, waarvan aat tweede schaap heel moederlijk
de helft voor haar rekening had genomen, totdat
haar zelf later twee kindertjes werden geschonken.
ZUIDSCHARWOUDE.
Rectificatie. Door een misverstand bij een telefo-
nisch gesprek is gemeld, dat de heer Reinders 3
stemmen kreeg bij de benoeming van een gemeente
ontvanger te Zuid-Scharwoude. De heer Reinders
kreeg geen enkele stem, ofschoon hij als no. 1 was
aanbevolen.
Het Bestuur der banne Zuid-Scharwoude heeft
afwijzend beschikt op het verzoek der Tuinbouw-
vereeniging, om de kiesgerechtigdheid van 1 op
>/3 H.A. en de verkiesbaarheid van 3 op 1 H.A.
grondbezit te brengen.
Te Hoorn is gisteren een vergadering gehouden
van een aantal Coöperaties en Arbeidersvereeni-
gingen uit het Noorden van Noord-Holland. In be
ginsel werd besloten tot oprichting van een Centrale
Anbeiderscoöperatie voor Noord-Holland.
SINT MAARTEN.
Voor rekening van den heer W. Govers alhier
zal op de Stroet een rentenierswoning worden ge
bouwd. Uitvoerder is de heer P. Visser te Stroet.
NIEUWE NIEDORP. J.
Da landbouwcursus alhier onder leiding van de
heeren J. Porte en J. Teer is geeindig<T met 12
leerlingen, die allen van de le naar de 2e klasse
werden bevorderd. Twee van de 14 leerlingen,
waarmede de cursus was aangevangen waren we
gens dienstplicht niet tot het einde de cursus
blijven volgen,
LUTJEWINKEL.
De landbouwcursus onder leiding van den heer
J. Porte alhier is 31 Maart geëindigd. Bij de laatste
les waren aanwezig de heeren W. C. Visser van
Nieuwe Niedorp en J. Vethman, Winkel, de eerste
als lid der commissie van toezicht, de tweede na
mens Waard en Groet. Aan de 7 deelnemende leer
lingen de heeren G. Beers, J. Kaasbeek, C. Leijen,
A. Molenaar, A. Nobel, A. Pool en G. Wit werd
diploma uitgereikt door den heer Visser, die dit
van passende toespraken liet vergezeld gaan.
OPMEER#
De heer N. Haringhuizen oud leerling aan de
H. B. S- te Hoorn behaalde met goed gevolg het
einddiploma dier school.
ZIJPE.
We kunnen thans mededeelen, dat |de door de
directie der Kenn. Electriciteit Mij.- te houden voor-
dracht-avonden zullen plaats hebben te Oudesluis
en St Maartensbrug, respectievelijk op 13 en 14
April a.s.
zlin geweest, voor rij nAur een andere plaats mogen
soUiciteeren. Gevraagd wordt aan Hugowaard. daar
op adhaesie te betuigen. Met algemèen goedvind
wordt aldus besloten."
Mag ik zo vrij zijn, om in uw blad daarover mijn
bescheiden mening te uiten. M. i. moet het pogen
van de gemeente Nieuw Leusden op niets uitlopen,
daar 't niet te denken is, dat de Minister het solsi-
teren der onderwijzers, door zulk een bepaling in
de wet op het L. O. op te nemen, aan banden zal
leggen. Zulk een bepaling zou een aanval wezen op
onze persoonlike vrijheid. Solsiteren staat ieder vrij,
dat is onafwijsbaar.
Heeft een gemeente te klagen over de vele muta
ties onder 't onderwijzend personeel, dan moet ze
maar eens eerst beginnen de salarissen zó te her
zien, dat de belastbare inkomens komen te liggen
boven 't niveau van het inkomen van brugwachters,
voerlieden, arbeiders, wegwerkers, stalknechts,
scheepsjagers, poetsers bij de S.S., enz. enz. Dóór
ligt de fout. De traktementen zijn veel te laag. Ik
kan nog maar altijd niet begrijpen, hoe 't mogelik is,
dat voor zulke armzalige loontjes liefhebbers te vin
den zijn.
Is 't niet een schandaal, dat een onderwijzer met
enige jaren dienst in een welvarende gemeente in
Noord-Holland minder verdient dan een stalknecht
bij een flinke stalhouder!
En wanneer, na een afdoende salarisverbetering,
dan nog van de zijde der bevolking een beetje meer
waardeering van ons werken volgt, en de school niet
enkel haast beschouwd wordt als een inrichting,
waar de kinders goed opgeborgen zijn, maar waar
van ze zo spoedig mogelik afgenomen moeten wor
den om wat te verdienen, dan zal. die voortdurende
verandering in 't personeel onzer scholen wel wat
minder worden.
Meer salaris en meer waardeering!
Voor 't opnemen dezer regels, mijnheer de Redac
teur, de dank van
JAC. C. VISSER.
H. d. S. te Haringhuizen.
(Vervolg.)
Het tegenwoordige Koegras met Huisduinen en
Den Helder was op het einde der 13e eeuw nog een
onherbergzaam eiland. Bij de menigvuldige overstroo
mingen vluchtten er echter de bewoners der omlig
gende schorren en eilandjes op de hoogten. Ook Texel
ontving zoodoende zijn bevolking.
Pas in 1616 werd de zanddijk naar Callantsoog ge
legd, die in 1665 doorbrak. Door deze doorbraak leed
het dorp groote schade. Ook in 1570 was het geheele
dorp weggeslagen.
Het Koegras is pas in 1817 drooggelegd.
De Heer Hugowaard bleef tot 1626 een meer, -bij
vorige stormvloeden ontstaan.
Het getal dezer vloeden, die het beruchte kenmerk
hebben van historische waarde te bezitten om hun
belangrijkheid is boven den halven honderd.
Ziehier het lijstje:
DE MILITAIR-GENEESKUNDIGE DIENST.
Zoo is er dan, na lang zoeken, één man in Neder
land gevonden, die tevreden is over den militair ge
neeskundigen dienst, schrijft het N. v. d. D.:
Een merkwaardig samentreffen wil, dat 't dezelfde
man is die verantwoordelijk moet worden gesteld
voor de bestendiging der ergernis wekkende gebre
ken, vooral sedert anderhalf jaar in dezen dienst
aan het licht gekomen.
Minister Bosboom, die Maandag J.L, in zijn memo
rie over Amersfoort sprak en verzekerde dat „reden
tot ongerustheid (over de functionneering van den
geneeskundigen dienst) naar zijn stellige overtuiging
niet bestaat heeft nu een uitvoerige beschouwing
over het militair hospitaal te Amsterdam in het licht
gegeven Men vindt dat stuk elders. De toestand,
ook te Amsterdam, „levert geen grond tot ongerust
heid". Enkele kleine gebreken worden erkend, maar
méér niet. Dit stuk ademt slechts één geest: Dat ge
mopper en dat geschrijf hebben zoo goed als niets te
beduiden.
Wij behoeven nu niet af te wachten, wat deze mi
nister eventueel nog over andere onderdeelen van
den mil. gen. dienst zeggen zaL Wij weten 't: van
hem is niets te verwachten.
Alle redactioneele artikelen en ingezonden stukken
waarvan de schrijvers den moed hadden, het gevaar
te loopen van achteruitzetting in den dienst, nu* ze
getuigden ter wille van de waarheid; dat alles is ge
logen.
Gelogen zijn de klachten die om zoo te zeggen iedér
van ons van betrouwbare zijde'uit zijn omgeving
heeft vernomen, sedert de mobilisatie, over den el-
lendigen toestand in sommige hospitalen, over de
wanorde, de vervuiling, het gevaar voor infectie, enz.
enz.; over de schromelijke gebreken van het heele
systeem. Wij weten dat verscheidene jongelui, half-
ziek, liever dienst bleven doen of wachtten tot zij met
verlof naar huis gingen, om de verschrikking van
het militaire hospitaal te ontgaan. Ten slotte zijn die
klachten aangegroeid tot één kreet: „Wee den zieken
soldaat!"
Dat alles is "óf sdhandelijk overdreven, of gelogen.
Minister Bosboom zegt het.
Het is misschien maar goed, dat wij het nu weten.
De Kamers hebben nog andere redenen om tegen
dezen minister, afgezien van de eigenlijke defensie-
belangen, op te treden. De heer Bosboom heeft vroe
ger al niet onduidelijk te kennen gegeven, dat de
schuld van tekortkomingen in den militairen genees
kundigen dienst (hij moet ze zelf erkennen!) bij de
burgerlijke elementen ligt, de reserve-officieren.
Thans geeft Z.Exc. aan het slot zijner verdediging
van den toestand te Amsterdam te kennen: „Verre
weg het grootste deel van de hospitaalbevolking ver
eischte geen ziekenhuisverpleging en bevat in zich
de elementen, geschikt om onrust en ontevredenheid
te wekken." Wij geven toe, dat ons volk veel recalci-
trate elementen bevat, maar dan moet de tucht ge-
hanhdaafd worden, en in elk geval zegt dat niets ten
gunste van het systeem en van dien slechten toe
stand, welks verbetering deze minister van de Ka
mers had kunnen eischen; zeker zouden de Kamers
de unkele millioenen op de vele honderden, in den
laatsten tijd geleend, voor dat doel toegestaan heb
ben. In de eerste plaats daarvan beleedigt de minis
ter ons volk, Hij schijnt er vast op te rekenen, dat
zeker grondwetsartikel gelezen moet worden: „de
ministers zijn onafzetbaar"
In deze uitingen van den minister is niet de mili
tarist aan het woord het echte militarisme, het
Duitsche bijv., zorgt integendeel perfect voor de ver
pleging van het vechtmateriaal maar de militarist
bureaucraat.
Het woord is nu aan de volksvertegenwoordiging.
Haringhuizen, 2 April 1916.
Mijnheer de Redacteur,
In het raadsverslag van de op Donderdag 30 Maart
gehouden vergadering van de geementeraad in Heer-
Hugowaard lees ik:
„Is ingekomen een adres van de gemeente Nieuw
Leusden, behelzende het verzoek aan H. M. de Ko
ningin om in de Sehoolwet op te nemen, dat de jon
ge onderwijzers twee jaar in een gemeente moeten
't Jaar
333
1173
1477
1658
365
1219
1497
1663
516
1257
1502
1665
570
1277
1509
1675
806
1304
1516
1682
808-
1334
1530
1684
839
1362
1532
1686
860
1372
1565
1709
1015
1376
1570
1717
1016
1377
1595
1775
1017
1404
1610
1825
1134
1407
1621
1916
1164
1421
1625
1170
1434'
1651
Nog van
(Volgens opgave
„Honig")
een enkelen stormvloed willen we
een
woord spreken, 't Is die van het jaar 1285 (komt niet
in Honing's lijstje voor) „daar soo veel landts ver-
dorf, huisen weghspoelden, hof en landt omgewor
pen wierdt, de beesten bijna alle verdronken en
voorts ontelbare getal van menschen ommequamen".
In dien stormvloed zijn de Sterremeer, Schermer,
Lange Meeren, de Waardt, nevens vele andere Poe
len en Braaken gekoomen", Zeelandt en Vriesland
liepen eveneens onder in dit jaar.
„Chrisopto Liberta Mortum Oppetit" (Liever dood
dan onvrij) schreven de Klein-Friezen in hunne va
nen.
GTaaf Floris V nam de gelegenheid van dit hoog
water te baat, also de voornoemde Vriesen door dese
Landbraak van den anderen gescheiden, en door de
wateren afgesondert waren soo dat d'een d'ander niet
te hulpen komen mocht (kon) en bestond in dat Trou
bel-water te visschen; hij vaardigde terstond een
goed deel heirkoggen af, versien met kloeke Roeijers
en mannen van wapenen, daar hij tot overste van
maakte Dirk de II Heere van Brederode, een seer
wijs en kloek oorelogsman, de welke met sijn roei
schepen ofte Heirkoggen het geheele gewest van 't
voorschreven Vrieslandt in ohderdanigheidt bracht
en daarna, als de hoogte van het water wederom
ter zeewaart ingevloeit en de Landen bequaam wa
ren om daar over te komen te voet of te Paerdt,
heeft den voornoemden Grave Floris de Vijfde in die
Landen doen maken Memelik, Enijgenburg, Midden
burg en Nieuburg tot seer sterke slooten ofte Bur
gen, opdat hij daarmeede de ingebooren wederspan
nigheidt der Vriesen soude bedwingen en hen lieden
mulibanden."
In 1297 is het kasteel te Eenigenburg weder bele
gerd en verwoest.
Doch niet om deze laatste poging tot onderwer
ping der Friezen was het ons te doen. Wel om het
geen hier zoo tusschen de regels gelezen moet wor
den, nl. hoe het er in Noord-Holland omstreeks 1300
moet hebben uitgezieq. Had de Zuiderzee zijn werk
werk al voltooid?
Geenszins. Wel rekent men het jaar 1170 dat de
Zuiderzee is ontstaan(?), maar dit ziet op den door
braak door het Vlie en de verwijding van het Mars
diep.
In het jaar 1399, of misschien ook zooals wel be
weerd wordt in 1400, (ook niet in de lijst van Honing
te vinden) ontstond dat deel van de Zuiderzee, dat
thans het Hoornsche Hop heet. Marken brak van
het vasteland los. Wanneer het IJ is doorgebroken,
tot in het hart van Noord-Holland dringende, het
juiste jaar is mij tot mijn spijt niet bekend, maar
dit zal in elk geval vóór 1500 geweest zijn.-
Om op het jaar 1400 terug te komen, het zeewater
drong alle gaten binnen, tot zelfs bij Knollendam.
Arm Holland. Dit is echter de opkomst geweest voor
Edam en Monnikendam, naardien het Vlie en het
Marsdiep zeer in bevaarbaarheid hebben toegenomen.
Vóór 1400 was van deze plaatsen zeer weinig of niets
bekend, evenmin van Purmerend.
Waar hier sprake is van den geweldigen storm
die in het jaar 1400 gewoed heeft, haalt Soeteboom
een zoo curieuse historie naar voren, die hem ver
haald is van een vroegeren schrijver (vóór 1500) dat
we niet nalaten kunnen dit verdichtsel uit Hertog
Aalbrechts tijd, te weten het verhaal van het „Zee
wijf ofte meerminne" in te lasschen.
Tijdens den vloed, die Marken losscheurde van het
vaste land zwom een wild en ongetemd wijf op de
Zuiderzee heen en weer, het naakte lijf glimmend
van het zilte nat. In de Purmer-Eee-dijk had het
water een gat geslagen, waardoor ze heen zwom.
Maar toen dit gjsit toegedamd werd en zij niet weer
terug kon in zee, dreef zij slapend en wakend in het
binnenwater tusschen Katwoude en Monnikendam,
als de eenden naar voedsel duikend.
Nadat men na een poos aan de meerminne gewoon
geraakt was, wist men haar te Edam op het droge
te brengen en „stelde haar dan ten toon".
Uit verre landen toog men naar Edam (men sla
voor een poos maar over, dat Edam pas na 1400 be
bouwd geraakt is) om de meerminne te zien .De lust
om het zeewijf te bezitten maakte de Haarlemmers
op hol. En de Edammers waren niet spoedig te vin
den voor de overdracht
Nil volentihus arduum niets onmogelijk voor
hen, die willen - Haarlem kreeg zijn zin. Na eenig
loven en bieden genoot het de tweedehandsche eer
een zeewijf te bezitten.
Daer wesende, leerde sij spinnen, leefde veele Ja
ren en sterf (stierf) ten lesten (gelukkig maar zou-
den we zeggen) en wierd op t Kerckhof begraven om
dies wille dat se dikwijls dat H. Kruijs eere en revé-
"Lezer^die qude historieschrijvers, 't is of ze de
geschiedenis zagen gebeuren, Maar genoeg van den
vloed van 1400. Een weinig mystificatie bij zooveel
werkelijkheid hoort er bij.
Maar vraagt de een of andere lezer: heeft nie
mand te eeniger tijd gepoogd het water te keeren
of middelen te beramen tot eigen veiligheid?
Ge laast het reeds uit het verhaal van den haring,
men ging weer elders wonen en liet de zee baas.
Men vergete niet, hoe weinig bestuursvorm het re-
geeringslichaam of het hoofd van het land bezat,
tegenover het particulier initiatief.
Do eer van de eerste werkelijke poging tot het kee
ren van het zeewater komt aan den om vele redenen
groot te noemen man, Graaf Floris de Vijfde. En
die isvermoord. Dat teekent den tijd. Hij
had, om er maar eenigen te noemen, in zijn gebied
de stormvloeden zien huishouden van 1275 en 1217,
Maar die van 1285 spande dén kroon. Vandaar dat
Floris V zijn gebipd beschermde door „nieuwe dijken
ofte Zeeburgen tot waterkeeren leide, onder welke
geweest zijn die van het waterschap IV estzaan paet
een dam in de Zaan bij Knollendam, de Graftdijk,
en „andere daaromtrent gelegene Dijkaadien en dam
men opdater door dies te meerder den oploop des zees
geweert en den aanslag des nieuwelijks ingebroken
Meiren geweert mochten werden."
Uit dien tijd dagteekenen alle de namen in Water- -
land op dam, zegt Soeteboom. Geheel Waterland
werd aldus van het gevaar, dat toentijds steeds uit
het Noorden dreigde en al dreigender werd, voor
een goed deel verlost. Dat het daarbovèn gelegen deel
nog geenszins bevrijd werd bewijzen de jaren 1421,
1470 en 1570.
Het jaar 1421 verzwolg geheel Petten, met de kerk
en de inwoners die er een schuilplaats hadden ge
zocht. Van het ontstaan van den Dollard spreken we
terloops. (72 dorpen vergingen in de Dordtsche
Waard.) De geschiedenis van den slaperdijk (1526)
en den wakerdijk (1624) zullen we voorbijgaan. Maar
de beide vloeden van 1470 en 1570, vooral de laatste,
toen de Zijpe voor de derde maal overstroomde, doen
zien hoever de zee zijn rechten nog deed gelden.
En pas was deze nood weder gelenigd, of 15 Sept j
1597 brak een storm uit het Noordwesten de noord-
dijk van de Zijpe.
O, de indijking van de Zijpe is een litanie van wa
tersnoodrampen geweest, even groot als toen men in
1421 in de grachten van Utrecht kabeljauw ving.
Urk, van ouds een Rhijn-eiland, zegt Smids, heden
in de Suiderzee gelegen, in den jaare 996 al bekend.
Hier waren ook zeer zwaare keijen van een seld-
saame groote (als die der Huinebedden) omtrent en
in de zee gezien.
Deze woordenboekachtige opsomming zegt ctas:
Urk eens aan hetzelfde vasteland. „De kerk om
streeks 1650 weggespoeld" zegt ons. Hier houdt de
zee thans huis en dit was al reeds in 1000 zoo.
Baatte daartegen het werk van Floris V?
Bezien we de kaart van Noord-Holland omstreeks
1575, dan staan we verbaasd, dat het zooverre kon
gekomen zijn. Geheel Noord-Holland ingevreten
door de zee.
Pas in het begin der 17e eeuw ging men over tot
het terugwinnen van veel land, dat eens verloren
ging. En juist in dien tijd omdat omstreeks 6100 de
bedijking va nde Zijpe voorgoed tat stand gekomen is
Zoo werden
de Purmer in 1622, de Wijde Wormer in 1626, de
Enge Wormer in 1638, de Waterlandsche meren in
1628, de Heer Hugowaard in 1625 drooggemalen.
Ook het octrooi voor de drooglegging van Het Koe
gras is reeds in 1629 verleend, maar eerst in 1817 is
dit werk tot zijn beslag gekomen.
In 1825 deed do Zuiderzee nog eens na vijftig jaren
haar macht gelden. Ook Petten kreeg in 1836 nog
eens een beurt. Waterland, dat in eerstgenoemd jaar
met een verlies van bijna 1800 runderen, tal van
chapen en hoenders, benevens de schade aan eigen
dommen, uit dezen nood kwam, heeft thans in 1910
weder het ergst gevoeld, wat het beteekent, een on-
betrouwbaer element tot buur te hebben. Maar het
ergste gevaar is geweken. Tot straks een nieuw feit
van beteekenis ons wakker schrikt
Hopen we van niet, of liever, hopen we iets anders
Met de middelen van den tegenwoordigen tijd denkt
men niet meer aan zwarigheden.
Wat dunkt u,
Zou de Zuiderzee, die eens lant was, niet weder lant
kunnen worden?
P. J. TEELING.
HET.DUITSCHE LEGER.
Uit Berlijn, 1 April. Uit de vertrouwelijke medeJee-
lingen van den plaatsvervangenden minister van Oor
log over de Duitsche weerkracht kan worden mede
gedeeld, dat Duitsehland met zijn menschenmate-
riaal voor legerresereve nog lang toe kan. Een ver
lenging van den dienstplicht tot boven het 45ste jaar
wordt daarom, naar reeds eenige keeren werd mede
gedeeld, niet overwogen. Men is zelfs in de gelukkige
omstandigheid manschappen, die in den oorlog het
45ste levensjaar hebben overschreden, van het front
terug te kunnen nemen.
Een belangrijk aandeel in dezen gunstigen toe
stand is aan de voortreffelijke zorg voor de gewon
den toe te schrijven, aan welke het gelukte een bui
tengewoon hoog percentage van gewonden weer als
bruikbaar voor den dienst aan het leger toe te voe
gen.
De door den minister meegedeelde verliezencijfers
kunnen in vergelijk met de bekende verliezen der
tegenstanders in het geheel niet als hoog worden be
schouwd. Zooals het met de mannen staat, staat het
ook met de grondstoffen. De grondstoffenvoorziening
is voor langen tijd gewaarborgd. Zeker moet met deze
of gene grondstof spaarzamer worden omgegaan. Een
ingrijpen in het economische leven kan niet worden
vermeden, doch bezorgd behoeft men niet te zijn, ooi
niet bij een nog zoo langen duur van den oorlog.
Een schitterend beeld toonde de minister van de in
dustrie en de technische instellingen van het lege*-
Juist de laatste successen bij Verdun toonen, dat zij
in staat zijn aan alle mogelijke eischen te voldoen.
Dezem et trots gedane mededeeling des minister*
werden in de begrootings-commissie door de aanwe-
zigen met buitengewone bevrediging vernomen.
Op 3 April worden de beraudsluKingen hervat#
PAPIERVERSPILLING.
Nu er zooveel zuinigheid bij het gebruik van papio'
gewenscht is en ook op die zuinigheid wordt aange
drongen, is het te begrijpen, dat nog eens nadrukke*
lijk de aandacht wordt gevestigd op bezuiniging vaD
het papierverbruik in de regeëringsdepartementon.
Het bestuur van de Londensche Newspaper Propri0-
tors Association heeft dan ook een motie aangon°"
men, waarin wordt gewezen op do noodzakelijkheid
om de papierverspilling in de regeeringsdeparternen-
ten (ook ministerie van Oorlog cn militaire commaB"
dementen) door het parlement tegen te gaan.
In verband hiermee is belangwekkend een
deeling van de Daily Mail, die herinnert, dat in l»1
13 door het Stationerey Office voor de regoering w®
ingefioekt aan verschillende soorten papier voor 0
bedrag van 190.000 p. st., waarbij dan nog voor 00
100.000 p. st. aan voorraden kwamen van sPecl
benoodigde enveloppes e. d. .,,nÉ.
De Daily Mail herinnert hoe bijv, in 1012 de
gere Controller of the Station ery Office voor een
quéte-commiseie een verklaring aflegde en
o. a. inlichtingen werden gevraagd oT«r de Ut»»
