Alieneeg Nieus-
Mraimtii- LuünvHil
Schoolkwestie Warmenhuizen.
Donderdag 9 Juni 1931.
64ste Jaarqang Ho. S83£?
UITGEVERS: TRAPMAN CO., SCHAGEN.
Dii blad verschijnt viermaal per weck .-Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's m.8 uur worden Advertennön
zoo\eel mogelijk in het eersrüiikomend nummer geplaatst.
POSTCIIFQUE en GtRODIFNST 23330. INT. TRI RF. nn. 20.
Prijs per 3 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN
TÏËN van 1 tot 5 regels f 1.10, iedere regel meer 20 ct. (bewijsno
inbegrepen). Groote (letters worden naar plaatsruimte berekend
Togen Dinsdagavond 7 Jtoni was een -openbare
vergadering uitgeschreven ten lokale van. den heer
Slikker te Wannuenlmiizen, waar da heer KI. de
Vries iSton, van A/misterd-am het .onderwerp zou be
handelen „Welke school kiest igij; voor Uw kind?"
■De Vergadering was goed; bete-ocht en werd gepre
sideerd dioor den iheer Dij-ken, hoofd «der echoPl te
SchoOrltiam. 1
Votonzi'tter wees er in zijn openingswoord op, dat
deze vergadering Vas belegd, tien einde de h'ier han
gende onderwijszaak zqo veelzijdig mogelijk te be
kijken en de heer "De Vries zal een kij'k geven 'op
de.sdhobïkwestie, opdat een leder nadenkt alvorens
Mi'meewerkt tot een -of an'dere beteil'ssiing.
'Do, heer iK. de Vries wijst Op.do .nolo-dzakelljkheld
dot- de kwastje die hier in Wartnenhuilzen hoofd on
hart in. beweging heeft gebracht, zoo veelzijdig' mo
gelijk wordt bezien, "en -d'ait dit .moet gebeuren in den
.geest van het onderwijs zooals d.at op de openbare
school wondt gegeven, nl. in den geest van .ver
draagzaamheid. -Alle belangstellenden in," Ui et ge
meentebelang, van welke richfinlg oo'k, zijn het in
éón opzicht óens, zij willen 'toch allen behartigen
de belahgpnj hunner kinderen ^liet' in de enge op-
vat.ring'van, eigen kroost, dlochiva inalle -kinderen dra
do .gemeente.
We beleven groote verantwoordelijke tijden, te
S moeilijker, omdat 't aan ois is zooveel -moglijk dat ko-
i .mende niieuhvo te leiden in de bepaalde bedding. Wij
hébben vast te stellen de vormen «die het 'kontende
nieuwe zullen be'hee-rschien. Indien dat zoo is, aöht
gi; het dan: niet denkbaar dat de moraal niet anders
kan zijn dan die der rechtvaardigheid, de blUijkhei-d
tegenover elkaar. Welnu, waar men mij als hoofd
bestuurslid van da Vereenigingj „Volksonderwijs"
b" «rit 'uitgenoodigd, ineen ik, dat onZe vereeniging in
deze iv-rij zal. kunnen uitgaan., '-dat zij gedurende haar
25ij{vrüg bestaan ge/werkt hèeft in de richting ,van
I r echitVaard-igiheid, tegenover .ieder -zonder onder-
7 scheld. De gelegenheid voor ieder ouder .moet er
zijn om zijn kind te sturen naar de school die hij
hot I" ste .mecnit, indien van dat ohderwijis maar op
voedend karakter uitgaat. Niepiand heeft het recht
zich te plaatsen tusscheni puder en kind. In dit ver-
Iband noemt spr. -enkele voorbeelden, waarbij men
A* kerkelijke 'bedeeling afhankelijk stellde van het al
niet bezoeken der openbare schooi. Daartegen is
'^Volksonderwijs" opgetreden, omidiat wij' oo.k daar
jmeenderu dat men zich; niet mloeht plaatsen tus-
Iscliloni to-uder enj..kind. In V-o-1 ksou derwijis" its ook
geen verschil va/n optvaittfog pve-r het bodwen van
die schdlien die door de ouders -noodzakelijk worden
geacht, «die gelegenheid moeit er zijn.
at. 'De vraag dient echter ite worden gesteld: is het
hl' noodzakelijk dat naast een openbare school -die goed
!{0 is ,en- anders goed gemaakt kan worden, een school
110 van een bepaalde richting te stichtten.
>pr. wijst ,niu op de groote waarde van d'e open
bare school voor het (Nederlaudsche volk, een in-
ituist van do grootste waarde, dat in het belang
van <!e vol k«'ontwikkeling moet (wondeni behouden
tot elk'en prijk.
•I» bet h-oiOk: ig raaaisit de openbare söhool. te plaatsten
een bijzondere school en- de operab'afre schoon, die een
zoo «moeilijke taak heeft te verrichten, daardoor on
der zulke bezwarende omstandigheden te brengen.,
dat haar taak moeilijk ten. uitvoer kan worden ge
bracht.
►preker meent, op defce belde vragen imet „neen"
moeten .antwoorden. Het karakter van de open
bare school, zooaJla de wet dat aangeeft, en de prak
tijk -o.n,s 'heeft doen leeren, is naar raraize meendtolg
onaintaiéfbaiar in het belang van de ontwikkeling
van h-et kind. I-k zeg 'niet van d'e ouderen, groiote
mienischen hebben ve-rs-chillende politieke en kerke
lijke meentngen.
lEr i's een tijd geweest dat men meende, dat de
bijzondere schodl een- mindere 'ontwikkeling bracht
dan. de openbare. Ik' heb dat niet ervaren, maar
evcrumin dat d;e ojxenbare school in geestelijke ont
wikkeling epn minderwaardige zou «zijn. In tegen
deel had de openbare school in de imeesrte gevallen
een .voorsprong.
'Wij; -hebben de fiitanrtfieele gelijkstelling van. open
baar eh bijzonder onderwijs toegejuicht ,oim-dalt wij
van oordeel wioren dat diaa-rdoor -de recto tv aardigheid
werd betracht, ook tegienoiver het kind dat naar een
school van een zekere richting ging.
De ri'chtrrfg van het onderwijs (ten opzichte van
de geestelijke opvoeding van-het kinld is neergelegd
in het karakter der openbare school. Artikel zoo
veel zegt, dat het Openbaar onderwijs heeft op te lei
den in maatschappelijke en christelijke -deugden,
dat men eerbied- moet hebben vo-or d-e godsdienstige
overtuiging van andersdenkenden. Welke vader, moe-
der, of onderwijzer zou dat onderwijs niet als richt
snoer jian fzijh kind willen geveru? Waar (dit kdrak-
er aan 'de openbare school ten gtooraldslaig li-gtf waar
om, zou dan splitsing tuSschen de kinderen noodllg
tijn? iMen wenscht in 'Warmenhuizen naast de open
bare school te stichten- een bijlzond ere school, om
daaraan dan te geven een bepaalde kerkelijke rich
ting. Niemand heeft ihet recht zich daartegen te
verzetten, maar men bedenke of daardoor niet juist
ra een richting (gestuWd Wordt die een onlgewens'dlite
I bSpreker vij-st, op leesboekjes, die op de bijlzondere
PP ?r<bril^kt zijn. die een bestrijdende richting
111 bobben/ on die de kinderen Id'uisreeds deel doen
hebben in -den ,strijld van groote men-schen. Dat is
ir»n 6011 ''>,0IVV"'-''S '^e -richitühlg, ds ieien andere dan die
lilH. Van 'P'0 openbare schotol en naar onze mecnilng een
jntjuis'tJe richting. Het karakter van de openbare
Smidi iel tooi is zoodanig, dat het onnoodig ,is, naast -haai*
bijteon'dere school top te richten.
-Is het dan toch nuttig dat men het doet? (Dat moet
ten ieder voor <zijn verantwoord'ing nemen, doch de
S eiders moeten den-ken aan- de ghoote verantwoorde-
llfkheTd:, die daardoor ophun komt 'te rusten.
(CC ooiral h-et onderwijl in kleine plaatsen kaai «door
I ljhst ioo"iii Isplitsïnlg er niet beter op worden. Spr. wijist
Ult vdei iig op h-et belanlg ,van het voolr elke klasse een
^ndeuwijis kracht.
*eeni enkel kind dat op een ander gelijkt ien het ia
nian .oo'k al Zeer noodzakelijk .dat h onderwijzer met
jtaderen heeft te do-en van een izelfden leeftijd. Een
J ^hoonijke 6-klassige school is de juiste toestand^
ard er.|^ir'''j £°ed onderwijl gegeven kan worden.
0r. .-splitsing nu -zal m«en 'krijgen ,dait vo<or elke
[leeftijden een leeükïöjt?-;'; hsxc i ie staan, Het er
voor
faren
dei
JSfK
'lei'
f™
ijken
derwijs wordt daardoor duurder en slechter.
De leiders hebben in Ideze dus de volle verant
woordelijkheid te dragen. Naar onze meening wor-
dien «de belangen omer kinderen op de openbare
school op de, juiste wijze gediend. Voordat men tot
splitsing besluit, heeft nnien zich aif te vragen -of het
nutti-g gewenschlt, of (doeltreffend kan zijn. Onnut
tig acht ik het, o.p de. gronden, die ik zooeven aan
gaf, niet doeltreffend in dien zlni, omdat men niet
moet dienken dat van een Hervormde -schooi juist
hervtormdeh) zouden komen, evenmin als van een
kaltholieke1 school uitsluitend katholieken zouden
komen. (Het is onze vaste overtuiging, op grond van
theorie en ervaring, dat men zeer .sterft zijn doel
j in dat opzaoht voorbij streeft.
I .Van de openbare sdhlool is in het algemeen veel
kwaad gesproken, De openbare school zou zijn de
school Waar het socialisme en communisme zou
worden gekweekt. Het is onwaar ien onwaardig om
dit -als argument te .gebruiken.
Het is waar, do openbare onderwijzers en onder
wijzeressen zijn wel eens met meer of minder kracht
opgetreden, doch deden dat in het belang van on
derwijs en school. Dat gebeurt echter ook op de bij
zondere school; men spreekt ook van de roode Unie
der christelijke onderwijzers. Spr. durft zeggen dat
het Ned. Onderwijzerscorps hoog staat en dat de
openbare school in dat opzicht in een glazen huis
kan gaan wonen en bezien mag worden.
De openbare school kan en mag niet zijn om an
dere onzer medemonschen aan te wijzen als minder
waardigen, iets dat algemeen het karakter is van de
bijzondere school.
In Amerika keek men raar op toen men hoorde
dat het op het oogenblik bij.ons zoo was, dat voor
elke richting een school kan worden gebouwd en
men voorspelde dat dit over 60 jaar wel weer anders
zou zijn.
Inderdaad ligt er in dat systeem iets zichzelf ver-
terends. Wij voelen dat voor een goecle volksontwik
keling we niet moeten hebben een splitsing in groe
pen. De openbare school staat torenhoog boven elk
sectarisch onderwijs. Als zoodanig hebben we sa
men te werken tot de instandhouding van de open
bare school. Als men hier op het punt staat een
bijzondere school te stichten, zal ik de laatste zijn
om te zeggen, ga uw gang. Bedenkt wat gij doet,
overweegt, juist te nauwkeuriger naarmate de be
langen hooger gaan. Hoogere belangen te dienen dan
die der opvoeding onzer kinderen zijn er niet, een
plicht, die ons is opgelegd vanaf de wieg tot aan ons
graf. (Applaus).
Van de gelegenheid tot debat wordt in de eerste
plaats gebruik gemaakt door den heer Ds. Oterdoom,
die mededeelt van een 5-tal personen een verzoek te
hebben gekregen met den hoer De Vries te debat-
teeren, opdat de vergadering een veelzijdig inzicht
in de zaak zou krijgen. Het is een eigenaardig debat,
want spr is het roerend met den heer De Vries eens.
De heer De Vries is evenwel niet op de hoogte van de
plaatselijke omstandigheden. Wij hebben altijd het
openbaar onderwijs verdedigd en op het oogenblik
zit bij ons nog niet voorliet dienen van een secta-
risch belang. Ik fiad dan ook gehoopt en verwacht,
dat iemand ahders zich voor debat zou opgeven, n.1.
de voorganger van dé richting die hier cèn bijzon
dere katholieke school wil stichten. Waar de heer
De Vries in een paar voorbeelden enkele predikanten
heeft genoemd die de kerkelijke bedeeling afhanke
lijk stelden van het niet meer bezoeken der openbare
school, wil spr. er de aandacht op vestigen dat dit
predikanten waren van orthodoxen kant. Wij heb
ben hier zoo eerlijk mogelijk de vrijheid gelaten aan
andersdenkenden. Ook aan de Katholieken. Wij heb
ben de menschen alle ruimte gelaten, maar vragen
ook die ruimte voor ons. Die ruimte wordt ons ont
rukt. De kwestie is door ons op 2 vergaderingen van
alle kanten bekeken en besproken. Het is van ons
niet een aanval op de openbare school. Als we nu nog
den toestand kunnen laten als hij is, zijn wij daar-
toe bereid. Daarom had spr. gehoopt dat van
j Roomsch-Katholieke zijde de redenen naar voren
zouden worden gebracht, waarom men tot stichting
van een bijzonder katholieke school wil overgaan.
Wij vragen ruimte voor ons zelf en willen ruimte
laten aan andersdenkenden, dat wil echter niet zeg
gen dat we daardoor onze eigen beginselen op zij
lat,en schuiven. We voelen' toch dat het dan zou be
ginnen te lijken op beginselloosheid. Onze beginselen
dreigen in verdrukking te worden gebracht. De heer
De Vries heeft gezegd dat de rechtvaardigheid moet
worden betracht, we willen niets liever. Spr. wil er
voorts op.wijzen dat al heeft de Vereeniging tot Be
vordering van de Vrijzinnig-Protestantsche belangen
de kwestie in behandeling genomen, het niet de be
doeling is van de bijzondere school een sectarische
school te maken. Spr. heeft al gehoord dat het de be
doeling was dat de school géopend en gesloten zou
worden met gebed. We denken er niet aan dit te
doen en denkën er over een anderen naam aan de
school te geven, bijv. de bijzondere neutrale school.
Ook spr. vindt het fataal als kinderen op jongen
leeftijd van elkaar af worden .gehouden*en is over
tuigd dat het kind absoluut niets gevoelt van het
verschil in geloof. Wij zijn dus niet principiëel te
gen de openbare school maar het zijn.hier de plaat
selijke toestanden die naar onze meening ons nood
zaken tot het stichten van een bijzondere school
over te gaan. We staan hier straks voor het geval
dat een R.K. raadsmeerderheid zal hebben te benoe
men het personeel van een school, waarbij zij abso
luut geen belang meer heeft. Dat zijn zulke bezwa
ren dat we daar niet over heen kunnen stappen. Het
ve.rzoek om een bijzondere .katholieke school is er
nu eenmaal en wij moeten in het belang van het
kind zorgen de beste school te krijgen. Als dat kan op
de openbare school, dan gaan we daarmee accoord,
maar we vinden het een eigenaardige toestand als
een openbare school met uitsluitend protestantsche
kinderen, R.-K. personeel krijgt. Over eenige jaren
kunnen er botsingen in de gemeente komen. Het
personeel der openbare school wordt dan toch be
noemd door een meerderheid in den Raad die geen
belang heeft bij die school of wier belang juist con
tra is, het raakt haar niet. Wij moeten dan in onaan
genaamheden komen. Toen is er door ons gezegd:
Wat moet er nu gebeuren. Het is ons niet te doen
om d'e openbare school aan te tasten. Het is noodig
dat ons onderwijs in neutralen zin wordt gegeven en
daarvoor is noodig een ander college, beptuur of
vereeniging die het personeel benoemt. Er is nie
mand geweest die daarbij de Vrijzinnie-Protestant-
sche denkbeelden op dén voorgrond wilde plaatsen.
De heele kwestie evenwel is in een verkeerd licht
gesteld en spr. herinnert nu aan de ingezonden stuk-
ken van den heer Dijken, dia nu als voorzitter dezer
I vergadering fungeert. Ingezonden stukken die wer»
1 den geplaatst voor een besluit was genomen en
I waarin uitdrukkingen als: leiding geven aan katho-
liekenhaat, baantj esjagerij enz. voorkwamen. Inge
zonden stukken die door den heer H. Schouten in
het katholieke orgaan nog werden aangedikt en die
meende dat door de ingezonden stukken van den
heer Dijken bleek, dat deze beter het katholicisme
i kende dan wij. Spr. heeft echter het katholicisme
1 goed bestudeerd en zegt bereid te zijn tot een debat
avond, waar de R.-K. en Protestantsche denkbeelden
kunnen worden uiteengezet. Wij staan in deze op
I een royaal standpunt en hebben nooit de mooie
grondbeginselen der openbare school aangevallen.
Wij hebben de Roomsch-Katholiekcn niets in den
weg gelegd. En wanneer de mogelijkheid er is dat
onze bezwaren worden ondervangen en de katholie
ken zeggen: jullie kunt verzekerd zijn van een be
slist neutraal onderwijs, waarin jullie medezegging-
scbap krjjgt, dan hopen we dat ons dat bericht zal
bereiken en zijn we bereid daarover te vergaderen.
Onze vrijzinnigheid echter gaat niet zoo, ver dat we
alle gevoeligheid op zij zetten, doch wij vragen ook
eerbiediging van onze beginselen, die ons heilig, en
dierbaar zijn. (Applaus).
Spr. heeft zich nooit bang gemaakt voor rooie
onderwijzers, persoonlijk is spr. niet bang voor een
rose teint je. Hij betreurt dat de splijtzwam is ont
staan in de gemeente, doch wij zijn daartoe genood
zaakt.
Ook de heer Klant zegt niet met den heer De Vries
in debat te willen .treden, daar de rede van den spre
ker hem veel te sympathiek is. Noodgedwongen moe
ten we tot de stichting van een bijzondere school
overgaan. Dat er geen voldoende rekening wordt ge
houden met de protestantsche belangen, bleek wel
uit de mededeelihgen van den heer Dijken op de vo-
ngeuvergadering, waaruit bleek hoe een en ander ge-
rtgeld was. Hiervan was ons "niets bekend en dit
illustreert al dat er absoluut geen rekening met de
protestantsche minderheid wordt gehouden. De eer
ste plicht toch was >geweest, waar het betrof een
school met uitsluitend protestantsche kinderen, re
kening te houden met de wenschën van de protestan
ten. De protestantsche raadsleden en d'e wethouder
wisten van niets. Het is niet de bedoeling te stich
ten een secte-school, het kan zeer goed een neutrale
school worden.
De heele kwestie evenwel is op de meest onver
kwikkelijke wijze door den heer Dijken opgeblazen.
Iemand die pleit voor verdraagzaamheid, schrijft
zonder kennis van zaken zeer onverdraagzame stuk-
kep, terwijl hij op de desbetreffende vergadering,
waartoe hij was uitgenoodigd,zijn invloed op ge
moedelijke wijze had kunnen doen gelden. Het is den
heer Dijken bovendien niet mogen gelukken zijn in
gezonden stukken waar te kunnen maken en hij is
in gebreke gebleven de waarheid ervan aan te too-
nen. Alleen wat de bewering van baantjesjagerij
betreft, te dien opzichte is door hem het boetekleed
aangetrokken. Heel de aangekondigde redevoering
van den heer Dijken is op niets uitgeloopen en is
begonnen en ook geëindigd met schimp en ver
dachtmakingen. De kampioen voor verdraagzaam
heid heeft een groote onverdraagzaamheid naar vo
ren gebracht. Het is nooit onze bedoeling geweest om
de openbare school te vernielen. Spr. meende door
bovenstaande zijn hart eens te moeten luchten.
De heer Ds. Oterdoom zegt nog een vraag te wil
len stellen die op de vorige vergadering reeds is
besproken. Wanneer we nu hebben 2 openbare scho
len in onze gemeente, te Warmenhuizen en te
Schoorldam en er blijven te Schoorldam weinig kin
deren vbor de openb. school over, heeft dan niet de
gemeenteraad 't recht de kinderen van Schoorldam
naar Warmenhuizen te doen gaan, het is minder dan
4 K.M. Spr. meende van wel, doch de heer Dijken,
kwam hier ook met grof geschut en noemde dat een'
leugen.
De heer De Vries zegt dat hem voor de vergadering
in een vriendschappelijk gesprek met iemand van
gezag werd gevraagd: Wat moet jij nu hier in War
menhuizen doen en spr. gevoelde zich toen wel wat
bedrukt. Uit de toelichtende mededeelingen, debat
kan het niet genoemd worden, blijkt nu evenwel dat
het goed is geweest deze vergadering te houden. Spr.
is niet verantwoordelijk voor de ingezonden stukken
van een ander en wil daarover1 niet zijn af- of goed
keuring uitspreken. Alleen is het wel eens goed dat
er op den bomketel wordt geslagen. Het heeft ook
spr. gespeten dat nu niemand is opgestaan om aan
te toonen de noodzakelijkheid van splitsing van de
openbare school. Waa^ hier een verzoek om een
kath. school is gedaan, betreurt spr. dat hier niet een
leider is der kath. om een dergelijke daad te verdedi
gen. Spr. zal het niet een oorzaak van zwakte noe
men, maar het is ook geen daad van sterkte.
Spr. heeft niet gezégd dat ieder onderwijzer altijd
volkomen neutraal is, de persoonlijkheid spreekt al
tijd en dat hindert niet. Elke onderwijzer echter is
voldoende paedagoog om tegenover kinderen
neutraal te zijn. Er wordt nog eens gewezen op
christelijke en katholieke leerboekjes, het is ergerlijk
wat daarin over de medeburgers wordt gezegd. Dat
mag niet omdat het naar onze meening niet des
kinds khn zijn. Ik heb reeds straks gezegd dat de
openbare school daar torenhoog bovenuit steekt.
Het doet me dan ook genoegen dat de heeren Klant
en Oterdoom verklaren geen bepaald kerkelijke rich
ting aan de school te willen geven. Wanneer het
waar is wat de heer Ds. Oterdoom ons straks hééft
gezegd en voor onze openb. school wordt gezorgd
op een wijze die wij niet kunnen dulden, ja, dan
moet er'een bijzondere school komen, -maar ook dan
alleen en dan moet de gansche school omgezet wor
den in een bijzondere school, met het karakter van
de openbare school. We hetiben dus toe te zien wat
er gebeurt.
Laat ons echter niet te vlug wezen.
De katholieke medeburgers tp Warmenhuizen moe
ten zelf weten wat ze in deze willen doen, alleen
dienen ze er aan te denken dat het onderwijs daar
door veel en veel duurder wordt. De Raad kan vol
gens de wet het verzoek -van de katholieken, als a£ln
de gestelde eischen wordt voldaa.n; niet tegen gaan.
©a:t idie raad na- de finaritieele geivkstelling de
operibare schocH opzettelijk door "bepaalde leerkrach
ten en ten aanzien ivaai leëFBri&ddten enz. in een min-
dar9 positie dan de ltat'h.olieü.e *eh-cc3 zal 'brengen
wil er i>ij mrij niet in. L; 'ben 10 jaar i-fci van den
Aan ster d amtschen Gemeenteraad geweest, dor-h voor
het ocderwtjb IS (dsax gpeti $I«t «re&d
me don ook goed1, «dat de heer Ds. Otel&oooa, wij-
iz-enlde op dit gevaar, zei, dat -het straik-s -misschien
tzou 'kunknen gebeuren, Zoo dra die tijd daar is, is het
nlolg vropg genoeg een bijzondere school op te rich
ten. rntuslsdh-en, houdt'"het kruit Idroog. Hooger dan
het belang ivan welke school o«otk, staat het belang
onzer Mndieren.
iZoiodra dioior u geconstateerd kan' worden dat ,er
geen onderwljla wordt (gegeven, als u (zult willen, dan
ridht u een bijzondere sc'hlool op.
Als dan ide bijfcondere school gesticht wordt, eal
(het voor de gemeente heel wat duurder -worden -ctefo
-wanneer de openbare edhool blijft, het laatste ia -dus
in het belang ivan' de gemeente.
Wanneer hier het -katholieke gedeelte van d-e
school giaat, zon er tocüi nog .een behoorlijk goed
schooltje kunnen zijh (niet ons ideaal). Wee echter
-wanneer weer -een 'splitsing kan ontstaan^
-W-at de vraag betreft o-ver d-e overplaatsing van de
kinderen van de- openbare school van Setoorlda-m
naar Warm-en/buizten of andersom, wanneer er 2
openbare -scholen zijn, spr. deelt mee, dat dit mogen
lijk is.
(De verhouding in den gemeenteraad van Wdr-
menfhuiizien i-s 4 kathcflieken en 3 protestanten. Kot
zijn alle verzorgers van medeburger-s en wee. hem,
van de- vToede vaderen, die in dat opricht niet zijh
plicht (doet. -Mohammed strraft dronkenschap mistlok-
isilagen, dó slaaf kreeg, er 40, de vrije- (man kreeg er
100, -o-midiat' het rijn plicht Was hloolgi te staan. Welnu,
do 'vroede maJnnen die in deze hu® plicht niet deen,
zullen ook 100 -stokslag,en 'krij'gen. -Ro'ven'dien kaiï~de
meerderheid niet wisselen en zoudi gij dan niet te
vroeg uit vooTtzorg uw speciaal schooltje hebben?
De openbare onderwijzers zijn niet erg genogen oen
al dre bijlzondere scholen van personeel te voorzien.
Met de opwekking om. in de eerste plaats ie Jet
ten op -het belang Mer (kinderen, in Ae' eerste
plaats moet gelden, dus alleen dian een bij-zondere
-sch-ool te stichten aLs het moet, -anders bidet, eindigt
spr. Applaus.
'De heer B'arfetfai van Bergen, zefgt, dat het eenige
steekhoudende punt in -die redeneering van den heer
Dis. -O.téirdo'oim. iis, de vrees voor mishandeling vahi
de openbare schtool door een katholieke -raadsmeer
derheid. Misschien is die vree® gerechtvaardigd. Spr,
i-s niet 'voldoende melt de plaatselijke omstandig
heden op de hoogite. Spr. acht het evenwel dan on
mogelijk -diat aan de openbare sch-ool kathodleke 'om-
derwijizers benoemd Zullen /worden, omdat in dat ge
val die ondenwijizers heel het vertrouwen vain de be
volking zulllen missen.
Mist een on-deiwijZer den steun van de meeriter-
heiidl der bevolking, dan Zal het onmogelijkzijn hem
te hialn'dh!aven. IBoven-dien is het ai zeer moeilijk, 'ook
al was de gdheele raad katholiek, om het oordeel van
do oudercomimisSie te negeeren. Een andere vraag ds,
of er katholieke onderwijzers zullen/ solliciteeren
naar de openbare school. We weten allen wel hoe
de dfrscipline bij de katholieke kerk is en spr. ge
looft -dian ook niet, dat de katthofieke onderwijzers
zullen solliciteeren. Ze zullen dat ook niet doen, oua*
dat Ze bij de openbare school zijnde, als katholieke
onderwijzers, geen promotie 'zullen (kuninen maken.
De katholieke kerk toich heeft als «eilsch gesteld:, dat
men /Voor phomoltie eerst Weer eeni zekeren tijd van
het bijzonder onderwijs zal moéten hebben gediend.
Ook uit finantieel oogpunt zal de raad van War
menhuizen 'zich eerst iwel eens bedenken en .vragen
wat het goedkoopste is. Katholieke onderwijzers be
noemen en daardoor de kans te loopen dat een bij
zondere schbol wordt opgericht, of protestantsche On
derwijzers te -kieszen, waardoor duts dan geen bijzon
dere school zou worden gesticht. Waar de heeren
D.s. Oterdoom .en iBlant -zeggen, geen isectarische
school te willen, begrijpt sp-r. niet dat dezö zaak
wordt behandeld' door de Vereen'iiging van' Protes
tant-Vrijzinnigen. Spri. mót) Ün het heele streven
■niet anders dan) een dreigement tegenover R-ome,
doch (wie R-ome kent, zal toch moeten 'toegeven, dat
dat -dreigement toch niets .geeft. Het -verlangen naar
een bijzondere kathblie/ke school komt niet uit War
menhuizen- dat komt Van. (boven af.
IHet zal du® een noodeloofce strijd worden, tèrWijl
spr, de vrees voorbarig, .acht Wanneer dan later de
oprichting van een bijzondere scfvhool wel noodig
i&, kan hét altijd toog.., haast is verkeerd ,en duur.
De heer Da. Oterdo-omi zégt, Rome voldoende te
kennen omi te weten dat Verte et tegen die plannen
toch niet geeft. Wat d«e vrees betreft, we gaan af op
de plaatselijke toestanden. We hébben goed geluis-
tnd en meenen, dat onze eigen begittselen ito ver
drukking komen. We hebben reeds gezegd, dat wan
neer er rekening gehlooiden wordt met onlze wen-
schen, dan zullen we vergaderen.
Hét zou bijv. ook nog kunnen gebeuren, dat de
lastposten van -de bijlzondere school gestuurd wor
den naar -de openbare school, era dus de openbare
•school een toevluchtsoord werd, S'pr. deelt vendor
inee, hoe (het komt, dlait de Vereeniging tot hevorde-
ripie «der Vrijzinnig-Protestantsche belangen deze
zaak in handen heeft gendm-en. Er moet toch ten
slotte een vereenilginJg rijn, die zich .er Voor inspant
en alle menschen rijp viotor de vorige vergadering
uitgenoodigd. De vrees spruit voorjt ,uit de plaatse
lijke toeistandefi, ara die toestanden zijn sedert Pns
vorig besluit niet veranderd, en spr constateert
met nadruk, dat al zijto argumenten otooantastbaar
(zijn blijven, .staan.
De /heer -H. Schouten zegt, er prijls op 'te stellen te
-zeiggen--dat -hij is volbloed W-armenhuiizer., die abso
luut -geen enkele gedachte heefi gehad toiet-katho-
lieke vo-ormannen te heleedigen. Hij heeft gelezen
de ingetzondlen stukken van- den heer Dijken in de
Scha-ger Courantt en- in de Alkmaansche Courant "en
heeft toen gemeend, als vertegenwolordiger van d-e
Roomische pers, dat het zijn pöioht was, dat de ka
tholieke g,emeentenahen daarmee op de hoogte kwa
men. Wat de aanwezigen van mij dénken Kreet i'k
met, maar, ik wifl wel zeggen, dat ik in de eerste
pl-aats -ben voor vrede in- raiijto gemeente.
Ik ben blij deze vergadering, die zich kenmerkte
door een zeer verdraagzamen geest, te hebben bij
gewoond, al ben ik katholiek. Het is juist voor ons
katholieken de plicht de deugd van naastenliefde te
beoefenen en ik hoop dat deze netelige schoolkwestie
op vreedzame wijze wordt opgelost. Ik ben dank
baar dat men over deze zaak met dc katholieken wil
confereeren en ik vr&ag me af r;f het niet mogelijk
is dat de twee i-choolccmmisriën rich vereenigen,
eenitre raadsleden aan de conferentie deelnemen en
de zaak op gemoeuelijke wijsiê, desnoods oij esn si
gaar en een glas wijn, op fca lossen. Als Warmen-
