Be Landbouw op de overstroomde gronden.
De dingen om ons heen.
DERDE BLAD.
Schetsen uit de Rechtzaal.
Zaterdag 1 Juni 1918.
61ste Jaargang No. 6216.
Be beek"!
Toon -Sleten als n«ar gewoonte tuascton wwen
en wlit uur aanscheld*, deed lansje hen> niet open,
fi. Dat wus zoo gebruikelijk geworden, dat
tiij hij vo' rt*aat altijd een lacherig gnziclit trok.
/oodra de straatdeur gesloten was, re samen lu den
gang stemden, >tn 1 stoven dan een kusje. Zijn arm
hoedend om de vrtj-gevulde taille van aljn verloof
de. E" *W babbelden vat. Zotten liet discours soms
i„ de keuken voort. Vader wus altijd uit. llad druk
ke agenturen, altijd raken. Kwam soms oven gauw-
gauw wal eten. Deed dan lodderig; had blijkbaar
.en zeker getal „afzakkertjes" genoten. Moeder rat
air Steven» rijn dagolijksc'lio bezoek kwam bren
gen in d* huiskamer haar dutje te doen. Dat
duurde xoo al o\«r do drie jaar. HIJ was oen bravo
oppassende zuinige Jongen, l.egde al wat Ie van rijn
.«lansje missen kon, eteods weg. Ze "hadden al
tal loc zc malen ritten uitrekenen: o< het nu niet
mogelijk zoai wezen In atelenbaro toekomet te trou
wen. Ma.er alle ontwerpen bloken onuitvoerbaar.
Bij de oudere in Ihuis komen wonen, ging niet. Er
was geen plaats in liet kleine woninkje. En moeder
moert or ook niets van Ixtbben. Met inventarlsje op
Iaflet'ing oj» verdieping en aanschaffend het aller-
uiterst-noodzakelijko hoe rtj 't ook plooiden en
«hikten - 't ging niet. Zijn spaarbankboekje en
laar spantbank potje vormden nog niet de helft
\an wat er op x'n allerscliriejst berekend, noodig
rou v .11 En de inkomsten waren ook ontoereikend.
Soms wêid stevens er verdrietig, baloorig onder. En
ceker als hij dacht aan dien slungel aan Hoenders,
den 'timmerman, tvlent "."ader bekend stond als een,
dlc er warmpjes bij zal De lange, schrale, stugge
Frlts Hoenders, met zijn vuurrood haar en sarrend
minachtend laefhje, zijn doodsvijand "wist Stevens.
Hij had een goed oogje op Jans en voor moeder
die erg op de centjes was gebrand was hij het
'ideaal van een schoonzoon. Maar lansje wou niets
van hom weten. Had 't hem duidelijk laten mer
ken. En het geluk wou, dat vader ook niet bijzon
der op Frits Hoenders gestold was.
Wut de oorzank van dat tekort aan sympathie
eigenli k was, begrepen zij niet recht. Wel had Jans
kan Sb \ens verleid, dat vader eens geprobeerd had
„zaken" met Frits te doen, en deze hem had te ken
nen gegeven, van zulke compagnieschap niet ge
diend te wezen. En in het diepste geheim had Jans
hom ook toevertrouwd, dat vader geprotieerd had
voor een moble transactie, waar duizenden moe to
verdienen waren, geld van Frits Hoenders te krij
gen, Maar dat was-ook mislukt Vader hield *t dus
voorlooplg bij Stevens. Misschien in afwachting van
een rnndddaat, met wien *t makkelijker onderhande
len wasAls Jansje merkte, dat Stevens weer
zoo'n \erdrictige tul had, dan gaf zij hem met een
van haar vlcezige vuisten een tik op wang, keek hem
aan met h^ar jolige blauwe oogen en «potte, dat-ie
aen slaapmuts, een knorrepot, een oude Yzegrini
wns. Maar rij fluisterde bem daarna in het oor, dat
ze alleen van hem. Steven. hlelcL En dat-ie zdch
hee'"maal niet bang behoefde te maken. ZIJ" zou
nooit iemand anders willen hebben, dan Steven.
w rkf •whorden hem dan weer opmonterden
Maar dien avond deed moeder hem open. Hij
schrok ervan.
Is Jans niet goed? vroeg hij.
De vrouw keek met strak gericht.
Jansje is even uit, zei ze, maar kom erin,
Jongen. Ik moet je toch even spreken.
't Hart bonsde hem in de keel. En hij moest vech
ten tegen de tranen die hem naar de oogon drongen.
Wat moest dat beteekenen!?
In "de sombere woonkamer zaten vader en moe
der. HIJ met stapel briewen voor zich. En het on
afscheidelijke karafje met glas. Vader "had het al
tijd onbegrijpelijk druk.
Ktjk eens, Van Leeuwen, begon moeder, zoodra
liii gezeten was we hadden 't Je al lang willen
zeggen m'n man en lk ja, wérk jij maar verder,
ik zal het woonl wel eren doen maar die ver-
keering van jou met Jansje in toch eigenlijk niets-
gedaan
Steven werd doodsbleek. Kreeg do tranen nu in
do oogen.
,Ik zal niks kwaad van je zeggen, vervolgde
moeder Mieelcraaal niet Maar in den tegenwoor-
dlgon tijd komt er wat kijken om aan trouwen te
denken Je komt hier nu al jaren o*er de vloer. En
op 't lest zouden de menschen er over gaan pra
ten! Daarom hebben m'n man en ik tegen elkaar
gezegd: laat Steven, nls-ie Jansje d'r geluk op bet
oog heeft, liever z'n eigen weg gaan, hé?Jan* ie
nu al zes-cn-twintig. Wet moet daarvan komen?...
WIJ hebben met haar geredeneerd en zij geeft toe...
Neen, dat is niet waar! riop Steven uit dat
kan niet. Jansjo zal mij altijd trouiw blijven!
- Nou, zei moeder dat moet ze zelf weten. ZIJ
Is fnondig, maar als m'n man en ik als ouders te
gen een verkeering zijn, dan zal Jans do zaak niet
voortzetten, dat weet ik maar al ,te gped. En het
•Is Jouw plicht, als fatsoenlijke jongen om wan
neer je wcrkolijk veel- van Jansje houdt, liaar ge
luk niet ln den weg te staan.
Tja, zei vader, z'n pijp uitkloppend en blijk
baar aanstalten makend om maar woer uit te gaan
tja, dat is roëel gesproken!
En hij sclionk zich nadat Stoven zijn hoffe
lijke ha.ridbeweging van: ook oen kelkje? met even-
hoffelijk weigerend antwoord hod beantwoord -- het
laatste restje in uit het glaasje ..dait voor hem
stond, bij den stapel zakenbrieven.
Ik doe mijn best, zei de armo Jongen de
patroon heeft mij tegen Januari honderd gulden op
slag beloofd. Behalve de gewone gratificatie
Vader grinnikte, onderw ijl hij een sigaar nanstak.
Hij, zakenman, was aan andere sommetjes gewoon...
Om kort to gaan,, zei moeder, wc japen Je niet
de deur uit. Steven, liefdemaal niet. Maar als Je
goon -kans ziet om je positie te verloeren...... Ja,
zie je, dan is het mnar beter
Vader pakte bundel brieven btj elkn^r......
Wanneer komt Jans thuis? vroeg <-lo )<>npren,
teTwIJl 't hem was ulsof de keel hem werd dirnt-
gesnoerd. .„ij
Tegen ccn uur ,of negen, denk ik, zei de moe
der. Misschien half tien
Dan koon ik straks wel terug, zei Steven.
Dat's best hoor, zet de vrouwv
En terwijl het gonsde in zijn ooren en hij de
hinden van woede en wanhoop stijf opeenklemde,
vloog hij de straat op. Waarheen kon hem niet.
bommen.
Maar hij had nog geen twintig pas gedaan, of
teven, werd op den schouder getikt,
't Was vader vrh Jansje.,..,.
Is dat rennen, zei do man, en hij hijgde van
het harde loopen, eventjes uitblazen. Wacht, laten
wij even De Gouden Bal inloopcn.
Een derderangs café was 't, vlakbij.
Steven volgde werktuigelijk. En voordat HU recht
wist wat er ei ge nlijk gebeurde, stonden daar twee
glaasjes met lichtkleurig vodht gevuld, voor hen-
Vader \an Jansje presenteerde een sigaar.
Kijk 's^ Van Leeuwen, begon hij éindelijk
'k tmi daar straks mijn vrouw niet in de rede
m*; je .nw dc,lkl- heeküual
öj-A ..aar eens ben, dan vergist Je je toch
P1 ®et d4L°kbare oogen aen. Voelde
'iiis e mornent groots vriendschap voor vader van'
lk weet, dat jelui van elkaar houdt, ging de
7 lk h«4> achitóg voor je, jongen, waar
achtig Geloof mij. En ook sympathie. Je bent een
brave kerel. Je moei vooral niet denken dat lk je
lui wil tegenwerken. Heeiemw&l niet, Als je dat
meent, dan zon *t mij in de rfel grieven. Zoo waar
achtig als ik hier voor Je rit....
HIJ kreeg tranen in de oogen en tikte om nog een
borrel. Steven was ook onder den indruk. Het ge
voel van diepe verslagenheid maakte plaats voor her
levende hoop. Hij stok vader van verloofde do hand
toe. -
Nu
de ander
dan ben Je Jjj_ JP u ljOIV,l
hij aan dat tafeltje daar links gaan zitten I)an ver
staan zij niet ieder woord.
F.n zij gingen zitten redeneeren. Vader van Jansjo
lip ie .Steven cijfers voor. Liet hem gedrukte en gé
schreven dingen lezen. Op zeker oogenbllk bleek 't
halftien. Gauw ging Steven nnar het nuis van Jansje,
r»i niet vudcr afgesproken te hebben, dat hij hem dm
avdtid erop weer zou ontmoeten.
Hij had drie cognacjes gedronken. Vader had be
taald. Maar hij kocht gauw wat pepermunt om Jansje
niets to laten merken. En hij was joliger, vroolijk
dien avond, dun zij zich herinnerde he.ni ooit ge
zien te hebben....
gen, waren vruchteloos geweest. Jansje mocht er niets
van weten, ZJjn spaargeld reikte oven over de honderd.
Aan drie adressen van Voorschotbanken, waar hij ge
weest was, wegerde men zonder borgstelling Tegen
over vader van Jans had hij kich groot gehouden;
gezegd, dat voorschot zou gegeven worden door pa
troon. Maar hij had tot 't laatste oogenblik geweifeld
om het te vragen. En toen hij den ouden lyx-khoudor
vroeg, wat die ervan dacht, zei deze, dat als Steven
z'n baantje lief was, hit tnef zulke „aardigheden" bij
méneer niet moest aankomen.
Vader van Jansje had hem gezegd, bezworen,
verzekerd, „dat 't nooit missen kon de driehonderd
gulden, ae „basis" kon tc allen tijde terug krijgen,
daar binnen een maand, met de winst, zeker... Als
de Bank...,
En voor de zooveelste maaf dien middag tastte Ste
ven naar het stukje kartonpapier, dat hij in zn bin
nenzak droeg De postwissel van f 414.86, dien hij
's ochtends had achtergehouden van do nost. De boek
houder zou er niets van inerken als hij het bedrag
aanzuiverde tegen het eind van de maand, desnoods
tcg-n den 8en of den lOon en als hij dan zei.dat
meneer Blauw de procuratiehouder, den postwissel had
afgetoekend, maar hein de remise had gegeven om te
storten bij den boekhouder, daar zij tnuisbehonrdö
ra diens afdee'.ing Daar zou geen haan naar kraaien.
De kas werd op bepaalde tijden opgenomen. Steven
zou dat zaakje txst kunnen in orde brengen 't "Was
kinderwerk... Hij dacht aan den langen, rooden slun
gel Van timmerman Hoenders. En aan Jansje d r hel
dere. Jieve blauwe kijkers. Aan haar poezele handjes...
Het stempeltje moest hij zien te krijgen Anders
zonden ze t op het postkantoor merken. Daar lagen
nog vier postwissels, die hij straks moest incasseeren
Hij zat te luisteren. .Daar ging de eie-tnsehc schel
uit kamer van directeur. Nu moest dc boekhouder
ri'j meneer komen...
Steven verzon snef een boodschapje, Tik'e aan
'rad binnen bij bo bh ouder. Iljj, was er niet jtnsl
zeoals Steven gedacht had. Op z'n toervm sloop hij
naar de schrijftafel. Haalde het stempeltje tc voor
schijn, likte het snel «f op den postwissel. Borg de
formulier «ut. 't was gebeurd...
Hij kon zelf nirt meer terug Het namaken van
Ie handtekening was gauw gebeurd. Hit ging een café
'binnen jat Itwosie wat te schrijven. Maakte toen
inet do andere geëndosseerde postwissels naast zich
de vafscfie handlcekening Binnen een uur ,.was
de basis der transactie", de driehonderd gulden in het
bezit van Jailsje d'r vader.
Pe „beklaagde" richtte de president der Rechtbank
zich tot den getuige Wigmans, den vader van Jansie
de gewezen verloofde van den jonkman, die zich
had schuldig gemaakt aan diefstal en valschheld in
geschrifte - de beklaagde beweert het grootste deel
van dat geld aan u tc hebben gegeven om zaken meo
tc doen. Hij zegt anders nooit tot zulk een daad in
staat te zijn geweest.... Wat is daarvan aan, getuige?
Heel vriendelijk was de houding niet van den voor
zitter tegenover de getuige, die een aura van alcohol
om zich verspreidde
Vader van Jansjo hief mei theatraal gebaar de hand
omhoog
'Zoo waarlijk.... wilde hij aanvangen. Maar dc
president was hem voor.
Neen, getuige, kort en goed, is dat 'waar, ja
of neen?
Neen. edelachtbare, riep de man uit. En hij
wischtc zien een traan uit het oog Men weet 'hij
was een zeer gevoelig man.
De verdediger van Steven van Leeuwen, den beschul
digde, poogdo hem nog wat in 't nauw te brongen.
De voorziticr dreigde 'zelfs met kfacht wegens ver
moeden van* meineed.... De officier voegde hem een
paar zeer norsche woorden toe.
Maar getuige bleef op zn stuk staan.
En men had geen bewijzen Men voelde, dat daar
ccn slachtoffer van sluw overleg op dc bank der be
klaagden zat. Dat die wanhopig-snikkende, zijn mach.
feloosneid en rampzalige toekomst beseffende jongen
dupe was geworden, en niet van 't hout was. waaruit
berocpsdcliouenten komen. Maar: bewijzen ontbraken.
En toen do verdediger van Steven in zijl: pleidooi
den vader van Jansje zoo ongenadig te pakken nam,
dat >n s'otte de voorzitter cfcr Rechtbank tot mati
ging moest manen schudde getuige Wigmans. va-
tltf san Jansjo, almaar in droeve verontwaardiging
over zooveel mensciiclijk verdorven-zijn, het hoofd.
Meesterlijk maskeerende zijn onstuimig verlangen om
goed en wei weer uit het bereik te komen van de gc-
tahherde hccren, dio hem zoo wantrouwend bleven' aan
kijken....
MAITRE •CORBEAU'.
Om een goed denkbeeld te verkrijgen omtrent het verloop vi hettöutgehaUeyandeoverilroomde
gronden, zijn dit voorjaar wederom op dezelfde perceelen ai# vorige jaren, grondmonsters genomen,
waarvan de analyse hieronder volgt. Voor vergelijking zijn dc verleden herfst cp die percec.en ge
vonden getallen mede vermeld.
MONSTERS,
genomen
Bemon
sterde
Procentkeukenzout
in den drogen grond.
100 Gr. natte grond
bevatte gr. water.
'Aantal gr, zout per*
liter bodem vocht.
bij
lagen.
!5Sept.'l7 20 Apr.'18
15Sept.M720Apr.M8
l5Sept.M7i20Apr.M8
C. GEERLIGS,
0-2
c.M.
0.040
0.019
13.9
8.5
25
2.0
2-20
0.046
0.021
22.9
20.8
15
0.8
Kerktveg
20-40
0201
0.047
21.7
22.5
7.3
1.6
40-60
W
0.347
0.110
21.7
28.4
125
03
J. C. BLAAUBOER,
0- 2
c.M„
0.012
0.002
10.1
18.8
1.1
Kneesweg
2-20
20-40
1»
0.370
0.061
26.6
18.0
17.9
20.3
10.2
2.8
—t
(Hartelust)
40-60
0'014
0.033
15.2
30.8
0.8
0.7
A. GEERTSEMA,
0— 2
c.M.
0.112
0.024
14.1
12.6
6.8
1.6
2-20
0.131
0.285
20.3
22.4
5.1
9.9
Achterweg.
20-40
•1
0.363
0.083
21.8
22.6
13.1
2.9
40-60
II
0.5%
0.297
25.6
31.6
17.4
6.4
C. BLAAUBOER,
0- 2
c.M.
0.014
0.012
11.6
21.6
1.0
0.4
2-20
0.049
0.012
18.0
22.2
2.2
0.4
Achterweg
20-40
0.201
0.017
22.6
234
7.0
0.6
40-60
0.739
0.075
36.6
37.4
12.8
t 6
1-
1
P. BAKKER,
0- 2
c.M.
0.002
0.004
4.1
9.1
05
0.4
2—20
0.005
0.002
8.8
13.5
05
0.1
Achterweg
20-40
i»
0.012
15.0
17.5
0.7
40—60
N
0.442
0.017
35.9
19.0
8.0
0.7
P. J. W AI BOER,
0- 2
c.M/
0.005
0.002
9.4
18.7
05
0.1
2-20
0.007
0.002
13.3
18.0
0.5
0.1
Achterweg
20—40
t»
0.066
0.019
14.0
17.2
4.0
0.9
40-60
II I
0.181
0.038
11.5
17.1
14.0
1.8
f
0- 2
c.M.
0.010
0.014
7.8
13.7
1.2
0.8
j. C. GEERLIGS,
2-20
0.060
0,014
17.5
20.7
2.8
05
Middelweg
20-40
0.165
0.033
17.5
205
7.8
1.3
40—60
0.316
0.098
20.3
21.7
12.4
35
G. v. Balen Blanken,
0- 2
c.M.
0.007
0.005
7.9
14.8
1.0
0.3
2-20
0:u05
0.005
14.3
lff5
05
0.2
Middelweg
20-40
•t
0.212
15.2
16.2
11.8
40-60
0.134
0,012
19.6
20.6
55
05
C. REZELMAN
0- 2
c.M.
0.036
0.012
12.6
155
'23
0.6
'2-20
0.293
0.019
19.7
21.0
12.0
0.7
Middelweg
£0-40
0.434
0.107
22.8
30.6
14.7
2.4
40-60
11
0.713
0.310
31.9
49.4
15.2
3.2
N«g eenige analyses met enkele beschouwingen omtrent de gevonden getallen in een volgend
artikel.
S. SMEDING.
Staten of Volken?
Reeds vroeger hobbon wij 'te dezor plaatse gewezen
op de verwarring van denkbeelden, die noodzakelij
kerwijze ontstaan moet, wnhneer men dc plannen voor
een nlgcmccnen volkenbond gaat verdoezelen door tc
spreken vnn een 'Statonbon»
Tenslotte toch bestaat er vers eb if tusschen ccn „Gei-
teilband" en een „Bond van Gciienhoudcrs". Wij wil-,
ien «en volk Ipiot vergelijken met een geit, noch zijn
regewring met een gcilctiihouder, doch alles wel be
schouwd ts het verschil tusschen de twee eersteenocm-
den en hun „bazen" niet zoo hooi erg verschillend.
Immers «en ^Staat" „dio hot BoIchewickHfjdperk te
boven of nog niet daaraan toe is, heeft slechts een
middel oni zich uit te spreko,n cu wel hij monde van
do regiering Hetzij van oen autocraat, hetzij van wu
volksvertegenwoordiging" cn van ecu verantwoorde
lijk Kabinet. -
Zulk een volksvertegenwoordiging, die het uttemcMU»
fint gorft aan een regeering Is samengesteld op dynp"
van wal men gelieft aan te zien als i» meoningsuiting
van «Ie hol ft plus ren der bevolk öng
Deze ïocvii'ng'.ulÖBg kan op do meest zonderlinge
wijze, dio men zich wenscht voor te stellen, tot sland
zijn gekomen, zij behoeft taiet door de helft plus een j
doch kan eventueel door de helft plus een van de
toevallige districtsmecrdeiiieJcn zijn samengesteld, zoo
dat de volstrekte meerderheid is 51 kiesdistricten, dus
één kwart der kiezers den daorsLag geeft het. komt
er alles niet op aan: de- reg.-crmg i. aanwezig on jdj
besluit over het wel en we-' van het volk
(Hoe weinig de stem dos voiks gekend wordt, blijkt
wei uit het feit, dat thans één maand voor de verkie
zingen, dio dwi gang van zaken in heti regeenngspro-
grainma voor de eerstvolgende jaren zullen bepalen,
geen mensch, zelfs gepn der meest ingewijde parajbazen
durft te voorspellen hoe het resultaat zal 'Zijn. Toch
hecten die hoeren de kaart van het land te kennen cn
hebben zij een uitgebreid apparaat tot hun beschikking
o in. het klavier .der volksconscientie mot het poodiy
gedaver to bespelen.)
•De regeering, die wij op het oogenblik hebbun en
die zich bij mondo van den Premier aandiende als
het Ministerie van den volkswil, is een duidelijk bewijs
hoe de belangen van oen volk verschillend kunnen
zijn van die van den staat, gelijk de regeering die opyat.
Zij zou het kiesrechtvraagduk en het probleem van
de vrijeschool definitief oplossen on bovendien eenige
andere onderwerpen, die in de „neutrale zone' "lagen,
tot cn goed einde brengen. Iedereen had het volste
vertrouwen, dat dit den Premier gelukken zou. zij het
dan ook, dat tilj Vel» cii velerlei moeilijkheden zou
ontmoeten oj> zijn weg.
Die moeilijkheden zijn tenslotte overkoombaar ge
bleken, maar wat hoofdzaak had moeten zijn., werd
absoluut een nieuw* kwestie De vraagstukkm van po-
IiUckcn economischen en financieelcn aard die door
den wereldoorlog worden gesteld, ovcrheerschtcn alles.
En noch Kamer, noch Kabinet had van het volk eenige
vingerwijzing gekregen in welke richting at deze pro
blemen behoorden te worden opgelost. Men haa er
niet alleen niet aan gedacht, doch had zelfs niet de
gelegenheid gehad er aan le danken, omdat de om
standigheden, waarin die nieuwe vragen zich voor
doden, zoo plotseling ontstonden, zoo n.euw, zoo óver-
stdpend waren, dat ook de pietepeuterigste poliliekc
wcerprofoet zo niet bad kunnen uitdenken, topn de
Juni-gebeurtenissen van 1913 naderden.
\Hoe dut rijgeen ministerie heeft ooit aan zoo
veel 'triiiek in cn buiten de Kamer blootgestaan, ais
juist dit en dit vooral wegens daden, omtrent welker
at dan niet juistheid noch de Kamer, noch het Kabinet
van de kiezers eenige vingerwijzing had gekregen.
De rcgccring tastte aangaande dat deel van den volks
wil in den blinde en geen enkele andere denkbare ire-
gcering in ons land li ad er gunstiger voorgestaan, dan rij.
Wat zicli bij ons voordeed, geschiedde overal. Thans
krijgen wij een nieuw of misschien oen gereconstru
eerd Kabinet, met vertegenwoordigers van allo par
tijen (het allernieuwste snufjcl I cn nog iets dwazer bij
ons, dan in undere landen waar de splijtzwan in dc
twintig nuances van partijen minder bekend zijn). Doch
ook dat Kabinet zal rijn tot stand gekomen on grond
van allerlei programmus die voor binncnlandsch ge
bruik misschien bijster belangrijk zijn, doch die 'aan
gaande -de buitenlandsche potttiok cn Nederland'» ver
houding tot andere landen niets moer bevatten dan
hoogstens I een paar algemeenheden en frasen,
Toch zul niet het volk, doch die regeering cn do
Kamer die nu het gevolg is van oen niéuwe rekensom,
waarin het volk nog minder en dc jwrtijbnzcn nog
oneindig veel meer beteekenen dan vroeger, te beslis
sen hebben in tal van internationale vragen.
Daaronder dc problemen, dio bij hot algemeenc vre
desverdrag ter sprake komen, -
Ziedaar Korter gaat het niet uiteengezet wanrom
een bond vnn volken iets anders is dan een Statenbond.
Het orgaan, waardoor een volk heet te spreken,
is een verkeerd orgaan. En hij die een betere ma
nier weet aan tc wijzen om den wil des volks tot
uitdrukking te laten komen, zonder IJolcbewicki is
zonder aanstippen van heeren, die dragers zijn eener
stembus- of partyleuze, verdient een heel woud van
gedenkteckencn.
Een staat veronderstelt een gesloten gebied (lat n
zoodanig relaties onderhoudt met andere staten.
derdaad is dit tusschen regeeringen wigclijK. me
kunnen met elkaar afspreken hoe zij zullen bande c
Wat zij zullen goedvinden, wat zij t-ullen doen als
A eens a zegt of 1» tot «tap 1» overgaat, ra(re?'
«eerdere), kunnen op grond van
Ien, welke handel tusschen hen beide hel^^ee'
ligst is voor partijen en voor de eigen schatkist.
Staten! regeeringen) kunnen ententes en bonden
sluiten, enkuunen eventueel elkaar haten.
Volken kunnen dit alles niet.
Geen volk zelfs nu nadat de Hymne van den
Haat in Engeland en Duitschland, zoolang zonder
ophouden heeft geklonken héét het andere. Man
baat personen, concurrenten, maar de Engelschen
buten evenmin de Duitschers, als omgekeerd. Zij de
den zaken met elkaar, trouwden met eikaars zustor,
logeerden in eikaars hotels, voeren op eikaars sche
pen, trokken wederzijds voordeel van eikaars ontdek
kingen.
Dan zal wel eens een Engelschman gevloekt heb
ben, dat die vendMof hem te gauw was of een
Duitschcr een dergelijk krachtwoord hebben gelaten
over het feit, dat een Brit hem een mooi contract
afsnoepte, doel» daarbij bleef het.
Het volk arbeidde en verlangde niet liever in elk
land, dan voor zijn werk een beloonipg te krijgen, die
gelegenheid bood zooveel mogelijk van de goede din
gen der aarde te genieten en voor zijn kinderen een
nog betere toekomst mogelijk te maken.
Of een gioote firma bezweek onder de concurrentie,
was geen aanleiding om in Berlijn of Londen te vlag
gen of respectievelijk in den rouw te gaan.
De volken stonden buiten den belangenstrijd.
Niet alleen de arbeiders, wier interessensfeer en
wier horizon beperkt was, doch in de allereerste
plaats de intellectueelen, die in verscheidene oorlog
voerende landen zelfs thans na alle propaganda nog
volhouden aaii het besef, dat wetenschap in hoogera
beschaving en kunst geen zaak -van een vlag zijn.
Er i« dus alleen een groep van iniere*-«Jtiteri la
alle landen, die de groep over de grenzen kan baten.
En juist die groep is het, die bij verkiezingen en dus
bij de samenstelling van een regeering aan de touw
tjes trekt.
De arbeiders deen het niet.
De werkelijke intellectueelen doen het nog minder.
Hun interesseert liet programmageschuifel nog veel'
minder, wijl zij er de voosheid, die zoo vaak de ver
kiezingen belieerscht, vermogen te doorzien'.
De touwtjes-trekkers zijn de eentgen niet alleen,
die „vriend" of „vijand" zijn ten aanzien van een
ander land, de Jntercssanten, die huif concurrenten,
baten, doch tevens hebben zij den invloed op de
samenstelling der regeeringen.
Zij laten pen regeering spreken uit naam van een
volk. Zij baten uit naam van een volk, prociameeren
vriendschap of ententegevoeienszij doen. Zij, de
manufacturiers van verkiezingsleuzen, geven ten
slctte den doorslag ten aanzien van de politiek. Zij
zijn het die een Statenbond kunnen fubriceeren.
Doch achter ben staat niet een programma van
buitenlandsche politiek, dat door de kiezers gesteund
werd, doch een van direct-grijpbare binnonland-
sche politieke of economische voordeelen.
De minor die als vaandeldrager van een dier pro
gramma's, de meeste stippen krijgt, helpt mede bij
de samenstelling vna ccn regeering, die over honderden
oudere en .vcef gewichtiger vragen zal hebben te be
slissen.
Maar of hel volk het daarmede eens is, nadat bet
op onoekendo of niets zeggende leuzen iern^n?
aungestipt, zie dit is oen vraag, die niemand k
zou willen beantwoorden.
Ziedaar tevens ^«^.^'^^Herld onl.creken
zooveelste machtsverheffing
bare invloeden, terwijl ren ™kmbond«« ideM Is.
dat--- nooit verwezenlijkt wordt, e„r
«veringen zijn, die or belang hij hebben het stresm
naar vreedzaam naast elkaar tc leven onmogelijk te nri-
kra Zoolang er Staten (Haringen en touwtjestrefokers)
zijn, die baten" en „vriendschap koesteren cn ei
kaars concurrent willen wezen.
Staten di regceringcn. veroetcn gauw genoeg wio
vriend wie 'vijand is geweest. Volken doen er lang over
A-oor zij tot dit besef geraakt zijn. Doch zit het eenmaal,
dan zit het voor lange jaren.
Daarom zou bet zoo wetischelijk zijn het denkbeeld
van oen Statenbond weg to dooit cn daarvoor inplanls
het eenige ideaal to stollenoen Volkenbond.
Het «enige vervelende hierbij Is dit, dat een Volken
bond, zoodra het ideaal .bereikt fs, onnoodig is, omdat
dan de heelo beschaafde aarde maar één volk omvat;
do menscfiheid. En dat er alleen oen bruikbaar Espe
ranto of Volapuk g»Jvonderi moet worden on» overal
onder menschep brandt** tfl rijn.
UITKIJK.
