WRIGLEVS
WELT Inmaakglazen.
Firma Kramers van Rijswijk,
Genie! van iederen
STAR 5?
TOURÏNG
Hoornsche Automobiel
Maatschappij
Uit Vfl N N ELLE'S
ALLE BANKZAKEN.
Voor de INMAAK.
voor Püldsrbsmalingen.
N.V. Scholten 8; Pijper - Hoorn.
Eerste Langedijker Electrische IJsinrichting
Neem
na eiken-
Maaltijd
Speciaal adres voor levering van Roomijs
m
Oproeping.
Hotel „Duinzicht"
Callantsoog.
Muziek en Kal.
Wed.v. Tekelenburg-de Vries.
GEBROKEN
Schenkt
U MEER KOPJES
dan uit gewone thee;
Tn Vraagt Uwen /L
Winkelier
T. KOORDES,
Heerenkleeding
naar maat,
K. ACKEMA,
Rente yoot Jaar-deposito's Vfc °/o.
Spaargelden 4°jo.
Opzegging van bedragen lol 1000 - met 1 dag, tot
301)0.*- met 5 dagen, daarboven met 10 dagen
Ce rente gaat steeds In op den dag der storting.
Vraagt voor de Inmaak onze
Verder Cade Duplex glazen, steriliseerketcls en alle
OMHDEEILN, als ringen, vecren, enz.
Eenigst Importeur voor Noord-Holland
Agent voor Schagen en Omstreken
M. WISSEKERKE - - SCHAGEN.
Vakkundige inlichtingen en begrootingen gratis.
met de
Volledige CATALOGUS iranco op aanvraag.
Naamlooze Vennootschap
DEMMENDAAU STERN.
voor. maar ik bedoel het gemiddeld model, echter heb
ben ze alles van het type bergs'ee, namelijk gezond en
sterk, maar absoluut g~en aaïüeg voor vetaanzetting of
groeien en de melkproductie is ook veel te laag, maar
hierover straks meer. Te licht in de borst, de nbben
niet voldoende, men kan. het ze met één oogopslag aan
zien, dat het geen vleesch- en vetproducetnten zijn.
De horens zijn dun, maar heel lang en groeien in
allo mogelijke vormen. De koeien worden drie keer
per dag gemolken en ik vond in Tsjechische veeteeW-
Doeken aangegeven, een, gemiddeld gewicht van 530
Kg dit is voor het vee nier echter niet hooger elfen
500 Kg. en een melkgft van 2000 tot 2600 Kg. jaarlijks;
over het Hollandsch—Friesche
velgehalte niet vermei
Hetzelfde boek gaf
vee de volgende getallen: gem. gewicht 570 Kg., jaar-
lijksch 45(X> Kg. melk met 3.10. pet. vet Hieruit
kan men dus wel cenigszins het verschil overzien, daar
ik vermoed dat deze getallen vrij juist zijn. Ik heb ook
aan drie mensehen hier gevraagd wat het maximum
was dat een goede kalfkoe per (lag gaf en kreeg van
allen hetzelfde antwoord10 liter melk, dit is dus zeker
een vaste grens.
Nu zal ik een beschrijving geven, hoe het melken
hier gebeurt, en tevens van de perso cn eji voor
werpen, die er bij te pas komen. De vrouwen melkeln
hier. ik geloof niet dat er mannon zijn, die 'het geleerd
hebben. Tegen den Lijd van. melken komen ze opdagen,-
drie in getal, op bloote voeten; schoenetn en kousen-zijn
hier luxe artikelen en klompen onbekend, die heb ik
hier niet gezien. De melkemmers zijn voorwerpen van
blik met oen oor, zooals in Holland aam de houten
waschtobbes; dit is hier algemeen model voor emmers,
Die voor dagelijksch gebruik zijn alle yan hout en van
dun bven aangegeven vorm. De inhoud der melkemmers'
is orgeveer 6 liter, ze wegen misschien een. pond.
De melkstoeltjes zijn een flink stuk' p.ank', rustend op
4 poolen, omvallen dus uitgesloten; een spantouw wordt
niet gebruikt en daar tijdens het melken evengoed
wordt doorgevoerd, moeten de koeien wel trouw zijn.
Dan beg.nt het 'melken, niet zooals in Holland, eerst
de voor- en dan de achterspenon, neen, eerst dé rch-
ter- en dan de linkerspemen; echter van den rechtérkant
melken, dus niet Van twee zijden., zooals de lezer allicht
zou vermoeden. Daarbij wordt op gutenmanier gemol
ken. niet 'knijpoin, maar trekken.'' Het melken is hier
gewóón oen sluk comedie; toen ik het voor het eerst
zag gebeuren, keek ik mijn oogen uit. zooiets had ik
niet verwacht te zien. Tic kan deze methode echter niét
aanbevelen; dc Ilollandsche is eenige malen practischer.
Als er een koe gemolken is, wordt de opbren
gemeten en zorgvuldig genoteerd, zoodat de jaarlijkse
opnrergst gemakkelijk berekend kan worden.
Direct na het meiken wordt de melk gecentrifugeerd,
de ondermelk wordt voor een deel aan «huis verkocht,
voor d-e keuken gebruikt en de rest voor de varkens.
Zuivelfabrieken rijn hier niet, daar de veehouderij*
maar een onderdeel is; hoofdzaak is de landbouw.
De room wordt op de boerderij 'tot boter gekarnd en
hierbij heb ik "van dc melk alle bolangriiks gezegd^
Qver het jongvee valt niet veel uit te wijden. De tijd
waarop zo voor het eerst kalven, i3 al naar cmstainu
digheden, daar de kalfperiode hier niet als in Holland
in het voorjaar is, maar over het geheele
jaar verdeeld wordt, omdat de koeien toch op stal
blijven, is hier geen grens voor. Als hier een koe kalft
en hel kalf is goed on wel geboren, wordt het voor de
koe gelegd, die het drooglikt. Begint het goed en wél
te loopen, dan wordt het'opgesloten itn een hok achter
de koeien, nadat, het eerst gezoogd heeft. 3 Kéer p'èr
dag wordt het bij de koe gelaten, ongeveer eén uur
voor melktijd en zoogt zooveel het lust.
Bijna alles wat wordt geboren, wordt aangehouden,
nuchter wordt er geloof ik, zoowat geen kalf verkocht;
ze worden opgefokt voor gebruikskoe, stier of trekos.
Het tvpe der stieren is in overeenstemming mei dat der
koeien, daarover dus geen uitwijding. Ze hebben, géén
ring in den (neus, zelfs de driejaiige is van geen
bedwangmiddel voorzien. Ze hebben echter zware Két-
schotten.
Daar de heer Rcsl de eenJgste stierenhoudér is op
Borovsko, is er in deze brancue veel te doen, en juist
hierdoor krijg ik een eenigscins uitgebreid overzicht
van de koeien der omgiving, daar ze anders niet te
zien komen. Tweemaal heb ik een koe' gezien, dié niét
roodbont was, het waren armoedige en miskleurige
dieren. Van elke dekking wordt een, schriftelijk bewijs
afgegeven, volgens staatsmodel en behoudt de eige
naar van den stier ee;tt afschrift van elk bewijs.
De stierenhouderij is hier namelijk geheel wettélijk
'geregeld en de veehouderij in 't algemeen gédeélte.ijk.
Alléén zwartbont en roodbont vee mag ingevoerd en
'aangehouden worden, maar geen andere kleuren of
rassen, naar mij gezegd is.
Evengoed acht ik dezen maatregel uit den booze, want
het Tsjechische veeras behoeft dringend verbetéring
en of ons Hollandsch-bricsch vee in de omstandigheden
waaronder hier het bedrijf wordt uitgeoefend, voldoen
zal. waag ik te betwijfej^ii, daar de levenslange sta.tijd
en de tuberculose wel eens konden samengaan.
Hollandsch vee wordt anders vrij veel ingevoerd in
Tsiecho Slowakije, maar meer in de Noordelijke di
stricten boven Praag; ook daar wordt het echter onder
dezelfde omstandigheden gehouden als het vee hiér
en misschien dat net wel meevalt.
De. heer Resl heeft ook al ernstig geïnformeerd naar
prijs en bedrijfswaarde on zoo ons vee hier gedijt, zal
binnen eenige jaren deze boerderij ook Wel overgaan
tot de .zwartbonte veehouderij. Maar als geschkt vee
voor dü/e streek leek mij vooral het Groninger blaar-
kopvee, hot is iets sterker dan het HoLl.-Friesche, gééft
daarentegen minder melk, maar otnze hooge melk cijfers
worden hier toch niet bereikt. De kleur is echter niet
toegelaten, naar mij gezegd is, mag het wel ingevoerd
worden, maar moet binnen de zooveel uur worden
afgemaakt, dus alleen als slachtvee.
Nu nog een verhandeling over de ossen. Zooals
gezegdj zijn er 10 heel zwaro beesten, méést mét
geweldige horens, 8 worden er als trekdieren gebruikt,
twee zijn er uitgediend en die wordon thans gemest naar
Tiet heet. Laat ik die eerst even uitbeeldén. Hét zijn
zeldzame beesten. De grootste van de twee is op 't
schoft gemeten 1 M. 55 c.M. hoog en voorts alles naar
verhouding, pooten, kop en alles evön abnormaal' groot
on zwaar. De andere is niet veel kleiner.
lk vroeg aan den eenein stalknecht, hoe oud die tw'ee
waren en kreeg ten antwoord25 jaar. Ik wilde hot ntfiot
gelooven, maar de anderen bevestigden het en toén
neb ik ze in den bék gekeken, nu daar Was al menig tand
gesneuveld on daar hier geen hard voer wordt verstrekt,
en alles gebakseld, zal het toch wel waar kunnen zijn.
Die mestkuur ben ik anders benieuwd naar; ze worden
al een tijd goed gevoerd en werken niet. maar ik geloof
niet, dat er nog vet in zit. Wat zai dat inolsch vleesch
zijn: trekossenvleesch dat zijn vijf en twintig jarig be
staan heeft gevierd. Als ze verkocht worden, zullen ze
wel gewogen worden, want hier op de boerderij is e&n
ing bouwde weegbrug en zal ik het gewicht wel eens
melden.
De lezer zal misschien denken, dat hier veel trekvèé
wordt g -houden6 paarden en 8 ossen. Het is echter
niet veel, a's men bedenkt dat deze boerderij béstaat
uit 5 H.A. bosch, ong 10 H.A. grasland en 90 HA.
bouw-- en klaverland. Zelfs nu is het i/n den stillen tijd
en werken de paarden bijlna alle werkdagen en de
ossen voor een deel. Twee ossen zijin er npodig om
klaver van het land te halen en de rosmolen en haksel
machine in werking te brengen; de paarden loopen voor
de mestwagens en ae ossen voor de aanaardploegeo in de
aardappelen en in den hooitijd voor den hooiwagen.
Laten we nu de voor- en inadeelen bespreken van
de os als trekdier. Als eerste voordeel kan genoemd
worden, dat men 'bijna alle werklieden gebruiken kan
als g 'leiderseen os is een dier, dat niet zoo gemakkélijk
bedorven wordt als een Npaard bij slechte "behandeling;
ook gaan ze niet op hol, ongelukken gebeuren er met
de ossen niot gemakkelijk. Met het aanaarde^ der aard
appelen loopen ze nauwer datn de paarden; do aard
appelen worden hier op 60 c.M. wijdie gezaaid, on zelfs
nu. ze staan goed, doen de ossein geen schade aan do
Slanten. Laat ik hierbij even aatnmerken, dat ze bij
it werk een muilkorf van ijzerdraad voor hebben,
de zwermen schadelijke insecten, die hier veélvuldig
voorkomen.
De paarden waren bijna ontembaar voor de hooi
wagens; ik heb gezien, dat ze op hun rug lagem. aanf-
gespannen en wel, terwijl de ossen rustig stonaen te
hooi-eten. Als ze stilstaan moeten ze b.1, wat hebben
te vreten, daarom wordt er oen bo3je hooi voorgelegd en
idan staan ze rustig. Ze zitten vooral op de pooten vol
insecten van de kwaadaardigste soort, het bloed loopt
ze bij de pooten neer, en toch staain ze betrekkelijk stil.
Of het land al drassig is of ongelijk een os bnjpt er
anders waren ze niet van. hun plaats te krijgen> voordat
die plaats kaal gevreten was. Voor den hooiwagen, dein
schudder en de narkmachine, hebben ze weinig last van
v_/l uta 1U11U til vu w ui 0011 ua uiijp VI
kalm onder; ik heb ze nog nooit 'wild gezien. Daarbij
trekken ze evenveel als de paarden, de wagins worden
even zwaar belast en ik heb gezien, dat ze met dein tong
uit den bek liepen, maar voort ging het. De mest die
ze producceren is van meer waar dé dan de pearde)nmest,
ook dit is een belangrijke factor. Zo loopen op blik-
beslag, in do steden hier ziet men zo soms op ijzers inct
scherp er onder; blikbeslag is hier echter voldoende.
Het tuig is een sluk hout, boogvormig, dot hun op den
nek wordt gelegd, met twee dwarshouten op zij en otnder
(len nek hiet een kettinkje vast. Aan dc einden van
,het onderhout zijn dc zeelen, hier van zware ketting,
bevestigd. Zoo eenvoudig mogelijk dus.
Het sturen gebeurt door een touwtje, gewoon om do
horens vast, een lijn dus qn, zélfs voor de hooischudder
loopen ze vrii recht. Wordt er met twee ossen get
reden, er wordt evengoed één os aap een lijn gestuurd;
bij heel gevaarlijke plaatsen loopt de karrevoerder er
naast. Soms doen ze reizen vain uren ver met den
ossenwagen, met hout naar qn van de zagerij en met
graan naar het station. Vaarwater is hier (namelijk niet;
Je eenigste rivier hier, is onbevaarbaar en het naaste
station is eenige uren gaains midden in 't .land, geen
huis en geen wachthuisje te bekennen, niets dan eén
steenen paal met een Tsjechisch woord er op, dat halte
moet bcteekenen.
Laatst op een ochtend vertrokken omj 4 uur 6 paardejn
en 2 ossen jnet wagens en geleiders paar het "Station
met rogge; ze waren over den middag weer thuis.
Als nadeed der ossen zou kunnen worden genoemd,
dat er niet mee in draf gereden kan worden, dit is echter
niet zoo'n groot bezwaar, hier wordt alleen met den.
brik in draf gereden, met de boerenwagens nooit, ook
niet met de paarden er voor. Dit laat den toestand der
wegen niet toe. Over het algemeen gaat het vèrvoér
met de ossen, iets langzamer dun met do paarden, maar
gezien de vele voordooien, worden de ossen toch veel
gebruikt.
Hiermede weer afgeloopen. Ik 'heb dit schrijven eens
overgelezen, maar vind, dat het juist niet zeer salomföhig
is uitgevallen, 't is warempel alles koeien, slieren, ossen,
en inest. Ik meende er nog een beschouwing over de
klein-vee-afdeeling op te laten volgetn, maar kom tot
de ontdekking, dot ait artikel dan veel te lang wordt.
Dus dat tot later i
Wie te vorderen heeft van
verschuldigd is aan of borg
tochten bezit, geleekend door nu
wijlen den leer W. GO VERS Sr.,
gewoond-, hebbende aan deStröet,
gemecfë Sint Maarten en aldaar
overled'-n 4 Meij.l., wordt beleefd
verzocht daarvan opgave of be
taling te doé'ri vóór 1 Augustus
1923,"ten kantore van
Not. VRIJBURG te Zijpe.
Bij het bezoek der TURNFEES-
TEN a.s. Zondag den geheelen dag
Gelegenheid voor Ververschingen.
Ruim^, gelegenheid tof
Stalling voor Auto's.
Paarden en Fietsen.
Beleèfd aanbevelend,
KAUWGOM
en help Uw maag een
handje bij de sp^gver»
tering. Wrigley'® ia
tegelijkertijd lekker en
gezond en helpt het ge»
bit in goede conditie
honden.
j
Telefoon no. 83.
aan Danszalen, Kermissen, Concoursen en andere Feesten. Billijke
conditiën. Glaswerk beschikbaar.
Kleermaker, Hoep C 23, Schagen.
Noordocharwoude. Levert en maakt alle voorko-
mende
legen 'uilersl lage prijzen.
Stalen op aanvraag iranco.
Overal Ie ontbieden.
vh u
TANDTECHNIKER, ZAANDAM,
houdt spreekuur met ARTS,
DONDERDAGS van 8—4 uur.
Adres: den heer ROGGEVEEN,
caie t Oude Slot", Schagen.
^^Zenuwhoofdpijn,
|V kies-fand en aan-
gezichfspijn en 1
H koortscjevoel. JB
fbj'sper verzegeld JgS
doosje a öpoederj
4Sc*
Era DO os 12 poeders &ScK flH
MM Doos a25poeders
Krommenie, Alkmaar. Amsterdam, Broek op Langen-
dijk, Midden-Beemsfer, Schagen, Zaandam.
Het kantoor te Schagen is geopend op
werkdagen van 8l/2 tot 4 uur. Zaterdags
tot 1 uur.
13 KW1LITEIT - LAGE PRIJZEN.
WOHDEN TEN VOLLE OEGAKdlNDEERD.
Beleefd aanbevelend,
SCHAGEN.
De groolsle windmolor van ons land Is van DIT FADRIKAAT door ons
geplaatst in de SCHAGERWAARD.
De Star-Touring is een goede kome<
raad bij een zorgelooze vacanlie. De
Sporl-Touring is niet een vacanlie-
speelluig, maar is geconstrueerd voor
onbegrensd gebruik. Hel is een Star
mei de tradilioneele Slar-eigenschap-
penonfeilbare werking, kracht en
uithoudingsvermogen.
TELEF. 85
HOORN.
Verhuurlnrlchllng van Isle klas Automobielen
IcO'D zeer billijk larlel.
