ROMMELKRUnf
DE JONGENS VAN DEN MOLEN
DAMRUBRIEK.
9
in
9
iS
EVen laehen.
m
**-
m
'/MU
m.
1402. Den Dato, zjm die van Schagen van
Willem van Beyëren, Grave van Holland, Zee'
land, ende 11eere van Vriesland, geprevile'
gieert met een vrye Week- en Jaar-markt.
1415. Zyn die van Sc hagen geprevilizeert van
Graaf Willem van Henegouwen, met Stads
Regten *n Yryhoden te gebruiken.
1476. Den 14 Maart, zyn die van Behagen door
de Vrouwe Maria, Gravinne van Hoiland &c.
vergunt in haare Koopmanschappen, Neeringe
en cude Ccnst urnen, Vryheden en Handteerm-
ge van dien, die zy tot zoo lange gehad hebben,
te houden, te gtyven en te sterken tegens eenen
iogelyken die hem daar inne eenig kin Ier, be"
let, veraninderinge of ongebruik zoude willen
aandoen; en waar *t zake dat hen lieden daar
inne van eenige Landen of Luiden, wie die zyn
of weezee mogen, namaals eenig belet, vermin-
dertheid ofte ongebruik geschiede en aange
daan worden, dai te wederstaan, en hen lieden
af te deen, naar onze magt en mogent heden.
Item: indien eenig van rff-.n voorschreven Ar-
ticuien of Poinoten in eenige Steeden der voor-
schrove Landen ingebroken worden, dat dias
niet tegenstaande die zelvige Previlegie in alle
zyne Arliculen en Pcincten in alle de andere
Steeden en Dorpen der voorschreve Landen
overgebroken zal werden, gegeven voor haar
ende haar.-*, nakomelii gen aan den den Landen
van llollai d, Zeeland cn Vriesland en de onder
zaten der zei ver, ende haare nakomelingen, ellr
van haar bezonder tot ten eeuwigen dage goed
en vast, en bestendig te houden, zonder ver*
breeken, en zonder daar tegen3 te konnen doeu,
of ook te laten geschien in eeniger manieren:
gegeven in de Stad Gendt; datum als boven.
Item: de vryheid van wind en grint, (dat is)
het malen met Wind en Rosmolens. 1427. er
geconfirmeert by Hurtog Philips van Bourgon"
dien
eni540. Vergunde Keizer Carel, die van Schagen
vrydom van W'ook markten en van Wage.
1576. Den 25 April, is in 't verbond van de
Unie binDen Delft, by de Ridderschap ende
Edelen van Holland, mitsgaders de Gedepu
teerden van de Steeden ende Landen en Graaf
schappen van Holland en Zeeland, Dort: Delft.
Leiden. Gouda, Rotterdam, Gorcum, Schiedam.
Briele, Woerden, Geertnadenberg, Alkmaar.
Hoorn, Enkhuizen, Medenbük. Edam. Munnik
kendam, Purrcerent: Mitsgaders Middelburg,
Zierikzee, VHssingen, en Terveere; Reprezen-
teerende de Staaten van den zeiven Landen,
hebben gerescl veert en mal kanderen verbon
den, dat de Ingezetenen van den voorschreven
Landen en Stoeden zullen binnen den zeiven
Landen en Steeden vry en onbelet mogen con-
versoeren, handelen en verkeeren na ouder ge
woonte, koopende en verkoopende, halende en
brengende uit en in alderhande waren, zoo wel
Victualie en Amonitie van Oorlogen, als ande
re specie van Koopmanschappen die alomme
binnen den voorschreven Landen en Steeden
Hoe mooi is dat groen,
Zoo friach en zoo fleurig,
De vogels zoo vroolijk,
De bloemen zoo geurig!
De bloemen, die prijken
In allerlei kleur.
Maar ze welken zoo gauw
En dat stelt me te leur.
Ik houd van bloemen en van vogels,
En van bijna ieder beest!
Maar van het frïsche jonge groen
Houd ik het allermeest!
(G. H. v. d. Molen).
Vervolg.
En nu was *t Zaterdag!
Do groote dag van den voetbalwedstrijd!
Je kon aan alle jongens zien, dat er wat bij
zonders aan de hand was. 's Morgens op school
was het al begonnen. Op het plein was *t een
drukte van belang. Overal stonden groepjes
jongens met elkaar te praten en vooral de spe
lers hadden veel bekijks En *t was moeilijk,
om dien morgen het hoofd bij *t werk te hou
den. De sommen wilden maar niet uitkomen,
de krullen van de hoofdletters werden leelijk,
en Willem en Henk wisten bij *t lezen zoowaar
niet eens, waar bet was. „Dat was nu toch wel
Respective behoeflyk zullen zijn, en gesleeten
zullen werden, zonder eenige restructie ofte be
waamissc, gelyk zyne Excellentie ook handhou-
den en beschermen, zal alle Regten, Previle-
gië, Geregtigheden. Viydommen en loffelyke
constumen der Landen, en Steeden van Hoiland
en Zeeland, onder zyne gehoorzaamheid zynde,
in 't gemeen en elk een byzonder, met voor
stand, handiioudinge en protexie.
1582. Den 14 Ji/ny, zyn de Schagers by haar
Edel. Mog: Heeren Staaten van Holland en
West vriesland geoctroi»: orde als Steeden Reg
ten gebruikende, dat aile Brieven van benesi-
cien van Inventarissen Cessien, mitsgaders In-
iernimenten van Provisie*), van Believen en
Tnductien. beroerende de ingezetenen van Scha
ftBarsingcrhorn, Haringhuizen en Burg-
hert, geaddreaseèrt en ge:ommitteert zullende*
worden aan den Geregte van Schagen.
Waar op de Verklaring by haar Edel Groot
Mog: is verklaart en ge-ordonneert, gelyk zy
verklaren en ordonneeren by deezen, dat hoe-
danige en welke Executie en Sententien *t zou
de mege zyn, zoo wel van de gemeene Lands
middelen, ais ven dten Hoogen Raaden en den
Hove van Holland goedkeuring, stokveiling en
verkoopinge. vallende binnen de Steede van
Schagen. Êarsingerhorn, Haringhuizen en Borg
horn, van de Ingeretencn .ofte Ihgelanüen al
daar op de voorschreven laatste Ordonnantie
van Justitie, zoo wel moeten geschieden en ge
daan w erden binnen Schagen. als den geordon
neerde Tnternimenten en diergelyke, laaiende
dienvolgende, en ordonneerende do Deur
waarder van den Ilove en gemeene Middelen
en alle anderen, zulks rakende ofto aangaan
de. hier na te regulooren: eedaan in tien Hage
den 18 December Anna 1612.
Wordt vervolgd.
GEESTFNBFZWETRDEF.S.
Wanneer bi) een Uniek*stam op 't '-iland Bornco
iemand am een ernstig ziekte gaat lijden, b.v.
aan een langdurige koorts of aan loagonts'e'ang,
dan schrijven die inlanders dit toe aan een boo'Cn
geest, die de ziel van den patiënt rast houdt,
omdat de-zieke vroeger den geest be'eedigd heeft.
Het komt er dan op aan, om te weten te komen,
welke geest de ziel geroofd heeft, waarna met be
hulp van een priester, die zich een medium
waant, getracht wordt de ziel terug te halen. Daar
voor is een heel inywik'-eldc ceremonie noodig,
die door de inlanders micinpo genoemd wordt.
De priester begint mét in het woonvertrek1 een
mat neer te leggen, waarboven een doek ge-
een beetje erg," zei meester, en da jongens
vonden dat eigenlijk ook.
Of ze blij waren, toen 't twaalf uur s'oeg.
Allen holden naar huis! Natuurlijk Henk en
Willem weer samen. „Denk er jongens,
had Henk nog gezegd, „een witte blouse en
een zwane of een blauwe broek aantrekken,
hoor! En oude schoenen!'*
„Ik heb geen zwarte broek**, zei Jan Robbers.
„Wel een zwarte met witte strepen?"
„Die is natuurlijk ook goed", zei Henk. „Dat
is waar ook: hoe is eigenlijk 't costuum van
B.M.T.?"
„Roode trui en daarop in 't zwart de letters
antwoordde Willem, „ik heb *t aan
Wim Gerritse gevraagd!"
,Jk kom je halen, om naar de tram te gaan",
zei Henk bij *t afscheid nemen, „Wira zal er
ook zijn!"
„Zouden 't erge heertjes zijn?" vroeg Willem
„Dat denk ik niet", antwoordde Henk. „Waar
om vraag je dat?"
„Och, Wim Gerritse is toch ook zoo*n heer
tje!"
„Maar toch wel een gezellige jóngen", zei
Henk. „Nou ja, hij komt uit de stad, en daar
zijn ze nou eenmaal zoo!"
„We zullen wel zien," zei Wim. Toen gingen
ze eten.
Henk, Jan, Willem en Wim stonden om twee
uur bij *t kleine tramstation te wachten. *t
Duurde niet lang of de zwarte, steunende loco
sponnen wordt, zoodat de randen novrhangcti.
Aldus ontstaat er boven de mat een afgestoten
ruimte, liet dook wordt versierd met kua-itig
ineengevlochten bladeren van den kokospalm.
Onder het 'doek plaatst de priester een groot
bord waarop twee matjes met rijst bedekt. En
op uio rijst zet hij een diepen schotel met een
weinig gekookte rijst, een ei, een kaars, een
sigaret, uitgekauwde betelbladeren, een bcLfcioot,
wat bloemen, een spiegeitje en oen feschje met
olie. Groote trommels worden er Mast gezet en
voor de vele belangstellenden, die de mlem|>o-
pleehtigheid zullen bijwonen, is het noodigc eten
klaar gezet.
Zoodra de duislornis ingevallen is, trekt de
priester zijn pricste kl-ed aan. Twee zware ringen
bevestigt hij aan beide armen; bij het zwaaiem
der armen stooten de ringen tegen elkaar. Een
aantal flesebjcs met o ie jJaatst hij b j <le ziene,
die natuurlijk ook in de kamer aanwezig is.
plechtigheid is nu reeds begonnen en ee ige der
gasten s'aan voortdurend op de trommels.
I)e priester blaast driemaal op zijn toovrfuil en
begint nu te dansen, onderwijl zijn toov r'ormuies
opdreunende en steeds zwaaiende met zjn arrpen.
Als hij een jioos gedanst heeft, moet een der
aanwezigen de k tars in den schot"! aansteken. Dan
neemt de jiriest r den schotel op zijn hooid en
begint opnieuw te dansen, zich st'-eds meer op
windende. Zco nu en dan zet 'hij don schotel
neer om den ziókb met olie in te wrijven en te
massecren.
Zoo gaat het den ginschen nacht door. Eerst
tegen den morgen legt de [>riester zich te s'apen.
En cok de anderen volgen dit voorbeeld. Hij
heeft onuertusschen in het spiegeltje in den scho
tel gezien, wekte geest de ziekte heeft veroorzaakt.
I>cn volgenden dag wordt uit hout een beeld
gesneden, dat de booze geert moet voorsteilen.
Bovendien worden nog meer houten beelden ver
vaardigd.
Tegen den avond begint het trommelen en
dansen opnieuw, waut nu moet de pm-ster met de
geesten in contact komen. Dit gelukt hem ook,
en de geest, die de ziefktc gebracht heeft, is in
het houten beeld g" va ren.
Met het beeld gaat hij nu naar den zieke toe
om een verzoening lot stand te brv.ngeu. Beeld
en zieke worden mot dezelfde o ie in«csineerd en
den verzoekt hij het beeld, dus den boozen
geest, om niet meer vertoornd te wezen en de
ziel aan den zieke terug te geven. En de zieke
belooft dan plechtig, dat hij den geest nooit meer
zal belcodigcn. Nu verandert de priester de and- rc
houten beelden in menschen en biedt die don
geest aan als plaatsvervangers voor den zieke.
N u is er nog een belangrijk werk te doen.
De ziel moet teruggehaald worden, want de gees
ten geven niet zoo gemakkelijk zieien af. Een klein
houten bootje met een brandend kaarsje erin
wordt aan <2e deur gehangen. De priester s iugert
het boolje zacht heen en weer en dreunt voort
durend zijn li>ovcr.'orinules op. Het eerste insect,
motief draaide den hoek om, en eventjes later
stond de tram stil.
Veertien flinke jongens, allemaal zoowat een
hoofd grooter dan Willem en Henk, sprongen
uit een coupé.
Hallo, hallo!" riep Wim, die dadelijk zijn
vroegoro makkers herkc"nde, „hallo. André,
Alex, hoe gaat het? Ha, daar heb je Breevoort
ook en Chris Frey; ha, die Chris! Hoe gaat net
met jullie?"
De oude vrienden gaven elkaar-de band.
Willem, Henk er Jan stonden een beetje
achteraf. „Moeten we tegen die jongens spe
len? Ze zijn veel grooter dan wij", fluisterde
Henk. Maar Willem had geen tijd om wat fa-
rug te zeggen, want Wim Gerritse zei: „En dit
zijn de bestuursleden van onze club V.W., Henk
Nieuwenhuijzen en Willem van Rijn!"
„Heel aangenaam kennis ite maken", zei een
jongen, die André van der Linden bleek te hee-
ten. en die zoowaar een lange broek droeg En
toch was hij pas 13 jaar. zooals later bleek.
Willem en Henk hadden wel een beetje te
gen de kennismaking opgezien, maAr *t viel
hun geducht mee. De B.M.T.-spelers waren
vroolijke gezellige jongens, volstrekt niet
trotsch of blufferig, zooals Henk gevreesd had.
Ze waren flink en groot, en *t zon een ha-de
dobber wezen, om zelfs maar gelijk tegen ze te
spelen, ..Als we maar niet al te erg verliezen."
dacht Henk.
Wordt vervolgd.
düf </p> het kaarsje komt afvliegen, stelt de gezocht o
ziel voor. De priester grijpt net beestje en stopt
het in een flesenjè met olie.
Maar nu is hel meeste werk:dan ook verricht. De
olie en liet insect worden op iiet hoofd van
den patiënt gesmeerd om zoo de ziel in hot
lichaam terug te voeren. I>e priester roert ten
sluit»: mét zijn looverfiujl in de olie. Blijft de
olie bij het terugtrekken van de fluit eraan han
gen, dan zal dc zieke genezen, maar druipt het
er af, dan moet hij sterven.
is de mjempo-teremonio afgeloopen, dan mag
gedurende drie dy^en geen enkele vreemdeling
het huis betreden, ten teeken waarvan men |fen
bundei njrongbiaderen aan den buitenkant vdn
do deur bindt. M.
EEN OMWENTELING IN DE SPOORWEG-
EXPLOITATIE?
Reeds sinds eenigen tijd wordt in Frankrijk
met succes een uitvinding toegepast, die het
mogelijk maakt om postzakken uit en in een
trein te laden, zonder dat deze genoodzaakt is
daarvoor te stoppen.
Hot spreekt haast van zelf, dat ,wat mogelijk
is gebleken, met postzakken den een of ande
ren dag zou geprobeerd worden met reizigers.
Allqpn het systeem moest herzien worden, daar
do vrij ruwe wijze waarop postzakken, behan
deld worden, niet toe te passen zcu zijn op het
sublielo menschelijke lichaam.
Het is thans der. Franschen civiel-ingenieur
Pros^or Ilanrez gelukt een constructie te ont
werpen, die het mogelijk maakt reizigers „aan
te haken" aan een in volle vaart zijnden snel
trein, zonder dat ze er veel van nierken.
De heer Labroue geeft in ,JLa Science et la
Vie", zoo meldt de Tel., een interessante be
schrijving van de wijze waarop Hanrez zich de
manoeuvre gedacht heeft.
Hij begint met er op te wijzen, dat de perso
nentreinen, dio aan idere halte moeten stop
pen, voor iedereen een gruwel zijn; zoowel
vóór de spoorwegmaatschappijen die er een
dure exploitatie aan hebben, als voor de reizi
gers die genoodzaakt zijn om uren lang te
„boemelen" alvorens een klein© plaats te kun
nen bereiken.
Om nu niet meer aan ieder klein station met
gering verkeer behoeven te stoppen en toch
reizigers daar te kunnen laten in- en uitstap
pen, dacht Hanrez zich het volgende:
Een wagon, voorzien van een inrichting om
zonder schok to kunnen aanhaken aan een
sneltrein, en. waarin de reizigers plaats nemen
wordt op een zijspoor naast het spoor waar
over de sneltrein komt opgesteld. Dit zij
spoor wordt door middel van een wissel in ver-l
binding gebracht met het hoofdspoor.
Om aanhaking zonder schok te verwezenlij-;
- ken, ging Hanrez van het feit uit dat een snel
trein met een vaart van 60 K.M. per uur binnen
100 M. tot stilstand kan gebracht worden zon
der schok. Omgekeerd kan dus ook een stil
staande wagon op een traject van 100 M. een
snelheid verkrijger, van 60 K.M. per uur, zon
der dat het aanleiding behoeft te geven tot
rukken. Een voor de hand liggende oplossing
zou zijn om de aanhaakinrichting van een veer
te voorzien, die minstens 100 M. kon gerekt
worden.
Zulk een costructie was technisch niet te
verwezenlijken. Hanrez bereikt echter hetzelf-
do resultaat met een ander mechanisme: Een
trommel is aangebracht onder do „wachtwa
gon." Om deze trommel is een kabel gewonden,
die aan het einde van een ring voorzien is om
te kunnen aanhaken. Wordt de ring gegrepen
door een haak, die bevestigd is aan den laat-
sten wagon van den voorbijsnellenden trein
dan zal de kabel afgerold worden. Hierdoor
gaat de trommel draaien en via een zeer groo
te overbrer-ging worden dan een stel krachtige
veeren langzaam in elkaar gedrukt. De wagon
zet zich kalm in beweging, doch de steeds ,oe-
nemende spanning der veeren zal de vaart
doer. vermeerderen. Zijn de voeren op hun
uiterste gespannen, dan heeft de wagon dezelf
de snelheid bereikt als de trein; de kabel is nu
over 100 M. afgerold en de wagon rijdt dus
over dien afstand achter den trein. Een kleine
motor en de kracht der gespannen veeren
zorgen nu. dat de wagon iets harder gaat
rijden dan de trein, met het gevolg dat hij
sr.oedig zal aansluiten. De reizers van den
wachtwagon kunnen nu plaats nemep in den
trein, terwijl de reizigers voor het eerstvol
gende station in den wachtwagen overstappen.
De geheele aanhaakmanoeuvre verloopt over
een afstand van nog geen 100 meter. Het
afhaken van den wachtwagen aan het vol
gende station levert natuurlijk gen moeilijk
heden op; wordt deze aan het begin van het
station afgehaakt dan kan aan het einde van
het station de volgende wachtwagon warden
meegenomen.
Men vreesde aanvankelijk, dat daar bij het
aanhaken, trein en wagon naast elkaar c.p
verschillend spoor staan, de wagon zou kun
nen omkantelen door scheef trek ken. Bij proef
nemingen is ondertusschen gebleken, dat hier
absoluut geen gevaar voor bestaat, wat ook
wel te begrijpen is, daar de wagon aanvan
kelijk slechts een kleine kracht ondervindt en
geringe vaart heeft. Wanneer de trekkracht
en do vaart grooter worden is de wagon door
den wissel heen reeds recht achter den trein
gekomen, waardoor alle gevaar geweken is.
In het haast ondenkbare geval, dat het een
voudige mechanisme zou weigeren, heeft men
voorzien door het aanbrengen van een veilig
heidstoestel, dat de verbinding van wagon en
trein verbreekt bij een te bruusk aantrekken
door den trein.
Reeds hebben verschillende Fransche spoor
wegmaatschappijen de toepassing der uitvin
ding van ingenieur Prosper Hanrez in studie
genomen en het is te voorzien, dat het volle
dige siagen der proefnemingen een -algeheele
revolutie op het gebied der exploitatie vaD
spoorwegen zal teweeg, brengen.
„Wel wat zou u doen in zulk een geval?"
vroeg de professor aan een der studenten.
En de student antwoordde: „In zulk geval
zóu ik ook hinken, professor".
EEN PROFESSOR.
Prof. Meijer heeft zijn lijfarts opgezocht, die
hem na een grondig onderzoek zegt:
„Professor voor alles moet u zonnebaden ne
men."
„Zonnebaden," vroeg de professor, „warme of
koude"?
WARE WOORDEN.
*t Is vaak een stap „vooruit" als men op iets'
terugkomt.
Men meent soms dat gezag bestaat in het
zoo strak mogelijk houden der teugels; hier
door knot men echter de vrije ontwikkeling.
Er zijn menschen, die anderen eerst hun
slechte, dan^ hun goede daden vergeven. j
Het karakter, dat de menschen 'toonen, is 6
dikwijls slechts dat, 't welk zij wenschen te be
zitten. 11
Er zijn nooit te veel bloemen in de wereld en 16
geen enkel vriendelijk woord te veel is nog ooit
gesprokep. 21
Alles betreffende deze rubriek te zenden aan
C. Amels Wz, WInkeL
Oplossing
PROBLEEM No. 28.
Wit: 23—19 29-23 49 46 46 14 35 4, wint
Oplossing
PROBLEEM No. 27.
Wit: 22—17 38—32 21—17 30-24 44 33 31—27
26 10 25 1, wint.
PROBLEEM No. 30.
Auteur A. RenoolJ, Hoogwoud,
ZWART.
KLEINE BIJZONDERHEDEN.
Te Parijs sterven dagelijks fien h elf menschen
aan kanker.
Te Londen rassecren op de drukste uren van
>n da
Nelson-kolom.
den dag gemiudeld 640 omnibussen per uur de
kofc
JEen Amcrikaansche typiste heeft het weten
klaar te snelcn in één uur 29.000 letters te
tikken of bijna 500 per minuut.
In 1922 was te Berlijn het gemiddeld aantal
inbraken per dag 150, en in 1900 slechts 2.
In de Vereenigde Staten ziin 14 millioen tele
foontoestellen in gebruik of 13 per 100 inwoners.
In Finland bezitten de vrouwen reeds sedert het
jaar 1907 het stemrecht.
In den wereldoorlog maakte -men gebruik van
zwarte valschermen om in den nacht uit vlieg
machines snionnen neer te laten achter de vij
andelijke linies.
Men gebruikt tegenwoordig murstof-acetylcen-
snijbranuers, waarmede men zelfs in diep water
irzerconstrueties kan snijden, zonc^r dat het water
de vlam kan blusschen.
In Duitschland zijn niet minder dan 150.film
maatschappijen.
De tong van een giraffe heeft een gemiddelde
lengte van ongeveer 60 centimeter. M.
POLITIEONDERZOEK.
Politie-agent: Toen u dien zelfmoordenaar
uit hot water hadt gehaald.... wat deed hij
toen?"
Redder: ,JZoodra ik mij omgedraaid had,
hinc hij zich op aan een boom."
Politie-agent: „Maar waarom hebt u hem
niet losgesneden?"
Redder: „Ik dacht dat hij zichzelf te drogen
hing."
EEN LEEPERD»
Een medisch professor gaf college en toonde
een patiënt, die hinkte, omdat zijn eene been
langer was dan het andere.
WIT.
Stand Zwart, 9 schijven, op: 5 7 8 3 17 26
25 29 36.
Sland Wit: 18 23 32 34 37 38 39 44.
Een Hoogstaand probleem met weinig schij.
ven en mooie meerslag.
PROBLEEM No. 31
Auteur A. O. W. Wijde nes.
ZWART.
W'
np
m
m
A
IK
fw
H
m
Ut
WIT.
Stand Zwart, 7 schijven, op: 6 8 9 19 23 24
29 en dam op
Stand Wit, 8 schijven, op: 11 16 17 22 27
32 42 45., dam op 31.
Goede oplossingen ontvangen van L. Schulte-
tomaker, Wognum, J. Sterk, Hoogwoud, P. de
Groot, Warmcnhuizen, A. Wit en J. Ham, Lut
jewinkel.
Wit speelt en winit geldt voor ieder probleem
Oplossingen steeds binnen 8 dagen.