Alieicei Sinus-
Kerstmis-Opruiming
Kweekerij „Sursum Eorda" Schoort
Groote voorraad. Lage prijzen.
DE LANGE&DE MOHAAZ, Alkmaar
iJiiyevers i N.V, v.li. ÏKAPIWAN LoScLagen
EERSTE BLAD.
Gemengd Nieuws.
P. v. BODEGRAVEN.
Rekening-Courant m. rentevergoeding
Uit en Voor de Pers.
SPAANDER Co.,
Binnenlandse'*» Nieuws
Zaterdag 15 December 1923
KM
66ste Jaargang. No. 7351.
m
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. BIJ inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
tentiën nocr zooveel mogelijk in het eeratnitkomend nummer geplaatst
POSTREKENING No. 23330. INT. TELEF no. 20
Prijs per 3 maanden f 1.65. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-
TlëN van 1 tot 5 regels f 1.10, iedere regel meer 20 cent (bewijsno.
inbegrepen). Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER BLADEN.
DUITSCHE TOESTANDEN.
Do Berlijnsche correspondent der N.R.Crt. 6chrijft
aan dat blad:
De Berlijners, zegt een opmerker, beginnen in hun
gezichten hoe langer hoe meer de uitdrukking aan
te nemen van de standbeelden in de Sieges-allee. D®
oogen worden glazig, de blik verstart, de mondhoe
ken trekken heerschzuchtig naar omlaag. Dat komt
van de afstomping, zegt men. De Duitschers begin
nen zich zelf afgestompt te vinden, Oorlog, revolutie,
volksstemmingen, inflatie, reparatie, separatie, wat
kan hen nog schokken? De irritatie. Wie niet meer
geschokt wordt door wereldrampen, wordt als corre
laat op zijn afstomping uit ibet lood gebracht door
kleinigheden.
De tram is vol. Zij rijdt door een straat, waar een
morrende menschenmenigte samenschoolt. Een schot
knalt. De massa stuift uiteen. Het gehelmde hoofd
van het tramrijturg mee; de paardehoeven kletteren
op de keien; uit een zijstraat zwenkt een auto met
1-olbakken aan De passagiers blijven dof voor rich
uit staren. Zij doen er het zwijgen toe, verdraaien er
hun oogen niet voor; afstomping vanwege reparatie,
inflatie, enz. Zeer juist Maar nu de irritatie.
Een oogeüblik later stapt iemand; in met een kaar
tje voor een vervolgrit „U vervolgt uw rit niet, zegt
de conducteur, u reist terug, nogmaals betalen alsje
blieft.' D« man beweert, dat hij niet terugreist maar
doorreist, al is het ook in een scherpen hoek. Dan
moet de conducteur maar zeggen, hoe hi] zijn doel
anders moet bereiken, nu de directe verbinding is
slotte de arme armen voort, zij, dlo nu stilletjes on
dergaan, zonder veel gerucht Hunne reserve was te
klein, of ze hebben ze te vroeg opgemaakt Zij zijn
het, die gestorven zijn, of sterven. Niet van den
honger. Want om werkelijk van honger te kunnen
sterven, moet men een robuste gzondbeid bezitten.
Vooral als de honger via soberheid, ondervoeding
en gebrek, langzamerhand is gekomen. Dan sterft
men bijvoorbeeld aan longontsteking, of hartzwakte,
zooals twee van die drie zusters, die tot hun 60sto
jaar, toen de oorlog uitbrak, netjes en knus van
een kleine rente hadden kunnen leven. Toen er hulp
kwam, waren er twee al dood, en de dorde te ziek
om zich te bewegen. Do onmiddellijke doodsoorzuak,
was ziekle. Maar dat het langdurig dieet van enkel
water en aardappelen er ook geen goed aan heeft go-
daan is wel waarschijnlijk.
Deze ellende ziet de vreemdeling niet, zoo min als
hij zelfs de heirlegers van de nieuwste lichting van
bedelaars ziet. De „vakmannen" uit vroeger tijd zijn
allang verdwenen. Verdwenen zijn ook hun opvolgers
de bedelaars in de versleten uniformjassen, die het
venten van hun waar begeleidden met do declamatie
van vaak fantastische autobiografieën. De nieuwe
bedelaars zijn minder luidruchtig. Zij begeven zich
zelden ver van. de plaats waar zij wonen, bedelen
in de huizen dergenen, wien morgen hetzelfde lot
kan treffen. (De vreemdeling komt daar niet) Zo
beginnen boven en eindigen beneden, overal om
brood vragend: Er zijn plaatsen in het Oosten, waar
de gowieksten onder hen hun zak met brood heen
brengen en onder de markt aan andere armen ver-
koopen. aAn sommige bankbfilialen ziet men lederen
ochtend een polonaise van bedelaars, die daar do
.„kleine" bankbiljetten wisselen, die geen winkelier
meer in betaling wil aannemen. De politie drukt zeer
terecht voor deze bedelarij een oogje toe. Zij treedt
slechts op tegeni al te nadrukkelijk „verzoeken" en,
vooral tegen het bedelen in .gesloten colonnes", Dat
werd ook wat bar. Men stelle zich \den psychischen
Vraagt prijzen van onze
Artikelen.
Aanbevelend,
de koopkracht gemeten, thans in 't buitenland nog
hooger wordt aangeslagen, dan in Duitschland
zelfT Dat heeft dan. gelijk van zelf spreekt, hier
te lande de heuglijke veranderingen teweeg ge
bracht, die boven zijn beschreven. De meeningen
over de vraag, hoe lang dat zal duren, loopen zeer
sterk uiteen, wat vooral daaraan toe te schrijven
is, dat er nog geen gegevens genoeg zyn voor een
welgegronde prognose.
VRIJLATING VAN POLITIEKE GEVANGENEN.
Uit Essen, 13 Dec. De Fransche en de Belgische
bevelhebber deelden aan de gedelegeerden van bet
Duitsche Roode Kruis voor het Ruhrgebied mede,
dat de vrijlating van een groot aantal politieke ge
vangenen in de allernaaste toekomst kan worden
verwacht, daar het lijdelijk verzet, nu de Rijksregoe-
ring de overeenkomst tusschen de Duitsche spoor
wegdirectie en de regio heeft goedgekeurd, als ge
ëindigd kan worden beschouwd.
GOUD AANGEHOUDEN.
De douane-ambtenaren aan het station Oldenzaal
hebben een partij baar goud van een waarde van
f160.000 aangehouden, waarvan consent werd afge
geven, dat niet voor inlading was afgeteekend.
- - A-
vlak achter elkaar rijden. Stopt do voorste plotse
ling, dan hangt 't maar van de tegenwoordigheid
van geest der achterste chauffeurs of, of de bussen
al dan niet op elkaar rijden.
Te Koog aan do Zaan en te Zaandam zijn nu
bordjes aangebracht voor vaste stopplaatsen om
passagiers uit en in te laten. En te Zaandam zijn
voor de verschillende ondernemingen bepaalde
standplaatsen aangewezen om af te rijden. Zoo
tracht men althans ©enige regeling te brengen in
't verkeer waartegen de bus-ondernemingen zich
nog al verzetten, gezien de vele processen-verbaal
die er reeds opgemaakt zijn, maar waartegen men
zich toch niet blijvend kan verzetten.
Een en ander zal natuurlijk do goede uitwerking
niet missen, maar de smalle verkeersweg, speciaal
te Zaandijk, blijft het moeilijke probleem.
Nu zal daarin in de naaste toekomst misschien
verbetering worden aangebracht, als de gemeente
Zaandijk den nieuw geprojecteerden verkeersweg
van 't Gruispad naar aen Lagendijk in gereedheid
brengt. Maar het smalste gedeelte, van den La-
ëencüjk naar Wormerveer, blijft dan nog bestaan.
•©„oplossing hiervan, waardoor het geheele Noor
delijke deel der Zaanstreek wordt geholpen, ver
meldden we reeds. Ze ligt in een weg van het star
tion Zaandijk achter het dorp langs naar den Wan
delweg te Wormerveer.
Maar zonder hulp van de provincie schijnt dit
groote en moer afdoende plan financieel niet uit
voerbaar te zijn.
AANRIJDING DOOR EEN TREIN.
Woensdagmorgen circa half 10 werd op den over
weg aan den Snippelingsdijk te Colmschat© een uit
Bathmen komende boerenwagen, beladen, met melk,
aangereden door den sneltrein, die om 9,28 uit Zutr
phen te Doventer arriveert. De melkwagen was op
den overweg door te ver naar rechts uitwijken vast
geraakt terwijl detrein in aantocht was. De overweg
meester snelde, met de roode vlag in de hand, den
aankomenden trein tegemoet, doch tevergeefs. Juist
opgeheven. De conducteur antwoordt droogjes. „Door
tweemaal te betalen", „Een groot schandaal 1" roept
iemand, die den passagier gelijk geeft. „Een onbe
schaamdheid zonder voorbeeld" meent een ander, die
de partij van den conducteur opneemt; en onder d'e
beide leuzen is in een oogwenk het publiek in 'wee
kijvende groepen verdeeld. De man in kwestie moet
eruit. Op bet balcon denkt hij nog aan verzot en
roept dramatisch naar de straat: „Is er dan niemand,
die mij beschermt?", maar het antwoord is een uni
sono: „Laat ons instappen!" En een juffrouw zucht
als het ware resumeerend: „Ja, die vervloekte
Jodenbende." Een Jood is nergens te bekennen: de
verzuchting geldt de regeering, omdat het onder haar
bestier de juffrouw niet meer naar den vleeze gaat.
Ander voorbeeld. Ik observeer uit een hoog ven
ster in een zijstraat van een deftige buurt een man
met een zak op zijn rug, die zich met moeite langs
het trottoir voortsleept. Nu gaat hij rusten tegen
een paal. Hij tracht niet een zwakke beweging den
riem los te gespen, waarmee de zak op zijn rug is
bevestigd. Maar de hand is onzeker, valt slap terug.
Nu vliedt ook de kracht uit de knieën. Het lichaam
knakt ineen De zak blijft staan op het voetstuk
van den paal, en het bleek© hoofd van den man bun
gelt door een lus van den riem, als van een gehan
gene.
Voorbijgangers komen er vele. armen en rijken:
geen belangstelling. Maar wel vlak daarna een op
loop en groot krakeel in een portiek. Wat is daar
aan de hand? Een dispuut tusschen portier en een
jongraensch over het vraagstuk of dit jongmensch
in aanmerking komt om door den ingang: „Nur für
Herrschaften" te gaan.
Alrmen en rijken, zei ik. Rijk gekleeden zijn het, en
dat zegt tegenwoordig niet veel meer. Ik luisterde
onlangs een gesprek af van een dochter en schoon
zoon met hun vader, dien zij van den trein hadden
gehaald. Vader had zich blijkbaar langen tijd in een
ver land opgehouden. De vreugde over het weerzien
was groot. „En wat kost hier nu tegenwoordig de
boter?" vraagt de oude heer belangstellend. „Dat
kan ik u niet zeggen, vader", luidt het antwoord.
„Neen. natuurlijk niet," herstelt deze zich snel, „dat
weet ik ik bedoelde ook margarine". De dochter be
gint haar kostbaren astrakan-pels te verschikken, en
met gedempte stem vertelt de schoonzoon iets waar
de woorden „reuzel" en „voor drie dagen" in voor
komen. Deze menschen ken ik van aanzien. Zij wo
nen op oen groote villa.
De tegenstelling arm en rijk komt menigmaal niet
in twee, maar in een en denzelfden persoon tot uit
drukking. Dat is zelfs kenschetsend voor dezen tijd.
Hier geldt het een taai, menigmaal heldhaftig ver
zet tegen do ellende der tijden, geschoord door de
hoop: „es muss doch endlich mal besser werden".
Deze menschen hebben allen nog hun laatste re-
servo, grooter of kleiner, die zij sparen zoo lang het
gaat: „man wreiss ja nicht wie lange es noch dauern
wird". Uit deze klasse van arme rijken komen ten i
ANNO 1604.
druk voor, waaronder een juffrouw in een broodfi-
liaaltje verkeert, als plotseling een of twee dozijn
mannen den winkel instormen, die „beleefd" om .vat
brood „verzoeken".
Een bedel colonne van 25 jonge mannen, die niets
anders was don een gemobiliseerde werkloozen-
buitensocieteit, en die aeze „dringende" bede ook
in winkels van parapluieën en horloges over de
toonbank bracht, is gearresteerd. De bengels wer
den vrijgesproken van afdreiging, maar tot een
korte vrijheidsstraf veroordeeld wegens bedelarij.
Met opzet heb ik deze niet al te vroolijke inlei
ding wat uitvoeriger gemaakt, om te voorkomen,
dat men door een beschrijving van de verbeteringen
alleen een al te rooskleurigen indruk van den too-
stand zou krijgen. En toch, verbeteringen zijn er
en zij zijn van beteekenis.
Zooals wij voor eenigo weken loofden, toen het in-
koopon van levensmiddelen een afmattende en
weinig loonende iacht was, toen men drie uren
voordat een winkel openging onder het_ strenge toe
zicht van „een groene" zijn plaatsje in de queue
zocht, toen men vanwege de polonaise ook daar van
„boffen" mocht spreken als men er in één namid
dag in slaagde een paar postzegels te koopen, en
de queues voor de loketten van de Rijksbank niet
naar menschen gemeten werden, niet bij meters,
maar bij straten, zoo leven wij niet meer.
Het polonaise-wezen heeft opgehouden. De win
kels zijn vol. vol menschen, maar ook vol waren.
„Verdwenon artikelen komen weer aan de markt.
Zoowaar ook boter, al is ze dan ook vanwege de
lange verdwijning met verseh meer. Men ziet an
dere gezichten op straat. De arbeiders, al kunnen
zo nog weinig vleesch eten, kunnen voor twee mark
per perxsoon en per dag genoeg koopen om niot
slechts de maag te vullen, maar zich ook vrij bon
behoorlijk te voeden. Dat zegt veel. In de Vereeni-
ging voor Krijgskunde is verleden in het licht ge
steld dat het moreel van de manschappen in strij
dende legers er vooral van afhangt, of ze en wat ze
te eten Krijgen. Dat geldt niet slechts van strij
dende leggers, dat geldt ook van een volk in het al
gemeen. van meer beteekenis is nog haast het ver
trouwen, dat het nu vooreerst ook zoo blijven zal.
Wel langzaam en aarzelend, maar toch het komt
terug, het gevoel van zekerheid. De huisvrouw
begint weer vóór te zorgen en te rekenen. Er
wordt gespaard. En de winkeliers hebben hoop,
dat ze nog een aardigen Kerstverkoop zullen kun
nen boeken.
Het komt allemaal van de renten mark. Wat valt
dat mee! Gelijkgesteld met een billioon apiermark,
begon zij on do nelft tot een derde van haar nomi
nale waarae, de goudmark. Aan de beurs stelde
men haar met gewold daarmee gelijk, of liever
andersom, men bepaalde er naar dezen standaard
een maximumprijs voor buitenlandsche deviezen.
Het was in dezen tijd, dat do reizigers met guldons
over de grens kwamen, waardoor ae helft tot twee
derden van hun contanten verloren. Tor geruststel
ling liet de Duitsche regeoring, ook in ons blad,
verxlaren, dat men niet bang hoefde te wezen, dat
ze zouden worden afgenomen. Dat was ook niet
noodig, want het afnemen geschiedde reeds met
gesloten beurzen. Do crisis die deze goocheltoer in
ot binnenland hoeft veroorzaakt, is do ergste,
die ik ooit heb meegemaakt Niet slechts was do
concurrentie van ld«e goedkoopero levensmiddelen
uit het buitenland uitgeschakeld,, omdat er geen
deviezen te krijgen waren, maar ao binnenlandschn
produoten werden Of achtergehouden, óf in het
bezette gebied verkocht Daarbij nog een nieuwe
tegenstelling met h -t bezette gebied, waar de pre
zen, omgerekend lago.r bleven. Dat is nu voorbij,
Wel zijn we nog niet van don dwangkoers af, maar
het buiterTand heeft blijkbaar groot vertrouwen in
het herstel \an de buitenlandsche beurzen (via het
billiocn papiermark} bnna met goudpariteic, nog
voor dat men er hier ae hoeveelheid waren voor
krijgen kan, die ïuen bijvoorbeeld in Nederland
voor Ii0 cent kan koopen. Daar de beurskoers hier
op het moment evenmin oen waarde-ineter is, als
een op „mooi weer" vastgeroeste barometer ver
trouw Daar uitsluitsel over den luchtdruk geeft,
kan men dat gerust zeggen, dat de mark, aan
Stroppen.
De „Vrijheid" schrijft:
De vorige week is een suppletoire Watersta&tsbe-
grooting voor het dienstjaar 1922 ingediend Daaruit
blijkt o.a. dat het verlies op het P. T. T. bedrijf over
dat jaar f7 300.000 heeft bedragen of f3.430.862 méér
dan het tot dekking vn dat verlies toegestaan bedrag.
Verder krijgt in dit wetsontwerp ook de bekende
geschiedenis van de Duitsche chèque, waarop de Re
kenkamer verleden jaar reeds de aandacht vestigde,
haar beslag.
Men herinnert zich de zaak allicht nog wel. Ter
betaling van een drijvend; droogdok voor de vis-
schershaven te IJmuiden was voor Juni 1919 een
Duitsche chèque van R.M. 750.000 aangekocht. Later
werd overeengekomen in Nederlandsch geld te beta
len; de chèque werd dus niet gebruikt, maar ook
niet weer verzilverd, dooh raakto zoek en werd eerst
veel later, toen men zich op het Departement van. Fi
nanciën baar bestaan herinnerde, teruggevonden
onder de papieren van en inmiddels overleden amb
tenaar van Waterstaat Intusschen was de Mark
enorm gedaald Thans wordt een bedrag aangevraagd
van f 127.000 om de deswege geleden schade, eenvou
dig het gevolg van verregaande slordigheid in de ad
ministratie, te dekken. Een fraaie geschiedenis!
ALKMAAR.
HET VERKEERSPROBLEEM LANGS DE ZAAN.
Men echrnft aan het Hdbld.:
Het wordt langzamerhand een onhoudbare toe
stand langs de Zaan.
De autobusondernemingen rijzen als paddestoelen
nit den grond. Practisch is het reeds zoo, dat men
elk oogen blik een bus kan pakken. Nu is daar deze
week nog een nieuwe onderneming bijgekomen, die
den dienst onderhoudt van Buitenhuizen over As
sendelft en Krommenie naar Zaandam en omge
keerd. Keuze is er dus genoeg en de onderlinge
concurrentie is oorzaak, dat het publiek vrij goed
koop vervoerd wordt.
Het groote bezwaar is evenwol #de weg, die op
zoon druk verkeer niet berekend is. En de gevol
gen hiervan blijven dan ook niet uit. Er gaat geen
week voorbij of er gobouren ongelukken. Nu eens
rijden een paar bussen elkaar aan of raakt er een
te water, dan weer wordt er een fietser of wande
laar overreden. De lantaarnpalen langs den weg
moeten hot ontgelden, do trottoirs hebben veel te
lijden en soms wordt er een gevel van een huis
beschadigd.
Gelukkig loopen de meeste ongelukken nog vrij
goed af. Maar dit is meer geluk aan wijsheid. Van
daag of morgen het kan niet uitblijven moeten
er ernstiger dingen gebeuren.
De onderlinge concurrentie maakt, dat de ecne
maatschappij of combinatie tracht de andere vóór
te komen, om zoo den concurrent de passagiers
voor den neus weg te pikken.
Vooral te Wormerveer wordt het oen ware wed
strijd, wie vóór komt, wie het eerst Zaandijk be
reikt. Want die> heeft voerloopig de primeur. De
Zandijker weg is zoo sinal, dat het voor den na
komer vrijwel onmogelijk is zijn voorganger te
passeeren. En te Koog aan de Zaan is 't van ach
terop pas8ecren bij gemeentelijk voorschrift ver
boden.
Zoo gebeurt het, dat er verscheidene bussen
toen de eigenaar van den wagen, de landbouwer Jur-
riens uit Bathmen, het paard had afgespannen werd
de wagen door de locomotief gegrepen en totaal ver
nield. Een gedeelte ervan werd nog een eind met
den trein medegesleept. Ook de lading melk, be
stemd voor de coöperatie „Ons Belang" te Deventer,
ging verloren. Persoonlijke ongelukken kwamen niec
voor. De trein ondervond geen vertraging.
DOOR DEN TREIN GEDOOD.
Gistermiddag is te Groor de 66-Jarige arbeider Str.
door een van Delden komenden trein gegrepen en
gedood.
Tegenover de slagerij van de firma Zendijk aldaar
ligt een rangeerterrein, dat steeds, indien een trein
nadert, door boomen afgesloten is. Meestal staat op
een der sporen een goederentrein. Bij vele bewoners
van Goor en omstreken is langzamerhand de ge
woonte ingeroest, zich niet moer aan neergelaten
boomen te storen en na het afsluithek opgelicht te
hebben, door de goederenwagens heen te dringen.
Gistermiddag is de reeds genoemde S. het slacht-
offer van deze onvoorzichtigheid' gewonden. Niette*
gen staande de spoorboomen reeds ©enigen tijd neer
gelaten waren, lichtte hij deze op en wilde tusschen
twee goederenwagens door zijn weg vervolgen. Juist
toen hij op de rails achter den goederentrein stapte,
werd hij door de locmootiof van den in volle vaart
uit Delden komenden passagierstrein gegrepen en
tientallen meters weggeslingerd. Niemand van het
treinpersoneel had iets van het ongeluk gemerkt.
Ongeveer tien minuten nadat de trein gepasseerd
was, vond men benoden aan den dijk het lijk van
den werkman.
BLOED VE RGIFTIGING.
Te Zaltbornmel had do 37-Jarige H. S. een puistje
aan zijn hoofd stuk gekrabt. Hij kreeg bloedvrgifti-
gingen is daaraan gisteren overleden.
TREINONGEVAL.
De trein Stadskanaal-Coevorden is hedenmorgen
te half acht bij Exloo op een goederentrein gereden.
Er is groote materieel© schade. Persoonlijke onge
lukken hadden niet plaats. De dienst had een nur
vertraging.
ZUID-ZUPE.
Naar ons werd medegedeeld zijn t>lj den watermo
lenaar Jn. Kooij Tsz., in den nacht van Maandag op
Dinsdag een 28-tal kippen ontvreemd.
BROEK OP LANGENDIJK.
De Ohr. zangvereeniging „Halleluj'ah", welke op
Nicuwjaarsdighiiutvoeringhoopttegeven, heeft in
haar programma ook opgenomen ae cantate, ge
zongen te Amsterdam voor H. M. de Koningin.
BROEK OP LANG ENDLIK.
De Loc. Anti-revolutionnaire Kiosvereeniging
„Nederland en Oranje" heeft voor deze winter-
campagne het volgende programma: 21 I)oo. zal
de Tioer t Chr. v. d. Heuvel, Kamerlid, een rede
houden in de Geref. Kerk, onderwerp „Politieko
Beroering 11 Jan. komt de heer Smeenk, Kamer
lid, on t vervolgons zullen de h.h. Keizer, (goni-
secretaris) en aen heer Ven (bestuurslid) nog spre
ken op een cursusvergadering.
BROEK OP LANGENDIJK.
associatie van losse transportarbeider alhier,
heeft op hare laatste vergadering eenparig beslo
ten, om de goederen welke door net Roode Kruis-
Comité verzonden zullen worden, per spoor naar de
noodlijdende Duitsche bevolking, kosteloos in te
ladon.
BROEK OP LANGENDIJK.
Bij vriezend weder zal do vaargeul vanaf de
groenteveiling tot en met de laadplaats, open ge
houden worden "door de landarbeiders en trans
portarbeiders.
SPAREN OM OP REIS TE GAAN.
Van Maandag af zullen aan de loketten der
ryksspoorwegen z.g. „Reiseepargutscheine'' te ver
kregen zijn, van 2 en 5 gouden marken; zy zullen
te allen tijde aan alle plaatsbiljetten-Ioketten in
betaling worden aangenomen. Op deze wijze wordt
het mogelijk gemaakt, een voorgenomen reis yoor-
ul£ op..^ sparen, dus als het ware de zomerreis op
•afbetaling te koopen .Ook voor de bagage kan
men dergelijke spaar-biljetten koopen, en zelfs voor
reizen naar het buitenland zijn ze geldig.