Alltiüi Nieiws-
Mmtutit- Lmllwillil
Groote Kleeding naar Maat Reclame.
Het Provinciaal Electriciteitsbedrijf
Noordiioiland (Het P.E.N.)
Cursus „Veredeling van Landbouw
gewassen" le Wieringerwaard.
SPAANDER Co. ALKMAAR.
Zaterdag 22 Januari 2221.
EERSTE BLAD.
S.
Achteruitgang van de nieren.
Gemengd Nieuws.
SCHAKER
64ztc Jaargang. Ka. 675P.
CIIIAIT.
Du blad verschijnt viermaal per week :Dlnsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's m. 8 uur worden Advertentidn
zooteel mogelijk in het eerstuitlcomend nummer geplaatst.
UITGEVERS: TRAPMAN CG., SCHAGEN.
POSTCHEQUE en GIRODIENST 23330. INT. TELEF. no. 20.
Prijs per 3 maanden f t.55. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN
TIËN van 1 tot 5 regels f 1.10, iedere regel meer 20 ct. (bewijsno
inbegrepen). Groote (letters worden naar plaatsruimte berekend
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER BLADEN.
MACHTSOVERSCHRIJDING EN
PLICHTSVERZAKING
Tiet Is van verschillende zijden zeer ernstig betoogd:
dat «enerzijds de directeur van het P.E.N. zijn be
voegdheden heeft overschreden, en dat anderzijds de
raau van toezicht op de provinciale bedrijven, en Ge
deputeerde Statiën eter provincie Noordiioiland schro
melijk hun plichten hebben verzaakt. En er is dan
ook wel om den hoek komen gluren de vrees, dal
de electriciteitsverbruikers daarbij het loodje zouden
leggen wegens verhooging van den kostprijs der edec-
ticiteit, verhoogd^ dus tevens van den door hen te
betalen stroomprijs.
Welke trge dingen zijn er dan irel gebeurd?
Welnu, om te beginnen niets minder dan dit, dat
de kosten Van twee ultra-hoogspanmiigsteidingen, de
Mne van Amsterdam naar Naarden, ae andere van
Amsterdam naar Oterloek, welke in December 1919
ea in Juli 1920 geraamd werden op f 1.834.000, maar
eventjes f 2.264.000 hooger worden, nl. f 1.170.000 voor
de Zuidelijke en f 1.094.000 voor de Noordelijke leiding.
En'verder, dat de bouw der leidingen reeds voor een
groot deel was gevorderd voordat die meer benoodigde
gelden aan Gedeputeerde Staten werden aangevraagd
laat staan beschikbaar werden gesteld door Provin
ciale Staten; dat in de plannen zonder voorkennis zelfs
van den raad van toezicht iaat staan Gedeputeerde)
Staten' en Provinciale Staten verschillende wijzi
gingen werden aangebracht, dat nota bene meer dan
Het door de Provinciale Staten beschikbaar nestelde
bedrag van f 1.834.000 werd uigegeven zonder dat
Gedeputeerde .Staten daarvan kennis droegen; alleen
aan een wi van het voltage der lijn naar Naar
den..van 30000 op 50000 volt, waarmede volgens den
directeur een bedrag van f 212.500 zou gemoeid zijn,
hadden zij hun goedkeuring gehecht.
Dat alle» deelden Gedeputeerde Staten aan de Sta
ten mede, in hun voordracht van 24 November jl.
waarbij de meer benoodigde gelden werden aange-f
yraagd. Zij voegden 'ér aan toe, niet te hebben nage
laten den directeur op hef ongeoorloofde daarvan te
wijzen, en hem den bepaalden eisch te Hebben ge
steld, dat ©en dergelijke eigenmachtige overschrijding
van toegestane credneten voorlaan niet meer zou voor
komen.
Het waren'deze zaak An de Weigering door sommige
contractanten met liet P.E.N. tot bewilliging van een
door het P.E.N. gewenschte tariefeverhoogmg, welke de
Staten in beroering brachten.
Maar, hoewel het tijdens dia besprekingen ln de
Statenvergadering hierbij bleef, was er toch nog meer.
Dat bleek uit dezelfde voordracht vaa Gedeputeerde
Staten. Hot trok misschien door het reeds bovenge
noemde niet zoozeer de aandacht, maar het is toch
«Ver waard, hier niet onvermeld te blijven.
Het blijkt nl. dat over de jaren 1917, 1918 en
1019 dus tijdens den gehoalen duur van het be
staan van het P.E.N. de dekking van kosten der
door het bedrijf uitgevoerde werken nog niet vol
ledig was geregeld De door de Staten over die jaren
toegestano bedragen waren met rond f 560000 over
schreden, zonder dat daarvoor door het bedrijf nog
ooit dekking aan Gedeputeerde Staten was aangevraagd
De Provinciale Staten zijn toch waarlijk wel goed
hartig, want er is hierover geen woord gekikt.
En hetzelfde geldt met betrekking tot nog Jets an-
aer». Ook voor andere werken dan do beide ultra-
noogspanningsleidingen was de raming te laag geble
ken en zelfs waren in 1920- meerdere werken onderno
men of uitgevoerd, waarin de Provinciale Staten in
net geheel niet waren gekend. Dat liep nog eens wedky
over f 1.905.000.Ook hierin hebben de Staten zonder
zooveel hoogere kosten was zeker wel algemeen, en
wel werd gevraagd of ondergrondsch© leidingen niet
aanzienlijk goedkooper zouden zijn geweest dan boven-
grondache en of stroomcontracten tegen te lagjo prijzen
waren afgesloten op grond van de aanvankelijke, to
lage ramingen, maar ernstig drongen deze vragen zich
niet op.
Dat het op deze beide hoogst gewichtige punten zoo
etaat, is ongetwijfeld van heel groot belang.
Wel moet nader onderzoek op het tweede punt
financieel nadeel voor het bedrijf zeker noodig wor
den geacht., maar de voorloopige indruk' is gelukkig al
vast in dit opzicht niet ongunstig. Mocht intusschen
dat 'nader ondersoek uitwijzen, dat aan 'het bedrijf
dus aan de verbruikers, ja wie wieet, ook aan do
belastingbetalende burgerij belangrijk nadeel is .toe
gebracht, clan zou zeker ernstig moeten worden over
wogen, den tegenwoordige»! directeur te beduiden,
wat een der sprekers m de Statenvergadering reedis
dadelijk had walen doen -— dat „er is een tijd van
komen, er is een tijd van gaan."
MavZou dit dan alleen moeten gelden voor
den directeur? En niet voor leden van den raad van
toezicht? Niet voor leden van Gedeputeerde Staten"*
"Moeten niet ook andere hoofdambtenaren aan het
P.E.N., alsmede aan de betreffende afdeelingen fer Pro
vinciale Griffie aansprakelijk worden gesteld?
In de Statenvergadering is ernstig .gevoeld, dat oolc
hieromtrent meer Klaarheid noodzakelijk is.
Maar laat ik daarover dan maar weer een volgenden
keer schrijven.
Purmerend. D. KOOIMAN.
3e VOORDRACHT.
^loor den heer S. Smeding, Rijkslandbouwconsulemtj
te Schagen. i
(19 Jan. '21.)
Veredeling in het ras,, meer of minder streng toe
gepast, al of niet gebaseerd op zuivere stamboomteelt
(met beoordeeling van da nakomelingschap), hebben
het aanzien gegeven aan vele bekende rassen. Wij wil
len hier slechts noemen
de Petktise rogge van von Lochow;
de Chevallieigerst,. door John. Chevallier, uit één
korrel gekweekt:
de veredelde bieten van Ktlhh en Co., te Naarden;
de zeer bekende rassen van Dr. Mansholt te West-
polder (de Origineel© Mansholt Haver, Korts troo-erw ten,
Wierboon en Paardenboon. körwij, koolzaad, Gronin
ger Wintergerst en Witte Dikkoptarwe).
Bekende Svalöfrassen zijn Zege-, Groot Mogol en
Li^onohaver, Extra-Squarehaed enz.
JTheoretisch gesproken, mag natuurlijk volgens de
gangbare meeningen een eenmaal gekweekt eletméntair
ras niet meer achteruit gaan. In de practiik kan dit
echter toch wel voorkomen. Is 'bij den landbouwer de
zuiverheid zoo groot geworden, dat de productie daar
door achteruit gaat, dan is hij verplicht nieuw f'.
neel zaad aan te schaffen.
Het hangt geheel af v van 'het gewas, of men snel
of minder spoedig nieuw zaaizaad moet hebben. Bij
het onzuiver worden laten wij hier verder de veront
reinigingen, die op een bedrijf kunnen plaats vinden,
buiten beschouwing, doch bedoelen hiermede het ver
anderen van de erfelijke grondslag, die op andere
wijze kan^ optreden.
Dit onzuiver worden van de landbouwgewassen ge
schiedt natuurlijk het snelst bij die, welke door kruis
bestuiving nieuw zaad voortbrengen. Het op peil
houden (eventueel verbeteren) van deze gewassen is
dan ook heel moeilijk en het werk van kweekers, Zoo
houdt zich In öm land de firma Kühn en Qo bezig
met de veredeling van de suikerbiet. Daar bij deze
planj steeds kruisbestuiving optreedt, is bevruchting van
goede stammen door minderwaardig stuifmeel in de
groote practijk niet of zeer moeilijk uit te sluiten en
zijn de kansen op degeneratie dus zeer groot.
Verreweg de meeste landbouwgewassen, die kruisbe
stuiving als regel 'hebben, kunnen echter kunstmatig
tot zelfbevruchüng worden gebracht, inhulten in gaas
of kweeken in kooien, ook wel kweeken op grooten
afstand van overeenkomstige plantengroepen.
Minder omslachtig is het zuiver houden van streng
zelfbestuivende gewassen, als tarwe, gerst, haver,
erwten, boonen.
De ervaring heeft geleerd, dat echter bij* de als
strenge zelfbestuivers bekend staande gewassen van tijd
tot tijd toch kruisbestuiving optreedt, van onze granen
het meest bij tarwe, minder bij haver en bij gerst
het minst.
Als oorzaken van degenereeren kunnen optreden:
Ie. verontreinigingen op bet bedrijf;
2e. natuurlijke kruisingen;'
3e. mutaties.
De beide laatstgenoemde oorzaken doen zich waar
schijnlijk evenwel zeer sporadisch voor. Zonder
deze invloeden 'zou ©en elementair ras absoluut zuiver
moeten blijven.
De landbouwer kan dus door het zuiver na
telen zijn gewassen zoo lang B hiogelijk zuiver hou
den. Dit op peil houden bespaart veel*'geld, aangezien
dan niet zoo dikwijls origineel zaad behoeft te wor
den aangekocht.
Daar evenwel ook' natuurlijke kruisingen en mutaties
eenigert invloed kunnen hebben, kan door den land-
Voste «legif achten ,e .w0rk
i^oq iwfdas a^es samen "het peulschilletje van
4. 29.000, ten aanzien waarvan vlazweg gezegd do
rovmciale Staten werden geplaatst voor een voldongen
ten, de Provinciale Staten bij wie zooals ik in mijn
«ers.lA orHit-f.! n i 4.
eerste artikel uiteenzette in de provincie het hoogste
gezag berust, vooral op financieel gebied.
i8r z r «rustige feiten. Maar hoe ernstig
<£k «U*. moeten, Ult 3e besprekingen in de Staten
heuglijke omstandigheden zeer nadrukkelijk
voorgrond worden gebracht. De billijkheid gebiedt
Cn jn teiden tot wegneming van
anSdf eeQ bii de stroomverbruikers
hJL plaat5 d»> <tet in noch
m rtfn Statenvergadering voor zoover mij "bekend
Sl^irlnieT71<r7 maar één ogenblik
twijfel hoeft geopperd aan de eerlijkheid «n de ooedö
d«° Xho" ht 'n 25?-*Sn waren^hm
de gedachte aan opzet is bn niemand flehleken Ik
wil dit uitdrukkelijk nriBmen, omdat men in dit' op-
zicht nooit te voorzichtig kan zijn.
In de tweede plaat» wensch lk er od te wllaen
dut Gedeputeerde Stalen in hun voordracht aan dó
Stalen het volgende to kennen geven^iMuMdïï, i5
n de opvatting (kt d.e bedoelde ultraóoogspannlng».
loUingcn voor de behoorlijke» voorziening van ons Be-
BfAoi 11 i»t J(yv
west niet kunnen worden gemist, geen wijzicinc
komen en zijn de gedeelten daarvan, die reeds ziin
DÉVfléilïI nn tlAtlnArliilra niiiK» ',i»n r»«J» 1
I v o i i Jer"™ wwvu, <u w 'UHJ5U-
wemmmg met het gevoelen, van dern raad van toe-
acht moenen wij dan ook onder de bestaande omstan-
fflghedcn niets anders te kunnen doen dan u in over-
«wgjng te geven de voor de voltooiing der beide ver-
Wndengen, blijkens de thans opgemaakte, meer nauw-
*eunge ramingen, veredschte bedragen alsnog toe te
«taan.' Dot „onder do bestaande omstandighedon"
klonk wel is waar eenigszins gereserveerd en het zou
2?H.11,11®11 wor<ten uitgelegd, dat onder andere
omstandigheden d.w.z. indien niet de uitvoering
reeds zeer ver was gevorderd Gedeputeerde Staten
jüet tot uitvoering souden hebben geadviseerd. Maar
m verband met hetgeen er aan- sooraf ging kan men
owe conclusie toch moeilijk trekken en dat is dan
ook door niemand gedaan. De teleurstelling ovwr de
kunnen hiervoor twee manieren worden toegepast, nl.
die der:
1. Massaselectie, d.i. het gezamenlijk uitzaaien
van korrels afkomstig van de beste planten, waardoor
de productiviteit tijdelijk gehandhaafd kan worden; óf de
2. Stamboomteelt, met beoordeel! n.g der
nakomelingschap, die, ^oo wij reeds zagen, de
meeste waarborgen levert het eenmaal zuivere ras ab
soluut zuiver te houden.
Over het op peil houden van een gewas, dat zijn
ontstaan te danken heeft aan een kunstmatige
kruising (zooals h.v. Wühelmin® Imperiaal en Mil-
lioen tarwe) spreken wij bij de kruising.
SELECTIE VAN PöOTÖOED.
Nog maar al te dikwijls wordt pootgoed genomen,
zonder op de planten te letten, waarvan ze afkomstig
zijn. Beter is reeds het op het veld verwijderen van
verkeerde planten of stoeten. Hierbij ziet men echter
gemakkelijk planten ovgr het hoofd en is het daarom
beter, een van de beide reeds besproken setepue-/
methodes toe te passen
DE STAMBOOMTEELT
wordt ongeveer als volgt toegepast.
In een gewas? waar niet te veel zieken in voor
komen, worden in de maand Juni een aantal gezond
uitziende, flink ontwikkelde planten gemerkt. Hierbij
moet evenwel tevens, met het oog op de bladrolziekte,
topbont, enz., worden galet op de buurplanten. We
gens gevaar van besmetting moeten do gemerkte, uitge
zochte stoelen dus zoover mogelijk verwijderd zijn van
eventueel aanwiezige zieke buurplanten.
Bij het oogsten worden dc gemerkt© planten stuk
Moor stuk afzonderlijk -gehouden, en al
leen die aangehouden, welke uitblinken door groote
opbrengsten en gave, gezonde knollen. De opbrengst
van iedere plant wordt dus afzonderlijk bepaaald en
zoo worden ze ook bewaard. Om nu de nakomeling
schap dezer uitgezochte pollen op alle belangrijke
eigenschappen te kunnen onderzoeken, verdient het
aanbeveling, de knollen, afkomstig van één stoel, het
volgend jaar bij elkaar te houden. Men pootze. daar
om op één rij uit, en zet de rijen 4 meter uit
een, terwijl bieten, boonen of een ander gewas tusschen
de aardappelen kan worden gebouwd. Deze Worden
gepoot op land, waarop, in de laatste Jaren geen aard
appelen zijn verbouwd (en ook niet met stalmest is
bemest). Komen in sommige rijen zieke planten voor,
dan worden deze geheel uitgeschakeld en doet
men het best, deze zoo vroeg mogelijk te verwijderen.
Elk der gezonde rijen wordt afzonderlijk geoogst en
elk partijtje aardappelen, door een rij opgeleverd, wordt
weer op onbesmeüen grond uitgepoot
Op deze wijze krijgt men naast elkaar eenige fami
lies, die kunnefli worden vejrgelek en. Zoo
kan men na eenige jaren enkele families overhouden,
die ziek te vrij zim en ook in andere opzichten
aan "hooge eischen voldoen. Ieder jaar worden
uit de gezonde families, met hoog productievermogen,
eenige flinke planten genomen, die dan weer kunnen
dienen als nieuw uitgangsmateriaal.
2. Door middel van de MASSASELEGTIE kan
tot zekere graad de achbtruitgann van sommige aardap
pelsoorten worden voorkomen. Deuitvoering van deze
methode komt in het kort neer op het volgende.
Men merkt alleen die planten, welke volkomen ge
zond zijn, terwijl ook de buurplanten gezond moeten
zijn. De gemerkte planben worden vóór de andere
geoo£tet en bij elkaar bewaard. Zij vormen
et pootmateriaal voor Jiet volgende gewas.
Redenen waarom met de massaselectie lang riïet
die resultaten te verkrijgen zijn, als met die der stam-
boomteel zijn de volgend©:
a. Een deel der uitgezochte stoeten kan ïn ze&r
lichte graad ziek zijn geweest, wat dikwijls zeer moei
lijk te onderkennen Is, doch in den nabouw wel uit
komt. Deze nakomelingen zijn dan niet meer van de
andere te scheiden en is het geheeie gewas dus wle(ér
in meerdere of mindere mate besmet.
b. Het is niet mogelijk een vergelijking te maken
tusschen meer of minder productieve stammen.
Toch kan de massaselectie in zekere mate den ach
teruitgang der productiviteit tegen gaan, waarom zij
niet zonder beteekenis is.
KRUISING.
De resultaten, die bij de veredeling in het
ras door selecteeren bereikt kunnen worden, zijn be
perkt. Het spreekt immers vanzelf, dat slechts kan wor
den afgezonderd, wat reeds aanwezig was. Zijn
in een landras van zelfbestuivende planten een aantal
soorten aanwezig, dan kan door Selectie de meest pro
ductieve hieruit worden geselecteerd. Bevat een land-
ras slechts één elementair ras, dan is het dus erfelijk
homogeen, en kan 'selectie geen rasverbetering ten ge
volge hebben. Toch is het zeer goed denkbaar, dat
een op deze wijze geïsoleerd en zuiver naverbouwd
ras, niet in alle opzichten voldoet. Het kan tekort
schieten, in b.v. kwaliteit van de korrel, wintervastheid,
stevigheid van het stroo of in een andere practisch be
langrijke" eigenschap. Wel vinden we deze eigenschap
in een ander ras, dat evenwel in andere opzichten
weer minder voldoet. Hierbij moet dan de kruising te
hulp komen, om de goede eigenschappen in het krui
singsproduct te vereenigen.
Zoo zijn door Broekema de Zeeuwsche en de Roode
Dikkoptarwe gekruist, met 5e bedoeling om de goede
eigenschappen van beide rassen, voornamelijk de fijne
kwaliteit en de wintervastheid van de Zeeuwsche met
de hooge opbrengst en het stevige stroo vim de Roode
Dikkoptarwe in één kruisingsproduct te vereenigen.
Het is betrekkelijk gemakkelijk: en eenvoudigeen
kruising tusschen twee daarvcfP' geschikt© rassen uit te
voeren. Zeer moeilijk daarentegen is het, om uit
de nakomelingen van het 'kruisingsproduct ©en ras af
te zonderen, dat werkelijk de gewenschte com
binatie van eigenschappen bezit en GON-
STANT ISl
Deze zeer moeilijke manier om tot rasverbetering te
komen, wordt dan ook bijna uitsluitend door weten-
sohappelijke onderzoekers toegepast. h
Om een inzicht te verkrijgen in wat door kruising
te bereiken is, dient het volgende vooraf te gaan.
De veredeling door kruising is door 'de
nieuwere onderzoekingen over de vererving van eigen
schappen een nieuwe periode ingetreden. Grondlegger
dezer nieuwe richting is geweest Gregor Mendel 1,
abt van een klooster te Brünn, die ommstreeks 1860
j onderzoekingen heeft gedaan, waarvan de resultaten in
I 1900 door onzen landgenoot Hugo de Vries (en door
de buitenlandsche onderzoekers Correns en van Tscher-
mak) zijn bevestigd. Omtrent deze onderzoekingen zij
I hier hét volgende meegedeeld.
Bij iedere geslachtelijke voortplanting is het nieuwe
individu voortgekomen uit de samensmelting van een
vrouwelijke voortplantingscel (de edccl) met oen manne-
liike (spermatezoïd). Mannelijke en vrouwelijke voort-
plantingscellen noemt men met een vreemd woord 'G a-
meten, de cel, die na de samensmelting ontstaat
KJiemdubbelcel of Zycote.
De voortplanfingscellen, dus de gametcn, zijn de
dragers van de erfelijke eigenschappen
Deze zijn n.1. in aanleg in de gameten aanwezig
en komen zoodoende dus in de kiemdubbelcel (d* be
vruchte eicel), het begin van. feet nieuwe individu. Men
etelt zich vaar, dat in de voortpla ratfngsceJ ten stofliike
deeltjes aanwezig zijn, dïe in de" piant oT in het dier
de eigenschappen te voorschijn roepen. Deze veronder-
Tol 15 Pebruari een
Voor hen die gaan trouwen een zeer ge
schikte gelegenheid.
Zie etalage's. Stalen op aanvrage franco thuis-
WU garandeeren al onze kwaliteiten.
stelde stoffelijke deeltjes noemt men genen, factoren
of erfeenheden, Voor elke eigenschap is in de
voortplantingscellen minstens één factor aanwezig; soms
ook moet men aannemen, dat een bepaalde eigenschap
slechts tot ontwikkeling komt. wanneer meerdere facto
ren samen voorkomen of ook wel dat één factor invloed
heeft op meerdere eigenschappen. Wij zullen hiervan bij
de volgende besprekingen verschillende voorbeelden ont
moeten.
Hebben twee geslachtscellen, een mannelijke en eén
vrouwelijke, volkomen dezelfde factoren (erf
eenheden), dan zal noodzakelijk het uit de samensmel
ting van twee zulke cellen voortgekomen nieuwe individu
ook volkomen dezelfde erflijke e.i.gen.-v
schappen moeten hebben.
Anders wordt het wanneer in de mannelijke en vrou-
lijke voortplantingscel verschillende facto.rqn
aanwezig zijn. In de kiemdubbelcd (zygote) zal dan de
aanleg van een mengsel van eigenschappen gebracht zijn,
en het uit deze „kruising" voortgekomen individu zal
in zijn eigenschappen afwijken van de ouders. Dit in
dividu noemt men een bastaard of hybride.
Hoe isnudenakom elingschap vanzoolö
hybride? Het zijn de onderzoekingen van Mendel
(Later bevestigd door anderen), die hieromtrent een in
zicht hebben gegeven.
Reclames.
Een huisdokter verklaart, dat de ergste gevallen van
nierziekte gevonden worden bij personen, die te veel,
hebben gedronken, te zwaar hebben gegeten en een in
spannend leven van haast en drukt© geleid hebben.
Hij vergeleek bij leen onderzoek de nieren1 van een
jongen man van 40 jaren met die van een ouden man
van 70 jaren. Beiden droegen de stempel van ouderdom,
Waarom? Omdat het leven, dat de jongeman leidde,
hem in den. bloei van zijn leven nieren als van een
ouden man bezorgde.
Hoe verduidelijken deze woorden niet al te dik
wijls de oorzaakvan rugpijn, urinestoornissen, water
zuchtige zwellingen, niergruis, rbeumatische aandoe-f
ningen, voortdurende vermoeidheid enz.
Nierziekte wordt als te voorkomen beschouwd
vergeet dit niet. Vermijd tocht en kou, wees matig
met uw eten en drinken, zorg voor de noodige xtist,
lichaamsbeweging, ontspanning en slaap, en voor get-
nregelde ontlasting.
Fosteris Rugpijn Nieren Pillen zijd êen onschatbare
hulp aan de natuflr tot onderhoud en hersteL van de
werkzaamheid der nieren. Door deze organen bij te
staan in hun taak om het bloed te 'zuiveren, draagt
dit erkende niergeneesmiddel veel bij' om de kwade
gevolgen van onbedachtzaamheid tegen te gaan.
Als j de nieren verzwakt zijn, versterk 'ze dan met
Foster's Rugpijn Nieren Pillen. Zijn zij gezond, wee3
dan zoo verstandig om haar gezond te houden.
Foster's Rugpijn Nieren Pillen zijn te Schagen ver
krijgbaar bij Gebr. Rotgans, b f 1.75 per doos.
DE STRIJD TEGEN DE TYPHUS.
Professor GliaufJ.ajrdl heeft irn' de laoad'etmie voor ge
neeskunde te Parijs te kennen (gegeven, dait dJe in
enting ter voorkoming van1 typhiu® practisch' leidt
tot het ndeit meer Voorkomen' van deze ziekte bij de
gevaccineerde uit den dilenist ontslagen militairen.
Hij acht nu dian ook dén tijd gekomen voor een ge
dwongen 'inenting hij de. burgerlijke (bevolking. ©8
beste uitwerking verwacht hij' dloor eén !bij 15-jarigen
toegepaste vaccinatie, -tweemaal te herhalen, te-Ikenis
drié jaar. later.
De Académie de Médectoe heeft een commissie be
noemd' voor de best'udeering van- het vraagstuk der
gedwongen inenting 'telgen -typheuise' koorts. In ver-
band m-et de bevindingen van déize commissie izal
dain wellicht het gouvernement worden oiitgenoodigd
de zaak der inenting te rege'l-en.
VOKDSELNOOD IN POLEN.
In Polen neemt de levensmiddelennood voortdli-
rendi toe. De regeerdng kiotodögt een aantal nieuwe
maatregelen! ter bestrijding van den voedselnood
aan. Melk mag .slechts gedurende enkeille uren- per
dlag, worden verkocht. Het. de verboden melk voor
heft bakken te gebruiken. Twee vleeschlooze diagen
per week worden ingevoerd. Ham zal niet meer mo
gen wiorden gehoekt. In de- restaurants i's de ver
hoop van-luxe eetwaren verboden, terwijl slechts een
vleeechschotel op de 'SpijiakaaiH mag vo-orkomen.
Brood en e-i'eren1 worden geiiantsoeneerdl
EEN ONGELUK.
Uit Brusseli, 20 Januari Te Blauwlput, in' de buurt
van Leuv-enl, heeft de automobiel van den koning
twee kinderen overreden'. De kinderen' 'hadden de
auto niet zien aankomen, doordat een vrachtwagen
ervoor reed.. Hoewel de chauffeur zoo krachtig mo
gelijk remde, vermocht hij het ongeluk niet af ta
wenden. Een meisje is ©mistig gewond, het andere is
overleden.
De koning ging onmiddellijk naar de ouders om
hen te troosten. Ook vanmorgen is hij weer gaan
informeer en, hoe het ginig met het me is jet, dat in
leven i© gebleven.
BE TOESTAND VAN OOSTENRIJK IS WANHO
PIG.
Vit Parijs, 20 Jan. De correspondent van1 de „Ti
me®" meldt:
Volgetna betrouwbare particuliere berichten', te -Pa-