r
Johan Kuhl,
Alkmaar,
Tentoonstelling
Vlas.
Zaaizaden.
De naam PEEK S DLGPFENBIiRG
Alleenverkoop dezer Firma
alle soorten VRUCHTBOOHEN,
Ie nabouw Svalöfs Goud- en Princesse Gerst,
Mansholt's Markenen en kleine
Groene Erwten, Oudere nabouw Zege-Haver.
Voor Maatgoederen
Voor den zaai TE KOOP;
DERDE BLAD.
Gemengd Nieuws.
Neem geen proeven.
Hof B 43.
der nieuwe modellen.
Uitsluitend
soliede Stoften
eene uitgebreide keuze.
in elk kleedingtuk
waarborgt U dit.
AANGEBODEN;
Laan- en Sierboomen, Heestergewassen, enz,,
door P. BUIS Gz. Zn., Boomkweekers en Bloemisten/Aalsmeer.
Zaait vlas!
Wit- en blauw bloei.
X 0UDES Azn.,
St.-PANCllAS.
C. KUIPER,
BUGGY'S.
bij Kossen Smit,
Barsingerhorn.
R. DE MOEL ZOON
Dames-Kleermakerij is toegevoegd
Zaaizaadvereen. Anna Paulowna
„Z. A. P.", biedt aan
Beschrijvende prijscourant op aanvrage bij
G. C. van Balen Blanken.
Zaterdag 20 Maart 1920.
63ste Jaargang No. 6587.
HET BOERENLEVEN EN DE POSITIE DER SER
VISCHE BOEREN IN SANDJAK.
Dit is de titel waarander ©enigen tijd geleden eéji
Hollaindseh geneesheer aan het Handelsblad het een
ein ander vertelde van zijn bevindingen in Servië.
De woningen der hoeren liier zijn armzalige krotten,
met leemetn vloer en zonder eenig comfort. Slapen
doet de heele familie in het stroo op den grond. Bed
den zijn groote zeldzaamheden.
Ze zitten bij open vuurhaarden, gebruiken dikwijls
kleine lage driepootjes als stoelen, en bezitten zéér
zelden 'een kast. x
Hollandsche heibewoners zijn er, wat 'woning be
treft. meestal beter aan toe.
Men" zou echter eene verkeerde conclusié trékkén,
indien men hun welstand naar hunne woning afmat,
want dikwijls bezitten deze hoeren land, dat menigetn
Hollandschen boer in verrukking zou 'brengen. Hun
schapen en geiten zijn talrijk, en de kudden die op
de bergweiden 1e grazen worden gestuurd, yertegén-
wooxdigem eene groote waarde. De absolute afzondering
in deze uitgestrekte bergsteken, het gemis aan goéde
svcgen, de slechte voorlichting en het gebrek aan eénig
onderwijs, hebben hun levenswijze ver beneden péü
gehouden. In een geheel dorp, dat overigens uit niet
meer dan een vijftigtal hutten bestaat, vindt men
hoogstens een of twee menschen die lezen én schrij
ven kunnen. Een officier vertelde, jlat er in zijne
compagnie, die uit Sandjakboeren gerecruteerd was,
maar vijf soldatdn waren, die „iets van de letters af
wis tén". Jn twee van de vijf oorpscomplexen, die .ik
medisch bestrijk, zijn burgemeesters, die lezen noch
schrijven kunnen. In een stad van 20000 inwoners was
alweer ,de burgemeester analphabeet.
Het laat zich iniet aanzien, dat deze schoolkwestie
spoedig opgelost zal zijn. Honderden scholen zullen
gebouwd, duizenden onderwijzers aangesteld moeten
worden. Er zullen vele jaren voorbij, gaan yoor Servië
zóóvdr met zijn „kolonisatie" is.
Ik bezocht zoo n pas ingerichte school te B.een
groot dorp dat met omgeving ongeveer 2000 inwoners
telt. Op een bovenverdieping van een balfverwoest
huis (een soort van zolder) is het onderwijs begon-'
tien met één onderwijzer en vier klassen, welke laatste
uit dertien kinderen bestonden. De kinderen zitletn
op 'zeer eenvoudige lange banken, allen vlak naast
elkaar.
Als ©enig leermiddel is een zwart bord aanwezig,
doch ze leerein lezen uit een soort Servisch leésboék.
waarin goede foto's van kinderkoppen/die a-o-'ui, uit'
spreken.
Over die brokstukken goede Westersche beschaving,
die hier als bijl toeval in deze woestijn zi]n terecht
gükomein, verwondert men zich onophoudelijk.
Zoo vindt men in een afgelegen, verloren stadje
soms plotseling een gymnasium, of rechtbank. Zoo
ontmoet men op een hortenden ezelwagen eén pro
fessor in 'de philosophie, in pilow_broek en kaplaarzen.
Ook de wonderlijke alcoholstokerij doet mQdern
Westeïsch aan.
Iedere boer is ln.1. brandewijnstoker en een maand
na den pruimenoogst is het geheele land één groote
distilleerderij,.
Bij elke boerenwoning staat, naast den eigepaardK
gein gevlochten korf, waarin de inaiskalven worden
geborgeln, een groot „vat". Den geheelen zomer snapt
men de bedoeling van zoo'n reusachtig Vat niettotdat
de pruimenoogst komt.
Het land dat eens wasj „het rwijnenparadljs onder
den pruimenhemel," heeft na den oorlog den laats ten
roep kunnen handhaven. Overal zijn honderden boo"
men met zwaarbeladen, onder hun vracht neerbui-
einde takken. Rijdt men in den oogsttijd door het land.
ain heeft men „vriji pruimen eten". Het frijn groote
blauwe piruimein, zeer zoet van smaak.
In Jt begin van October begint de „pluk" of liever
schud en het groote vat, dat vaak hooger ia dan hot
stulpje, slokt alles op.
Nu blijven de pruimen in dit vat een maand lang
gisten., en vervolgens wordt do papperige brei, aan
een stuk. meestal dagen en nachten achtereen, gédisüb
loerd.
Met allerprimitiefste hulpmiddelen maken de boe-
rein uit koper of ander metaal twee stevigo halve
bollen, die, nadat de onderste met gistend pruimbnsap
is gevuld, met eetn mengsel van leem', koemest, én
versche pruimeln, zoo hermetisch te zamen worden
gevoegd, dat geeln alcoholdamp kon ontsnappen.
Oindcr dezen „ketel" wordt eein houtvuur gestookt,
en de vluchtige alcoholdamp wordt, bijna volgens de
regeleln der kunst, door een buis boven uit den bol,
door water geleid, afgekoeld en gecondenseerd; vér-
volgdns langzaam aan het einde der buis afgetakt.
Zoo ziet mein 's avonds 'en 's 'nachts bijl zoo'n vuurtje
altijd twee of drie boeren zitten, wakend tegen stoor
nis in het distillatieproces.
Als men voor het eerst hoort, dat al die vuurtjes
kleine tiis tilleerderijtjes zijn, klinkt het ons onge
looflijk. gewend als we zyn aan Sehiedamsche fa brio"
ken en erarmé"- bedrijven. In het simpele, achterlijké
inatuurvlok had men nooit dergelijke industrieele ca
paciteiten vermoed.
Dezelfde alcoholstokende boer ploegt met ossen, ge"
bruikt, eein houten ploeg, rijdt, op een houten zaad,
draagt inict veel meer dan lompen en bewoont een
krot, waarin bij' 's zomers stikt en 's winters bevriest.
Hij, woolnt eóhter hoogst zelden met zijn vee sa
men, zooals nog vele boeren bij. ons, als men 'tenminste
een enkele geit of varken, in de woonkamer toegéla-
ten, wil uitzonderen. Op ongeveer 10 M. van zijne
woonhut staan meestal drie of vier hutjes, voor 't
vee. ein voor de weinige., zeer eenvoudigé wérktuigén.
Do paarden trekken nooit voor ploeg of wagen. Tiet
zijin zijne lastdieren, zijn dragers, zijn dorschers, maar
nooit zijn trekkers.
Zijn dorschers. Want zelfs de primitieve dorschvle-
gel ontbreekt hier. De hoer maakt eenvoudig gebruik
van het feit, <jat elk paard vier pooten heeft.
Ifn 't (midden van een stevig vaslgestampt, cirkelvormig
dorschvloertje in dc open lucht plaatst hij: ©en paal.
Aan dien paal wordt een lijn gebonden, y/aarvan het
uiteinde aan een toit drie paarden wordt bevestigd.
Het graan wordt op den vloer gespreid, de paarden
aangedreven, en al rondloopend als in oen caroussel
winden de beesten de lijn om den paal en worden
zei ven gedwongen, in sk&ds nauwer kringen den
paal te inaderen. De pooten raken dus overal detn
dorschvloer en kloppen het graan.
Is de lijln geheel opgewonden, dan spant de boer
zijn paardje af en keert ze om. Gaande in tegenover-'
gestelde richting, £e lijn steeds afwindend, bewerken
zij het graan ten tweeden male. Nu wordt het stroo
weggehaald, de korrels'"bijeengevoegd en van stof gé-
zuivord, door ze met groote scheppen in den wind
omhoog te gooien. De zware korrels vallen neer, de
slechte waaien weg met het stof.
Dein eigenaar (in den regel eein „Turk") kan men
urön. lang, al rookend bij, zoo'n dorschvloertje zien
zittön, waar zijn pachtboer of een 'van diens kinde
ren. de paarden in groote spiralen rondjaagt.
Qo kinderen zwerven om hot huis. totdat ze oud
genoeg bevonden worden, om te helpen. En dat worden
ze a! gauw. Kleine wurmen van jongens ziet men
al met de boeren moesjouwen, en meerydén, achtér
op het houten zadel
Zoo'n zadel is alweer een primitieve vinding van
©en natuurvolk. Op twee houten bokken, die, onge
veer 80 c.M. van elkaar verwijderd op schoft en rug
van het paard passen (of met binden pasklaar gemaakt
warden) zijn dwarslatten, of ruwe onbehouwen zak
ken gespijkerd. Een touw loopt boven over het zadel
en ónder den huik van het paard door, waardoor het
©enigszins bevestigd wordt. Aan de zijden bengelen
touwlussen-bij wijze van beugels. Een touw ooi den
kop maakt het hoofdstel uit, waaraan één lange lijln
vastzit, die den ruiter dient als teucel en waarmee
hij door rukken naar rechts of links net dier regeert.
van eigenaardig maaksel zijn ook de „spanken' van
d«n boér. Een ruw stuk leer wordt door middel van
vele reepjes en strikjes, onder en om den voét kunstig
bevestigd. De voet kan er vriji in bewegen en uiL
zetten en men hoort hen nooit klagen over hun
schoenen.
Menig soldaat heeft dan ook in den oorlog zijn
schoenen weer voor zijn spanken verwisseld.
De boerendochters waren vroeger in zoer gunstige
condities, wat „vrijers" betreft. Er waren in Servië
veel meer jongens dan meisjes., zoodat er (ook in
de koopmanskringen van meer moderne stede^) weinig
animo voor Mudie bestond, nu 'de huwclijkskanscn,
zoo groot waren. Het was dus eerste vereischto om zich
op do huishoudelijke bezigheden toe te leggen; én
ook in de betere kringen heerschten op dit gebied toe
standen, die '1 meest overeenkomen met die dér 17dó
eeuw in Holland.
In den boerenstand vonden de meisjes ©en jongen
die „iin dienst" was geweest, dus van ongeveer 21
jaar, al veel te oud, en men zag menigen jongen van
18 jaar trouwen met een meisje van 2-1 of 25.
Na den oorlog is dat alles veranderd. Honderddui-
zemden zijn gesneuveld en verminkt, 'en de boerén-
dochters komen voor den arbeid op.
De vrouwen zijn nu over 't algemeen zeer te be.
klagen. Kromgetrokken en gehavend door het zware
werk, verbrand en verweerd door zon^ wind en regent,
verlept door de vele bevallingen zijn ze voor haar
tijd oud. Meestal zijn het pezige wezens, die met man-
nenpassen rondgaan en arbeiden voor haar- gesneu
velde of nog gemobiliseerde mannen; veelal rèéds
lainger dan zeven jaren achtereen.
Ziet men een frisch meisje, dan is het stellig niet
ouder dan zestien tot achttien jaar en in den regel
zijn ook zij reeds door den arbeid gestempeld.
De bezigheden van de Servische bo<erenvrouw zijn
in dezen oorlogstijd zoo vermenigvuldigd, dat ze voor
cenige ontwikkeling tijd noch lust heeft. Ze ploetert en
zwoegt bij haar kleine, meest van leem, riet en takken,
opgetrokken hut. zadelt haar paardje, om naar de
markt te gaan, bestuurt op zijn lijd den ossenwagen,
draagt zware pakken stroo en zorgt tevens voor kin
deren en maaltijden
Wel is de productie iets loonender geworden, maar
geestelijk zijn ze zeer verarmd, in den oorlogstijd.
Toch is de Servische vrouw er veel beter aan toe
dan haar „.Turksche" seksegenoote, ook al moge deze
laatste een schijnschooner lot zijn toebedeeld. De Ser
vische bereikt bij haar trouwen een levenspositie, zij
het 'dain -ook een ondergeschikte. Ze moet liard wer
ken, maar is toch een persoonlijkheid, een zelfstandig
wezen. De „Turksche" is niet meer dan mooie koopt-
waar, flie alleen wordt gespaard door haar bezitter,
zoolang zo mooi blijft.
Over 't algemeen wordt de positie der vrouw hier
omdergeschikter, naar mate de zeden Oosterseher zijn.
Een typisch bewijs van de onderdanige positie van
de Servische vrouw is de „handkus". Al moge het
een enkele maal- voorkomen, dat de man den hand
kus brengt aan een pope of prefect, de vrouw kust
de hand van den man en van andere vrouwen, bij
elke begroeting. Op markten kan men deze ceremonie
onophoudelijk zien, en dikwijls zag ik oudere vrouwen
de nand kussen van jonge hoeren.
Niet altijd is de ceremonie volledig, want menigk)
ma'n bijt wien het „begint te dagen" drukt de 'hand
omlaag; zoodat de vrouw met een ongewoon diepe
neiging kan volstaan.
Men kan in dit land eerst een eerbiedig „Kuss die
Hand, genadige Frau" hooren. en kort daarna een
boerenvrouw zich slaafs zien buigen over de stevige
hand van haren marktgenoot.
De Servische vrouw kan echter openlijk haren eer
bied voor bet sterke geslacht uiten terwijl aan de
.Turksche" ook dat is ontzegd. Ze is alleen de mooie
speelnoote van haar man, en blijft in goudbrocaat en
zijde, gchter de traliën van haar kooi gevangen.
Een Turk" spreekt nooit anders over zijn vrouw(en)
en kinderen, als over zijn „robe" (slaven) ,,mijn slaven
maken het wel" „mijn slaven zijn afgereisd naar
hun familie". Het is waar, de veelwijverij1 van de Tur
ken is lang niet zoo „Veelvoudig" als men het vaak
laat voorkomen, maar ook de positie van „eenige" yrouw
van den Moslim blijft hoogst slaafs en hachelijk, Echt-
■cheidfng toch of liever „wegituren der vrouw" t»
zoo gemakkelijk, dat Turken die successievelijk vijf
of zes vrouwen hebben gehad, goen zeldzaamheid zijn.
Er wordt zelfs bij; de „huwelijksceremoniën" vooruit
in voorzien, want het overeenkomen vaji de „scbsD
dingssom" d.L de som die voor een korten fermijin
i'n 't onderhoud van de weggestuurde vrouw mo©t voor
zien .is een voorname factor in de ondcrhandelingMb
tusschen schoonvader en schoonzoon.
Wordt de koop gesloten, dan wordt deze som ge.
dcponeeid in de kïeerkoffer di© de vrouw meébréngl
Bevalt ze niet, of niet moor, dan heeft de echt gén
noot maar te zeggen^Scheer je weg mert je koffer"
em de scheiding is juridisch, ijtueel, en moreel oen
voldongen en gebillijkt feil
In de haremsfeer, waar muffe mystiek, domme bcr
haagzueht Jl leege schoonheid, hoogtij vieren, wordt
do jonge Turksche kunstmatig gespeend van alle mo
derne .bevrijdende invloeden. Z© blijft een békorénd
vogeltje dat nooit zal weten dat het „vriji kan vliegen".
De „Turksche" vrouw wordt zelfs, in tegenstelling
va'n de Servische bijl godsdienstoefeningen buitenge!
-sloten.
HARENKARSPEL.
Het Heemraadschap van den Hazedwarsdijk, gein.
Zijp-e. wordt opgeheven; het besluit der Staten van
Holland en Westfriesland van 1598, waarbij; het be
stuur over genoemden dijk is geregeld, wordt ingek
trokken.
HOOGWOUD.
Woensdag 17 Maart j.L heeft in het café van den
heer J. Modder een feestavond plaats gehad van het
Departement Hoogwoud van de Maatschappij" tot Nut
van 't Algemeen. Een afwisselend programma was
voor dien avond samengesteld. De verschillende zang
en muzieknummers, alsmede een tweetal tooneélstuku
2S genaamd le. Zoekt en gij' zult vinden", en 21e.
'akydille, beiden, in 1 bedrijf, voldeden zeer. Een
woord va'n dank en hulde aan de zangers en -spelers
was dajn ook wel op zfytl plaats. De verschillende num
mers van de Mathéfoon, bereidwillig afgestaan door
den heer H. de Boer, notaris alhier, droegen pok
ten zeerste bij om den avond te doen slagen. Tot slot
een heel gezellige tombola met keurige priizén. Qvér
het geheel kan men dus op dezen avond als ©en uit
stekend goed geslaagde terugzien.
Reclames.
MET EEN NIERKWAAL MOOGT GIJ NIETS WAGEN
Als gij zenuwachtig, prikkelbaar, bleek, loom en
bloedarm zijt gij onderhevig zijt aan duizeligheid
en hartkloppingen gij van uw slaap beroofd wordt
door irrines toornissen, zenuwpijnen en rugpijn, neem
dan geen proeven. Er bestaat maar al te zeer reu
den om verstandig en onmiddellijk te handelen.
Bovenstaande reeks verschijnselen toont nieraan"
doening aan, die als zij verkeerd behandeld wordt of
verergert door verwaarloozimg of verkeerde gewoon
ten, mettertijd tot niergruis, blaasontsteking, rheuma-
tiek, ischias, niersteen, nier.waterzucht en urinezuur*
vergiftiging leidt.
Laat deze erlnstige verschijnselen niet de boven
hand krijgen wijdt spoedig aandacht aan de njeren.
Laat oveirwerking, te laat naar bed gaan, een verkeerd
dieet of omnoodige prikkels na en neem integen"
deel een eenvoudige, goed verzorgde lééfwijzé aan.
Dit zal de in het lichaam gevormde vergiften vermin
deren, die de teere nicrfüters overspannén hébbén.
Neem om de verzwakte nieren te herstellén één
speciaal niergeneesmiddel. Foster's Rugpijn Nieren Pil
len zijn als zoodanig erkend. Zij' genezen niet ollefl.
maar worden aanbevolen als sucoesvol geneesmiddel
voor 'nier. en blaaskwalen. Foster's Pillen zijn uitstuif
tend voor dit soort ziekten zij; werken niet op de
maag, lever of ingewanden.
Het gedeponeerde handelsmerk de man met zijn
halnden in de lendenen kocmt "voor op elke echte
doos. Foster's Rugpijn Nieren Pillen zijn te Schaffen
verkrijgbaar bij Gebr. Roitgains a f 1.75 p. doos of 110
p. zes doozön.
Coupe en afwerking
voldoen aan de
strengste eischen.
en
in verhouding naar kwaliteit
zeer billijke prijzen.
Onze Confeclie is
thans ook weer met
roshaarbewerking.
voor Alkmaar, Sehagen
en Omstreken.
WIJ OFFREEREN:
ZOMERBETALING.
TELEFOON NO. 1,
Rijtuigen, Anna Paulowna.
Steeds voorradig:
Nieuwste modellen.
Uiterst solide afwerking.
Scherp concurreerend.
(WONDER VAN AMERIKA),
gegarandeerd zuiver,
f30.- per 100 K.G.,
maken bekend, dat vanaf heden aan hun Kleermakerij een
met beslist goed passende coupe en nieuwste modellen tegen
zeer billijken prijs.
Tevens vragen wij Uw aandacht voor onze HEEREN-CON-
FECTIE en aanverwante HEEREN-MODE-ARTIKELEN,
waarin wij zeer groote keus voorradig hebben.
Aanbevelend,
R. DE MOEL ZOON, Hoogzijde, Sehagen.
N.B. Z.A.P.-zaden worden erkend voor keuring te
velde H. M. v. L.
