Alitii» IHitus-
JURCSEra'
VOOR
ALLE
STANDEN
OP HET BROOD
VOOR BAKKEN
Eli BRADEN
•SCHUIMT IN DE
PAN
Ingezonden Stukken.
Birmenlandsch Nieuw».
r
Woensdag 14 November 1923.
66ste Jaargang. No. 7333.
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder- JlltitflUAi'g VI U u li ÏWAP8JHN X Clt Vphpr,mi Prijs per 3 maanden (1.65. Losse nummers 6 cent. ADVEBTEN-
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur. worden Adver- UligBVW» i A.V, V.it. I liftrHlftll DU-I OliJIOy Ktl TI6N van j tot 5 regols fll0i ieder8 r0gei meer 20 cent (bewljsno.
tentlën nog zooveel mogelijk in hot eerstuitkomend nummer geplaatst. POSTREKENINO No. 23330. INT. TELEF no. 20 inhegrcpon). Grooto letters worden naar plaatsruimte berekend.
DE TWEEDE CONFERENTIE VOOR NIET KATHD-
WEKEN TE N. NIEDORP.
Hoe verderfelijk de leer der vrijzinnigheid Pater
Vergeer moge toeschijnen, dat hare aanhangers het
onboperkté recht, hebben en aanvaarden om op te
gaan en te luisteren naar de verkondiging van elke
andere leer; ook al staat die 'leer vierkant tegenover
de hare, dit recht had althans het groote voordeel,
dat Pater op de door hom geleide conferentie zich
kon verheugen in de opkomst eoner schare, zoo
gToot, dat eigen geloofsgenooten zelfs voor do opgo-
roepeneni plaats moesten inruimen....
En dit geschiedde, ondanks het feit, dat Pateir en-1
kelo dagen vóór deze bijeenkomst openlijk in de
Schager Courant had gemeld, dat hij wel gaarne do
anders-denkenden in zijn kerk zal ontmoeten, maar
nochtans zijne geloofsgenooten niet toestaat, op te
Saan naar de verkondiging van een andere leer, in -
ien deze daarvoor de gelegenheid wordt aangebo
den. Men bedenke heel goed: „Komt tot mij zoo
zegt Pater, „maar gij, geloofsgenooten mijner leer.
gij zult niet opgaan tof, die buiten mij, roept!' j
Bij de -opening der conferenties, door den eerw.
heer Gardiaan, werd door dezen op een bepaald
oogenblik en in een bepaald verband gezegd- „Gij
merkt wel, geachte toehoorders, die bruine paters,
die voor een zestien jaar terug in uw midden zijn
komen wonen,- zijn nog zoo kwaad niet." Wij zouden
in verbandi met het boven opgemerkte willen ant
woorden: „Mijne heeren Paters, merkt gij wol, dat
gij U niet in een oord van verschrikkingen hebt
neergezet, al werd bij uwe intrede alhier N. Niedorp
het oord der grofste ongeloovigheid genoemd!" Con-
ciliante neiging kunt ge hare bewoners althans niet
ontzeggen.
En staan wij. thans een oogenblik stil, bij wat Pater
Vergeer alzoo meedeelde. Getrouw aan zijm onder
werp: ,,'s Menschen taak; God dienen", en volstrekt
in de lijn van zijn opzet, en hetgeen vorigen Zondag
door Pater Sluijs was uiteengezet, werd; ons getee-
kend de grenzelooze macht van den buiten de sfeer
der wereld staanden eeuwigen God, „God te dic-
„nen, God te danken elk uur van den- dag. dat Hij
„ons menschen schiep naar Zijn b*eld; dat Hij in
„Zijne grenzelooze goedheid ons het leven gaf en,
„wel te verstaan, dat Hij ons schiep niet enkel voor
„dit leven, maar voor do eeuwigheid. Dat alles heb-
„ben wij, kleine nietige menschjes te bedanken.; en
„het ia ons op straffe van de graVuschap Gods ge-
„geven te overwegen, dat ongehoorzaamheid aan
„God zelfs eeuwigdurende kwellingen ten- gevolge
„kan hebben. God, de Schepper van alles, van Wien
„alles is, zoowel de eerste uiting van 's menschen
„geboorte, als de laatste ademtocht des stervenden,
„eischt van den monsch, dat hij den Maker van
„alles, eeuwig dankbaar zij."
Met groote overtuiging en verheffing van stem
vaak werd! het den aanwezigen aldus aangezegd En
wat zal er bij 'het aanhooren dezer uitspraken in de
harten der aanwezigen zijn omgegaan: zullen velen
door overtuiging bezield, of ook door vrees getroffen
zijn,? Wij bedoelen in deze niet de onverschilligen,
de menigte die op star materialistisch standpunt
staande, koud en ongevoelig langs zich heen laten
gaan, alles wat ze geen onmiddellijk tastbaar voor
deel aanbrengt neen. we bedoelen, de menschen, die
overwegen, nadenken uit zuiver etische overpein
zing: Hoe zullen die bij het aanhooren dier stellige
uitspraken hebben gedachtl En de daar weer de
blijvende moeilijkheid voor den denker; hij die zich
zei ven uitleeft van binnenuit, en zich niet kan laten
uitleven van buitenaf, omdat zijn natuur; zijn
menschzijn, eerlijkheidshalve hem verplicht de laat
ste uitspraak, de conclusie aan zdch zelf te moeten
houden. Of werd ook niet do mensch, en elk voor
zich bedeeld- met bet verstandj, de reden.
Pater Vergeer sprak met overtuiging en wij eerbie
digen het gaarne, maar het Muitatuligebed, werd
ook dit niet uitgesproken met overtuiging? Aan wien
de schuld, dat zwakken zwak zijn, kranken krank, en
dommen dom; wel te verstaan, te zwak, to krank, te
dom om in -deze naar Juistheid; te onderscheiden.?
VAN RIJSWIJK'S
Schoenhandel Schoenmakerij.
WINTERMUILEN en PANTOFFELS.
HOME EN DE KATH. STAATSPARTIJ.
Men schrijft van Roomsche zijide aan de N.R.Crt.:
Hebben we in ons vorig artikelDe Katholieken en-
de regeerlngscrisis, aangetoond, hoe groot de invloed
van de Nederlandeche bisschoppen op heit katholieke
kiezerscorps is, daaruit mag nog niet de conclusie ge
trokken worden, dat het Episcopaat met zoo'n groe
ten po Ut leken ijver bezield is. 't Is nl. meestentijds
niet uit eigen beweging, dat de geestelijke overheid
ter besphermng van zekere belangen haar veto uit
spreekt, al wordt haar vorantwoordol ijkheid er daar
om niet te minder om.
Van de tegenwoordige bisschoppen, mag zelfs ge
zegd worden, dat zij voor al die politieke intriges j
niet bijster veel voelen, maar zij laten zich in hun
handelingen leiden door hun politieke raadslieden,
die op hen een groeten invloed hebben en niet het
minst de politieke doordrijver, de heer Van Wijn
bergen. Die schijnt zich nu eenmaal als voornaam
ste levenstaak het bewaren van de coalitie en de
eenheid van de Katholieke Staatspartij gesteld te
hebben. Ook in deze crisisdagen ontplooit hij weer
zijn volle activiteit, roept hij bet spook van een her
nieuwden schoolstrijd op om de christelijke partijen
bijeen te houden en is hij bezig om de gestoorde
eenheid in de Katholieke fractie te herstellen door
de groepen, die zich daarin thans gevormd hebben,
te zamen te brengen op een program, waaraan .een-
onvoorwaardelijke trouw moet worden verpand, op
dat een eventueel nieuw optredend christelijk kabi
net op zijn mannetjes zal kunnen rekenen.
De houding van het Episcopaat, bij de verkiezin
gen aangenomen, is bepaald door de tusschenkomst
van den heer Van Wijnbergen. Zonder diens be
moeiingen zou het Katholieke kiezerscorps zic-h toen
reeds naar economische richting hebben gegroe-
perd, en ware de Katholieke Staatspartij niet meer
dan een Katholiek centrum geworden, waarnaast de
nieuwe Katholieke Partij een conservatieve, en de
R.-K. Volkspartij een democratische fractie zou heb
ben gesteld.
Dat strookte echter niet met de politieke inzichten
van den heer Van Wijnbergen en voorloopig
althans heeft hij deze evolutie in het katholieke
kiezerscorps weten tegen te gaan.
De Bisschoppen stonden in den aanvang verre van
onsympathiek tegenover de beweging van de N. K P.
Mgr. Schrijnen b.v., de Bisschop van Roermond, voel
■de er zelfs veel voor; diens broer, apotheker Schrij
nen to Roermond, deed actief mede. Vooraanstaande
geestelijken uit de onmiddellijke omgeving van den
Aartsbisschop waren de beweging eveneens gunstig
gestemd, en de leiders wisten uit mededeelingen uit
alleszins ingewijde kringen, dat de Bisschoppen zich
ondanks de tusschenkomst van den hoer Van
Wijnbergen niet in de bestaande geschillen men
gen zouden.
De heer Van Wijnbergen wist echter" nog andere
wegen te bewandelen. We hadden toch niet voor
niets een gezantschap bij het Vaticaon! Daarmee I
stelde de politieke leider zich in verbinding en de ge
zant op zijn bourt besprak de zaak met een In
vloedrijk kardinaal, die wederom den Paus op de
hoogte stol do van de politieke verhoudingen in ons
land. Toen nu do Aartsbisschop, Mgr. v. d. Wetering,
den vorigen zomer door den Paus in bijzondere
audiëntie ontvangen werd, is Z. H. inderdaad in
den loop van het gesprek het eerst over den politie-
ken toestand in ons land komen te spreken, en Mgr.
v. d. Wotoring moet een oogenblik zeer verwonderd
geweest zijn, dat Z. H. zóó goed op de hoogte bleek!
De Paus gaf als zijn meening te kennen, dat het
voor de belangen der katholieke kerk in ons land
gewenscht zou zijn, dat de eenheid in de Staatspartij
behouden bleef. Van toen af stond, de houding voor
het Episcopaat vast Roma locuta, causa finita! Ro
me had gesproken, voor de katholieken was de zaak
beslist. Toen zeer kort daarop MgT. v. d. Wetering
dan ook op den Katholiekendag to Nijmegen het
woord voerde, schreef hij den katholieken hun hou
ding in den aanstaanden verkiezingsstrijd voor en
verbood hij elke actie, zoowel van N. K. P. als R. K.
Volkspartij of welke groep ook, welke naast die van
de R. K. Staatspartij gevoerd dreigde te worden.
Welk nut het heeft, al die feiten in het openhaar
vast te stellen Dat doen we, omdat in broedo krin
gen van. het katholieke volk allengs meer en meer
het verlangen geboren is en zich ontwikkeld heeft
om politiek-vrij te zijn. Vreoger, töen een beginsel
strijd te strijden viel, toen de belangen van het bij
zonder onderwijs moesten worden verdedigd toen
heeft elke katholiek zich offers weten te getroosten
ter verovering van ideëel© goederen. Nu die strijd
echter getreden blijkt, nu de eenheid nog slechts
bewaard wordt ter handhaving van politieke macht
en politieken invloed, nu door'allerlei intriges van
oogenbiikkelijke meerderheidsgroiepen in de staats
partij een program gevormd is, dat individu eele rech
ten aintast en eenzijdige offers vraagt nu voelt
men overal de behoefte, eigen belangen of eigen in
zichten te gaan verdedigen in groepen, die van grocf-
tero eenstemmigheid blijk geven dan in de uit hete
rogene bestailddeelen samengestelde ééne Katholieke
Staatspartij bestaat of kan bestaan.
Al zijn de katholieken bij de jongste verkiezingen
nog ongeveer allen dank zij een druk van bedrei
gingen te zamen gehouden, hot. zal blijken, dat de
Katholieke Staatspartij haar huidige machtspositie
niet bewaren kan. Een conservatieve partij van ka
tholieken, al of miert N. K. P. geheeten, zal verrijzen
en evenzeer een democratische partij van katholie
ken, die zich thans reeds bozig is te vormen in de be
weging voor de R. K. Volkspartij en de 'stichting van
z.g. studieclubs in de bestaande kiesvereenigingen.
Al spant de heer Van Wijnbergen zich er voor, al
misbruikt hij voor dat doeleinde het gezantschap bij
hot Vatciaan, toch zullen do Nederlandsche Bisschop
pen, als zij een open oog hebben voor de belangen
der kerk, zich niet meer met een politieke interven
tie, als die van het vorige jaar, kunnen inlaten. Do
politieke vrijheid dor katholieken staat herboren te
w-orden; daarvan was ook het optreden van de ka
tholieke tegenstemmers van de Vlootwet, een symp
toom. En hot is te hopen, dat met dat zekere voor
uitzicht bij de oplossing vso de huidge crisis reke
ning gehouden zal worden.
KORENPRIJZEN EN GROOTTE DER BOERDE
RIJEN.
Mon schrijft aan het Hdbld.:
Een merkwaardig beeld hoeft do laatste 3 oren do
korenmarkt te zien gegeven: in 1918, als gevolg
van de genomen regoeringsmaatregelen, bedongen
de boeren prijzen, hooger aan ooit te voren, daarifl
toen op ttit gebied ae crisismaatregelen werdon
ingetrokken, liep do marktwaarde goregeld terug,
mot hot gevolg dat zo thans ongoveor woor op het
niveau van 1913 is aangeland, d.w.z. dat, door el
kaar gerekend, per 100 Kg. tarwe, rogge, haver
en gerst oen bedrag van pl.m. f 10 wordt ontvangen
De stirooprijzen zijn thans iets lager dan in de
laatste jaren vóór den oorlog; voor de suikerbieten
wordt aaarentegon iets meer bedongen en wat betreft
do belangrijkst#kunstmeststoffen, de ohilisalpeter,
is wat goedkooper, het 40 kali zout eveneens, ter
wijl het 19 °/o superfosfaat iets hooger genoteerd
staat.
Waren dus de pachten, do loonen en do overige
bedrijfsonkoston óók maar ongeveer weer aange
nomen op het peil van 1913' dan zou de welvaart
van vóór' den oorlog voor onzen boerenstand zioh
eveneens herstellen. Maar vooral de twee eerstge
noemde factoren zijn oorzaak dat velen alle moeite
hobbon om het hoofd boven water te houden. Een
boerderij dio in 1913 vefpacht werd voor f 100 per
H.A.., brengt thans nog gemiddeld f150 a f160 op
en wat de koopprijzen Ibetroft, grond die vóór den
oorlog bij publieken verkoop ongeveer f1900 a
JF 2000 opbracht, gaat thans nog tegen pl.m. f2700
h f 2800 in andere handen over.
En wat de loonen aangaat, ze beloopen gemid
deld nog bijna hot dubbele van do laatste jareh,
voor den oorlog: een volslagen veldarbeider, die,
alles gorekond, in 1913 een jaarlijksch inkomen ge
noot van f 550 h f 600, brengt het thans tot f 10Ö0
a f1050.
De zeer ongunstige verhouding, die er bestaat
tusschen het aantal Deschikbare boerderijen en het
aantal naar een bedrijf zoekende boeren, gevoegd
1 pij de negiing van 't grootkapitaal, om steeds maat
landerijen aan te koopen, neeft tot gevolg dat
zoowel do pacht- als ae koopprijzen tegenover de
waardó van do geoogste producten een ongunstig
beeld yertoonen cn daar men toch, zoo eenigszins
mogelijk, de einden bij elkaar wil hebben, tracht
men al sinds een paar jaar al maar opnieuw
aan do loonen te snoeien. Maar daaraan vélt niet
zoo heel veel meer to snoeien, zonder dat de platte
landsbevolking, als in hot laatst van do 19o en
ook nog in net begin van deze eeuw, opnieuw
tot pauperisme vervalt en bovendien verhoogt, dat
eeuwige geknibbel het gevaar dat er jaar op jaar
voor alle partijen hoogst nadeoligo stakingen uit
breken, zooals we die in verschillende deelen van
het land nu al oenige keeren hebben beleefd.
Zou het onder deze omstandigheden niet allo over
weging verdienen, dat de regeering. waar mogelijk,
zorg' draagt voor het. ontstaan van kleinere bedrijven?
Het landbouwbedrijf is. wanneer het met de grootst
mogelijke intensiviteit gedreven, wordt, in zijn tegen-
woordigen vorm zeer gecompliceerd, en dat is oor-
PLANTA
11
