Alietneen Ninis-
Aan onze Koningin.
B. H. Lenghaus, Winkel.
I
EERSTE BLAD.
Tsjecho Slowakije.
WEET U DAT
Zaterdag 22 September 1923.
s cTaTe li
66ste Jaargang. No. 7303.
courant.
J\
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder- t N V Vb ÜL f 111 KITUilfHUBPÏ1 Per maanden f 1.65. Losse nummers 8 cent. ADVERTEN-
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 'smorgens 8 uur, worden Adver- p TIëN van 1 tot 5 regels fl.10, iedere regel meer 20 cent (bewijsno.
tentiën nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst. POSTREKENINO No, 23330. INT. TELEF no. 20inbegrepen). Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER BLADEN.
Borovsko, 9 September 1923.
Vrijdag 31 Augustus was een gewichtige dag
voor mij. Om half 12 kwam de post en bad ,o.a.
een postpakket dat al als vermist was opgegeven,
het pakket was ruim 14 dagen onderweg geweest.
Ik wist dat het nogal een betrekkelijke waarde in
hield en vermoedde dat het in Duitsche handen was
gebleven en dus den gelukkigen „vinder nwlii-
onnair had gemaakt. Onder meer moest er een halt
pond goede Hollandsche tabak inzitten, ook voor
mij een kostbaar iets. Maar het kwam op goede
bestemming, voorzien van 121 merken en stempels,
waaronder een dat heel laconiek meldde: „Zollamt-
lich geprüffc". Maar bü opening bleek er niets
werkelijK geproefd te ztj'n, het pak was nQg on
geschonden. Het pakket was echter aan de -Duit
sche en aan de Tsjechische grens open gemaakt.
Tevens kwam er een briefkaart - van Bosch uit
Caslav met bericht dat hij 's pmiddags overkwam.
Caslav ligt rechtuit gemeten, hier 30 K.M. vandaan,
posterijen zijn echter soms ruim 2 dagen onderweg,
's Middags had ik vrij om mijn kameraad op te
wachten en jawel daar kwam hij. Hij had geschre
ven, dat hij per rijwiel zou komen en dat gebeurde
ook. Nu moet de lezer niet denken van rydende*
neen, de fiets aan den hand; de wegen hier zijn
niet fietsbaar. Ik ben hier nu ruim 2 maanden en
heb op Borovsko eenmaal iemand per fiets zien
Êasseeren; die reed werkelijk, de kleine kinderen
epen hem na en de groote menschen keken hem
na want fietsen is hier een soort reuzenkrachtpres
tatie. Bosch was uren onderweg geweest, wat
hier rechtuit 30 K.M. afstand is, is te reizen on
geveer 50. Nadat mijn kameraad zich van het over
tollige stof had ontdaan en gegeten en gedronken
hadw gingen we naar mijn kamertje en mijn eerste
vraag was: „Heb je je pijp meegenomen?", waarop
ik ten antwoord kreeg: „Neen, die heb ik opge
zouten, daar hier geen rookbare tabak is".
Tot zijn groote verbazing toonde ik hem mijn
kostbaar bezit, het half pond Hollandsche tabak.
Nu was zijn berouw groot, maar dat ging over en
z'n eerste zeggen was: „Ik ga ook tabak uit Hol
land bestellen?' Hierbij wil ik even opmerken, dat
ik voor het geheele pakket 4 kroon 70 heller in
voerrecht moest betalen, nu dat was niet zoo erg.
Tk sprak hier laatst iemand die een vriend haa,
die in Amerika was geweest en die bestelde zijn
tabak uit Amerika, nmgelijk begrijpt nu de lezer,
wat voor tuig die Tsjechische tabak wel is.
We hadden een gezellig tijdje: we hadden bei
den in twee maanden geen Hollander gezien en
geen Hollandsch gesproken, dus haalden wij den
achterstand ineens in.
Zaterdags was het een gewéldige drukte in de
keuken, de reusachtige bakoven werkte met dub
bele kracht en het huis rook van heerlijk gebak dat
in tientallen werd bereid. Op mijn vraag wat er
gebeuren moest, kreeg ik ten antwoord, dat het
s avonds bdbé, was. Nu, dat bdbé. was iets dat
onder het personeel al ling een onderwerp van
gesprek was geweest. De naam is in 't Hollandsch
vertaald: oogstfeest, en dus zou het oogstfeest zijn
pp Borovsko. Ik was door bijna alle arbeidsters,
jongen en ouden, al een paar maanden van te
voren gevraagd, of ik met ze dansen wou en dat
haa ik beloofd. Dus waren Bosch en ik vol span-,
ning wat dat babé. brengen zon.
De geheele oogst was binnen, alleen hét ophark-
sel van 4 H.A. haver lag nog; ik had er me al
eens over verwonderd, dat clat zoo lang bleef
liggen. Door de machinale en niet zeer voorzichti
ge handbewerking der graangewassen bleef er al
tijd heel wat liggen en als dan de hokken waren
weggereden, werd het veld met de harkmachine
met een os er voor, aangeharkt.
s Avonds waren we op mijn kamer, toen er in
de verte muziek, gezang en knallen van de zweep
weerklonk. Wij naar beneden.en daar naderde de
oudste paardenknecht met zijn gespan met het
restje van den oogst, het haverkarksel. En op dén
wagen bijna al het personeel,vooral van de ion-
geren ontbrak niemand, plus iemand met een har
monica. De paarden met Bloemen in het tuig en de
meisjes elk -niet een grooten ruiker bloemen. Tevens
was er nog een hoofdpersoon op den wagen, een
netjes opgekleede stroopop, geen vogelverschrikker,
neen, iets zeer moois. Uit volle borst werden Tsje
chische oogstliederen gezongen, totdat de wagen
voor de groote poort van het woonhuis stil hield.
Eerst stegen vier meisjes af die den heer en me
vrouw Rest, Bosch en mijn persoon een prachtige
bloemenruiker overhandigden. Daarna kwam ae
rest van het personeel van den wagen en werd ook
de stroopop afgeladen, die onder gezang en gejuich
tot aan de deur werd gedragen en voor de deur
neergezet. Toen viel de muziek in en begon het
personeel voor de deur op het kiezelpad een dansje
te maken. De eerste ronde werd de stroopop voor-
uitgedragen, waarna die rust kreeg.. Schilderach
tiger schouwspel dan dit, kdn men zich al moeilijk
voorstellen. Het werd al iets schemerig en dan die
menscnenverzameling (we waren met 40 menschen)
bet groote de vrouwen met de nationale
hoofddoek op, de danslnstigen hadden voor deze
Zijt gij arm of welgesteld,
Draagt LENÖHAUS' kleeding
't Spaart U geld
ONTVANGEN: NIEllWE STOFFEN
voor hel a.s. seiioen.
AANBEVELEND.
Overal te ontbieden. Vraagt stalen.
felegenheid schoenen aangetrokken, echter geen
ouseri en de anderen ook geen schoenen. Al spoe
dig vroegen de meisjes Bosch en mij te dansen.
Mijn kameraad kon echter niet dansen, wat voor
een oogenjdik een soort rouwstemming onder do
jongere dames veroorzaakte. Maar ocfk dit passeer
de en het ging er een klein half uur lustig door, tot
allen naar binnen werden geroepen en vrij gebak
eten kregen, en heerlijk gebak ook; nu daar werd
gebruik van gemaakt, met zoo'n beetje, want dit
kregen de menschen niet alle dagen. Er was echter
op gerekend, zoodat er nog vrijwat overbleef, welke
resten der arbeiders (wjj aten op dat moment niet
mee. daar het te vol in de keuken was) wij de
volgende dagen heel democratisch hebben opgo«
maakt.
In den tusschentijd was de llaatste wagen met
haver, als symbool van den goed geslaagden oogst,
in de graanschuur gereden en zou die 's Maandags
worden afgeladen.
Na het gebak-eten werd den heer Resl een
serenade gebracht, muziek en zang; het laatste
mooier dan het eerste, waarna ook de meester
knecht en de paardenknechten een serenade kregen.
Daarna ging alles naar huis.
Mijn kameraad maakte de opmerking: „O, had
den 4 we hier een filmopnemer gehad, net zou de
moeite waard geweest zijn." Nu, ik beaamde het
volkomen, er wordt wel eens minder moois dan dit
vertoond.
VAN RIJSWIJK'S
Schoenhandel Schoenmakerij.
WINTERMUILEN en PANTOFFELS.
de arbeiders van den heer Resl; de onderwijzer en
zijn vrouw waren er echter ook, als g-oede bekenden
en nog wat meisjes van Borovsko. Jongens echter
niet, buiten het personeel; dat gaat niet vanwege
het vrij bierdrinken; er zou misbruik van gemaakt
kunnen worden. Andere oogstfeesten worden hier
op Borovsko niet gegeven, daar er geen groote
boerderijen meer zijn. Deze plaats is 105 H.A. en
dan is de grootste 8 H.A. Wel een verschil dus.
Zondags weer na*»* Dolni Kralovice. Do heer Resl
ging zaken doen en wjj zochten den professor der
landbouwschool op, welke inrichting wij, ter eere
van Bosch, weer bezichtigden.
Maandag namiddag zou mijn kameraad vertrek
ken: ik bracht hem een stuk weg, daar in deze om
streken toch niet* gefietst kan worden. De Tsje
chische rijwielen zyn ook niet hooi practisch ge
bouwd alleen de remmen zijn best. i)e fiets dio
mijn kameraad had, was tevens verschrikkelijk oud
en slecht; men moet nu eenmaal geen gekregen
paard in den bek zien. De reis ging# over Vonsoves,
tot daar te voet, ongeveer 3 kwartier en dan zijn
het verder over Zbraslavice (niet Zdislavice, datl
C3
E3
t=3
C3
tza
ca
cza
IDOOOGÜÜQODOOOGÖOOÖDOGOQQGGOOOQOQGQOOÜOGQDGQÖOQÖQOQQOGGGQQQQQOQÖGDGOG!
i
Daar klinkt door de landen van Schelde tot
[Eema,
Langs Indiënis velden en stranden,
Een ju blende juichkreet van 't dankbare volk,
Het vrije der Hollandsche landen.
Het zilver het hoofd van zijn Leidster
[omstraalt,
Millioenen het dankend gedenken
En vragen den Hemel, aan hun Koningin
Zijn blijvenden zegen te schenken.
Gezegend het Hoofd, dat door storm en gevaar
Het schip van den staat wist te sturen
En pal stond en moedig, vertrouwend op God,
Een lichtbaak in donkere uren.
Gezegend het Hoofd, dat in stonden van vreugd,
Van voorspoed en wel gelukt streven
Met 't Volk, dat haar liefhad om geest en om
[hart,
Met innig gevoel wist te leven.
U, heil, Koninginne, U geldt Hollands groet,
Het land aan Oranje verbonden;
Oranje en 'Neerland één ziel en één zin
't Weer luide de klokken verkonden.
Wilhelmina van Oranje
Beiert het van strand tot strand,
Wilhelmina van Oranje
Eén met 't groote Nederland.
Vijf en twintig jaren vloden,
't Zilver siert Oranjes hoof dl
Neerland juicht en Neerland jubelt,
Buigt de knie: God zij geloofd.
Nederland en oud Oranje
Beiert hetzijn hecht vereend
Als het machtig rotisgevaarte
Met 't onwrikbare aardgesteent.
Treurt de Koningin ook Neerland;,
Vreugd van Haar het Land verheugt.
Neerland en zijn Koninginne
Eén in smart en één in vreugd.
En daarom .trompetten, schal vreugdevol uit
En klokken, klink blij met Uw monden.
Oranje viert feest en Oud Holland viert feest,
Oranje met Neerland verbonden.
Koninginne, als een MoedeT
Waart ge voor Uw Nederland;
Waar getroost moest was Uw stemme,
Waar gesteund Uw milde hand,
Koninginne, schoono kunsten,
Wetenschap en nijverheid,
Hun hebt gij Uw volle aandacht,
Bijstand, leiding, kracht gewijd.
D'oude bron van Hollands welvaart,
Handel, had Uw wakend oog,
Landbouw hield door. Uw bezieling
Koningin, het vaandel hoog.
D'oorlog vond U vastberaden,
Kloek en krachtig aan het stuur.
Holland wist ge vriji te houden
Van het moordend oorlogsvuur.
Met U balsemde 't de wonden,
Die de krijg der menschheid sloeg.
Nederland noch zijn Vorstinne
Naar geloof of landaard vroeg.
Een toekomst vol zonne na zulk een verleén
Zij 't loon en de kroon van' Uw leven.
Vorstinne, omstraalt nu het zilver Uw hoofd,
Zij eens ook het goud U gegeven
De Hemel beware Uw Vorstelijk gezin,
Den Prins aan Uw zijde gezeten,
De hope des lands, Juliana, Uw kind,
Uw Moeder, wier .trots ge moogt heeten.
Door 't land van Oranje, van Schelde tot Eems,
Van Sabang tot Aroê's palmen,
West-Indiën. klanken van dank en van vreugd
Om 't feest der Vorstinne weergalmen.
Het: Heil U, Vorstinne., doord&yert de luehtl
In 't harte verheft zich de bede:
„Beware de Hemel Vorstinne en Land
„In eendracht, in vrijheid en vrede."
M. VISSER.
ca
ca
d
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
CS
ca
ca
ca
ca
Cl
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
cs
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
ca
zaamheden.
Met het ploegen wordt goed werk gemaakt, voor-
zoover als dat in zoo'n grond gaat, voren worden niet
gemaakt, die worden op kunstige wijze weggemaakt
Dat is noodzakelijk, daar bij sterke regen die voren
riviertjes zouden worden en door de bijna altijd: ster
ke helling, van het land stroomen ze tot op de steen
laag schoon. Dat is dus juist andersom dan in Hol
land, waar we meer last van dichtregenen hebben.
De k opeinden worden ook met de rondte geploegd,
dat is dus practisch. Land dat zoo sterk helt, dat do
grond niet naar boven geploegd kan worden, wordt
met wendploegen, geploegd, dus elk jaar naar bene-,
den. Als het zoo sterk helt dat het bijna onbruikbaar
is, wordt het terrasvormig gemaakt, strooken van
een akker breedte en dan soms weer een terras van 2
meter hoog. De menschen zijn hier wel uitgeslepen om
bouwland te maken.
Hoeveel ploegen en eggen er zijn, weet ik niet, daar
ben ik de tel van kwijt geraakt. Ploegen in alle soor
ten en vormen, eggen alle met korte tanden, anders
zouden die ook nog in de steenen vastloopen. De
smid heeft bijna werk ploegijzers scherp te maken,
daar de paarden ook voel aan 't stoppelen zijn met
driescharigen en drie span ossen met een of twee
wendploegen, dus tweescharige ploegen. En onze
smid houdt qr ook een zeer lage maximum werk-
snelheid op na. Als er een perceel klaargeploegd is,
wordt het direct gewenteld eni blijft voorloopig zoo
liggen.
De tweede snede graishooi is binnen, het meeste
heeft de heer Resl als heelgras verkocht, alles in
kleine perceeltjes aan menschen met 1 en 21 koeien,
Zoo'n perceel bracht nog een reuzenprijs op. En
voorts is het dorschen. Laatst was de haver, voorzoo
ver ze moest gedorscht worden, gedaan, toen we op
een morgen weer rogge zouden dorschen. Als goed
machinist had ik om 6 uur vol stoom, toen de zakken
aankwamen. Die worden namelijk op den graanzol
der leeggestort en 's nachts voor dievengevaar in huis
bewaard. Maar toen zaten1 er nog havertjes in de zak
ken en ging al het personeel, behalve de meester
knecht en ik, aan 't zakken uitkloppen en havertjes
uitpluizen op halve manier, terwijl de locomobiel
stond te blazen. Dergelijke arbeidsraethodenj komen
meer dan eens voor, practisch is anders.
Toch heeft de heer Resl een uitstekend: inzicht om
trent het bedrijf, met den oogst was de regeling van
den arbeid volmaakt, maar de arbeiders bederven de
zaak wel eens. Ook kan de heer Resl niet overal te
gelijk zijn. Ik kreeg brieven en kranten uit Holland,
die meldden eenparig: storm, regen, regen, storm,
met als afwisseling onweer. Heel anders dan hier,
het heeft een paar halve dagen wat geregend, maar
anders was het altijd goed weer. Maar hier is ook
geen zeeklimaat
Gister, Zaterdag, hadden we een vrijen dag. Wat
het beteekende kon ik niet te weten komen, mijn
scheurkalender vermeldde Noras P. H. Waarschijn
lijk was het een kerkelijke feestdag., we waren ten
minste in Dalmi Kralovice en in die kerk was het' bij
na doorloopend dienst.
Ik heb langs een omweg uit Holland een verzoek
ontvangen om nogmaals mijn adres op te geven. Wel
nu, men adresseere gewoon: J. Lont Pz., bij den heer
V. Resl, Borovsko, p. Daln i Kralovice,' Tsjecho-Slo
wakije. Meer niet Men denke vooral óm Dalni Kra=
lovice te vermelden. Dolni is vertaald beneden,, Kra
lovice 11111. Er is? bij Praag ook een Horni Opper
Kralivice. Voor de aardigheid zal ik melden hoe
mijn volledig Tsjechisch adres is. Ziehier: Pan J.
Lont, u. p. Resla, velkostakór v. Borovsko p. Dolni
Krélovice. Cesko-Slovenskó,. Later meer.
IGQQGQQDGÜOOGGGQQDOOGOOOQGOGQQQQGGGGOOGGGGGGDGGGGGGGGQGGOQQGQGGQGGGQQI
C3
ca
Als ge nu denkt dat het oogstfeest'in een ruiim
uur was afgeloopen, zyt ge mis. De heer Resl had
de herberg afgehuurd en 's avonds zou er dansen i
zijn op harmonica-muziek en voor de mannen
vrij bierdrinken. We hebben hier zelfs nog een
soort herberg op Borovsko, een zaal half zoo groot
als een Winkeler kolfbaan, daarbij is hij altijd
zeer ruim, aan een zijde een_ lange tafel met 2
regels banken. Ruim 8 uur gingen wij, mevrouw
Resl, mijn kameraad en ik daarheen; het personeel
stond al te wachten; mevrouw Resl opende de
feestelijkheid. Nu waren allen in gala, de mannen
de beste plunje aan, de vrouwen ook, zelfs bij de
jongeren zag ik witte en bruine kousen en scnoe-
nen, gewoon Hollandsch baltoillet. Daarna begon
het dansen. Geen 4 dansen achter elkaar, als in
Holland,neen één voor één, maar verbazend lang.
In 't midden van zoo'n dansje wordt een sóórt
stepbeweging gemaakt, dat is om op adem te ko
men. De héér Resl was thuis gebleven; mevrouw
danste met alle mannelijke leden van het personeel
een paar deuntjes en ging om 12 uur huiswaarts.
Wij, Bosch en ik, verwonderden er ons over zoo
netjes en ordelijk als het er toeging; er werd ab
soluut geen herrie gemaakt en matig bier gedron
ken, ofschoon ze vrij drinken hadden. Ook met het
dansen ging het heel ordelijk. De muziek, (de har
monica) zweeg bijna niet; de spelers werden afge
lost. Er is gedanst, het was een prettig feest. Om
half twee gingen Bosch en ik huiswaarts en >was
het afgeloopen.
Nu echter gaan de gesprekken van het personeel
nog over het baba; nu dat is te begrijpen, daar er
hier bijna nooit wat is te doen en naar ander<|
plaatsen gaan ze niet. Deze menschen hebben al
zeer weinig ontspanning. Het feest was alleen voor
ik al eens eerder genoemd heb) tot Caslav berijd
bare wegen. Halfweg tot Vonsoves namen we af
scheid, daar moest Bosch de Zelivka, onze rivier,
oversteken en daar we hier geen bruggen hebben,
moest er een bad genomen worden. Dit is nog wel
een tamelijken verkeersweg, maar alles, wagens
ook, moet niet over maar door de rivier. Alzoo
vertrok de tweede Hollander, die zoolang deze
plaats "bestaat, hier is geweest, volgens menschen-
weten, van Borovsko.
Tegenwoordig zijn de arbeiders aan t land' klaar-
ploegen voor de rogge en winterwikken en1 tarwe. Dat
gaat ook eenigszins anders dan in Holland. Het mees
wordt met de ossen geploegd, de paarden1 hebben
meestal ander werk, o.a. de laajtste dagen, aldoor
steenrijden naar de omliggende plaatsen. Die wor
den! verkocht voor 300 kroneni p. duizend franco thuis
Het land wordt ongeveer 10 c-M. diep geploegd! en wat
dieper zit i3 half grond en de rest keien en soms ba-
zal trots. En zelfs die dunne bovenlaag is nog alles
steen. Als ze aan 't ploegen zijn hebben ze er een hou
weel bij om de uitstekende steenen eruit te 'halen,
keien van 40 pond kwamen1 voor den dag. Als men
die bewerking ziet, kan men niet begrijpen hoe het
land nog zoo vruchtbaar kan zijn in zoo weinig teel
aarde. Er zijn perceelen waar meer teelaarde is, maar
waar ze de laatste dagen ploegden was het geweldig
zooals er gemarteld werd. Onophoudelijk) zat de
ploeg vast en moest er gehakt worden. Die houwee-
len zijn hier nutige werktuigen. Daar aardenéze de
aardappelen mee aan, hakken er onkruid mee weg,
als er een maaltje gerooid moet worden ook met de'
houweel, de composthoopen die op. het land gebracht
zijn, ermee loshakken, als de weg al te slecht is de
grootste huiten weghakken en dé grootste keien stuk
slaan en dan met ploegen en nog meer nuttige werk-
REKKEN
in Alkmaar een le klas Kleer
makerij bestaat
Vraag Uw kennissen eens.
Tweede Kamer. e
S-
In de eerste zitting de beste was het spel der poli- I.
tiek dn vollen gang. s,
Nadat de voorzitter, Mr. Kooien, zijn gewone eerste i,
rede had gehouden, werden door hem, als eerst en- e
kele commissies zijn benoemd, aangekondigd de rege- e
ling der werkzaamheden. e
En daarbij was het voorstel om Donderdag 11 Octo- s-
ber in behandeling te nemen het wetsontwerp tot
versterking der zeemacht en het inrichten van r-
steunpunten in Nederlandsch-Indië. »-
Daar had je het: de Vlootwet Toen was alles
in actie, en Mr. Dresselhuys vroeg eerst het woord en
liet een scherp woord van protest hooren.
Sinds de uitvoering van de wet is gebleken, dat in
oen financieelen opzet belangrflke vergissingen zijn
gemaakt Verder is gebleken, dat de kansen op oor
log in den Stillen-Oceaan zeer zijn verminderd en 'e
tenslotte hebben belangrijke publicaties van deskun- s,
digen een heel nieuw licht op de kwestie geworpen, t,
De Kamer moet daarom schriftelijke inlichtingen
van de regeering inwinnen. Bovendien wordt door
do behandeling op 11 October elk verband losge-
maakt tussohen den toestand der finantiën en de uit
gaven voor de Vlootwet Die zullen binnen 6 jaar Ci'fl
ir.illk en beloopen
Daarom stelt spr. voor een amendement om de
behandeling der vlootwet uit te stellen tot na de al-
gemeene begrootingsdebatten en de Indische begroo-
tin g.
De beer Troelstra wijst op wat er gebeurd is met
de ministercrisis tijdens de Kamervacantie. Toen. had
het parlement bijeengeroepen moeten worden, om op
de hoogte gesteld te worden der belangrijke gebeur-
tenissen. En nu wordt zonder eenige toelichting voor-
gesteld de vlootwet te behandelen. Alsof er niets ge- sr
beurd is Groote groepen der bevolking zijn tegen de
Vlootwet, evenals de afgetreden minister van Huan-.
tien, de heer De Geer. De Kamer weet van wat er ge
beurd is niets. Spr. wil geen verdere vragen doen,
zijn verontwaardiging bedwingeno\fer die doordrijven
der regeering in een tijd waarin de levensstandaard .S
zakt en de salarissen omlaag gedrukt worden.