AlOllO NiElWS- BATO RIJWIELEN Woensdag 18 Juli 1923. 66ste Jaargang. No. 7265. Uitgevers i N.V, v.h. TRAPMAN Co., Scliagea Abonnementsgelden. vóór 1 AUGUSTUS si s. Tsjecho Slowakije. Agent voor Schagen: G. ANNEVELDT. Uit en Voor de Pers. SCHA Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver- tentiën nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst. Prijs per 3 maanden f 1.65. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN- TlëN van 1 tot 5 regels f 1.10, iedere regel meer 20 cent (bewijsno. POSTREKENING No. 23330. INT. TELEF. no. 20 I inbegrepen). Qroote letters worden naar plaatsruimte berekend. Aan onze lezers buiten Schagen doen wij het var. zoek het abonnementsgeld der Schager Courant over het tweede kwartaal 1923, ten bedrage van f 1.65 (voor courant met Zondagsblad 12.38), aan ons Bureau te betalen, ói over te maken per postwissel of over te laiten schrijven op onze post rekening No. 23330. De laatste manier van vereffening raden wij1 ten zeerste aan, daar dit slechts 5 cents kost; formu lieren zijn aan alle postkantoren een halven cent verkrijgbaar. Per postwissel daarentegen zijn de kosten 10.10. Na genoemden datum wordt beschikt met 10.14 verhooging. Toezending is dus voordeeligl Voor alle abonné's die gewoon zijn het couranten- geld aan onze Agen'en (de plaatselijke kantoorhou ders) te betalen* geldt dit verzoek niet Zij, die bij ons op De Prins, Het Nieuwe Modeblad Gracieuse, of Kinderkleeding enz. zijn geabonneerd, kunnen eveneens het daarvoor verschuldigde abon nementsgeld 2e kwartaal 1923 op dezelfde wijze toe zenden. Voor De Prins is het bedrag f 2.33 Voor Het Nieuwe Modeblad f 1.75 Voor Gracieuse 12.15 Voor Kinderkleeding 10.95 Voor Panorama 12.50 Voor Het Leven 12.50 DE ADMINISTRATIE. Borovsko, Sobota 7, Cervenec 1923. Deze keer zal ik een beschrijving geven van de boer derij waarop ik geplaatst ben. Stel u voor een heuvel en bergachtig lana, waar g^en H.A. vlak land is te bekennen, waar alle toppen der heuvels en bergen en hun steile kanten bezet zijn met bosch, meestal sparren van.Te spectabele lengte, waar men dus in de meeste gevallen niet verder dan eenige honderden meters kan zien. In dat land dan bevindt zich Borovsko, een klein, heel erg afgelegen dorp, dat nog een ruim half uur ligt van de halte van den spoorweg, al heeft die halte ook den naam van het dorp. Borovsko munt uit door zijn verspreiden bouw, de huizen staan zoowat allen een gezichtlengte (dat is hier zooveel niet) van elkaar, en slechte wegen. Trouwens, goede wegen heb ik in dit geheele land niet ontmoet. Op heer Borovko is geen fiets, noch iemand die de kunst van fietsrijder» verstaat mijzelf natuurlijk uitgezonderd. En dit komt niet dooi achterlijkheid, maar door den niet te beschrijven toe stand der wegen. Wegen zijn hier genoeg en voeren naar alle zijden, maar als ze hier naar de kerk rijden met de brik, moeten er twee behoorlijke paarden voör, die dan eens buitenmatig zwaar trekken en even daarna worden de remmen aangezet dat de wielen haast schui ven. Ik ben hier nu vier dagen, maar heb nog geen auto, motor of fiets gezien, o"schoon we gisteren per rijtuig naar Dolni Kra.ovice, een goed uur weg, zij'n geweest. Om de wegen hier te verharden is geen kunst, er gaat een man met een houweel1 aan den kant staain te basalt- hakken en een ander gooit de stukken er over. Wand overal zitten de basa.trotsen aan de bovenlaag van den grond toe. Hier en daar steken blokken van een paar vierkante meter boven den beganen grond uit. Maar nu gooien ze die basalt zoo grof mogelijk óver den weg; de grootte der stukken varieert van een Zwit- sersch tot een Edammer kaasje. De cevo'gen laten zich denken. Daarbij komt nog, dat bij veel regen in de dalen overal bergs'.roomp es over de wegen schieten. Maar laat ik eerst even beschrijven, waar op de kaart Borovsko moet liggen. Het wordt omring 1 door de dorpen Dolni, Kra.ovice, Homi, Bezdekov, Vseborice, Radicovice, Cejlice, Hrddek. Hu'ice, Sedmipanij, Sed- lice en Beraiice. Borovsko ligt bij de rivier Zelivka, een zijtak van de Sazava, die weer een z'jtak is van de Elbe, en ter nadere aanduiding kan ik zeggen, dat het 3 graden zuide ijker en 10 graden oostelijker 1 gt dan schagen en mins lens 500 meter boven zeevlak, den waterspiegelt der zee. En nu over de boerderij. Deze beslaat uit een g^ool huis met Ynuren van 80 c.M. tot 1 M. 30 c.M. dik Laat ik eerst even zeggen, dat dat hier overal zoo is. De gewone varkenshokken hebben muren van 50 tot 100 c.M. Dat komt omdat dc grond hier uit zware leem bestaat. De heer Resl heeft dan ook een eigen steenbakkerij, om de gebouwen te onderhouden. De woning is 2 hoog met een zolder en a les is van steen gebouwd, de binnenmuren zijn de minste. 83 c.M. dik. ue .beschrijving der vertrekken zal ik u besparen, alies is gezellig irgerieht. Nu de andere gebouwen. De koestallen met de daaraan gebouwde graanschuur dié acht vierkanten groot is. Stallen mogen het eigenlijk niet heeten, daar er .geen verhooging voor is g -maakt. Men denke zich de markt plaats te Schagen met een wat diepere goot, geen groep, dan heeft men een vrijwel juist beeld der stallen. Alles natuurlijk even zwaar gebouwd. Dan de varkenshok- i n' behoeven geen nadere beschrijving, dan de paarden stallen met ginzenhokken en bergplaatsen, dan de berg plaats voot de machines, alles heele gebouwen nog een P®3r 1". den berg gebouwde hokken, die dienen om zaken die bevriezen kunnen, te beweren, en ten slotte de steenbakkerij, bestaande uit oven en bekapping De arbeiderswoningen kan ik niet beschrijven, daar ik er nog maar een gezien heb. Voorts heb ik bij m'jn rondgang gïteld: veri n boerenwagens, dienende voo vervoer van hooi en graan, mest, boomen en steen, 1 ploegen, houten en ijzeren, w.o. 2 driescharige, woelers, zware instrumenten, 13 ijzeren eggen a len me korte tanden, een 7- en eèn 9-tands cultivator, een wentel, 2 wagens voor naar stad te rijden, typischi modellen, wier beschrijving te veel inkt zou kosten, ee, ïerwagen, een locomobie', waarbij nog een dorschma chine moet zijn, we.ke ik echter nog niet gezien heb. een hakselmachine^ met 2 paards rosmolen, een maai- machine, een hooischudder, 2 harkmachines, 2 bestel graanmaaiers een zaaimachine, een centrifuge, een aard- appelrooimachine, een aardappelzeef en gedeeltelijk sor- teermachine, een wied- en aanaardmachine, nog een be tonnen landrol en een arreslede. En nu de veestapel, bestaande uit 6 beste paarden, 32 stuks roodbont hoornvee, waarvan 10 trekossen, één 1-jarige stier, een twee- en een driejarige stier, éénigé varkens waaronder een raszuivere Biricshire, anders meest Deutsch Edelschwein, voorts ganzen, kippen, een den, konijnen en eenige kasten bijen. Scnapen heb ik in gansch Borovsko en Kralovice niet gezien. Waar schijnlijk wel, omdat hier absoluut geen landscheiding bestaat, geen hekken oï draad en natuurlijk geen slooten. Nu nog een beschrijving van .het land dat bij' de boerderij behoort. Zooals ik al heb opgemerkt, bestaat de grond uit zware leem en steen en basaltrots. Wat maar eenigszins er vóór in aanmerking komt, is voor bouwland in gebruik. Ik verbaas mij êr dikwijls over, hoe het mogelijk is om hellingen, waar nu graangewassen op staan, te bewerken. Wat door drassigheid of ver keerde ligging niet bebouwd kan worden, is hooiland, welland is hier niet en wat tenslotte ongeschikt is voor bouw- of hooiland, is beplant of begroeid met dennen bosch. Woest land; d.w.z. land aat absoluut nieis opbrengt, heb ik hier niet gezien. Op 20 meter van 'het woonhuis begint een dennen- bosch dat vlak gemeten 80 meter verder eindigt, 't is echter ongeveer 180 meter breed, hoe lang kan ik niet berekenen, het loopt 'langs den geheelen heuvel, die ongeveer 170 M. hoog is en hier en daar loodrecht om hoog gaat, zelfs zijn er plaatsen waar de basaltblokken voorover de bergpaden (die meest al'lle zigzag Ióopen) hangen en elk ocgenbllk dreigen naar beneden te storten, hetgeen natuurlijk niet gebeurt, daar ze misschien a. eeuwen daar hebben gestaan. De bezitting van den heer Resl is 105 H.A. en 1'g' aan beide zijden van de Zelivka. Precjes bij het begin en bij het einde van zijn grond zijn waterval en, de eerste met een val van ruim een meter, de andere één meter tachtig. Beiden maken een donderend g raas zoodat wie in de bosschen verdwaalt, maar op 't ge.uia afgaat. Bij warm weer hangt er boven de waterval en een blauwige waas, wat met zijn begrenzing van hcoge dennen een prachtig schouwspel' op.evert. Trouwens, natuurschoon is hier genoeg en het kunstmatige ont breekt, daarom jammer genoeg ook de goede kunstwegen. Zooals ik reeds opmerkt is het grasland hier alleen als hooiland in gebruik, weiland is hier bij' gebrék aan Keering niet. Twee keer per jaar gaat een escadroA maaiers met hun kleine zeisen het land op om het gras af te maaien, daarna volgen een reeks vrouwen en meisjes die het gras keeren en hooi geworden zijnde bij elkaar werken. Door de ligging van het grasland kan men hier namelijk geen hooibouwmachines ge bruiken. En nu de beschrijving van het bouwland, de levens ader der landbevolking. Het grootste gedeelte van deze boerderij' is bouwland, waarvan 15 H.A. met aardappe len, 15 H.A. met rogge, ong. 10 H.A. klaver, voorts veel haver, gerst en paardeboonen en wat vlas, meer soorten heb ik nog niet gezien, maar kunnen er wel1 zij'n, daar hier in den omtrek nog maanzaad, bieten en tarwe verbouwd wordt. D© aardappelen worden wijd gezaaid en hoog aangeaard met de wied- en aanaardmachine, om ze machinaal te kunnen rooien. Hoe dat in dezen zwaren grond gaat. ben ik' benieuwd naar en zaï te zijner tijd wel blijken. De stand der aardappelen is vrij goed, wat soorten ze hier verbouwen kan ik niot precies meedeélen, maar onder de verschillende soorten meen ik ook de zoogenaamde Saksemers 06 Pruisische rooden, die in Holland vrijwel uit den tijd zijn, te hebben opgemerkt. De rogge wordt, naar ik meen, met de hand gezaaid, dat kan ik echter niet precies on derkennen, daar, als ze hier machinaal zaaien, de ijdte ongeveer 10 15 c.M. is. De stand is vrij1 Gerst en haver worden ïn'achiriaal gezaaid, gerst fs tweerijig en staat goed, de haver slecht. De klaver is hier altijd eenjarig gewas, ze wordt in havertgezaaid en een jaar gemaaid. Hoefddoel van den klaverbouw is zeker wel vruchtwisseling en landverbetering. De stand is matig, ze wordt bovendien zeer hoog afgemaaid, zoo dat de opbrengst der eerste snede, die nu op ruiters qj schensen staat, niet groot is. De hooibouwmachines worden voor den klaverhooibouw gebruikt, aangezien er daar mee gewerkt kan worden. De boonen worden ook aangeaard, dit is in dezen grond de gemakkelijkste manier om van onkruid vrij te blijven. De stand is best. Het vlas is blauwbloemig en staat best, alleen 'lijkt me de soort wat kort toe. De grond is hier van nature vruchtbaar, vandaar dat er ook geen plekje onbegroeid is, zelfs op de basaltheuveds groeien dennen in de spleten, a'nders zouden ze ook .VAN R IJ S W IJ K'S Schoenhandel Schoenmakerij. „HEVEA" Bnbber Zolen en Volhakken merk ECONOMIE. vlas kunnen verbouwen- Of het vlas hier op de ouerueiij bewerkt wordt, kan ik nog niet zeggen, maar dat zaf wel blijken. Tenslotte zij; nog opgemerkt, dat de gewassen vrijwel' onkruidvrij zijn, iets wat voor een dergelijk bedrijf als dit wel een heele prestatie is. Het bouwland is zonder voren, waarschijnlijk worden die voorjaars dicht gewerkt. Voor afwatering zijn ze hier ook niet noodig, want hier geldt de stelregel: t loopt wel waar het 't laagst is. Zooals gezegd, zij'n hier 6 beste paarden. Ze worden drie maal per dag gevoederd, welk voer bestaat uit klaver en stroo aoor elkaar gehaKseld. Maar een matig deel stroo, om maagstoornis te voorkomen, 's Mórgens vróeg zijn ae karrenvoerders al aan 't voeren; dan rossen, dan schuieren- en tenslotte met een doek navegen. Van de huidverpdeging wordt hier veel werk gemaakt, wat ook wel mag met het oog op de vele schadelijke insecten die hier zijn. De paarden staan hier altijd op stal, 's zomers en winters, ten eerst omdat er geen omheining om het land is en ten tweede omdat de dieren verlegen zijn van de vele horzels, wespen en wilde bijen. Tegenwoordig loopen de.dieren voor de hooiwagens maar in 't lana is t om medelijden mee te krijgen, ze kunnen geen oogenblik rustig staan. Een eigenaardig verschijnsel is, dat de ossen daar weinig llast van ondervinden. Bo- dien zijn de paarden hier niet te benijden, omdat er door de ligging der landerijen soms enorm veel krachtsinspan ning van hen geëischt wordt. Om een voorbeeld te noe men, diene het volgende: Het hooiland dat hier bij1 de boerderij behoort, ligt over de vlakte gemeten honderd meter van den hof. Maar de hoff ligt in de heuvels,. K g lang niet de hoogste van Borovsko, en het grasland aan den overkant van de Zelivka, langs den over dier rivier. Het verschil in hoogte is ongeveer 160 meter. Daar men er rechtstreeks absoluut niet kan komen, heeft men een omweg gemaakt door dit heuvelland, met bet gevolg, dat het neen én het terugrijden, alleen het rijden, niet het laden, ruim anderhalf uur duurt. Van het hooiland af moeten de wagens eerst door de rivier. Daarvoor hebben ze die vlak beneden den eersten en kleinsten waterval verbreed om den stroom ie verzwak ken en daamav steenen ingegooid zoodat bij daar ter plaatse klein een meter diep is. Dan gaat het de bosschen in en de heuvels door en over, waarbij1 de weg soms haast evenveel stijgt als hü lang zou zijn. Wij Hol landers, aan ons vlakïe land gewend, kunnen onl niet "voorstellen welk een moeilijkheden het vervoer hier medebrengt. Toen ik van huis ging, dacht ik, dat ik ale werk met paarden haast kon, maar nu ik de karrenvoerders hier in actie gezien heb, ben ik van mijd meenitng terug gekomen. Die menschen zijd halve centauren; weten jyio mcuOUICU l/JJIJ. Uöivc v.cmauivu, r»vi paarden en wagens en remmen precies te volgen bijna nooit gebeurt er een ongeluk. Natuurlijk zijn 'de wagens van een heel ander model dan onze boeren wagens. Die zouden hier onbruikbaar zij'n; men liep de kans er leeg mee om te vallen. Want bij' ae onge- zyti weg wagens die ze hier voor hooirijden gebruiken, zijn meer dan de helft langer dan onze boerenwagens en zonder hooiraam. De beun is een los liggende 'lajige plank, die ver achteruit steekt, hier staat tevens iemand op te ponderen, terwijl twee anderen beneden staan. De ladders bestaan uit twee sparren die ongeveer 80 c.M. van elkaar af staan en orderling verbonden zij'n door vele latten dus open. Onder rusten ze op de slachter- delen en boven ae wielen zijn ze aan ae einden dei assen mei zware steunen verbonden. Doordat de wagens dus de totale aslengte tot steun hebben en smal geladen .Worden is het mogelijk het hooi bij huis te krijgen. De ponder is 'n geweldig lange en zware spar, ponder- pLokken bestaan nier niet, van voren een zware ketting voor voorband, van achter toiAv. Het hoofdbestanddeel der wagens zijn de remmen, zonder die zijn ze onbruik baar. Daar er altijd gereden wordt met twee paarden zijn ze voorzien van een vasten langstok. De paarden loopen altijd op scherp, geen gewone punten, maar drevelmodek van ongeveer drie centimeter lang. Ze trekken altijd in garee'.tuigen, die zorgvuldig worden onderhouden en practiseher model1 hebben dan de lompe Hollandsche leidsels en strengen; is leer. Voor dezen keer weer genoeg. Een volgenden keóf iets over bet hoornvee, waar juist nogal heel wat over te zeggen is. EEN MIDDEL OM SNE L FRISCH TE WORDEN. In d© Fransche Oostelijke départementen is bet 't warmst van heel Europa. Men heeft er echter een uitnemend middel tegen de hitte: een vliegtochtje boven Zwitserland, eventueel met een nood-landing op den Mont-Blanc. De vorige week waren meer dan 50 vliegmachines voor de organisatie van dergelijke tochtjes ter beschikking gesteld- En de kosten waren niet hooger dan een spoorkaartje eerste klasse Parijs—Genève. H Een ondernemend Parijzenaar denkt er zelfs over, speciale Pcoude-vliegmachines te laten bouwen voor een geregelden hitte-dienst Parije—Orleans^-Zwitserland en terug. Doch medici achten de afkoe ling te groot, en meenen tegen dei gelijke onderneming te moeten waarschuwen. Hierboven de landing van een vliegmachine op aen Mont-Blanc, P.S. De „rare" Woorden, waarmee deze brief begon, zijn niets anders dan de Tsjechische datum 7/7/23. |J Terwijl ik begon te schrijven, stond de thermometer op 35 gr. Celsius, maar nu is het iets koeler. Hot weer is bier anders buitengewoon. JAN LONT Pz. De Rocbtscbe coalitie ln gevaar? Onder den titel „Het schrift aan den wand", wijdt de Standaard" een hoofdartikel aan de jongste verkie zingen voor Gedeputeerde Staten in de onderscheidene provincie». De dingen, die hier en daar geschied zijn, schrijft het blad. zijn misschien als incidenten te be schouwen en rijn dan van voorbijgaande beteekenis, maar het is ook mogelijk, dat er dieper beteekenis aan moet worden toegekend. Daarop vervolgt „de Stand aard" We doelen op de beëindigde saamwerking van de drie groepen der rechterzijde, die te constateeren viél in Noora-Holland en in Friesland. Van die beide provinciën kan men zeggen, dat de rechterzijde er feitelijk "heeft opgehouden te bestaan. Er zijn daar voortaan alleen maar R.-Katholieken, Anti- Revolutionnairen en Christelijk-Historischen. Althans zoo schijnt het ons bij den eersten oogop slag toe. 2 Ook hebben wij, al/ het moet, er fleen bezwaar tegen dien toestand te aanvaarden. Uitgelokt hebben wij net niet. In Noord-Hollland waren net de R. K. en in Friesland de C.-H., die de breuke sloegen. In de eerste provincie deden de Roomschen met de socialisten saam om' een A.-R. te weren, in Friesland weigerden de C.-H. er toe mee te Werken, dat de Roomschen een zetel' kregen. Natuurlijk blijft het tot deze twee op den duur niél beperkt* Wanneer eenmaal' fle eerste scheur zich ver toont, ls de afbrokkeling slechts een kwestie van tijd. Die intrede der evenredige vertegenwoordiging in ons politieke leven is aan de veranderde politieke toestan den niet vreemd. De evenredigheid was de dood voor de coalitie en de erfgename dier coalitie was een stumperige bleeknéus Aanvankelijk werkten de oude tradities uit den coalitie- tijd nog door, maar toen die beconnent e verzwakken ook af door het verdwijnen aer oudere leden ging het snel bergaf. Noord-Holland en Friesland in 1923 zajn het meric- teeken aan den Wand. Het beeft niet veel' nut om na te gaan bij! wie van de drie partijen de hoofdschuld ligt. Er zal wel niemand zonder schuld rijn, al meenen we, dat de grootste schuld zeker niet bij' ons ligt. De Anti-revolutionnairen rijn van ouds warme voor standers geweest van de saamwerking der drie partijen. Ze zijn van oordeel, dat ze ook nu nog noodig is, wijl anders de vormiDg "bener parlementaire regeering in gevaar komt. Wij achten het behoud eener zoodanige regeering van zooveel gewicht, dat 'we bereid waren en nog rijn om over heel veel heen te stappen; om tot het uitersfe te gaan. De gretigheid van een deel der Roomseh Katholieken zal' het echter, zoo vrcczen we, steeds moeilijker maken deze gedragslijn te blijven volgen. Boven den Moerdijk hebben A.-R. en C.-H. saam uitgebracht bijna 700.000 stemmen. Ze hebben saam 18 Gedeputeerden, of 1 op ongeveer elke 40.000 stemmen. De Roomscnen hebben er 15 bij1, ongeveer 450.000 stemmen: derhalve op elke 30.000 stemmen één Gede puteerde. 't Was dus niet noodig geweest om in Noord-Holland de saamwerking te verbreken teneinde de wmsi van één zetel te kunnen boeken. Wij bedoelen: niet noodig met het oog op den afgod der stembusde evenredig heid. Veeleer Zou men het omgekeerde kunnen bc- toogen. Dit wat Noord-Holland betreet. In Friesland staat de zaak eenigszins anders, al Is y het resultaat hetzelfde. Daar schenen de G.-H. bezwaar te hebben om op een R.' K. gedeputeerde te stem mén. Natuurlijk beteekent ook dit verbreking der saamwer- king. Zóó is het dan ook door de A.-R. in de provincie verstaan. Er is geen rechterzijde meer, dus zijn wij vrij. Deze dingen nu blijven geen uitzondering. De even redige vertegenwoordiging, die blijken zat de grootste politieke fout dezer eeuw te rijn, moet onvermijdelijk op den duur er toe leiden, dat de politieke horizon verengd wordt tot het kringetje van de eigen groep. Noord-Holland en Friesland gingen voor. De rest volgt onvermijdelijk. Vandaar, dat we spraken van het schrift aan den wand. Toch is het, als het op uiteengaan aan moet, niet' onverschillig hoe het gebeurt. Daar kan in de periode, die aan de scheiding voorafgaat, veel bedorven wor-B den "Qoor het kweeken van onnoodigc bitterheid. \Vijj| voor ons zouden althans een eer'ijke opzegging der saam werking verkiezen boven de Noord-Hollanasche en Friesche methoden. Zou, wat in dié beide provinciën geschied is, als puur! incident aangemerkt mogen worden, dan is het kwaad niet onherstelbaar. Maar indien wat wij vreezen ill het gebeurde als symptoom gezien moet worden, d uw is het einde der rechtsche samenwerking in het zicht# vuiuc uci rcvutsuiit; saiiiniwciKing in uei zicnuj Het liberale Handelsblad vestigt de aandacht op difl ^langrijke hoofdartikel van ,ft| c»ir,/iaora" zijne neschouwing als volgt „Aan een bitsen uitval van een door de overmatige hitte geprikkeld gemoed mogen we in dit geval niet denken. Het verleden van den politieken hoofaredacteui1 van het orgaan der anti-revolutionnaire partij wettigt de j veronderstelling, dat bij' ook bij een tropische hitte het hoofd koel' Weet tc houden. „Evenmin kunnen wij' gelooven, dat wij deze verkla ring hebben te beschouwen als een onwezenlijk drcige ment, waarbij de schrijver geen ander doel' beeft, aar aan rijn ajitithese-genooten de tanden eens tc later zien. Een ervaren houtvester speelt niet met vuur ir een bosch waarvan alle boomen hem even dierbaaj rijn, omdat ze allen stoelen op den gemeenschappelijke! wortel des geloofs.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1923 | | pagina 1