De dingen om ons heen
VOGELVRIJ
Zaterdag 11 Januari 1919.
62ste Jaargang No. 6342.
TWEEDE BLAD.
FEUILLETON.
uï» -
Binnenlands ch Nieuws.
I
vaa iet» sjergdjjks heeft gedacht. En «ooja - weer
net resultaat van dit danken ooit tn een militair tiid-
schrift w n«rgelegd.
A plus ior'.e isuaon, waar het legerbestuur deze
vingerwijzing (dfe niet van een bankier, doch van
ldaat
k en
heeft genomen.
een soldaat had moeten uitgaan, als de militairen
hun vak en hun plicht bndden goceud) ooit ter harte
.fe* *n1woor^ zullen wij zalf geven: nooit, nseiuaad.
dit alles, hield bij de uitwerking
nergens
Bloch
met veldslagen, die wekt». Ja
ie in ae meeste gevallen
In de Toekomst *ien.
Toen de Eerste Vredesconferentie in den Haag zou
fxglnnen, kwamen uit alle oordein van de wereld be
langhebbenden en belangstellenden naar ons land.
De een had wat te vragen, de andere wilde gaarne
ergens op wijzen, een .derde had eigen plannen, waar-
4^de hjj de groote zaak meende te kunnen bevorderen.
Een van die bezoekers maakte een uitzondering
HIJ bad biets te vragen, niets te wenschen of te zeg
gen. Hjj was, zooals een der voornaamste journalisten
een vredesconferentieii^zichzelf.''
Dat was Joan de Bloch, Bankier in Warschau en
Keizerlijk Staatsraad. Niet groot van oostuur, vrij ge
rei grijzend, met wit puntbaardje. Vloeiend een vjjf-
of zestal talen sprekend, bereid ledereen, die van goe
den wille was, te woord te staan. Financier, spreker,
schrijver, bovenal denker.
Van rijn hand verscheen een zeer omvangrijk werk
over dei' oorlog der toekomst, waarvan destiids uit
treksels in verschillende talen werden verspreid.
Men wist te vertellen, dat niet het bekende Inter
view van Stead met den Czaar, doch vooral dit boek
v»n Joan de Bloch bij Nicolaas den doorslag gegeven
had, t en hij zijn beroemd rescript aan de Kabinetten
van alle landen zond.
Als dit iuist fc, dan bewijst dat veel voor den
helderen blik en het inzicht van Czaar Nicolaas, die
nu ergens door Bolchewicki geslacht in Siberië on
der den grond ligt.
Het zou nl. bewijzen ,dat hij de eerste geweest is,
die de juistheid erkende van ae stellingen en profe-
tien van Bloch. Voorspellingen, die groot endeera be
waarheid zijn en die geheel tot den laatsten letter
juist zouden zijn gebleken, jndien de regeerders meer
aandacht hadden geschonken aan ziin woorden, dan
aan de taogelijkheid van door opschroeving do- be
wapening op land, ter zee en ia de lucht elkaar een
vlieg af te vangen.
Dat er veel te weinig aandacht aan gewijd is, blijkt
al hier uit, dat het kennen van dit boek niet het aller
eerste vereischte was voor het eindexamen van elke
hoogere krijgsschool in welk land dan ook.
mar De Bloch was geen militair „..Never danked
sword by his side never wore spurs at his heels,
zooals Kipling zegt en dus kwam het er minder
op aan, wat zoo n burger te vertellen heeft.
Eerst toen in den Russisch—Japanschen oorlog een
deel van zijn voorspellingen bewaarheid wend, heeft
men schuchter hier en daar, er op gewezen, dat er
toch wel iels juitsts zou kunnen steken in dat boek
van een niet.milkalr.
Wat was dan de leer door Bloch in zijn fameus
boek ontwikkeld 1
In het kort was zijn hoofdstelling, dat geen oorlog
voortaan meer mogelijk zou zijn.
In dit opzicht had hij helaas ongelijk, gelijk de
uitkomst bewees.
Maar...,.
Maar zijn redeneering en de stellingen, waarop hij
de redeneering bouwde waren zoo juist, zoo over.
tuigend, dal alleen het feit. dat „militairen" zich meer
bezig hielden met nieuwe uniformen, paradepassen en
'•ergelfjke, dan met de studie van hun vak, nl. „oor-
logvoerenhet mogelijk heeft gemaakt, dat zijn hoofd
stelling een verkeerde profetie bleek.
Bloch's gedachtengang was als volgt:
De verbetering der bewapening, het steeds verder
dragend geschut en geweervuur maken alle bestaande
forten waardeloos. De geschutsstrijd zal worden ge
voerd op zulk een afstand, dat van directe waarneming
noch door beschieter, noch door beschoten® sprake
kan zijn.
Daarom zullen alle vestingen in den zin van voor
1900 hebben te verdwijnen en zal de strijd voortaan
gevoerd worden in versterkte stellingen, die het ge
heel te verdedigen gebied, dus in veie gevallen nét
geheele land zullen omvatten.
Daden van menschelijke dapperheid zullen slechts
sporadisch voorkomen. Ingenieur en machine zullen het
werk doen.
Vliegtuigen (Bloch sprak nog slechts van bestuurs-
bare ballons doch blijkbaar voorzag hjj ook het
vechttuig „plus lourd que 1'air"), gasbommen, stik
gas, beton, dat zullen zoo voorspelde hij de
wapenen zijn waarmede men aanvalt en verdedigt.
Wij vragen den lezer of die voorspelling niet tot
de laatste letter is uitgekomen en of de mogelijke
militaire lezer in 189 9 ooit asm de mogelijkheid
BW8W—
DOOR DAVID HENNESSEY.
gelseh bewerkt door W J. A
Ttgave W. De HAAN. Utrecht
HOOFDSTUK XXXVIII.
Sydney laat den gouverneur sgn tanden
voorzag dit
zijner theorie rekening
maanden zouden duren, die
behalve door geweldige overmacht of uitputting niet
tot een beslissing zouden kunnen worden gebracht.
,eveneens hield hij rekening met den onderzeeér
als factor der blokkade van aen geheel land.
Zouden er vele menschekinderen zijn, begaafd roet
zulk een zienersblik?
t*eze militaire voorspellingen waren slechts de
inleiding tot zjjn feitelijk betoog, dat zich op haan
deel en economisch terrein bevreiofl.
Daarin -
voor
de algehcele uitrusting der strijders
staat, meenae Bloch, zal zoo verblind
)aarin gebruikte hjj al het voorafgaande als factor
w zjjn slotsomeen oorlog is onmogelijk, ómdat hij
algehcele uitrusting der strijders met ach meebrengt
ken staat, meenae Bloch. zal zoo verblind riju
alles op te offeren, zjjn heden, zijn toekomst, zijd
bezit, ztjn mannen en vloten, rijn handels, en indu-
-strieele ulaties en vooruitzichten.
Hierin heeft hij oogenachijnlijk wederom onjuist
gezien.
Want do oorlog is toch gekomen.
Strijdlust en hebzucht hebben het gewonnen van
het gezond varstand en de financieelo en economische
ondergang van alle strijders is uitgebleven. Slechts
één groen en een der strijders van de andere is voor
langen tjjd reddeloos neergeslagen. De andere zitten
op zware lasten en hebben enorm geleden, doch zij
staan nog overeind en bezitten niet slechts de mo
.gelijkheid, doch het vrjj zekere vooruitzicht er bin
nen niet te langen tijd weer „bovenop" te zijn.
Toch is Bloch's voorspelling verdedigbaar geweest.
Want niemand, zelfs geril ziener als hij,, kon voor
een oogenhlik aannemen, dat met uitzondering yan
«enige neutralen en een paar veraf gelegen landen al
len zouden samengaan tegen de rustverstoorders. Dat
alle hulpbronnen der wereldmannen, vloten, grond
stoffen, machines, en goud. alles zou worden gemobi-
liseerd togen de militaire machine in het hart van
Europa. Hoe voorbeeldig die machine was geoutilleerd,
hoe telkens nicu we wapens en uitvindingen en methoden
door haar leiders werden toegepast, met al de rück-
sichtloslgk<4t w-»nrtoe alleen een zich onfeilbaar wa
nenden Generale Staf in staat is, tegen die over
macht en tegen den latenten weerstand van de vlotan
was Centraal.Europa niet opgewassen. Dat Bloch dit
samengaan niet vooruit zag, kan men hem moeilijk
als fout aanrekenen, vooral niet als men l/denkti,
dat het militair gesproken toch nog met een
remise eindigde.
Speciaal op economisch gebied blijkt Bloch volmaakt
juist te hebben gezien.
De schaarschte aan voedingsmiddelen en grond
stoffen voorzag hij volmaakt, omdat in bijna alle landen
het verbruik de gewone productie reeds overtrof en
dat het mobiliseeren van het bruikbaarste deel dor
bevolking en het in beslagnemen van het overgroote
deel der andere werkers voor de oorlogsindustrie de
productie nog zou doen dalen, terwijl ae vraag naar
voedingsmiddelen voor het leger enorm zou stijgen.
Voorts legde hij toen reeds den nadruk op het af-
.trüjden der internationale verbindingen te land en ter
zee, daar die verbindingen, hetzij door het militair
bestuur van het eigen land buiten gewoon gebruik
zouden woiden gebeld, hetzij door den vijand zouden
worden afgesneden
Doch het allerbelangrijkste is Bloch's voorspelling
ten >anzton van de sociale onlusten. <he niet konden
ui tb lil ven. En die helaas dan ook niet zijn uitgebleven.
Trots al het lapwerk van distributie ,en bonnetjfs
bljjft het feit bestaan, dat de armen honger leden, ter.
wijl de rijken wel in hun vermogen (vaak) achteruit
gingen, doch op den duur in hucnie lichamelijke be
hoeften konden blijven voorzien.
Dit (noest den grond geschikt maken voor de po.
litieke, doch voord voor de sociale ontevredenheid,
die speciaal In Rusland en de overwonnen rijken,
doch feitelijk overal aan den dag treedt. Dit moest
leiden tot boichewistische uitspattingen en tot onlusten
veroorzaakt door de ontevreden elementen onder lei
der ultra's.
at zou de wereld heden een ander aspect heto
ben, als de machthebbers twintig jaar geleden hadden
geluisterd naar het woord van Bloch, als één procent
van de jaarüjksche defensie uitgaven was besteed voor
de verspreiding van uittreksels van zijn werk onder
het publiek en wanneer elk regeerder en volks vert-
genwoo. dige- tegelijk met zijn zuiverings. of ambtseed
eens de \crkiaring had moeten pverleggen het boek
van Von Bloch te hebben bestudeerd!
Zal men nu verstandiger zijn en luisteren naar
wat Bloch's vriend, W, T. Stead, schreef pver de
„Vereemgde Staten yan de wereld T
Het is haast te mooi om te gelooven, dat uit dié
vier jaren van naamlooze ellende werkelijk een gou"
den eeuw zal voortkomen.
UITKIJK.
UGOWAARD.
Alhier is weer een schaap geslacht In «Ie weide,
Huid enz. werd achtergelaten. Het schaap was eigendom
van den heer C. 0„ te O. Niedorp.
- OUDE NIEDORP.
vf J*8' hier goed tn De bakken zitten vee
al Nieuwjaar al zonder meel, dus ook zonder brood,
r nkd wat bruinbrood. Door velen wordt dan ook
brood gehaald uit naburige gemeenten. Buiten den
last van alles is h«* een schadepost voor de bakkers.
DB ANTliLE VOLUTIONNAIRtJi EN HST VROU
WENKIESRECHT.
De stellingen op het a.s. Centrale® Convent der
Antirevolutionaire Partij te verdedigen door prof dr
11. «Bavinck, luiden aklus:
1. Tegen het politieke stemrecht der vrouw bestaan
van Antirevolutionair en ook van algemeen mensch-
kuudig standpunt verschillende bezwaren, ontleend zoo
wel aan de natuur der vrouw, als ook aan hare ver
houding tot man en gezin, tot maatschappij en staat.
2. Toch is het noch noodzakelijk, noch wenschelijk.
dat de Antrevolutionaire partij zich in den tegen-
woordigen tjjd tegen het verieenen van het stemrecht
aan de vrouw verzet, wjjl het individualistische ..tem
recht, alsmede het passieve vrouwenstemrecln, bij do
laatste Grondwetsherziening met nagenoeg aUe stem
men, ook van rechts, in da Slaten_Generaal werd aan
vaard, en dit bjj logische consequentie tot het actieve
vrouwenstemrecht leidt.
3. Het innemen van dit standpunt vindt voorts
daarin steun, dat de positie der vrouw in de heden-
daajpche maatschappij veelszins gewijzigd ia, tenge
volge waarvan zij veel meer df
blieke zaak in aanraking komt.
meer dan vroeger mei de pn-
din^
Naar het Engelsch bewerkt door \Y J. A Ruldanus Jr.
31.
4 Het wordt ten slotte ook daardoor aanbevolen,
dat de moderne staat zjjn werkzaamheden ia sociale
richting zoodanig uitbreidt, dat het oefenen van in
vloed daarop aan de vrouw niet kan worden ontzegd.
De stellingen, die dr. Beuzner verdedigen zal, zijn
van dezen inhoudt
1. Tegen het politiek stemrecht .der vrouw bestaan
van antirevolutionair en ook van algemeen mcnsch-
kundig standpunt verschillende bezwaren, ontleend zoo
wel aan de natuur der vrouw als aan hare verhou
ding tot man en gezin, tot maatschappij en staat; In
overeenstemming hiermee wordt door het program dar
antirevolutionaire partij sinds de laatste herziening ver
klaard, dat zij, Krachtens beginsel, een staatkundig
vrouwenkiesrecht wraakt.
2. Noch in het feit, dat ten onzent het algemeein
mannenkiesrecht en de verkiesbaarheid der vrouw be
staan, noch in de zich wijzigende positie 'der vrouw in
de maatschappij, noch inde uitbreiding der staats-
werkzaamheid. is voor de antirevolutionaire partij re
den gelegen, ten gunste van het bij de Tweede Kamer
aanhangige voorstel van wet tot toekenning van vrou
wenkiesrecht, de beteekenis der bovenbedoelde bézwa-
ren te negeeren.
3. Er is geen bezwaar tegen, wanneer aan de vron
wen het kiesrecht mocht worden toegekend, haar als
leden der kiesvereeniging toe te laten.
DE NEUTRALE SCHEPEN IN AMERIKAAN-
SCHEN DIENST.
Reuter seint uit Washington:
Er zullen 357 schepen, toetbehooremde aan neu-
trale landen, o.a. Nederland en Scandinavië, die
door den Shipping Board waren gecharterd, worden
vrijgegeven zoddra de toestaande contracten zijn al
ge loapen, hetgeen over het algemeen over 7 8
maanden het geval is. Er wordt een speciale rege
ling verwegen voor de Nederlandsche schepen,
die het vorig voorjaar voor oorlogsdoeleinden in
beslag werden genomen.
TH EK.
Reuter bijzondere diienst seint uit Londen:
Verscheidene millioenen ponden thee zijn giste
ren, met machtiging van het ministerie van levens
middelen geveild, met het doel om den Britsehen uit
voenhandel in thee te heropenen. Er werd een brief
voorgelezen van het ministerie van levensmiddelen,
waarin het .voornemen werd aangekondigd om op
ruime schaal vergunningen te verieenen voor den
uitvoer van thee naar de neutralen zooals bo»
kend is, zal Nederland ten gevolge van de avereeht-
sche politieh van onze regeering hiervan niet kun
nen prerfiteeren en de goal.leerden. Er werden
uitstekende prijzen gemaakt. (Komende week zal
weer een millioen pond of meer aangeboden wor
den.
DEN HELDER.
Bij de eergisteren gehouden voortzetting van de
behandeling der gemoentehegrooting, dienst 1919,
werd naar aanleiding van daartegen bij vele raads
leden gerezen bezwaren door B. en W. teruggeno
men hun voorstel om de jaarwedden der wethou
ders van f 1000 te brengen op f2000. Het presentie
geld voor leden der stembureaux voor de verkie
zingen werd verhoogd van f2.50 op f 5 per zitting.
KOLENAANVOER UIT DU1TSCHLAND.
Naar men mededeelt, zullen de kdlentrednen die
uit Lniitschlecd naar ons land Loopen, H voor de
richting Den Haag en voor de reet voor Twente be
stemd zijn.
EEN LADING CACAO VOOR NEDERLAND.
Naar wij vernemen, zal het onlangs te Lissabon
zien.
Do couranten.' die den volgenden ochtend uitkwa
men. stonden vol ov«g de rustverstoringen in Sydney,
doch bevatten slechts een korte mededeel ing omtrent
het belangrijke nieuws, den vorigen avond door kou
lonel Thompson verteld. Tot 1851 bestond er in Austra
lië geen telegraafdienst, zoodat de uitgevers niet om
nadere inlichtingen konden seinen maar zij spraken
van zekere geruchten, die hen uit officieele bron be
reikt hadden. Men geloofde, dat kapitein Moore's ex-
'itie om den vogelvrij verklaarden SalathieJ gevangen
nemen, mislukt was. Bericht werd, dal de Inspecteur
dood en majoor McFarlane zwaar gewond was, maar
zij yerwachtten nadere berichten van hun correspon
denten in het Noorden. Een blad merkte op, dat, ,,het
in overeeostemming met de zwakke politiek der re
geering was om belangrijk nieuws acnter te houden,
ten einde haar eigen belangen te dienen. Wjj zouden
er zins niet in het minst over verwonderen, wanneer
het bericht kwam. dat de autocratische woudlooper
van het noordelijk district zoowel den militairen als
de politie weer een volkomen nederlaag toegebracht
had
Tusschen twee haakjes zjj hier gezegd, dat de regae-
ring intusschen een omstandig verslag over de ramp
hij Kingdon Ponds ontvangen had; doch met het oog
op ge opwinding in de stad over het schip met gede
porteerden, dat nog met zijn gevangenen aan boord in
de haven voor anker lag, want de leiders der volks
partij hadden de regeering getart ze aan land te bren
gen, achtte men het wenschelijker het nieuws van de
ramp zoo lang mogelijk stil te houden.
De ..Banditü.regeering" zooals de hervormers haar
smadelijk noemden, begon ten slotte in te zien, dat zij
tegenover een steeds groeiende volksbeweging stond,
die de oude bureaucratie, welke meer dan een halve
eeuw het openbare leven van het Australische volk in
boeien gehouden had, dreigde te vernietigen. Het was
*an algemeene bekendheid, dat de regeering bang was
>oor halathtel, dfe la da publiek* opUua een op den
voorgrond tredende figuur geworden was. Door de ra
dicale bladen werd hij tegenover de autoriteiten aan
gewezen als een voorbeeld van het verkeerde van het
beslaande dwangarbeidsleisel en van den autocratischen
regeeringsvorm Het yolk was verbitterd tegen de ro-
geenug, de militairen en de politie, en het was zeer
goed mogelijk, dat buu nederlaag bij KingAm ponds
van Salathicl een volksheld zou maken.
Toen de drie vrienden van den vogelvrij verklaarde
den volgenden ochtend in Sir James Beunett's kamer
zaten, weni de algemeene toestand in den J?roede be
sproken. Sir James had veel meer hoop dan hij den
vorigen avond gehad had, want mei den ochtendpost
had hii een langen brief van Selathiel gekregen, waarin
hij in bijzondei neden het verraad van renton en Snow,
de hinderlaag en de ontmoetingen ipet de militairen en
de politie mededeelde. In een poslcriptum had hij
nog bericht, dat majoor McFarlane buiten gevaar was.
Zijn hoop was verder toegenomen door em couranten
verslag van een openbare vergadering, die onlags in
de sta dgebuuden was. Het was dan ome een
relaas!
Het had dien dag hard geregend, maar soo groot
was de publieke belangstelling geweest, dat om eii uur
's ochtends alle winkels en magazijnen van Sydney ge
sloten waren, ten einde de zaktnmeuschen in de ge
legenheid te stellen een opebiuchtmeeting op de Csr-
cular Wharf bij te wonen, om te protesteeren tegen de
tie van de veroordeelden aan boord van een
aangekomen nieuwe stoomschip „Irene", van de
Kon. Ned stoomboot Mij., een Jodin* cacao Innamen
voor Amsterdam.
COHSSiAfelL VAN DEN NEDEJtLAND&Oox JSN-
OEL&CHEN HANDEL.
De oprichting van een conrsmlmte voor <1wn Ne-
derlandaolb—Knfrelscfban baandeL la verzekerd. ZIJ zal
een mater Instelling zijn van de comanlasdo voor don
Nodjerlai h- - FTanscben handel.
BACON.
Thans la met de Ftegelsche regeeringt onder voor
behoud man keuring, een contract afgesloten Inzake
de bereiding van 12.000 ton bacon, die bulten het
„agracement" om zuilen worden geleverd. Vermoe
delijk nog deze week zullen keurmeesters ivam den
veterinalren dienst naar Engeland vertrekken om
de bacon te keuren.
Zij moet aver toet algemeien van bruikbare quah-
telit rijn met uitzondering <van een partij van 2800
ton.
HUIDEN.
De „Vee- en Vüeewchfbander verneemt, dat met de
geassocieerden la onderhandeld over uitvoer van
400.000 kalfsvellen en een partij hulden In ruil voor
looistoffen en exotische bulden. Een proefzending
vellen en hulden gaat spoedig naar Engeland. Daar
na worden prijzen vastgesteld.
EEN ONTROUWE KASSIER.
Men meldt uit Oudenbosch aan het N. v. d. D.:
ii>e kassier van de K.-K. Boerenleenbank en oud-
secretaris dezer gemeente, is in hechtenis genomen
en zit thans In de gevangenis te Breda. Men spreekt
van een tekort van f80.000.
HUISVREDEBREUK.
Tegen het Kamerlid rar. dr. H. van Groenendaea
ls tolj de politie te Heerlen een aanklacht wegen*
huisvredebreuk, op het bureau der Brul ukole non-
dei-neming „Bergerode" aidaar, ingediend,
ONDER DWANG NAAR DE BIJZONDERE SCHOOL
Uit Den Ham, Ov„ 8 Jan. De kerkeraad der Ned.
Ilerv. Gemeente alhier heeft aan ouders ol voogden
van kinderen', die onderstand van dé diaconie der
Ned. Herv. Kerk ontvangen, medegedeeld, dat ztj
hun kinderen met Ingang van 3 Januari naar de
Hervormde school moeten zenden, daar anders de
ondsTstaunlng werd ingetrokken. Eén zestal (kin
deren hebtoen daarop de openbare school verlaten.
t Tel.
EEN SLIMME STROOMT»IET.
Gisteren' trapte een agent van politie, die op den
Strekdam te Amsterdam surveilleerde, op een stuk
koperdraad. Hij zag tot rijn verbazing, dat déze
draad een eind langs den dam gelegd was. Dit vol
gende, kwzum hij aan een kabel der electriclteitswer-
ken, waaraan de draad bevestigd was. Hij ging te
rug, weer den draad volgende en kwam bij een
schipper terecht. Een onderzoek wees uit, dat. het
schip eleotrisch gratis verlicht kou worden ten
kaste der gemeente. Tegen den „stroom-aftapper"
werd' .procesverbaal opgemaakt wegens diefstal.
SMOKKELAARS.
De corresp, van hot Hdbl. te,Enschede meldt;
't Komt meermalen voor, dat een trein naar hier,
komende uit de richting Hengelo, ter hoogte van de
ijsbaan Fier fen Hus, op 10 minuten afstand van
't station Enschede, waar de spoorlijn sterk helt, moet
stoppen wegens gebrek aan stoom. Daar stapt dan wel
eens een deel der reizigers uit om even later, als de
trein verder stoomt in de "richting van 't station te
nsdagavond was 't bovenstaande weer het geval;
gingen twee heeren, die waren uitgestapt, in
gestelde richting. Ze hadden echter gerekend
de aanwezigheid van soldaatjcommiczen en wer-
ngehouden. Het bleek dat men met lieden van
vreemde nationaliteit had te doen, die in 't bezit
waren van handkoffers met smokkelbaar; o.a. choco
lade. Aan 't bureau van politie kwam echter de aap
uit de mouw; want de koffers bevatten behalve een
kapitale som aan effecten en bankpapier ook de voL
gende bedragen aan goudgeld: 11.780 francs, 1Ö0 pond
sterling, 1110 gouden tientjes, en 90 Mark. Dit goud,
dat 'zou worden uitgevoerd, is in beslag genomen en
de lieden, een Hongaar en een Duitscher, zijn in ar
rest gesteld.
KERKELIJKE GOEDEREN IN FRIESLAND.
Men schrijft aan de .N.R.Crt.:
In c$en provincie bezit derr Herv. kerk waarschijn
lijk zoovele kerkelijke goederen, als in Friesland. Zeer
vreemd is dikwijls met deze goederen omgesprongen,
waarbij het ad pios usus ver te zoeken was. N'fvj piet
lang geleiden was het in vele dorpen gebruikeüjk dat
de geheele hoofdelijke omslag geheven door de bur-
gerlnke gemeente voor alle dorpelingen uit de kerk-
voogüijkas betaald werden.
Uit het volgende kan blijken, dat aan dergelijke mis
bruiken nog lang niet een einde is gekomen. Vóór
een tiental jaren was er behoefte aan een nieuw ge
meentehuis in gem. Baarderadeel. Onderscheidene
dorj>eii wenschten het ter plaatse. Het dorp Mant-
gum (el Leeuwarden) bepaalde de zege, doordat tout
court 10 a 20 mille voor dit doel werd beschikbaar
geteld uit de kerkvoogdij kas. Wel protesteerde het
prov .kerkbestuur van Friesland tegen deze handel-
prov
wijze van kerkvoogden te Mantgum bij Gedeputeerde
GStaten, doch zonder gevolg. Kort geleden wenschten
de bewoners van Jdantgum electriscn licht De kerk-
deportati
schip, d
langenoi
was ln scherper termen een beroep gedaan op een gou
verneur en een regeering; en de mees tan véxwondérdên
er zich over, ,dat tle sprekers wegens opruiende taal
niet goalreütxrd e
„Australië".
en in de gevangeais geworpen waren,
zesde de voorzitter, „hééft geen dwang
arbeiders noodig. Zij rijn voor velen een bron van
rijkdom geweest, en ongetwijfeld hopen nu ook an
deren, groote voordeelen uit hun diensten te trekken.
Maar wij. Vrije burgers van Australië, willen er geen
hebben. De gouverneur heeft ons met het oog op
onze vergadering gedreigd en de kanonnen van een
oorlogsschip op ons gericht maar wij zijn vreedzaam
bijeen gekomen we zijn bijeengekomen ln alle loya
liteit ,ln allen eerbied voor de over ons gestelde auto
riteiten, in de meest verheven en heiligste vaderlands
liefde, die ons burgert kan bezielen, in liefde voor
Groot Brittamne en in de diepste onderworpenheid aan
den Al machtigen God om te protesteeren tegen
het Veder aan laad hattan van BriUche n. sdathgws
De volgende spreker was een der voornaamste koop-
Meden. Adem om de materieele belangen van een
kleine kliek te dienen/' reide hij, rijn dwangarbeiders
noodig; maar de kolonisten van Australië hebben als
een groep vrije mannen die vergulde onrechtvaardig
heid met verachting geweigerd."
De oogen van Sir James schitterden, toen hjj den
naam las van den volgenden spreker, een bekend advo
caat, bestemd pm later in een Brits ch kabinet een
voorname plaats te bekleedea Zijn rede was door het
blad ln extenso vermeld, en zjjn gloeiende taal was
nu niet bepaald geschikt om den gouverneur van
Nieuw Zuia.Wales gerust te stellen Hjj werd geest
driftig toegejuicht, toen hjj verklaarde, dat „do her
vatting .der deportatie door de reoeering een bricedi-
ging os, die Zjjne Excellentie de Gouverneur ons wil
lens en wetens op smadelijke wijze heeft aangedaan.
Zijn dreigement ons te vernederen is vervuld. Onze
mooie stad, onze prachtige haven zjin nu weer op
nieuw bezoedeld door de aanwezigheid van die drij
vende bel een schip met veroordeelden. Men zegt,
dat zjj tot de gemeenste en laagste misdadigers van
Engeland behooren; maar wij willen, zooals een vorige
spreker reeds beeft opgemerkt, niemand van hen heb
ben. Be beschouw deze poging om de kolonie de meest
vernederende slavernij op te leggen slechts als een
gevolg van de tyrannie, die de landen der kolonie ten
bate van één klasse gcconfiskeerd heeft. Deze klasse
kent haar macht en is niet tevreden mét het bezit alleen
van die landen; zonder goedkoope arbeidskrachten zijn
zjj waardeloos, en daarom .moeten slaven worden in
gevoerd. M»«r bet is niet 'de vrees alleen van con
currentie tusschen werklieden, die ons hier tezamen
brengt; het is geen geldkwestie van de' arbeidersklasse.
Het is een strjjd voor vrjjheid een strijd tegen een
stelsel, dat in ieder land, waar het geheerscht heeft, de
vrijheid vernietigd heeft. Laat duideljjk blijken, dat
het yolk van Nieuw Zuid.Wales het geschenk hoe
bedriegelijk verguld het ook moge zijn, versmaadt, dal
- - L - —'sprekend er ook over
-™-r, dat toen in de haven lag. Van af de Imperiale -
van een omnibus hadden de sprekers ui"."uit zjj waardeloos, en daarom .moeten slaven worden in
de voornaamste kringen der stad een menigte van 1 u— u v»n rzm.
vjjfdulzend personen toegesproken, die uren lang |n
den regen hadden staan luisteren en onder groote geest
drift kras gestelde moties hadden aangenomen. Zelden
het de vernedering, hoe welspi
sproken mag worden, van zich werpt Laten wjj over aen
Stillen Oceaan onze nadrukkelijke verklaring zenden,
lat wjj geen slaven willen rijn dat wij vrjj willen
Bjj een ander punt van rijln rede wachtte dé spreker
even en liet zijn blik gaan over de menigte, die. don
regen vergetend met open mond en schitterende oogen
aan zjjn lippen Wg, etn bedreigingen tegen de regee
ring mompelde.
,Ik zie zoo ging hjj verder, „ik zie in deze mee
ting bet bewijs, dat de tijd niet ver meer Is. dat wjj
onze vrjjheid met met woorden alleen zullen opelschen.
In Amerika was onderdrukking de oorsprong der onaT
hsnktMJkhsi^ zoo zal bet in Australië ook ►jaan. Het
zaad zal groeien tot een plant en de plant tot een boom.
Zooals het altijd en 'bij alle volkeren gegaan is, zal
onrecht en tyrannie rjjp yorden tot verzet en verzet
tot onafhankelijkheid." (Oorverdoovende toejuichingen
„Ex zal bloed vloeien, als rij niet oppassen," dacht
Sir James bij zichzelf. „Het gouvernementshuis mag
wel bewaakt worden doe soldaten met opgestoken
bajonet. Doch laat ik eens zien wat er verder gezegd Is
De volgende srepker, dien hij eveneen» kende, was
een uitstekend journalist, die iaren later langen tjjd
eerste minister van Nieuw Zuid .Wales was.
Hjj zeide: „Ik kan alleen mijn diepe verontwaardi
ging uitspreken over de bcleodigiug, die aan de ge
meenschap in baar geüieel is aangedaan, en liet eeriig
middel aat ik zie het eeuig middel ,om aan het
rechtsgevoel van de kolonisten tegemoet te komen, ls
dat het schip met zjjn lading naar Engeland terugge
zonden wordt Het onrecht .waartegen we hier samen
zjjn komen protesteeren, is heel wat grooter, heet wat
ernstiger dan dat, hetwelk aanleiding gaf tot den op
stand in Amerika."
Nog meer toespraken in denzelfden ge eet volg-
dksn, waarna (paarden «voor de omnitoua werden ge
spannen en een deputatie van .vLer-en-twintig leden,
door de vergadering gekozen, naar hei gouverae-
meavtehuis ging, om een audiëntie te vragen aan
Zijne Excellentie en hem de met algemeene stem
men aangenomen motie te o verhandigendoch tot
bun verwondering werden ®y ontvangen door een
wacht soldaten met opgeetoken bajonet, en werden
er slechts zes toegelaten, die die particuliere secre
taris van den gouverneur 'koel ontving en zonder
meer weer liet vertrekken. De voornaamste oouran'
over zulk een ontvangst verbaasd, deed een beroep
op Zijne Excellentie om bet volk anders te behan
delen en waarschuwde hem en zyn raadgevers voor
de mogeiyke gevolgen van hun hooghartige' hou
ding. „Te recht of ton onrechte", Mdde het artükieil,
,*te openbare meening is in een toestand van ver-
bi tering en moet tot kalmte gebracht worden".
,0", zeide cfe luitenant tot Sir James; „zij houden
toi nu ieder en dag vergaderingen, en de kolonel zegt,
dat de gouverneur bukten zich zelf is van angst,
en zijn keuken en bijgebouwen vol soldaten heeft.
Als het verhaal van Satathiel en Mooie en de
boscbhranden met de bijzonderheden, die jij zoudt
kunnen verschaffen, op dit oogenhlik dn de couran
ten verscheen, zou de regeering tot moes geslagen
waroom Ik voor mij geloof, dat de gouverneur lie
ver zal medewerken om Salaithiel te laten ontsnap
pen dan dat die dingen gepubliceerd worden. Zij
nebben nu op het oogenblik hun handen vol en het
zou \ooi de regeering beter zijn, dat Salathlel kalm
Auatrallè verliet dan voor hem. om gevaugor» |- ae-
