!Jit het Mart von Holland'
Binnenlandsch Nieuws.
Gemengd Nieuws.
migen reeds de hevige depressie in de matschappelijke
atmosfeer naderen, mnar bg de groote massa ook van de
intellectueel en moest men nog 'niet daarvan apreken.
Thans zitten wij midden in het gebied van lage druk
king en niemand ontkent zulks rr^er. Reedc verleden
jaar Augustus en September verluidde, dat men van
Regeertngszijdo begon in te zien, dat "de economische
atmosfeer, en in net 'bijzonder de toestand dor Staats
financiën, niet gedoogde, dat men .reusachtige kapitalen
aan do drooglegging der Zuiderzee ging besteden (,>waf
zeiden sommigen). Maar de voorstellen tot inkrimping
van 'do werkzaamheden vonden iin het Parlement, dat
nooit graag gelooft waj het 'niet graag ziet, weinig in
stemming. Het 'daartoe strekkend wetsontwerp is blijven
liggen. Maar anderzijds is do begrooting van net Zuider
zeefonds toch aangenomen tot hot bedrug, dat met het
inkrimpingsplan overeenstemt. Feitelijk is dus alleen
blijven liggen .het voorstel om in het wetsontwerp tot
wijziging van de „wet op de drooglegging' de bijdrage
h fonds perdu van den otaat (dus het bedrag dat op de
staatsbegrooting als gewone uitgave wordt beschouwd)
van f 2 milliosn op f 1 mflllocn te vertegen. Praktisch
doet zulks er niet "veel toe, omdat voor de bijdrage, welke
uit de gewone jaarlijksche inkomsten behoort te komen,
praktisch toch ook geleend zal moeten worden, als de
gewone dienst 'een tekort aanwijst. Het spreekt vain zi'lf,
aat het xvcrk niet opeens geheel kon waarden stopgezet; de
afsluiting van het Amstcldiep tussehen Wicringeiii Cn
Noord-Holland was in een te vergevorderd stadium',
dat men die kon laten liggen. Een vAsto verWnding
van Wie,ringen met den vasten, wal. moge op zich zeli
heel weinig waard zijn, een regelmatige toestand diencte
toch in hrt Amsteldiep (ten N. on N.0. van .Wïeritagen)
te worden, geschapen.
Minder goed verdedigbaar was wellicht, dat men het
maken van een haven aan den Oever heeft doorgezet,
welk werk, indien ik wel ben ingelicht, slechts waarde
heeft als werkhaven, indien het groote plan wordt door
gezet. a
Ik geloof, dat tacn gerust kan zeggen, dat cr onder
h?n, nie eenigen kijk hebben op hetgeen noodig is om
de financiön en met name de kas van de Staat (waartoe
ik reken de negatieve kas, bestaande uitv lattende schuld)
op orde te brengen, niet 'velen moer «ja die zouden,
durven udviseeren om het groote werk' jool kracht door
te zetten. Het zal titanenkracht vorderen om oma land te
behoeden voor een Papierwir Ischaft, ook a.1 worden
verreweg de meeste zaken, waarvoor geleend pleegt té
worden, stopgezet. Men kan doorgaan met die, welke zeer
spoedig product beloven, hetwelk dan weer opweegt tegen
de vermeerdering van hel ruilmiddel, welke het werk
noodig maakte, zoodat blijvende waardedaling yan het
ruilmiddel er Inict het gevolg van is. Maar men kan
niet doorgaan met dat wat ten minsto con vijftiental
jaren lang slechts door vermeerdering van de ruilmid
delen kan worden tot sland gebracht en al dien tijd geen
product levert, dat tegen die vermeerdering opweegt.
Het schijnt mij onder die omstandigheden zeer te
betreuren, dat de autoriteiten, die voor 's lands geldmid
delen en voor de publieke werken mei name voor de
Zuiderzeewerken aansprakelijk zijn, zich nog maar fuiet
geheel los kunnen maken vain liet groote plan-
Naast de voortzetting' van de werken van 't Amstel
diep, die onvermijdelijk is, zijn ook nog andere werken
in wording, t.w, een dijk aan do Oostpunt van Wielingen
benoorden en beoosten de plaats (iin zee) waar de sluizen
in den afsluitdijk zullen moeten komen, cn zulks ter
voorkoming, dat do zeebodem aldaar te zeer uitschure;
hierop schijnt kans tc bestaan al zijn de deskundigen
het niet eens omtrent dc mate, waarin zulks het geval
zal zijn wanneer de Wieringermccr, d.i. 'dc groote
kom, welke zich tussehen Wieringen (ten Z. hiervan) en
Noord-Hollands Noorderkwartier bevindt (zuidelijk be-
Êrensd door de kuststrook aan beide zijden van Medem-
lik) bij vloed en ebbe niet meer voor een belangrijk
deel door het Amsteldiep kan worde» gpytfld pn geledigd,
maar al haar water moet 'ontvangen en loozen rondom
Wleringen's oostpunt.
Voor eenige maanden is er in dc Haageche Post van
deskundige zijde op gewezen, dat er nog een einder en
beter middel is om die uitschuring te voorkomen, t.w.
het vol- en leegt oopen van dc bedoelde kom zelf tc doen
eindigen, of althans in sterke mate tc beperken, door die
kom droog te leggen of althans voorloopig tot op laag
water van dc rest van do Zuiderzee of te sluiten door con
dam. Met 'een „damf' is den hier niet bedoeld een vol
ledige dijk, gelijk dc leek zich dien voorstelt, doch oen
slechts met laag water blootkomcnd lichaam van rijshoul
en steen. (Er schijnen reeds groote hoeveelheden van
die materialen te zijn aangekocht en in wording, die
dienen kunnen om den dam1 Tiaar Medemblik te maken)
De schrijver in de Haagsche Post wees er destijds op,
dat het geld aan dezen dam besteed, nimmer weggewor
pen zou zijn. Trok men dien voorhainds niet hooger op,
dan zou de bodem Van de 'Wieringermecr ecnigc jaren
met vruchtbaar slib bedekt worden. En wenscht men
spoedig nieuw land aan te winnen- welks gerecdmaking
veel meer dan dammen- en dijkbouw in zee, waarbij
machines de hoofdrol spelen, aan velen arbeid verschaf
fen kan, den behoeft men slechts depi dam) tot dijk
(c maken, en dc inpoldering af te maken.
Het bedoelde denkbeeld, oat, naar mij van erkend des
kundige zijde werd verzekerd, allerminst een dwaas
denkbeeld is, heeft noch 'bij 'dc regeering noch bij de
kamer (toen zij dc Zuiderzcewcrken-begrooling behandel
de) eenige belangstelling gevonden. De gelden voor den
dijk beoosten Wieringen zijn gevoteerd, of scheen deze
slechts zin heeft, als men, binnein .jiiet ai te langen
tijd met het groote werk denkt door te gaan en ofschoon
deze dijk geen kans op eenig product vgeeft bin!n£r»
afzienboren, tijd.
Schr. wijst er dan verder o.m. op, dat ör haast bij' de
zaak is, om (bit 'de dijk 'beoosten Wieringen (oD een
deel daarvan'/) voor f 985.000 aanbesteed en gegund
is geschilpunten over het risico van stormschade schij
nen de zaak nog wat op te houden.
LOONSVERLAGINGEN.
Uit Rotterdam, 20 Juli. Heden had te Rotterdam
een bespreking plaats tussehen den gevolmachtigden ver
tegenwoordiger van het Deutsche Transport Arbeiter—
verband en het 'Central Verband der Machinisten und
Heizer en het bestuur van den Centra ten Bond vrfn
transportarbeiders over de staking in het Kijnsleepvaarl-
1 j *^en Sev°lge van deze besprekingen zijin de
ff - 1>eslk&ingen genomen:
Met ingang van heden wordt de staking geproclameerd
sleepschepe^nSClle^en, tW' BleePbooteni vrachtbooten, en
Aan de Duitsche organisaties wordt toestemming ver
leend de Duitsche sleepschepen, die in Nederland gela
den liggen of uiterlijk op 18 Juli in fading zijn gegaan,
zoomede cvp 20 Juli, die ontladen zijn met Duitsche
sleepbooten naar boven te sleepen. Daartegenover zijn de
Duitsche organisaties verplicht Zorg te dragen, dat:
zoolang de staking duurt er geen schepen naar Holland
zullen afvoeren; Nederlands oho riviervaartuigen in
Duitschland niet zullen worden gelost of geladen,, noch
van kolen zullen worden voorzien of gesleept zullen
Worden; geen andere schepen door Duitsche sleepbooten
naar^boven zullen worden gesleept, da» genoemd onder
Uit Bochum, 18 Juli. De staking van het'keder-
Iandsche slecpvoartpersoneel oefent in de Duitsche Ry'n-
schcepvaart tot Mainn en Mannheim aog geen merk
baren invloed uit De stemming onder het personeel van
de Duitsche Rijmchippers is echter onrustig, niettegen
staande het Tcit, dat de werkgevers veertien dagen gele
den, in het yooruizicht van de loonaciic in Nederland
van het Duitsche personeel een extra-loonsverhougtoigj
heeft toegekend van 1200 mbirprper maand. lief scheep
vaart personeel van de West-Duilsche kanaalhavcns streelt
liians naar nieuwe loonsverfioogftngcn, hoewel 1 Juli i.1.
de nieuwe loonregeling in werking is getreden, En
inwilliging van den eisen Icon men, met het ocg op de al
gemeen hcerschendc spanning, mot zekerheid verwach
ten, waardoor dan een algemeenc toonbeweging in de
mjnscheepvaart voorkomen worden zou
Overigens zou een stopzetting van het' I>uitschc Rijn-
verkeer, hetzij door een sympathie-staking met het
Neuerinosch personeel^ hetzy deor 000 zelfetandigc eta-
kiugsbewegiiïg van hri 2>uiiSfecShws é&w Viotijii
Intergfallieerae verniJidwd .worden. Tel.
UIT DEN TREIN GESPRONGEN.
Uit Assen, 11) Juli. Een arrestant, die heden per
trein van Arnhem naar Grouingan vervoed werd, heelt
kuna gezien aan de aandacht der beide hem hewukende
rijksveldwachter? te ontsnappen eu het portier uit te
springen. Toen daarop een onderzoek ingesteld werd,
vond men den vluchteling, die nog in staat geweest
was door een sloot te waden en een eind door het
naast den spoordijk liggende weiland te loopein, mei
gebroken been en een gespleten schedel ter aarde liggen,,
In zeer zorgelijkcn toestand werd hij daarop vervoerd,
PROV. STATEN VAN NOORD-HOLLAND.
Tot leden van do Provinciale Staten van Noord-Hol
land zijn gekozen in do va ent ure mr. H. Verkou teren de
lieer A. R. Ophorst te Amsterdam, in do vacature mr,
J. N. J. E. Hoerkens Thysscn de heer J. F. Luycx
te Wccsp, en in do vacature F. M. VVlbaut de heer J.
den Ekster, te Amsterdam.
DE BEZUINIGINGSAETIE.
Uit Amsterdam, 20 Juli. Naar wij vernemen hebben
B. en W, in hun vergadering van do vorige week
besloten, dat voorloopig geen enkele bevordering vuin
een ambtenaar tot een hoogeren rang plaats zul mogen
hebben, behalve ter voorziening in c*n ontstane vacature.
De bepalingen omtrent invordering ven sriirijver on
klerk zullen van kracht blijven toUiat cVicrin nadere
voorziening is getroffen.
Slechts in zéér buitengewone gevallen, die Qwir de
commissie tot het onderzoeken, van het 'Qmbic.n.ifirsvriag-
stuk in zijn vollen omvang zullen worden jieoorcieola,
zol oen bevordering pteafa kunnen hebbcry Voort» «ufton
B. en W. de hoofden van dienst uitnoodigen ©as bij het
ontstaan van een vacature bij hun dienst ernstig te
overwegen of het werk ven den anibtcnaar, door wiens
vertrek een vacature is ontstaan, niet verricht kan
worden door een ambtenaar van lagerem rang, zoodat het
vertrek van een ambtenaar daardoor niet steeds tot een
bevordering van een anderen ambtenaar behoeft tc
leiden. 1
LAND- EN TUINBOUWTENTOONSTELLING, ALK
MAAR 8EPT. 1922.
Men schrijft ons uit AlLmafsr:
Op een dezer dagen gehoudcsi Vvm
secretarisflófi der afdeeïingen van fco vöngeiu-Mntde
tentoonstelling werd ais om strijd terrein air, «us>
positioplaats geroomd. Elk© afdoellng zal hiar vol
komen tot haar recht kunnen komen. De hoop werd
dan ook uitgesproken, dat oen ieder hot belang der
Noord-Hollandfiche bodeme.ultuur van Bijen tot
paarden, van Bloemen tot Werkiuigen, zal inzieio om
deze extra schoono gelegenheid te benutten, te too-
nen wat Noord-Holland ia en kan.
De inschrijvingen van ds reeds gestoten afdeelln-
gen waren zeer bevredigend. Laat men pv ook vt-or
Ie andere afdeolingen, waarvan <\a rT ithag bliJSseïis
in dit nummer voorkomende advertentie eerdaags
onherroepelijk plaats vindt, zorgen voer ©em jtSJV.o
demonstratie. Dim toch zaï het 75-jariö' bestaont deir,
Hollandsche Maatschappij van landbouw h®4 bffiHt
tot haar recht komen.
HARENKAR8PEL.
Herbenoemd tot Hoofdingeland van de Fteane Ha-
.•enkarspel de hoer P. Nieuwboor te Waarland.
SCHAGERWAARD.
In den nacht van Dinsdag op Woensdag jl. is bij
len landbouwer J. G. een nieuw rijwiel uit diens
■voning gestolen en zulks terv/ijl een groote waak
hond zich los op het erf bevond. Een brutaal stukje
tevens.
ANNA PAULOWKA.
De lieer F. Velcfthuijsen van bet Telegraafkantoor
Amsterdam, is overgeplaatst naer Anna Phwtowna.
DE OVERWINNING VAN MANDOLINE EN OI-
CAAR OP PIANO, VIOOL EN ORAMOrOON.
Een aloude, sterksprekeude karaktertrek yau den Bcr-
lijner is zijn liefde voor en verlangen, uoar muziPk. Elk
café. iedere zomertuin, elk restauranl heefl dan ook zijn
„strijkje" (een verschijnsel dat 'trouwens allesbehalve
(pwiaol Berlijnsch is!) Niemand drinkt tegenwoordig
meer een glas bier of kop koffie zonder een deuntje uit
d« Carmcn of het nieuwste operettewijsjc.
Maar de Berlijncr is er al lang piet meer mede te
vreden zich wat te laten voorspelen. Zelf doen is de
boodschap. Zoodat in ieder huisgezin, dat zich zeli
respecteerde, een piano of minstens eon viool aanwezig
moest zijn .De kinduren moesten, muzikaal of -niet, mu
ziekles nemen. Op een onderwijsinrichting te Berlijn
werd kort voor den oorlog een euqueto ingesteld (naar
het aantal leerlingen, dat muziek maakte. En daarbij
bleek, verzekert <te „Mor^npoet". dat oen op de drie
een of ander instrument b'-ttpwlde.
Berlijn is de stad der dileiiaitlenmuziek. Er zijn tal-
loozc particuliere orchestvereenigingcn. Het eenige onder
scheid met vroeger is, dat waar vroeger uit de geopende
vensters den wandelaar de tonen, vna piefno of viool
tegonklonkcn. hij thans onthaald wordit op het tokkelen
van gitaar of mandoline. Naar .schatting zijn, ér tegen
woordig In Groot-Berlijn piinstcn» 'Ki.OtXl mandoline-
en gitaarspelers, en dit aantel neemt nog steeds toe.
Ook hier valt de werking' to speuren van de schrik
barend dure tijden. De prijs voor een mandoline varieert
tussehen 300 en 2000 M.t voor g^laar of luit tussehen
600 en 30t)C' M- KX-ze «vijzun, zijv, eeRVontb'g mjet, to ver
gelijken bij hetgecu een piano ot viool
kost. Vooral omfcr dc arneidersi die over het 'afgameen
zeer veel van muziek houden, beeft de mundoline vel«
liefhebbers on beoefenaars gevon.ijka.
Een nnóere reden is dc toeneming van het „trekken"
dor Berlijnsche jeugd. En een wandeltocht zonder mu
ziek is faiaar een half genoegen. B ijdjt eJlcs komt, dut hef
bespelen van deze instrumenten mnkkriijker en sneller
te lecren is.
Welk een vlucht 'deze nieuwe muzieK neemt, 'bhjkt
wel uit het feit, dat 'de tadoo-ze mandolmespelrsmver-
eenigLngen zich vereenigd hebben in een bdnd, don
„Duitsche imandolinisten- en gjfaristonbond'met zetel
te Leipzig. De Berlijnsche muziekschool stelt haar groote
zaal nu en dan ter beschikking sommige clubs, een
bewijs, dat de slechts door dilettanten uitgevoerde con
certen in de wereld der deskundigen waardeerimg vinden.
Nochtans is het oantoi groot dergenen, die geslagen
vijanden blijven van deze bescheiden klinkende muziek.
En wien het getokkel der Wandervögel een ergernis is.
Misschictn dat deze lieden zich bekeeren, meent de
„Morgenpost", indien zij* zich wilton herinneren, dat
nog niet zoo heel lang geleden uit hitna jeder venster
van do Berlijnsche huizen een gmreeioon naar bieten
snerpte.
l>e muzikale smaak is verbeterd, hetgeen aiet hot
minst te danken is aan ntBHidoline en gitaar.
BIOSCOOP ALS KERK.
Terwijl men ven do zijde der kerk dooo^iaan tegön de
biaskoop to velde trekt en men al wat roet ctoze Sna'.eli'ng
samenhangt, onvoorwaardelijk pleegt af tc keuren, treft
ons in Bergopwaarts een beGchouwijig van (fa. J. Hofker
ie VHcerenbroek waarin de Behrijvcr ntot oBecn ou pu-
rallol trekt tussehen kerk en bioakoop, maar 2»lfs een
ontworp aanbiedt voor een christelijke bicskoop, die dc
kerk moet vervangen .althans aanvullen. Een en ander
is waarlijk de ovcweging woar<L
Eerst do parallel. Na «e hebben ultgr'egd, wat niar
zijn overtuiging do oigcidijke awntrekkkbij^krifJil pn
het ware wezen van do omkoop uitmaakt, komt és. Hof-
kor tot cto slotsom, dat do menschcn in de Woskoop
komen niet om grapjas en niet om de muziek, nwi^r
om do ernst,
,,'t U; zegt hij, ,te drvia om dc-t, art#*.. Om (to ontmv
ring. En nu moet ge niet mfieothuilet» e,n nu ja.
't is er ontroering naar. Natuurlijk fa 't cr ontsiering
naar. Omdat 't ontroering is voor dc inepjgl?. Ön.troci ing
voor de massa moet er natuurlijk altijd een beetjo «lik op
liggen. Dot fa, ik zou bija'v wagtfuu, een tecJsnj^oho
onverm ij del ij lduüdEcu technischo nootWk dijkbeid. Uit-
to.raard ontgaan de fijne nuances aan de massa ais
>»od«2Üg; db rijn en blijven voor 't individu
Nu v!»dt uiiihrijvir, dat toe® deze f
ring niet jnog „Aüe ritueel,' hit', ,8Ik j
reramonteel, alle liturgie, ten oloite tooh 6ok uJia u<?g
matlek valt er onder.'
Van groote bcteekeniz dunkt ham Jo vraag, wat vyv
ontroering het fa, die de mnssa naar de hioriicfvji' trcKi
„En dan moet u me niet 'kwalijk naroem," aldus d»
Hofker, ,^fa u er heel anders over denkt, en ais men
er in ernstige, brave, vrome kerkelijke kringen, hee
anders over praat. Ik kan 't niet helpen dot ik 't geloof
het ia morcclc ontroering, die het 'publiek in de bioskoop
zoekt. Hot bioscoopdroma fa nooit een werkelijke tra
gedie, ondanks alle moorden en otogelukldge liefdes
net 'kwade wordt, gestraft, de leugen achterhaald. W<
rillen en zouden niet grnng lm <len boosdoener zijn
schoenen slaan daar: want een vreeslijk lot wacht hem
We voelen <lot trouwens aankomen, dat fa juist 'zoo eng
en 'zoo heerlijk' toch. De odele ziel, hoe ook vervolgt
en in gevaar cn moeite, wordt uitgered.'
Deze moreele ontroering fa den schrijver uitgangspu.tr
voor ziin parallel tussehen kerk en bioskoop. ^Is cr
vraagt as. Hofker zich af, „In onze 'kerkelijke' ontroering
ook niet heel veel romantiek? Heet uat daar nie:
„gesticht worden.' Is dat 't hem niet, waarom1 we dam
nooit genoeg kunnen hooren, iedere weck weer aan
desnoods altijd weer in dezelfde woorden, dcsnooils
altyd weer uit den zelfden mond, altijd weer van dat rijk
van dat J/yul waar niet meer de tanden dur kinderen
stomp zullen worden, omdat de vaders onrijpe druivoi,
alen, waar niet, meer do mloeder tranen zul storten omdat
do zoon een zondaar te waar de schuldige niet meer vrij
gesproken zal worden wogen» gebrek 'aan bewijs, waai
fortuin niet meer rijk zal maken en arbeid niet moer
arm zal laten. ïs er niet $eu doe! r?*m»n'tok in, dit wc
altijd weer willen hooren von hem, die de mènstfhen
nimmer vreesde en altijd liefhad, van hem, yoor wien
de massa nooit middel was, die altijd in een verganke
lijk tnensch een eeuwige ziel vermocht te zien, van hem
die nimmer dc eeuwigheid aan het oogenblik opofferde
die nooit in zijn liefde slap was en in zijn heilïghcïd
koud, van hem, in wiens leven iniet de zonde het eerste
cn het hoogste en de dood het laatste woord hadv van
hem in één woordB dien alies, altijd, altijd andere
was dan wij zijn??'
Waarom, mijmert de schrijver voeder, zoeken dc
menschen, ufa kerk en bioskoop belde dezelfde ïitoraaic
ontroering verschaffen, hun Bticntimg wal itx de btoskoop
enniet in do kerk Het antwoord is ontstellend, van
eerlijkheid. Het geheim zal volgens den schrijver zitten
„in die onnaspeurlijke factoren, welker samenstel we
met een geleerd gericht 'den tijdgeest noem».'' 't Zal
,,hera wef daarin zitten, dat do bioskoop in den tijd
is en de kerk uit den tijd."
„Erf als dat zoo is," nldus ds. Hofker, .dan te er geen
helpen aan. Geen reorganisatie. Geen geld. Geen refor
matie in leer of politiek. Lapmiddelen zijn dal alles.
Dan moet do kerk 'het hoofd mnar buigen, en dankbaar
zijn als ze nog iels zijn kan voor een alelnéa kring, fcn
dat weinige dat ze voor dien kleinen kring deen mag
met ijver en trouw doen, en voor de rest ^biddend
afwachten, of het God nog tjeus mocht beldeven baar
meer noodig te hebben."
Modornteecring van de kerk zal voïgenS de» schrijver
niet. baten. In de gemoderniseerde kerkjes openbaren ztcii
„dezelfde moeilijkheden, hetzelfde gekibbel, dczélfdé ré
medies." JDe slotsom van ds. Hofker is: „Laten we dc
kerk laten wat ze te.'"' „Maar ondcrtusschen vraagt hij.
„kunnen we niet bouwen buiten de muren?' En dan
komt hij met zijn plan, de bioskoop te chrfatianiseeren.
„Als de bioskoop toch al een beetje een soort kerk is
voor de mcnschen,' aldus redeneert de schrijver, „welnu
waarom legt de kerk dan de hand niet op de bioskoopv'
De schrijver waarschuwt legen misvatting. Hij bedoelt
geen Oberammergau op hel ooek. ,„Dat is profaan. Dei
is ridicuul", vindt hij. „Dat te een caricaluur.'" „Ik be
doel,' licht hij toe, „op 't doek een goede Christelijke
roman. Een goede. Geen troctaatje. Geen Christelijke
draak. Neen, een heusche roman, «n heusch Christelijk.
Al te de combinatie zeldttUftB, ze zbI toch wei bestaan.
En don natuurlijk niet al te zwaar. Muziek er bij. Na
tuurlijk. En Gharlie toe. Natuurlijk. Niet pietluttig, niet
preutsch. Ook in 't drama zelf niet 't Moet beter zijn
dan do drama's die we or nu zien. Vijf tooneelon lang
ernstig zijn ,afa je in een bioscoop zit, bewaar me cr
voor."
Eén ding wil de schrijver vermijden: de instelling moet
niet van dc kerk uitgaan. De mcnschen zijn nu eenmaal
bang van dat woord. „Kom/ besluit hij, ,/ou er nergens
een Christelijke bioscoop-ondernemer zijn of oen, Christe
lijke zakenman die dat. wil worden, en die zoo iets
aandurft? Zóó dat 't Christendom cn de bioscoop cr
wel bij kunnen varen? 't Moet leuk zijn. We moeten
er kunnen lachen. We moeten er 'eens uit zijn. Den
willen wc en passant graag bepreekt worden. Ein Chris-
tenmenschen zullen zicb 'niet schamen om er te komen.
Ten minste Chrtetcnmenschetn, die lachen geen zonde
vinden."
Tot zoover de predikant van 's-Hcercnhoek. Zijn plan
verdient overweging. Misschien kan het nog in deze
synode ter tafel komen. Aan personeel behoeft het de
nieuwe instelling tot geloofavcrbreiding alvast niet .tc
ontbreken. Want, de schrijver heeft het er mef over,
maar 't ligt voor de hand, de dominees zullen nis
filmexplicateur zoo maar van de kerk naar de bioscoop
kunnen overgaan en de preek zal men kunnen behoudbn.
De diakenen, gewend met het zakje to loopen, zullen
als kaartenverkoopers dienst kunnetn. doen en. nis opzich
ter onder 't jonge, volkje, dat zelfs de gechrtetianteoe-rde
bioskoop zal willen misbruiken om de kat ju, 't duister
te Jriiijpen. staat de jeugifaouderlixig klaar..,.. Heuaoh,
't te te probeeren.
WANDELSTOK DPANKFLESGHU
Te Parijs, zoo vertelt de „Chicago Tribune", is
thans een nieuw middel in den handel, om de Ame
rikanen in staat te stellen, whiskey en anderen ster
ken drank te smokkelen. Het zijn holle wandelstok
ken, genoegzaam sluitend om er het edele vocht in
te kunnen vervoeren.
Een Amerikaansch douaneambtenaar verklaarde
dezer da^en, dat de fabrikant van die wandelstok
ken er in het afgeloopen voorjaar meer dan 5000
van heeft verkocht. Vroeger maakte hij wandel
stokken, waarin een degenstok verborgen was, maai
de vraag naar het nieuwe artikel heeft zulk een om
vang aangenomen, dat hij den aanmaak van wan
del-degenstokken er maar aan heeft gegeven.
In de nieuwe whiskeystokken gaat een halve liter
Het vocht wordt bewaard in een metalen flesch bin
nen in den stok. Het uiteinde van den stok ziet er
op het oog zoo onschuldig uit, dat niemand een
oogenblik aan smokkelarij denkt. De vraag is thans
zoo groot, dat een dozijn winkels in de buurt van
Opéra en Paleis Royal de dingen openlijk etaloeren.
Het schijnt dat de toeristen, die uit Parijs te
New York arriveeren, hun wandelstok waarvan
ze nog enkele exemplaren onder hun bagage hebben,
alle kunstig gedraaid on fijn bewerkt, drie mijl
buiten do stad, dus juist op de grens van „droog" on
„nat", voor den dag halen en dion even later tus
sehen hun vingers laten pirouottèerenJuist onder
do oogen van den spourenden ambtenaar. Helaas
bobben de zovenstuivorsliodon der Amerikaanacho
drooglegging te Parijs den nieuwen truc reeds naar
New York geseind, zoodat woldra menig passagier or
getuige van zal moeten zijn, dat do douanier mef
oen kloin boortjo oen gaatjo maakt in zijn splinter
nieuwe wandelstok „mode do Paris!"
DOOR EEN RUKWIND ONDER DEN TRTON GE
WORPEN.
Een 78-jarige dame stapte dezer dagen uit don trein
-aan 't station Cércnces nabij Si L6. Juist loe,n ze was
uitgestapt deod een rukwind haar vallen onder don
wagon, die zn van tevoren verlaten had. De treint had
zien reeds in beweging gezet, on do ongelukkige word
doodgereden.
DE DOODSTRAF IN DENEMARKEN
Do Deenscho commissie voor de herziening dor straf
wet heeft besloten dc doodstraf in Denemarken te hand
haven. Deze straf zal echter alleen in zeer ernst!#*
gevallen worden toegepst. Tevens zal do bijl worden
vervangen door de guillotine.
Op deze manier komen we mooi door den zomer.
Conferentie, Tentoonstelling van het Trekpaard, do Bi-
liat>o. „het1' seizoen, hot concours hippiquenu nog
inool weer, cn wo zijn een heel eind. Tweo Jngm „Sta
len Generaal", zooal» we dc opening hier noeraon,
in plaats van 'een.... hot fa duidelijk, dat wo dit juar
niet aan afwisseling te kort komen.
In lange jaren liccft ceq Hagenaar, dio overal met
zijn neus bij wil zijn, 'het zoo druk niet gehad, Waint
bohulve al die groote dingen zijn er nog taf va'n zaken
van minder belang, waarbij mijn geachte stadgcinooleu
toch acte do préaonco hebben ie toonon.
Men denke maar aen# aan de uitermate brandende
kwestie, waar het Itaadhuis-bij-geli'genheid, zal komen.
Een vraagstuk, waarmede men zich al vele jaren liet
hoofd breekt omdat de eenige plaats in dc stad, die or
volgens het oordeel van „iedereen" voor gcscrtikl zou
zijn, niet te krijgen fa. Ik zou bijna zeggen: „natuurlijk,
aangezien het een raadhutekweslie fa", zit de Slaat h/or
de gemeente dv are. !n den oertijd, toen een garnizoen,
liefst zoo sterk mogelijk, voor vele sleden zonder veel
ita.ndel of industrie «n 'onder universiteit een pracfPhezi?
»vas heelt Den Iiaag rieli laten verleiden om, m vrat
loon een buitenbuurt was, een groot terrein.' aan Oorlog
at li staan aL oefenveld voor do cavalerie, Dio avulerio
19 ingekrompen to. het meer dan bcscheidcno, maar het
veUi, uot derfl(yos vrijwel waardeloos was, te nu allicht ccri
paar m-Lmer. waard. Hot nut ervan voor hot leger
te vry prc-blematisch geworden, cd vermoedelijk worden
r evenveel bereden agentes ?fa huzaren op geoéfénd.
Tóón houdt het Rijk ei met handen en. voelen aan
vast onder citeering vap. het 'bekende woord: eens ge
geven, blijft gegeven.
Zoodoende heeft do Gemeente moeten omzien naar
een andere plek voor haar raadhuis, om eindelijk een
eind te maken aan de anomalie, dat de raadszihingen
titer, de wethouder van Onderwijs daar, die van den
Burgerlijken Stand zelfs twee verschillende onderkomens
heeft cn dat 'iemand, die niet precies weet welk anibtc
naar hij moet spreken, een halve reis om de wereld heeft
le maken voor hij het goede bureau heeft gevonden. Ik
durf litet in. te staan voor de waarheid, maar heb me
laten vertellen, dat cr in het geheel' een Ou tachtig vér-
schillende huizen geheel of gedeeltelijk m boring zijn
genomen voor verschillende gemeenteburcaux. Ais men
nu rekent, dat 'de gemeente gewoonlijk tweemaal meer
huur betaalt, dan een particulier, omdat zulk een bureau
een huis meer uitwoont", dan een gewoon huurder,
is liet te begrijpen, dat de bouw van een nieuw raad
huis, al koet net dan ook een nrillioen of wal (meer
dan de raming) feitelijk een zuinigheidsmaatregel is.
Al was hot alleen maar dc slijtage van nmhtenaarsbee-
neu, de kosten van telefoon, van verwarming, van
tijdverlies voor het heen en weer loopen erf heen
weer zenden van ambtenaren, publiek en stukkbn.
Nu Den Haag dus het Alexanderveld niet, kan krijgein,
heeft men het oog laten vallen op het terrein der destijds
afgebrande Oranjekazerne, waarvan de schilderachtige!
ruïne nog steeds wordt bewaakt door een hoofdwacht, al
valt er niets te rarapassen.
De ruimte voor een Raadhuis zou men daar onge
twijfeld hebben, de ligging is vrij centraal vooral met het
oog op de oude stad en in zooverre zou er dus niet veel
zijn in te brengen tegen deze keus. Een enkel bezwaar
zou ik echter willen opperen, altoos vooropgesteld, dat
het'de bedoeling is iets moois te maken, n-1. dat het
onmogelijk zal zijn ooit een overzicht te krijgen van,
hel gehouwN omdat üei aan alle kanten tussehen huizen
en aan een smalle kade zonder overkant komt te liggen.
Ais men den voorgevel zoover achteruit zet, dat. men
het gebouw kan overzien, wordt het 'te klein en in
alle andere gevallen is elke cent, voor het 'uitwendig
aspect besteed, weggeworpen geld. De gemeen té nu
heeft ons in geen enkel opzicht verwend met architec
tonisch schoon en het is dus de vraag of zij, bij het
maken van dat Raadhuis uit haar slof zal schieten,
maar nu Rotterdam voorging kan de Residentie toch
eigenlijk voor haar fatsoen niet achterblijven.
Dus zal het mooi worden en onzichtbaar zijn. Wat
zonde is. Maar op het terrein in kwestie is niet anders
te beginnen.
Veel andere keus, in het "centrum vooral, heeft men
niet en dus zal men wel moeten.
Het eenige wat me eigenlijk sterk verwonderd heeft,
is dat nog niemand met het plan is aangekomen om den
driehoek tussehen Hoogstrat, Buitenhof en Plaats voor
Raadhuis te bestemmen, om zoo ineens af le komen
van hel probleem van de verkeerswegen, de Gevangen
poort en den Hofvijver. Natuurlijk zou daarvoor ont
eigend moeten worden op zeer grooteu schaal, doch dit
behoefde geen bezwaar te zijn, daar dc beneden-verdié-
pingen uitstekend voor winkelgalerij zouden kunnen
worden bestemd en zoodoende weer veel zouden opbren
gen. Bovendien had men het voordeel de Gevangenpoort
eens te kunnen vervangen door een andere afsluiting van
den Hofvijver wan gelijke architectonische en aesfhe-
tische beteékenïs, wat <x>k een niet te onderschatten
voordeel zou ^ijn. Zooals het nu gaat, wordt de Vijver
hopeloos bedorven, aks terwille van het verkeer. De
oude huizeu, naast de Gevangenpoort, die de helft van de
schoonheid van den vijver uitmaken, zouden, worden
gesloopt. Waarom dit zou moeten geschieden, weet
eigenlijk niemand, want er te geen .ziel ter wereld, die
durft beweren, dat do Gevangenpoort niet voldoende
zou zijn voor „het verkeer.'"
Het is nl. nergens voor noodig, dat dit verkeer
ten minste voor snelvervoer van die pont gebruik
maakt. Wie vliegensvlug van bet. slation naar Scbe-
veningen moet, heeft andere wegen Ier beschikking,
waar desnoods kan worden gejakkerd en met pa
rallelstraten op een afstand van een paar honderd
meter aan weerszijden kan men het snelverkeer
best splitsen, zonder een historisch kijkje weg te
maken, alleen om een offer te brengen aan den waan
van de automobiel. Wie in den Haag in een auto
rijdt, heeft prima facie geen haast. Winkelen, thee
drinken, sociteit bezoeken of naar een schouwburg
of restaurant gaan, kan vijf minuten later precies
even goed. Kwestie van 's morgens vijf minuten
eerder opstaan!
En die eventueel noodig blijkondo bekorting van
nachtrust voor oen kleine mindorhoid is niet zoo erg
als het verminkon von eenig stadsschoon, waaraan
ioderoon iets had.
Nu op allerlei particuliere govels een verbod van
afbraak of vorbouwing is gelegd, zou het wol wat
al te dwaas worden als do overheid zolf kon guan
sloopen, zonder zich te bekommeren over do waarde
van een stadsgodoelte.
Immers alles wel beschouwd, Is een govol van
hooi wat, minder beteokonis, dan do groop. Do aar
digste, antieksto, mooiste govol kan worden bodor-
von door het belendende pand, zooaio bijv. hot voel
te lioogo en te zware bankgebouw aan den hoek van
Vijverborg on Kneuterdijk, hot aspect van don Vij
verberg bederft, hoezeer het gebouw elders wellicht
voortreffelijk had gestaan,
Pogingen om een straat of kade een bepaald ka
rakter te geven, gelukken slochts zelden., omdat er
naturlljk allerlei bouwmeesters aan gaan werken en
ieder zijn eigen opvattingen hooft. Kon straat laten
ontwerpen door Óen man kan slechts in eon nieuw
stadsgedeelte geschioden en dit doondo hoeft men
weder allo kans te stranden on oentonigheid. Al zal
hot dan ook wol moeilijk zijn in onze dugon een ar
chitect to vinden, die straten „ontwerpt van veer
tig of vijftig eendere huizon, allemaal onder den
gevollijst ir^t ora do drie dakon onn torentje en om
de tic*11 huizon oen topgevel, oen cliché-bouwerij zoo-
nis men speciaal In die ongelukkige Httagscho ar
beldorswijk, dio onzo gnmto schilders tot peetva
ders hooft, zoo herhaaldelijk aantreft on zuoals men
thans bijv. op do (gloednieuwe) Thonmonlaan nog
oven kan bewonderen.
Waar Iets nieuws is, wat moois onborolkhaar
schijnt bij stedenullbretding, dlont men alihatiH zui
nig te zijn op het oude, -zij hot dal het. opzettelijk
zoo gebouwd werd, of toevallig zoo is geworden, zoo-
als b.v. in de buurt van de Gevangenpoort het ge
val is. A.
