J. STUURMAN, Kapper-Haarwerker.
E TABAK m I. II. KEU SS
De Verkiezing.
- VRIJZINNIG-DEMOCRATEN.
12
Mr. P. J. OUD.
Mr. P. J. OUD.
De dingen om ons heen.
ZATERDAG 29 JUNI 1918.
61ste Jaargang. No
UitgeversTRAPMAN Co.
EERSTE BLAD.
Laagzifde B 50, nabij de Markt, Schagen.
de Liberalen en Vrijzinnig-Democraten.
Binnenlandsch Nieuws.
I
SCHAGEN, LAAN D I.
Parfurtieriën,
Luxe Toiletartikelen,
Lederwaren,
Foto-Artikelen
Brachten, wij In de paar voorafgaande ar
tikelen naar voren diat ona land geen heil
heeft te verwachten van den Economischen
Bond met zijn regeering van het groot-kapi
taal en venmin van de Staatsalmacht der
Sociaal-Democraten, thans willen wij naar
voren brengen het verschil tusschen
De Liberale Unie is een allegaartje. Wat
zij wil weet niemand. De een wil er dit, de
ander heel iets anders. Het is een partij,
waarvan niets kan uitgaan, omdat eenheid
van beginsel ontbreekt
De Bond van Vrije-Liberalen is wars van
de democratie. Hij wil geen verhooging van
de directe belastingen. Dat wil zeggenr dat
hij de noodige gelden niet wil halen door
belasting der hootge inkomens en vermogens,
maar de middenstand wil laten opdokken.
Zoowel de Bond van Vrije Liberalen als
de Liberale Unie, verzetten zich dan ook her
haaldelijk tegen de pogingen van de Vrij
zinnig-Democraten om de inkomens boven
f 10.000 en de vermogens boven honderddui
zend gulden wat zwaarder te belasten.
Alle drie vrijzinnige partijen verklaarden
zich in 1913 voor de Invoering van het
Staatspensioen.
De Vrijzinnig-Democraten hebben de be
lofte van 1913 in alle opzichten gehouden.
Zij stemden tegen een poging van Treub om
een pensioenbelasting; die feitelijk was een
verkapte premiebetaling, aan de wet op het
Staatspensioen vast te koppelen.
Alle Vrij-Liberalen en een deel van de
Unie-Liberalen Bterkten Treub In zijn verzet
tegen het onvervalschte Staatspensioen en
dat ondanks hun beloften in 1913.
De Vrijzinnig-Democraten verzetten zich
tegen de Regeering toen deze in strijd met
den wil van de meerderheid dei* Kamer de
oude landstormers van omstreeks dertig
jaar onder de wapenen wilde roepen en toetl
zij in strijd met den wil van diezelfde Kamer
de landweermannen, die toch al zooveel van
den druk der mobilisatie hebben te lijden
gehad, weer voor zes daqen onder de wape
nen wilde roepen.
De Vrije Liberalen en Unie-Liberalen heb
ben beide malen de Regeering haar gang la
ten gaan. Zij willen dè beslissing over groo-
tq volksbelangen leggen ln handen van de
onverantwoordelijke generaals, ln plaats
van* in die van de door het volk gekozen
Kamer.
De Vrijzinnig-Democraten ijveren voor
vermindering van den moblllsatiedruk, voor
beperking der militaire uitgaven.
De Liberalen zijn nog volbloed militalrls-
ten. De Vrije Liberaal Drion bepleit in de
Kamer, dat wij terstond na den vrede moe
ten beginnen met ons leger aanzienlijk nlt
te breiden. Al wordt de oorlogsbegrooting
daartoe verdubbeld, hij heeft daartegen geen
bezwaar. 'De Unie-Liberaal Van Hamel ge
looft niet aan ontwapening; bovendien vindt
hij een oorlog nog zoo kwaad niet; al zou
een oorlog voor Nederland wat ellende me
debrengen, onze positie zou er in de toe
komst volgens hem zeer door wonden ver
sterkt.
De Vrijzinnig-Democraten achten een oor
log in ieder opzicht een ramp voor Neder
land. Zij willen alles doen om buiten dien
oorlog te blijven. Zij zien in de opdrijving
dor militaire uitgaven, in het naapen onzer
groote buren op het gebied van leger en
vloot, voor ons volk een wanhopig streven.
Niet ln de uitbreiding der bewapening, doch
tn het streven naar Internationale beper-
*'nU,der bewapening, zoo mogelijk ln alge
heel n ontwapening, zien zij het ideaal.
Aan dat ideaal gelooven de liberalen niet.
n wie niet agn het ideaal gelooft, kan er
h niet voor strijden!
den oorlog gruwen en die alles in het werk
willen stellen ora ook van uit Nederland
straks een poging te wagen om den oorlog
uit de wereld te doen verdwijnen, hun stem
geven aan de
Daarom stemme een elk op lijst
en dan op den vierden naam van bovenaf op
het aftredend Kamerlid voor Helder.
Wij moeten in de Tweede Kamer een af
gevaardigde hebben, die onze streek kont,
onze belangen weet en daarvoor ook met
kracht en energie wil strijden. Welnu,
Mr. OUD is een man, die, hoewel nog kort in
de Kamer, daar ook reeds gezag beeft, aan
wiens woord waarde wordt gehecht. Zulk
een jong en krachtig strijder voor onze be
langen moét weer in de Kamer worden ge
bracht. Aan de kiezers in Hollands Noorden
om daar algemeen aan mee te werken. Al
len zonder uitzondering één hokje zwart ge
maakt en wel dat voor den naam van
- WIERINGEN.
ral
Een Yaste klantweet, dat
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag,
Donderdag en /ater.lag. Rij inzending tot 's morgens 8 ure wor
den ADVBljM ENTIËN in het eerstnitkomend nummer geplaatst.
ImL Teleph. No. M.
Prijs per 3 maanden f 1.—per post f 1.20. Losse nummers 5 cent
ADVERTENTIËN van 1 tot 5 regels f 0.66, iedere regel meer 12 oent
(Bewijsno. inbegrepen). Groote lett. worden naar plaatsr. berekend
DN nummer bestaat nit drie bladen.
Daarom moetan alle Vrijzinnigen, dio van
Samensmelting van Banken,
Sedert een reeks van jaren beslaat er tn verschil
lende landen een streven, zooveel mogelijk ondernemin
gen, die in een en hetzelfde bedrijf werkzaam zijn
met elkander te versmelten. Kleine afbricken verdwij
nen om plaats te maken voor één groote. De bakke
rijen van particuliere bekkers worden langzamerh? d
overal vervangen door de broodfabriek. Brouwerijen
koopen cafc's en laten die besturen door hun emt-
ployes als zetkasteldn en zoo gaat hel door op bijna
ieder gebied.
Zooals bijna elk dergelijk economisch verschijnsel
heeft ook dit zijn goede en zijn kwade zijde. De
goede ligt voor de hand. Het grootbedrijf kan mits
evengoed geleid veel goedkooper werken. De ma
chines zijn Jieel den werkdag door bezig, het mate
riaal, de'grondstof wordt |n het .groot gekocht en is
dus goedkooper. .De verkoopsorganisatie door middel
van ivcisme. van reizigers, eigen winkels brengt voor
een groote fabriek veel minder kosten mede
In het kort: het grootbedrijf, dat zich bovendien
de luxe van goed betaalde eerste kracht, als leider, in
genieur enz., permitteeren kan, werkt oneindig eco
nomischer, dan de reeks kleine ondernemingen, die
vroeger temmen de gelijke hoeveelheid produceerden.
De tegenhanger is natuurlijk allereerst, dat de kleine
ondernemer, die voorheen zelfstandig zijn brood ver
diende, óf ten ondergaat, óf afhankelijk wordt, iels
wat zich natuurlijk in den loop van eenige jaren her
stelt, doch inmiddels uiterst onaangenaam blijft voor
den betrokken persoon en zijn gezm.
Een ander laadeel is van algemecnen aafd. N.L dit,
dat, zoodra het een grootbedrijf of een groep onder
nemingen in een of andere branche gelukt is de kleine
ondernemingen weg te drukken, de concurrentie ver
dwijnt Immers drie of vier groote fabrieken tien
of twinjjg desnoods zullen elkaar veel beter en
sneller „weten te vinden", als het geldt een minimum-
verkoopprijs vast te stellen of de quaJifceit van het pro
duct te bepalen, dan zulks mogelijk Is voor een 'hon
derdtal overal verspreide fabriekjes, die onderling in
financieele kracht, in hoedanigheid en hoeveelheid van
product, in voortoremgingsmethode, in elk opzicht ver
schillen.
Men heeft in de laatste paar jaar kunnen zien hoe do'
Bond van Nodorlandsche Brouwerijen aan alle afne
mers, aan allo caféhouders zijn wil voorschreef en
hoe
zoo
hankelijkhdd, tegen
den prijs heeft kunnen handelen. Enkel en alleen om
dat de brouwersbond het wapen van den boycot van
niet-lcvoring op dien onwillige dreigde toe te passen.
Deze uitbuiting van het publiek is natuurlijk een
economisch kwaad, omdat alle verbruikers godwon-
gen warden aan de trust van producenten méér te be
talen ,dan noodig ware geweest, indien er concurren
tie onder do voortbrengers was blijven bestaan.
Dit verschijnsel is internationaal en vandaar dan
ook dat verschillende landen, waar de trustvorming of
het scheppen van oen direct kunstmatige monopolie
van een ot ander product een grooter omivang ging
aannemen, zich genoopt zagen door middel der wet
geving in te grijpen.
Nu hechten wij niet veel aan wetgevtnig in dit op
zicht Want men kan zijn trust op zooveel manieren
in elkaarzetten, dat gocn enkele wetsbepaling er vat
óp heeft
Een verocniging van vakgenootejn is spoedig,genoeg
gesticht, mits het aantal dorgenctn die men noodig
neeft, niet al te groot is. Zulk een vereeniging voor
vakbelangen zou nauwelijks onder de verbodsbepalingen,
oener anti-trustwet vallen en toch metterdaad oen trust
kunnen beteekenen. Niemand zal bijv. in ons land van
oen trust van dagbladen' spreken. Doch het niet uit
komen op Maandagmorgen, do verhooging der abonne
menten, der annooes, der losse nummers volnd toch
bij zoo goed als alle bladen plaats, mot precies dezelf
de eenstemmigheid als ware er wej oen trust geweest
Hier gold hot noodzaak en hier zou geen wetgever
hebben ingegrepen. Doch wie belet zoodra do tijden
weer normaal zullen zijh de leveranciers van le
vensbehoeften: groote bakkers, vieeschhouwers. groen
tehandelaars of wat dan ook, om dergelijke afspraken
hunner vakvereeniging ook zonder don nood zaait van
zelfverweer hun prijzen ten koste'van het publiek naar
willekeur op te voeren?
Alleen het feit, dat er dan teln aanzien van brood,
vleesch, kruidenierswaren cH nog eenige dergelijkear-
tjkcl n verbruikscoöperaties bestaan, waarvan de leden
het in dé hand hébben zulke afspraken door hun son-
curreutie te verijdelen, maakt een prijsopdrijverij in die
waren vrij illusoir.
Dit en het feit, dat het getal kleine ondernemers,
te groot is en steeds voor vergrooting vatbaar blijft,
zoodat van een „gesloten trust" nauwelijks sprake
kan zijn.
Behalve door de wet heeft de overheid achter ook
op andere wijze ingegrepen om te voorkomen, dat
het publiek 4e dupe wordt van trusts of monopo
lies. De meeste ondernemingen van monopolisti-
schen aard en de meeste, die het karakter van pu
blieke diensten dragen, zijn vroeger of later in
handen der overheia-zelf gekomen, die zich tot taak
stelt (of zij dien taak goed vervult is een tweede
kwestie) die bedrijven allereerst ten behoe
ve van hetpubliek te exploiteeren.
Toch zijn daarop eenige gewichtige uizonderin-
Ïfen. Ten onzent bijv. het feit, dat de Staat niet al-
een de spoorwegen niet zelf exploiteert, doch dat
men zelfs toeliet, dat de twee groote maatschappijen
vrijwel een belangengemeenschap hebben aange
gaan, die op de prijzen op den duur een gevoeligen
invloed zal kunnen uitoefenen.
Thans, in onzen uizonderingstijd, merht men er
niet veel van en is de tariefverhooging enz. vaak
door noodzaak geboden. Doch wat thans door die
noodzakelijkheid verontschuldigd kan worden, zal
straks, zonder dit excuus, uit louter eigenbelang
eveneens kunnen worden toegepast. Op kosten van
het publiek en ten bate der aandeelhouders.
Een tweede uitzondering is het bankbedrijf, dat
zoowel hier als elders zoo goed als volmaakt vrij
is om combinaties aan te gaan, concurrenten uit
te schakelen en wanneer het eenmaal zoover ge
komen is, dat er slechts een kleine groep machtige
banken is overgebleven, het publiek naar hartelust
en eigenbelang te ringelooren.
Wij hebben hier te lande in het bizonder in de
laatste jaren gezien, hoe de groote bankenRotter-
damsche Bankvereeniging, Amsterdamsche Bank,
Twentsche Bank overal in de provincie de kleine
particuliere banken opslokten en er hunne filialen
voor in plaats stelden.
Evenals bij alle andere ondernemingen had dit
de goede en de slechte zijde. De goede: dat men,
met minder kapitaal werkend, grootere resultaten
kan bereiken, naar vaste regelen handelend, min
der risico liep-, niet ter wille van particuliere be
langen of uit concurrentievrees tot eenigszins ge
waagde beleggingen of credieten behoefde over te
gaan. De slechte: het nadeel dat de kleine bankier
ten onderging of het veld als zelfstandig werker
moest ruimen, dat het persoonlijk contact tusschen
bankier en cliënt verloren ging, zoodat de solide
zakenman zonder kapitaal bij de groote bank te
vergeefs aanklopt voor het crediet dat de bankier,
die nemde kende, vroeger gaarne zou hebben ver
strekt.
Doch bij die nadeelen, die zooals wij zeiden bij
elke opslurping, in elk bedrijf, vrijwel identiek zijn,
blijft het ditmaal niet.
De banken hebben, behalve de plicht van voor
hare aandeelhouders te zorgen, nog een andere
taak. Zij vertegenwoordigen n.1. het crediet der
natie en hebben het in de hand de ondernemings
geest in de hand te werken of te fnuiken, in goede
of in verkeerde banen te leiden.
Verg
van L
de Haan des avonds 8 uur. Aanwezig
Na opening door den voorz. den heer J. Hermans
worden door den secr. den heer Bosker d« notulen
der vorige vergadering voorgelezen en onveran
derd onder dankzegging goedgekeurd.
Ingekomen stukken: Wordt voorgelezen een
hrijven van de afd. Het Witte Kruis, alhier, be
schrijven
tréffende
dokter. Hierover ontstaat nogal eenige discussie,
tréffende de pogingen tot verkrijgen van een tweede
meening dat de afdeeling
hierin niet moet medewerken. Door den heer Jb.
Brouwer wordt gevraagd of dit de meening is van
't bestuur of dat dit is de persoonlijke meening van
de Voorzitter.
Voorz. antwoordt hierop dat dit zijn persoonlijke
meening is over de zaak, o.a. dit meer thuis De-
hoort bij de Landb. Onderlinge"; dezevereeniging
komt uit den aard der zaak meer met den dokter
in aanraking. De heer P. Brouwer is dit met den
voorz. eens, te meer daar toch alle leden van de
Landb. Ond. ook lid zijn van 't Witte Kruis. Uit
de verschillende besprekingen valt af te leiden, dat
het meerendeel wel voor een tweede dokter is,
doch dat medewerking hieraan niet behoort bij do
afd. H. M, v. L. Voorz. stelt daarom voor, nu over
te gaan tot stemmen. Wordt in rondvraag gebracht
of de afd. al of niet adhaesie zal betuigen. Uitslag
20 voor en 21 tegen met een stem blaneo, dus ver
worpen. 1
Wordt voorgelezen een schrijven van den secr.-
van 't kringbestuur der Holl. M. v. Landb. aangaan
de een schrijven ontvangen van de afd. van Wie-
ringen, betreffende het besluit genomen in de vo
rige vergadering, over *ïe hooge mosselenprijzen.
In die vergadering is besloten om de afdeelingen
der H. M. v. L. liggende aan de Zuiderzee, aan te
schrijven, om een vergadering van 't kringbestuur te
verzoeken om gezamenlijk te trachten, de mosselenprij
zen, te verlagen, om reden de prijzen der mestmo».
selen volgens sommige te hoog zijn voor den land-
bouw. Uit het schrijven blijkt, dat ze liever de ver
gadering nog wat willen uitstellen met het oog op
den hooibouw, doch js de afd. van Wielingen van
meening, dat met het oog op de aanstaande mosselen),
campagne uitstel niet gewenscht is, dan zal het kring-
bestuur een vergadering uitschrijven. In de vorige ver
gadering zijn tot afgevaardigden van Wieringen geko
zen de heerenl R F. Kuut, O. J. Bosker en P. Brou
wer. Het doel is nu, welke prijs zullen we op de kring
vergadering noemen, als vaste prijs. Hierover wordt
weer druk gesproken, de een noemt 50 ct do 100 Kg.
een ander 00, doch algemeen is de vergadering van
oordeel, dat 70 cl te hoog is. en die afd. moet zorgen
de prijs te verlagen.
De heer D. Minnes zegt, het te betreufen dat 4®
afd. te Wieringen van den landbouw dit besluit heeft
omen. Spr. kan het zich heel goed indenken, dat
to.
maatregel van de Wieringer
Wieringer visschere. Spr. zou willen voorstel;
nilsluilend gefabriceerd wordt van kwaliieilstabakken.
Zonder medewerking van het crediet, dat door
de banken wordt vertegenwoordigd, kan noch de
Staat, noch Kapitaal, noch Arbeid de hun opgeleg
de taak naar behooren vervullen. Een kleine nauw-
aaneerigesloten groep van banken, die het crediet-
wezen van het geheele land in haar macht heelt
kan voor den Staat, voor het Kapitaal, voor den
Arbeid een zegen of een vloek zijn.
Niemand gelooft ook maar een oogenbltk, dat de
directies onzer groote banken kwade bedoelingen
hebben, doch naast en boven hen staan de aan
deelhouders, dis oncontroleerbaar, doch tevens
souverein zijn en die terwille hunner dividenden
allerlei maatregelen kunnen doordrijven, die voor
de banken zelf voordeel kunnen afwerpen, doch
voor het volk en zijn ondernemingsgeest uiterst
noodlottig zouden kunnen werken.
De Staatscontrole, die onnoodig was op de Over-
schiesche, Durgerdamsche en Groenlosche Banken,
wordt noodig, zoodra die drie en nog honderd
andere kleine bankjes-meer opgaan in één groot,
heel het land beheerschend, lichaam of in drie of
vier dier groote lichamen, die samen willen gaan
ten opzichte hunner bankpolitiek.
Van groote oppositie tegen een Staatscontrole,
tegen het zittingnemen van regeeringsvertegen-
woordigers in het dagelijksch bestuur der groote
banklicnamen, zal vermoedelijk wel geen sprake
zijn.
Immers bij een „in natiosalen zin richtig" beheer
is die controle een wassen neus. En zoo de bank
politiek niet overeenstemt met de richting, die de
regeering voor 's lands welvaart als de beste aan
ziet, welnu, dan is die controle, dit immipen door
den Staat hoognoodig en behoeft men bij liet belang
der aangelegenheid zich om protesten nauwelijks
bekommeren
:ituininercu.
Bovendien, de Staat, die door beurssimting, door
vaststelling der executiekoersen, door het.in
culatie brengen der zilverbons de positie van ons
geheele bankwezen in de eerste ci-istsma c
redden (met hoeveel nadeelen voor de beyol g)
dit laatste ook in den vorm van 1/diefh$n
paard ging) zou alleen reeds op grond dier hulp
van toen er thans recht op hebben ziéh meer met
de auaestie der groote banken, der banktrust te
bemoeien zoodra het landsbelang dit noodig maakt.
UITKIJK.
(en, dat de afd eerst met een dergelijk verzoek tot
de visschersvereeniging ging' om lagere prijzen voor
Wieringen. Het is toen immers gebleken, dat de vis-
schers voldoende mosselen kunnen verkoopen naar ou
dere plaatsen. Spr. zegt, laten de verschillende afd
van den overkant zelf zoo iets op touw zetten als do
prijs hun te hoog is. Ik vind het voor de Wfcringe*
visschere- stuitend, dat dit van de Wieringer afd Is
uitgegaan.
Door dén tweeden voorz. wordt hierop gezegd, dat
de visschere hieraan zalf de schuld hebben. Toen da
afd devisschere verleden jaar op alle jnanieren heen
reund om de mosselbenken vrij te krijgen, werd
door de visschere ten zeerste toegejuicht, maar toen
wij als bestuur van de afd van Landb. op een bestuurs
vergadering waren met het bestuur van de visscnera»
vereeniging om de prijs der mestmosselen vast ie
Ion, wuTér van de vEschere niet veel te
"n!?hfeïwTog wat gespreken, te hebben, zegt do
dWden hoer O. Bosker en nog Büdere hoeren
van 't bestuur.
De heer Minnes zegt, dat hij aan 't gezegde van
den heer Kuüt en de anderen met twijfelt, doch kom!
hierop terug dat het z.L minder stuitend was geweest
als de afd dit voor de eigen afd was begonnen. Zoo.
als 6ommige beweren, laten we ons best doen om
een maximumprijs te krijgen. Spr. vindt dit wei Wal
vergedreven. De Landbouwers zitten zelf at genoeg on
der den druk van de maximumprijzen, dat ik dacht
dat ze dit niet voor anderen zouden wenschen. Dan
komt er bij dat als de prijs wat laag wordt gesteld en
do visschere kunnen met wat andere hun brood ver
dienen, dan korren zij geen mosselen.
De heer M. J. Bosker zegt, dat de mosselverkoopere
voor den prijs van 70 ct genoeg contracten kunnen
afsluiten, dus deze landbouwers vinden de mosselen
toch zeker niet le duur, niettegenstaande zij ook nog
hooge schipvractb» moeten betalen.
lte heer Minne, zegt, ook dit was mij "bekend en
daarom stelde ik voor, om de prijzen voor buiten
Wieringen zoo te laten, doch traent voor de Wieriml.
ger landbouwers lagere prijzen te bedingen, dan blijf
je op zuiverder terrein.
