i
IS.
m
5.
uur
LONGLEAT.
laad Wielingen.
ES.
IAH.
TWEEDE BLAD.
Binnenlandsch Nieuws.
af
in ze
elk
n.
ver
/oor
sage
i rij f
on-
:eur.
0§§
door
tten
rs of
hter,
t el-
eden
reen-
r H.
jEL-
r
t
Dinsdag 28 Maarl 1922.
65ste Jaargang. No. 6999.
II l
n
bet vorstelijke verblijf der Markiezen van Bath.
ilet was Koning Edward do Zesde, die den schat-
rijkon lakenfabrikant on koopman John Thynne
(spreuk uit Tlün), tot Sir (Knight) verhief. Hot was
dezen Sir John Thynno, dio hot aanzien van zijn
geslacht verhoogde, door op de gronzen van Somer-
8etshiro on Wiltshire, doch hoofdzakelijk in het
laatstgenoemde graafschap, uitgestrekte goederen
aan te koopen cn in 1565 op acht kilometer van het
provinciestadje Warminster in Waltshire het huis
te bouwen, dat heden nog do zetel is van hetzelfde
geslacht Thynne, waarvan het hoofd den titel draagt
van Markies van Bath.
Er wordt feitelijk nooit meer over die afstamming
van een rijk lakenfabrikant gesproken, ook de oude
buishoudster, die met een trotsch gebaar op het
portret van den bouwheer van het kasteel, op het
portret van Sir John Thynne, geschilderd door don
beroemden Holbein, wijst, kan hot niet van haar
trouwe hart verkrijgen te zeggen, dat deze eerste
deftige Thynno, een koopman cn fabrikant geweest
was. Wat mij betreft, ik bewonder het juist, dat een
koopmansgeslacht geworden is eon adellijk go-
slacht, van de beteekenis van de Thynne's, van de
Markiezen van Bath un Viscounth Weymonth.
Dit doet mij aan een grap denken, onlangs door
Lord Riddell, den geadolden Engolschon couranten-
eigenaar en journalist verteld.
Lord Riddell was voor den oorlog Sir Riddell, een
bekend solicitor en uitmuntend journalist, eige
naar van den Western Mail, een dagblad voor Wa
les, en van hot weekblad News of the World, en
werd gedurèndo den oorlog tot Lord verheven. Zijn
vriendschap met Lord George was daar niet vreemd
aan.
Hij ging onlangs naar Washington, aan het hoofd
der Engelsche journalisten, en verrichtte uitstekend
werk. Terug in Engeland boden de Engelsche journalisten
I/ord Kidell een oujouucr aan en op dat dejeuner ver
telde hij de volgende anecdote.
Op een diner in Amerika liod ecne Amerikaanseho
dame hem plotseling gevraagd: Lord Ridcll heeft U
blauw bloed?
Wat blieft U, vroeg Lord Riddell. Ik hedoel, zeide de
dame, is U een volbloed Engelsche Lord? Lord Riddell
antwoordde: Niet in do beteekenis, zooals men spreekt
van een volbloed stamboekstier.
Behalve do Thynne is er "hier nog een aanzienlijk
geslacht gevestigd, dat aanzien en rijkdom aanvankelijk
aan lakenfabricatie te danken had. Hot 18 'het geslacht,
waarvan veldmaarschalk Lord Mcthuen, de ons uit den
Boerenoorlog bekende Generaal, het hoofd ia.
De Mcthuens (spreek uit Metsen) hadden een fabriek
in Bradford en Avon, hier enkele mijlen vandaan- Deze
fabriek is thans een rubberfabriek. De lakenlabrikatW
is hier verdwenen. Het mooie gladde laken, zooals wij
thans nog slechts door ouderweischo boeren zien dragen,
is uit do modo en do fabrikatie daarvan is daardoor
vernietigd
(In de 16o eeuw lieten de Thynne's cn de Mcthuen*
Vlaamscho werklieden komen. Aan do bekwaamheid dier
Vlaracn (hebben die Engelsche fabrikanten hun rijk
dom te danken.
Ook do lakenfabrieken in Holland stond sterk onder
invloed van vreemdelingen. Het geslacht mijnor vrouw
waren medestichters van den Lakenhal le Leiden, doch
aanvankelijk uit Zweden naar Leiden gekomen.
De familie Crommelin stnrafli van Woalsche kleeren-
bleckers af. Niet klcerenbleckcrs, zooals wij dio thans
kennen als degenen, die onzo vuile wosch reinigen maar
lieden, dio het geheim kenden voor linnenbereiding cn
vooral om dat linnen te bleekèn, zoodat het do mooio
witte kleur en glans kreeg, die het fartikel aantrekkelijk
maakte in de oogen der huisvrouwen.
Het geheim ,dat een geslacht als de Thynne's en nis
do Motuuems heden ten dage nog in aanzien is toogonO-
nog In den loop tier eeuwen ln aanzien is toegeno
men, ligt in de Engelsche erfenis-wetgeving, waardoor
do oudste zoon het leeuwenaandeel krijgt en do andere
kinderen, behalve eene goede opvoeding, on moreeieij
steun van het hoofd van het geslacht, met betrekkelijk
geringe sommen tevreden moesten zijn.
Zoo gingen de Jongere zoons de wijdte wereld in en
hielpen het Engelsche Wereldrijk stichten. Wanneer men
nadenkt over de beteekenis van die expansie van uit
muntende lieden over de wereld, dan zal men ook
beseffen, dat Engeland feitelijk grootdcels te danken
[heeft hetgeen het 'thans is, aan dio wetgeving.
Al ben ik een jongste zoon, den zou lk toch steunen
véór die Engelsche wetgeving. Die andere zonen en
dochters uit een adellijk of aanzienlijk geslacht hier jn
Engeland zijn allerminst ongelukkig en de familieband
is veel grooter dan op het Vasteland van Europa.
Het feit, dat het hoofd van het geslacht een represen
tatieve persoonlijkheid is, een zol, waarvan de stralen
aangenaam de leden beschijnen cn verwarmen, geeft ecne
bepaalde beteekenis aan het hoofd van het geslacht cn
aan het geslacht zelf.
Ziet de beteekenis van den Markies van Bath voor
familie en voor zijn vaderland.
Toen wij gisteren van Warminster hot landgoed bin:
nenkwamen, raakten wij dadelijk onder de bekoring van
den parkaanleg. Het geheel is 1000 bunders grooi, deels
^"-.chen en park, deels boerderijen, doch in hoofdzaak
kekle zieh door azaleas, rhododendrons, anemonen,
prachtige variaties van pijnboomen, met loofhout in
aen achtergrond. Hier en daar vertoonden zich bijzonder
groote exemplaren van den curieusen Japanschen boom,
dien ik slechts met den naam „Monkey puzzle" ken,
omdat de stekelige takken zoo raar groeien, dat het
klimmen naar den top van zoo'n boom zelfs een puzzle
voor den aap, den meester der klimmers, zou wezen
Het aantal konijnen, wegspringend van net gras naar
de rhododendrons, was legio.
Verderop kregen wij een dal aan onze rechterzijde
en spoedig daarop ging het steeds bergaf tot wij net
laagste gedeelte van ae vallei, als een ruime vlakte met
ef doorheen beken en vijvers, voor ons zagen. Links en
rechts op de weiden graasden reeën, terwijl verderop
het kasteel zich in grootsche pracht aan ons oog ver
toonde.
Do familie was uit, doch had order gegeven, ons
o te laten en het huis te laten zien.
De bouw van het huis werd in 1567 begonnen. Het
tuurde 12 jaar voor het huis voltooid was.
Dio eerste Sir John Thynne moet wei ,een groot
lenkbeeld van rich zelf en van zijn toekomstig geslacht
t gehad hebben, toen hij den Italilaanschen architetöt
11 °P4racht gaf een dergelijk paleis te bouwen.
MËLMl Het is een majestueus vrij vierkant gebouw, 220 yards
lang (en 180 yards diep, in een stijl, die de voorlooper was
Jvan den Elilsabeth-stijl.
Het was de Italiaansche toepassing van de Gothische.
Jonische en Dorische stijlen, statig, doch daarbij' sierlijk.
De mooio lijnen der Gothiek versierd met ltaliaanschen
smaak.
Het imposante dak met 4 niet op den voorgrond tro
onde koepelvormige torens, eenigezins naar binnen uit
o hoeken gebouwd, dienen als lichtkokers voor het
pbouw, is versierd aan den voorgevel met groote beel-
•n uit de mythologie.
Een fraaie stoep leidt naar de voordeur,, met fraai
kerkten bronzen klopper. Wij treden die deur, die
staat, binnen en bevinden ons voor ea glazen
tochtdeur. vuwribwRi wij b'et "buis, wij Meii.
binnen fien.
Eer ruime vestibule met nar. de flhhtottrtjdo eo*
brcedo statietrap, van eikenhout, die zich op eer, butvle»
Tiaar 'inks en rechts verdeelt. Een dergelijke «lalfelrap1
heeft de architect Robbers bij het Nederiandsche legatie-
gebouw te Peking toegepast
De huisknecht brengt ons dadelijk rechts van de
vestibule in do hal De „baronial hall", zooels een
architect, die het hui» in een gids beschreef, het noemde.
Een reusachtig vertrek met een prachtige schouw van
wit marmer, met daarin zoowel een klok als een wind
richting-aanwijzer.
Deze hall had Ier eenc zijde een groote galerij Voél
de muziek boven do vestibule Ingebouwd, daartegenover
een deur, waardoor die heer en vrouw des huizes eon
blik konden werpen naar, het feest, dat dan rbcnotten
gaande was.
Die deur dnor boven namelijk is een deur in een
der groote ga la-feestzalen boven. Wanneer, zooals som
migen voorspellen de dochter van den Markies van Bath.
Lady Mary Thynne, het knappe bruidsmeisje van Prin
cess Mary, mot den Prins van Wales zal trouwen (er
worden ook andere namen o.a. Lady Maud C la re nee,
oon achternicht van den Prins,yook eender bruidsmcisjt v
genoemd), dan zullen do groote feestzalen boven, zoowel
als de groote hall beneden, gasten hebben. Terwij! .lau
boven ia de banketzalen, de Markies en Markiezin, d
familie on vrienden van het 'bruidspaar zullen ont
vangen, zullen zij daar benodon al do pachters, jacht
opzieners, tuinlieden en het huispcrsnoeel onthalen.
Er kunnen in dio hall een paar honderd lieden adoli
met het grootste gemak bewegen.
Beneden vindt men verder do groote on kleine eetzaal,
do groote en kleine bibliotheek, de billardzaal en ver-
schuicndo grootere cn kleinere kamers voor eigen zit
kamers en bovendien van heer en vrouw des, huizes
en hunne kinderen.
Wij genieten van do uitmuntetode familie-portretten
door Holberin, Sir Reijnoids, van Dijck, Sir Peter
en anderen geschilderd. Maar niet hundcr gemeten v.'ij
van het prachtige uitzicht uit alle ramen, de oinAe groote
ramen, die hot Jaooba tijdperk kenmerken.
De statietrap opgaande, met links en recht» een opge
zette zwarte beer, zien wij portretten van Koning Hen
drik VIII, Koulng Karei I, Koning Ilenry IV (van
Frankrijk), Koning Jaoobu» II, Koningin EUsabeth, en*.
Wij traden de groote receptiezaal binnen, bewonderden
de .prachtige VJaamsche gobelins, de mooie deuren in
marmoren deurposten, do vele antieke meubelen en pre-
cieuse Chineescne vazen en curiositeiten.
Van deze zaai kwamen wij in de groote galerij, de
fciteiijko balzaal en in de Static-eetzaal mei aan belde
kanten mooie schoorsteenen, geschikt voor gezellige
haardvuren.
Hei geheel is vorstelijk.
Vraag mij niet hoeveel kamera er in dit paleis zijn, ik
heb het getal niet onthouden, naar ik geloof dat
tachtig slaapkamers zijn.
ik vroeg nog speciaal permissie om op de bovenste
verdieping te gaan kijken, naar de vertrekken, die Bis
schop, Ken, (cn tijde van Jaeobus JJ, Bisschop, van Wells
ui Bath, twintig joar lang bewoond heeft.
Bisschop Ken 'was een groot tegenstander van Ja
eobus li, kou zich met diens Roonisclic politiek aller
minst vereenigeu en werd zelfs wegens hoogverraad ver
oordeeld. Toen echter in 1688 Willem .van Oranje zfy'n
schoonvader verjoeg en opvolgde, weigerde Bisschop Ken
evenals .6 andere bisschoppen, den eed van trouw aau
Koning Willem en Koningin Mary af te leggen, omdat
yzij meenden, dat 'hun eed aan Koning Jaeobus her.
voor het leven bond en zij geen tweede eed van trouw
aan een ander konden zweren.
Bisschop Keu kwam natuurlijk in moeilijkheden, doch
■"/- toenmalige Thynne, dio in 1682 tot visoount Weij-
mouth verheven was, bood zijn vroegeren studiegenoot
hospitaliteit aan in ziju huis, ia I/ongleat.
Twintig jaar Lang heeft Bisschop Ken van dio gast
vrijheid geprofiteerd, Ilij is tenslotte op Loogleat ge
storven.
Zijne vertrekken zijn nog geheel onveranderd gebleven/
Wanneer gij door do ruime studeervertrekken met de
groote bibliotheek loopt, dan is het of gij Bisschop
Ken daar ln de verte over oen groote globe gebogen ziel.
Zijn ruime schrijftafel een schriiftafel zoo heerlijk
groot als ik er nog eens in rnjjn leven noop te mogen be
zitten staat er alsof hij er pas van is opgestaan.
Wat een heerlijke bibliotheken zijn er op Longlcal
Beneden twee zalen vol met boeken cn nu nier boven
weer al die boekenrekken vol met belangrijke werken.
Benijdenswaardig bezit
Bisschop Ken heeft twee kerkgezangen tijdens ziin
verblijf op Longlcat gedicht Awake 7my soul, and
with tlio sun," cu „Glory to Theo, my God, this naght
dit ochtend- en avondgozang worden nog heel veel
in Einigolsdho kerken) geaongm
iNadat wijl het hiuiia gaoden hadden, oni herig waren
weg! ie gaan, troffen wij Lady iMory Thynrie, die Juist
oveii met haar auto thuis gekomen wae om baar gra-
raophooni te halen, daar zij nabij Fume ging theedrin
ken en een dansje doen. lloe eenvoudig wa» diit mar-
kiczen-dochtcrijo, die wellicht koningin van Enge
land wordt. Zoowel htv bare allerilefate manier cd» als
in baar kleeding. Eoxi oomvoudigw donkerbla UN
mantel en een wit wollen muts getuigden van groe
ten eenvoud.
Maar ondier die jnwts kwam het mooie golvende
bruine baar uit, terwijl do groote bruine oogen
woolijk en overtuigd, do wereld inkeken.
Wij! gingen naar eeiu hooger gedeelte van bet park,
naar een groote vijver, omringd door rbododondirmiH
en andere beest era on naar „ü&aivoui's Ga. te" Hemeiiii
poort, waar wij een onbeschrijfelijk mooi uitricht
over het park, ün bet dal, op bot .hula diaar in bet dal
en de verder gelegen bergen hadden. Terwijl wij daar
«aten, kwam langzamerhand een miöt bet dal bieünon
geschoven en steeds meer vervaagden zich de om
trekken van buis, vijvers, boomon on bergen.
Het werd als een sprookje, men bloed drocttnerig
kijken in bet dal en werd geneigd to gel o oven, dat
bier werkelijk was de 'Hemelspoort, Heaven's Gate.
Wij, dachten aan dat meisje, die door het Engelsche
ripgteufc hv* deal Z^-Jwhvzi rïïtW;,.
maaV om dieio ëolü
hooron te beivonoa.
Toch die glans oftsi wbleeLen,
het rages" Acht m te laten eou iconuaijnii van at-
chltectourrha gi'ootboid en bctoekonie.
Longlea iö door Maeanlay en ik meen terecht, ge
noemd: „the most magnificent country bouse in Eng-
land."
Lougleat getuigt zoowol van bet "relfbewu^teijn van
den koopmansvorot en etichter, alfi van do grootheid
cn traditie vair hot door dezen gestichte Brftscho ge
slacht der Tbynne'b, Markiozen Van Bath, Burggra
ven van Weymouth.
bosch en park. De oprijweg (3 kilometer lang), kron- ,T0lk ®ek°r met enthonsiaane begroet ®ou warden als
ecMgenoote van den kranigen jengeci Pona, die daar
ver in het Oosten, in bet Indische ikedzerrijk, afscheid
.naimi -van volk en land, ma vier maanden van gevaar
,en zelfopoffering. Als in nevelen omhuld ia de toe-
komst van dat Indisobe keizerrijk.
Maar bier in Longleot, in bet hart 'van Engeland,
.daar ia nog achter de nevelen, die park en buis meer
en meer aan ons oog onttrokken, een oude Britache
geest, die vertrouwen in de toekomst van bet We
reldrijk geeft. Daar is de eigenaar, de Markies van
Bath, die in twee graafschappen geëerd is om bet
geen bij doet. .Niet alleen dus geëerd, tzooals het Brit
ache vólk traditie en geboorte eert, doch tevens go-
eerd en bemind Voor hetgeen bij" presteert.
Als Lord Lieutenant geeft bij in .Somorsetshire lei
ding aan de civiele zaken diit graafschap 'betreffende,
itertwlj;]) bij' dn IWiltisihiire de iBritsche lanldstormitroe-
pen 'oom'mandeert en organiseert.
De Markies van öBath 'geeft zich aan zijn land, zoo
ala zijn oudste zoon zijn leven er voor gelaten beeft
•in den grooten oorlog.
Een jongere zoon, die thans 17 (jaar ia, wordt zijn
vermoedelijke opvolger. Moge bij betj voorbeeld van
zijn vader volgenll
iHet is, ik schreef dit reeds meer, dat gevoe 1 der
Engelsche edelen, dat zij verplicht zijn zich aan het
publieke leven van hun vaderland te wijden, en de
flinke onbekrompen en opofferende wijze waarop zij
dit doen, dat. Engeland' steeds zoo bijzonder sterk
maakt, vooral wanneer het naar biuiten kracht moet
toonen»
De Markies van Bath rit natuurlijk in hei} House
of Lorde, maar bij ia ook onderminister van Indlë
geweest, dus de regeerings-woordvoerdcr voor de
Indische zaken in bet House of Lords.
Niet rusten op de lauweren van voorvaders, maar
zelf werken aan een eigen plaats in het Britsohe va
derland. Dat is de goede geest der Britsche traditie.
Wellicht zal de glans van het kasteel Lougleat
langzamerhand verbleekcn, nu ontzettende belas-
Vergadering van den Raad dor gemeente Wiorin-
gen, op Zaterdag 25 Maart 11., des nam. 2 uur.
Voorzitter de heer L. C. Kolff, Burgemeester, secre
taris de heer C. F. van Duin. Afwezig niemand.
De voorzitter opent de vergadering en wonden de
notulen, welke ter visie hebben gelegen, onveranderd
goedgekeurd.
Ingekomen stukkon. Dat door Ged. Staten de be
slissing inzake wijziging verordening betreffende O.
L, scholen enz., verdaagd is.
Goedgekeurd ds de wijziging in do verordening be
seffende zeegrasexploltatie, ml. wijziging! in het boek
jaar.
Eveneens goedgekeurd de benoeming van den beer
P. Kaan tot zotter bij de Rijksbelastingen, in die
plaats van den beer J. Hermans, overleden.
Bij den gem.-ontvanger heeft kasopname plaats
gehad, het saldo bedroog in kas £8198.98#; boeken cn
i'oscheiden worden eveneens in orde bevonden. Van
gi tioemd saldo was ruim f7000 op de postrekening
geplaatst.
Worden aangeboden de maandstaten der zeegras-
81 'initatte, In Januari had geen verkoop plaate, in
Februari slechts 100 pakjes.
De aanbesteding voor de ndeuwe rioleerlng beeft
plaats gehad on was de laagste' inschrijver de hoer
N. J. Poel, voor oen prijs van f3.50 per strekkende
'(.ütor riool, f 15 per aansluiting, bi} bestaande put en
f 30.50 voor eene nieuwe put. Het bedrag zal totaal
Iets boven de begrooting loopen.
Het verslag van den toestand betreffende het La
ger Onderwijs zal ter v-isde gelegd worden.
Van den heer Vlament, arohlvaris, wordt ge-
vr.sn een schrijven betreffende waardeoring van
oude schilderijen Wordt voor kennisgeving aange
nomen.
Ontheffing belasting worde verleenki aan de boe
ren Stavenga, 7 maand, wegens vertrek., en Jb. Kaan
eveneens 11 mnd., aan M. Koof), Waard-Ndeuwland,
i rheffing hondenbelasting.
Een adres van den Roomech-lKatiholieken Trans-
purtaaibeidersbond, met) een verzoek en opwekking
uun do gemeente Wieringen om als lild van de steun-
kasaen toe te treden, wordt) voor kennisgeving aan-
gomomen.
Vaststelling 4e isuppl. begrooting ,1921. Wordt goed
gekeurd. Als voren 2e sujypl. begrooting 1922. Wordt
avoneens goedgekeurd.
Benoeming lid stembureau voor den gemeenteraad
Voorz. stolt Voor, in de vacature-Hermans te bonoe-
men den heer D. Minnes, tet dusver plaatsvervan
gend Uld en dn de hierdoor ontstane vacature4Min-
ncs dan te benoemen d, heer D, Oden, wat met alge-
meone stemmen geschiedt.
Samenstelling stembureau* ivoor do Tweede Kamer.
Voorzitter stelt voor, bet stembureau te Hippolytus-
hoef als volgt samen te stellen: Voorz. de beer L.
C. Kolff, rechtswege, dus buiten stemmiing. Leden de
hoeren D. Oden en S. Veerdig, plaatsvorviaugendie le
den dB hoeren P. Kaau en M. Minnes. IDe leden wor
den gekozen en dn de plaats van dia plaatsvervan
gend en gekozen do beeren Kapteln cnl Rotgans,
raadsleden. Ailen nemen hunino benoeming aan.
stembureau te Oosterland.: De beer Bosker voor
zitter, de heeren Tijsen en Koorn leden, da hjh. M.
Bakker en L. Spaander, plaatsverv. leden. Wordon
benoemd. Voor zoover aanwezig worden deze benoe-
inlcgen aangenomen.
Sieimbureau te Westerlandi: voorzitter do beer D.
Mlunos, lodon die boeren KooiJ on de Vries, plaats
vei vangende leden de beeren D. Koorn en van 't
IfoM. Allen tenoemd. Voorzoover aanwozlg wor
den do benoemingen aangenomen.
Wor,dit besloten die loden geen presentiegeld! te ver
strekken, alleen virijo consumptie.
V-oorstel tot vaststelling oonbr verordening inzako
schoolverzuimen wegens veldarbeid. Do wot laat too,
dat tegenwoordig 4 weken verlof wordt gogevon, ln
den Ujdi van 15 Aug. tot 11 Soptombor, dus ongeveer
don tijd; voor het bdrnnenhnton van den oogst (aren-
zoojieni). Wordt goedgevonden.
Voorstel wijziging verordening inzake plaats voor
een tb bouwen U.L.O.-school. Dit betreft eene admi-
niitratleve wijziging. Omtrent do werkolijke verschii-
nlng der UjL.O.-school is men pessimist lsdh. Wordt
goedgekeurd.
Voorstel tot vaststelling Van het vermondgvuldi-
giirgscijfer der plaatselijke inkomstenbelasting 1922-
Deze zaak wordt door den voorzitter uitvoerig
tofigelicht' en waar de beffing mot c.a. f 11000 vormin-
dord wordt, gesteld op 0.80.
V astateliing kohier hondenbelasting 1022. iDlt wordt
vastgesteld met 13 banden tot oen bedrag van f 591.
Hierna gaat de Jtyadl in comltó over tot behande
ling: a. voorsrtellon inzake de uitvoering der vleeech-
keurlngswet; b. vaststelling 2e euppl. kohier Hoofd.
Omslag dienst 1921—1922. en c. reclames Hoofd. Om
slag, dienst 1021—'1922.
Na heropendng werd inzake de uitvoering der
vleo.5chkeuring.swet besloten de gemeenschappelijke
regeling met de gemeente Helder aam te gaan en ver
der B. en W. te machtigen om voorloopige «tappen
•to doen tot oprichting eener centrale slachtplaats.
Het 2e suppl. kohier Hoofd. Omslag 192b—1922 werd
goedgekeurd en een beschikking genomen op ruim
40 reclames tegen een te boogen aanslag in den
Hoofd. Omslag dienst 1901)1922.
Rondvraag. Deze leverde weinig belangrijks op,
terwijl een Voorstel van den beer Kaptein, om min
der gegöedë kraamvrouwen, welke bij de verlossing
(wegens vacature eener vroedvrouw) de 'hulp van
den dokter noodig hebben, deze in de kosten daar
van tegemoet te komen, werd aangenomen.
Hierna sluiting.
NOORDSCHARWOUDEL
Daartoe uitgenoodigd door het comité van voorbe
reiding, hebben we Zaterdagavond den feestavond bijge
woond van het 25-jarig bestaan der drankbestrijding
aan den Langendijk. bij welke gelegenheid tevens de
officieele opening plaats had van ae drankweer- en
hu isvlijttentoonstelling.
De zaal van den neer J. de Bakker was geheel met
drankbestrijders en genoodigden gevuld.
De heer C. de Jong opende met een woord van wel
kom de bijeenkomst. Het doet me, zegt spreker, veel
genoegen, dat de belangstelling zoo groot is, om bij de
herdenking van den 25-jarigen damkstrij en de opening
van de tentoonstelling, tegenwoordig te zijn. Genoegen
doet het me dit feit met veel oude leden mee te kunnen
vieren. Elk jaar houden we onze fccstvergadering, doch
dezo wijkt zoo veel van de vorigen af, omdat ze ln ver-
band met genoemde feiten een officieel karakter draagt.
Namens de besturen breng ik hulde aan de oprichters
Dvs. Melchers, Ds. Schermerhorn en Prof. van Rees, voor
wien het een gelukkig verschijnsel moet zijn, dat dit
feit herdacht kan worden. De grondslag van de beweging
is hier gelegd door Ds. Melchers, die in verband daar
mee b.s. Woensdag hier komt spreken. Vreugde zal het
ook heiQ doen, dat verschillende van de oprichter»
standvastig gebleven rijn fn het beginsel: der drankbe
strijding, De wind. waait nit, alle boeken cn standvastig
blijven heeft wel eens moeilijkheden opgeleverd. lIlero|J
verder d,oo,r to gaan, zou me «o ver voeren,
Bij de bespreking der voorbereidselen van deze fees
telijke herdenking meenden we daaraan oen huisvlijt-,
tentoonstelling toe te voegen, omdat dit de ledigheid
wegneemt en door het opheffen van de ledigheid de
behoefte aan herbergbezoek wegneemt.
Om de feestelijkheden tc bespreken waren uitgenoodigd
de afdecling van den Nat. Gnristelijken Geheelonlhou-
dersbond, van de nfd. van het Kruisverbond, van do
Marla-vereeniging, de abd. Nod. Ver. en dc nfd. A.N.
G.O.B.
Do corste drie trokken rich na do cersto bespreking
temg of gaven geen gehoor, zoodat do uitvoering alleen
door de beide laatste heeft plaat» gehad.
In do 25 inar hebben wo veel lief gedeeld, doch ook
veel droefheid meegemaakt, doordat in den loop der
tijden verschillende Jeden ons door den dood ontvielen.
Do verccnigingen rijn echter urgent gebleven, veel is
er gewerkt en zeker kunnen we zeggen, wo zijn geslaagd.
Was voor 25 jaar hot hoofdelijk verbruik ln Nederland
8.44 litler. nu is het op 5.15 verminderd on voor den
Lancendijk bedraagt dat slechts ruim 2 liter.
Welkom heet spreker hierna den afgev. van het hoofd
bestuur A.N.G.O.B., Prof. van Rees, den heer Üoflund,
afgevaardigde van do N.H.P.C., van den ANG.O.Ü..
en de afgevaardigden van. verschillende afdeehngcu uit
den omtrok.
Het stemt tot vreugde, dat aan die ultnoodlging gevoïg
gaven het gemeentebcsluur van Noord-Scharwoude en
ae B. en W.'s van Oudkarspel en Zuid-Scharwoude. B.
on W. van Broek zijn niet opgekomen.
Voorzitter hoopt, dat zij van hier don indruk mogen
meenemen, dat op het gebied van drankbestrijding nog
o zoo voel ie doen is; trekt dit echter niet in twijfel,
omdat de goede wil ai tamelijk gebleken Is.
Hulde aan de gevers van do medailles on kunstvoor
werpen, dank aan de inzenders van do tentoonstel
ling, welkom aan mijnheer Harders, die met het drank-
weermuseum aanwezig is, dank aan de Red. van de N. L.
Courant voor riin aanwezigheid en aan do aanwezigheid
van de pers, de koningin der aarde.
Het is een ge lukkig verschijnsel, dat de kleine pers de
gelieelonthouiimg ten dienste slaat, do grooie "pers doet
dat niet. Zij wordt beheurooht door liet kapitaal, evenals
de drankhandel. Do kleine pers komt ons geiukfdg meer
ten goede.
t'Ik dank do Jury voor hot moeilijke werk, dat ze
volbracht heeft, dank nogmaals voor de flinke opkomst
en hoop. dat allen gezellig bijeen zullen zijn. Applaus.
Van Ds. Schermerhorn is een telegram van verninde-
ring ingekomen met de beste wenschen voor het wel
slagen van den avond.
De heer J. Kreijgcr. afgevaardigde van de N.H.P.C.
van de Ned. Ver., miniddch» verschenen, wordt eveneens
wolkom geheeten.
Nadat tic Voorzitter nog medegedeeld heeft, dat het
feest bekostigd wordt door vrijwillige bijdragen van do
leden wordt het woord gegeven aan den heer Jb. Ruisen,
vice-voorzitter.
Dezo wijst er op, dat do feestavonden gewoonlijk
gehouden worden voor ouderling gonoegen, doch dezo
tevens dienstbaar is voor de propaganda naar buiten.
Spreker schetst hierna de toestand van voor 25 jaar
aan den Langendijk, in Nederland en in diverse wereld-
doelen. schetst daarna hoe de drankstrijd zich in den
loop der tilden ontwikkeld heeft, hoe in den aanvang
de matigheid werd gepropageerd, doch men in later
jaren tot het inzicht kwam, dat de matigheid do groot
ste vijand was.
Langzamerhand gaan do geestelijkheid en de onder
wijzers het als hun roeping beschouwen.
Den drankstrijd in net algemeen besprekende, wees
spreker er op, dat in Amerika in 1808 de eerste matig
heids vereeniging werd opgericht, in Engeland in 1829
welke later werd omgezet fn een oniiioudersverecniguig
van "gedistilleerd, dat in 1803 van de maatschappij lot
nut van 't algemeen een vlugschrift ,,'t Morgenklokje"
verscheen, waarin op de schadelijke gevolgen van den
alcohol gewezen werd, dat in 1842 de Ned. Ver. tot af
schaffing van sterken drank werd opgericht, waarvan
in 1866" in Noord-Scharwoude een afdeeling met 39
leden werd opgericht. De bezielende elementen waren
later weer weg, waardoor de strijd gebroken was.
In 1880 begon men het bier als bondgenoot van
den alcohol te beschouwen en werd spoedig de strijd
voor geheelonthouding gekozon. In 1851 werd in Enge
land een orde der goede tempeliers gesticht, met een
machtigen vrouwenbond in den lande.
In 1880 werd de Nat Ghr. Geheelonthoudere-vereenl-
ging gesticht.
In Amerika eerst, cn Inter ook In Eurona, kwam dc
dMJlkf Jij'1 onder poliltieken invloed en Wam in «1e
Ned. Ver. een streven naar verbodswetten.
28 Dccomber 1897 werd de A.N.G.O.B. opgericht,
waarna rich do Ned. Ver. in 1899 zich op het standpunt
der geheelonthouding plaatste, waardoor do laatste 30
jaren een groote verandering in ;de strijdwijze gekomen is.
Niet allleen de geheelonthouders, doch ook do matig-
heidsmonschcn veranderden hun slrijdwijzo. Het werken
voor de jougd nam flink toe en het 'streven naar verbods-
wetten kwam ook in verschillende vakbonden naar voren.
Ook onder de Kathollieken, wier strijd dateert van
de laatste 25 jaar, wordt het aantal bestrijders steeds
grooter en zoo la ngznmcrimud is het alcohol-vraagstuk
eon maatschappelijk vraagstuk geworden. Doordat men
geleerdl heeft ide alcohol uit mkmdsche producten te berei
den, spoolt de alcohol in de 19e en 20ste eeuw een roi
uls ooit voor dien tijd. Daardoor was een groote toename
van het 'verbruik ontslaan cn werd bet later als euu
levensmiddel beschouwd.
Het verschil van verbruik van voor 25 jaar terug cn
nu is groot; toen was het een zeldzaamheid als er op
Maandag gewerkt werd, mi is het een zeldzaamheid als
er niet gewerkt wordt, toon was het verrbuik vau al
coholvrije dranken op bijeenkomsten gering, nu is hot
alcoholgebruik gering, Toen werd door Rijk en gemeente
weinig of niets voor den drankstrijd uitgetrokken, nu
geeft het Rijk per jaar alleen reeds 245.000 gulden. Toen
was den verkoop van alcoholvrije dranken een utopie, nu
past de drankhandel zich meer en meer aan en is in
sommige streken het alcohoiverbruik door een verboo.
beslist.
De heer Die Jong dankte spreker voor zijn stukje
feschiedenis en wees er op, dat verzuimd is mede tc
eelen, dat ook de Christelijke drankbestrijding een reus-
achtigen voortgang gemaakt heeft
Prof. van Rees wenschte de vereeniging van harte
geluk en sprak zijn genoegen uit over dit feest
Spreker wees er als man van jaren op, dat de drank
strijd hem door de mooie resultaten de laatste 25 jaren
eer jonger dan ouder gemaakt heeft, schetste de oprich
tingsavond hier als een der mooiste v uit zijn leven,
wees op het groote resultaat van het voorbereidende werk
van Ds. Melchers, toep bleek, dat direct 40 leden
konden worden ingeschreven en den avond daarop tb
Nieuwe Niedorp een afdeeling met zelfs 47 leden werd
opgericht.
Van dat oogenblik af is er regelmatig veel gewerkt,
aan geduld en taai volhouden is het tc danken, dat het
er in Europa wat beter uitziet dan een kwart-eeuw terug.
We moeten volhouden, taai en krachtig werken.
De heer van Spengler, Burgemeester van Zuid-Schar-
woude, betuigde zijn erkentelijkheid voor de uitnoodiging
en gaf de beste wenschen. Spreker huldigde voorzitter,
bestuur en leden en wees er op, dat het gemeentebestuur
sympathiek tegenover de vereeniging staat
Mogelijk wordt wel eens gezegd, dat ze dan die
sympathie veel verder kan uitstrekken, doch ais de
gemeentekas den bodem laat zien, moet ook daarmee
rekening worden gehouden. Ik ben er van overtuigd, dat
u de sympathie met aan het financieel offer zult afmeten.
Wat voor my in deze vereeniging zoo sympathiek is, is
dat niet alleen met woorden gewerkt wordt, doch allo
leden zich ook het offer de geheelonthouding opleggen,
als van een offer gesproken moet worden.
Intusschen was aan de leden een welkoraslied uitge
reikt, waarna de voorzitter dank bracht voor de uitge
sproken woorden van hulde.
Daarna deelde de Voorzitter mede, dat door de vele
inzendingen de feestavond niet in de tentoastelligszaal
gehouden kon worden, waarna de tentoonstelling voor
