mmm
Marktberichten.
Plaatselijk Nieuws.
Gemengd Nieuws.
-Ggat ee«pa/L
Predikbeurten.
Tsjecho Slowakije.
Uit en Voor de Pers.
krijgen wij een lering van dei heer W. v. d. Molen.
die zeer in den smaak viel.
Hierna een viertal mooie liedjes, gezongen door
mej. Nuijes en een paar mooie pianostukjes met
fluit door Ds. Boeke en R. Boeke.
Verder kregen wij nog een drietal lezingen door
de heeren Da. Boeke, C Jonker en mej. J. Koogvorst
en een paar lieve stukjes op de mandoline door mej.
C. Jonker.
Zoo ging het nog wat door en was het weer een
zeer aardige avond.
SCHAGEN, 27 December 1923.
6 Geldekoeien mag. f250 a 380, 63 idem vette f300
a 550, 10 kalfkoeien f350 a 500, 5 vaarzen f200 a 275,
19 nuchtere kalveren f 17 a 33, 16 schapen vette f45
a 56, 298 overhouders f 36 a 45. 82 varkens vette per
K.G. f 0.72 a 0.80, 122 biggen, f 12 a 23, 11 konijnen
f 0.50 a 3, 84 kippen fl.— a 2.50, 43 K.G. boter f2.15
a 2.25, 1354 stuks kipeieren f 11.50 a 13.50.
NOOBDERMARKTBOND. Noord-Scharwoude.
24 Dec. 1923. Grove uien f8.60 a 8.90, drielin
gen f7.90. Peen f3.80 a 4. Roode kool f 3.80 a 4.80,
doorschot f 3.40 a 4.60. Gele kool f 3.40 a 4.40. door
schot f3.10. Witte kool II a 1.10. Deensche witte
f2.10 a 2.60, doorschot f2.10. Rapen fl.60, allee
per 100 Kg.
Aanvoer op 22 Deo.: 750 Kg. aardappelen, 4950
Kg. uien, 3800 Kg. peen, 56700 Kg. roode kool,
32000 Kg. gele kool, 4400 Kg. witte kool, 24200 Kg.
Deensche witte, 6600 Kg. rapen, 225 st. bloemkool
LANGENDIJKER GROENTEN VEILING.
24 Dec. Losse wortelen f3.20 a 3.70. Roodo
kool, le soort f 2.50 a 5.20, 2e srt. f 2 a 2.80. Gele
kool, lo soort f2 a 4.60. Witte kool, le srt. fl.10
a 2.40. Witte kool, 2o soort f0.80 a 1. Bieten f7.70.
Rapen f 1.60. Uien, le soort f 8.40 a 8.80. Drieungo*
f 6.90 a 8.40, alles per 100 Kg.
Aanvoer: 81700 Kg. roode kooI, 23700 Kg. gele
kool. 13700 Kg. witte kool, 8000 Kg. wortelen,, 7525
Kg. uien, 200 Kg. rapen, 175 Kg. bieten.
ALKMAAR, 24 December 1923.
Op de heden gehouden veemarkt waren aange
voerd: 5 koeien en ossen f340480, 4 vette kalve
ren f 50135, p. ned. pond f 1.201.80, 9 nuchtere
kalveren, f1632, 135 vette varkens p. ned. pond
f 0.74 tot 0.86.
PURMEREND, 24 December 1923.
Op de heden gehouden markt waren aangevoerd:
73 stapels fabnekskaas f55, m.m. f58, 6 stapels
boerenkaas m.m. f60, 551 Kg. boter f2.202.25,
136 runderen, 85 vette fl tot 1.39 por Kg., 47
melk- en geldekooien 150200, handol stug; 6 vette
kalveren f 1.400 tot 1.65, handel matig; 76 nuchtere
kalveren, voor de slacht f10 tót 40, vóór de fok
kerij, f 1632, handel stug; 139 vette varkens, voor
de zouterij .f 0.72 tot 0.76 per Kg., vöör de slachterij
f 0.780.82. handel matig19 magere varkens f 20
tot 40. handel matig; 138 biggon Ï1624, handel
matig: 429 schapen f3550, handel matig; 8 bok-
kon, 7 zwanen f1618, Kipeieren fll13 per
100 stuks 40 zakkema ppelen f3.50 4 per zak.
WARMENHUIZEN, 24 December 1923.
Roode kool, le soort f 3.60 a 4.60, 2e srt. f 2.50 a
4.30. uitschot fl.60 a 2. Gele kool, le soort f 3J60
a 4. Deensche witte kool, le soort f2. Uien Ï8.20
a 8.30. Peen f 2.60.
Aanvoer: 6210 Kg. roode kool. 1440 Kg. gele
kool, 430 Kg. Deensche witte kool, 1300 Kg. uien,
685 Kg. peen.
BEKRONINGEN.
Op de tentoonstelling van pluimgedierte en ko
nijnen te Helder, werden aan inzenders uit dc ge
meente Schagen de volgende bekroningen toegekend-
G. Brokken: Amerikaansche kalkoenen, le prijs;
fanzen: le prijs en eereprijs; Hollandsche konijnen:
eerste prijzen, 2 eervolle vermeldingen, 2e zeer-
eervolle vermeldingen, 3 derde prijzen.
Zilveren beker als collectieprijs, driemaal te winnen
of tweemaal achtereen, benevens zilveren medaille,
uitgeloofd door de gemeente Helder.
C. Moeijes: Javakrielen 2e prijs (2 maal), zilverko
nijnen, ram, le prijs, idem voedster le prijs, idem
2e prijs (2 maal). Bij zilverkonijnen ontving de heer
Moeijes de imitatie-zilveren medaille, uitgeloofd door
den heer Jb Verfaille.
H. Brouwer: Barnevelders, trio, le prijs; Wyandot-
tes (zilver) le prijs en 2e prijs; postduiven eervolle
vermelding.
A. van Herkhuizen: Wyandottes, 2 eerste prij
zen, 2 zeer eervolle vermeldingen; Rhode Island Reds
2 eerste prijzen, 2e prijs, 3e prijs, zilveren medaille
uitgeloofd door de Heldersche Crt.
P. Kok, postduiven, doffer, le prijs.
P. Timmerman Jr.: Minorca's, le en 2e prijs; Trio's
le prijs en automatische droogvoedeihak; konijnen,
Weeners, 2e prijs.
J. Zijlstra, witte Pekingeenden, eereprijs.
KERSTFEESTVIERING.
De kinderen van de Zondagsschool van Dominé
Van Dijk vierden Tweeden Kerstavond hun Kerstfeest
in de Ned. Herv. Kerk alhier.
Rondom den mooien boom zat een heele schare
van blijde kinderen. Het Kerstfeest is een kinder
feest bij uitnemendheid en voor jong en oud al bij
zonder aantrekkelijk.
Het waren ook ditmaal een paar aardige uren en
Dominé had ditmaal er al bijzonder veel werk van
gemaakt.
Zang van de kleinen en daarbij nog een cantate uit
gevoerd door de dames van het kerkkoor en de kin
deren van de Zondagsschool, brachten een aange
name afwisseling niet alleen, maar de wijze waarop
gezongen werd, deed de talrijke bezoekers zeer ze
ker met veel genoegen luisteren. De heer Hovenier,
de directeur van het Kerkkoor, is iemand die den
zang buitengewoon goed verzorgt, muzikaal is in
zijn opvatting en dat waarborgt iets goeds. Welnu,
het geheel slaagde uitnemend.
De kinderen werden nog op andere wijze prettig
bezig gehouden en kregen behalve nog tal van ver
snaperingen, mooie presenten mee naar huis.
o
Het Kerstfeest van de kinderen der Zondagsschool
Bethel werd in het lokaal aan de Lanóbouwstraat ge
vierd. Ook hier goede zang van het Kerkkoor, even
eens een feestboom, opgewekte kinderen, een ernstig
w°ord van Ds. Boeke, versnaperingen en veel ge-
scnenken.
gemeente schagen.
Trijntje, dochter van Klaas Middelbeek en van
Kl&zina Peper.
Overleden: Cornelia Jacobs Ran, oud 85 Jaren,
echtgenoote van Hendricus Vonk.
politie.
Verloren: een paarse mantelband.
een kerstverrassing.
Drie kinderen uit het eerste huwelijk van wijlen
George J. Gouid, den milliordair, die voorloopig tot
de arme rijken behooren, wijl door verschillende ge-
•ehüle» de erfenis nlat vrfj ie, hebben via het New-
Yorksche Gerechtshof een aardige Kertsmisverrassing
gekregen, nl. 562.871 dollar elk. De overige kinderen
uit het eerste huwelijk, zoowol als die uit het twee
de kunnen hetzelfde bedrag krijgen, mits zij een
uitspraak eischen in kort geding, wat tot dusver al
leen de drie eerstgenoemden hadden gedaan.
OF HET HELPEN ZAL7
In het Zuid-Slavische parlement is een onderwijs
wet ingediend die onder meer de bepaling bevat,
dal de kinderen van die ouders, welke hun achter
stallige belasting voor het begin van het volgend
schooljaar niet hebben betaald, niet naar een hoogo-
re klasse kunnen worden bevorderd.
EN DAT TEGEN EEN GEMEENTE-BEDRIJF.
Te Bonn heeft de justitie een vervolging inge
steld tegen de directie der gemeentetram wegens
woeker, omdat ze te hooge tarieven voor het pas
sagiersvervoer berekende. Thans heeft de mij. de
tarieven mot 25 pet. verlaagd.
BOERDERIJEN IN IERLAND DOOR BANDIETEN
GEPLUNDERD.
Te Flaskagh in Ierland is een boerderij door ge
wapende bandieten overvallen. Zij namen een bedrag
van achthonderd pond sterling mede. Do bewoners
boden eerst tegenstand, doch waren tegen de zwaar
gewapende bende niet opgewassen.
Intusschen is de politie er in geslaagd, reeds ver
scheidene personen, die bij dezen overval betrokken
zijn, in hechtenis te nemen,
EEN AFDOENDE FASCISTISCHE POLITTEMETHO-
DE.
Te Straatsburg werd, zoo meldt het „Journal", de
zer dagen een 22-jarige vrouw aangehouden, Marie
Hujer geheeten, van Nederlandsche afkomst en be-
hoorend tot een familie, die met een circus der
waarts was gekomen, die er van verdacht werd uit
een juwelierswinkel een ring met steen ter waarde
van 14.000 francs te hebben gestolen. Het kleinood
werd niet op haar bevonden, wel het etiketje dat er
aan bevestigd was geweest. Vermoedend, dat de
vrouw den diamant van de ring heeft ingeslikt, heeft
de politie haar een flinke dosis wonderolie toege
diend.
DE AARDBEVING IN COLUMBIA.
Naar met betrekking tot de aardbeving in Columbia
nader draadloos uit New York gemeld wordt, is de
stad Gachala, die ongeveer 45 mijlen ten Westen van
Bogota ligt, nagenoeg verwoest. Hierbij zijn twee per
sonen om het leven gekomen. Duizenden zijn dak
loos.
Uit Bogota (Columbia), 23 Dec. Een hevige aard
schok werd hedenmorgen om 5 uur waargenomen.
Speciaal de streek van de Oostelijke Cordilleras werd
geteisterd. De dorpen Cachala en Gacheta zijn ge
deeltelijk vernield. Er zijn verscheidene doodon. Te
Bogota zelf werd eenige materieele schade aange
richt.
Een nieuwe schok, minder sterk dan de eerste,
werd om 1 uur hedenmiddag gevoeld.
MOORDEN.
Gedurende de Kerstdagen zijn in Engeland en Ier
land eenige gruwelijke moorden gepleegd. Draadloos
wordt gemeld dat te Coopermills een krankzinnige
man, na er niet in geslaagd te zijn om zijn vrouw te
bewegen tot hem terug te keeren, zes personen, zijn
vrouw, haar beide zusters, den graafschapsbestuur
der, diens echtgenoote en zoon heeft doodgeschoten.
Daarna joeg hij zichzelf een kogel door den kop.
Naar luid van een ander draadloos bericht is Com-
mander Leslie Robertson met afgesneden keel in
de buurt der marinekazernes te Chatham gevonden.
DE CRISIS IN DEN REGEERINGSVORM IN GRIE
KENLAND.
Uit Athene, 25 Dec. De regeering ontving een
telegram van Venizelos, waarin hij mededeelt, dat hij
na lang beraad besloten heeft, gehoor te geven aan
het op hem gedaan beroep. Hij zal tijdelijk naar Grie
kenland terug keeren teneinde mede te werken aan
de regeling van zaken, doch hij zal niet weer op het
politiek toóneel verschijnen. Venizelos zal 29 dezer te
Marseille scheep gaan. Hij verzoekt hem geen feeste
lijke ontvangst te bereiden.
SNEEUWSTORMEN IN DENEMARKEN.
In Denemarken heeft gedurende de Kerstdagen een
hevige sneeuwstorm gewoed, waardoor over hét ge-
heele land het spoorwegverkeer veel vertraging on
dervond. Op tal van plaatsen werd de sneeuw door
den wind vele meters hoog opgehoopt. Aan den West
kust strandden verscheidene schepen.
„Een blijde Kerst-boodeehap" noemt het blad de
mededeeling van j.1. Maandag.
„Beschamend" voor de rechterzijde.
De „Residentiebode" (R.-K.) denkt er heel anders
over dan het Rotterdamsche katholieke orgaan. Het
blad zegt, dat deze twee dingen met stelligheid uit
deze duistere opdracht te concludeeren zijn:
Allereerst, dat deze derde opdracht van de Koningin
ons geen oplossing brengt van de crisis, die, tot groo-
te schade van het algemeen belang, reeds veel te lang
duurt.
En ten tweede, dat de regeeringskaros zóó vast ge-
loopen is, dat zelfs de Koningin geen oplossing meer
ziet.
Dit zijn voor het blad de twee eenige positieve fei
ten in deze „allesbehalve prettige Kerstboodschap"
aan het Nederlandsche volk.
En die voor de rechterzijde, volgens de „Rsb.", in
het bijzonder wel beschamend is.
VOETBAL
noo/t onbeheerd staan. 1
De kwaliteit brengt een j
r ieder in verleiding!
ZONDAG, 30 DEC.
NED. HERV. GEMEENTE te:
St Maartensbrug, nam. 7 uur, Ds. Buis kool. Collec
te voor Emeriti en Weduwen.
Dirkshorn, nam. 7 uur, Dst Schermerhom.
Eenigenburg, voorm. 10 uur, Dr. Snethlage.
Barsingerhorn, geen dienst, vac.
Heerhugowaard, voorm. halftien, Da Broekema.
Winkel, geen dienst
Oude Niedorp, voorm. 10 uur, Da van Meura.
Voenhuizen, geen dienst
Anna Paulowna, voorm. 10 uur, Da van Loon.
Callan/bsoog, vcoorm. 10 uur, Ds. Tinholt.
DOOPSGEZ. GEMEENTE te:
Barsingerhorn, geen dienst
Burgervlotbrug, voorm. 10 uur, Da v. cL Veen.
Nieuwe Niedorp, geen dienst
Stroe, voorm, 10 uur, Ds. O. L. van der Veen.
EVANGELISATIE te:
Breezand, voorm. 10 uur, de heer Boon.
Nam. 7 uur, de heer Boon.
GEREF. GEMEENTE te:
Anna Paulowna, voorm. 10 uur, Preeklezen.
Nam. halfdrie, Preeklezen.
breezand.
len Kerstdag speelde B.F.C. II een vriendschappe-
lijken wedstrijd tegen Helder Adspiranten. Onder lei
ding van den heer Boerman kwamen om 2 uur de
beide elftallen in H veld; 't waren twee stevige elf
tallen, toen ze opgesteld waren, doch B.F.C. bleek
niot tegen het vlugge en mooie samenspel der adspi
ranten op te kunnen. Toch deden zij hun best en
vooral de achterhoede en backs werkten zeer goed.
Het middentrio der voorhoede had echter meer naar
voren moeten blijven. Over het geheel ls het een
mooie wedstrijd geweest B.F.C moest met 30 ver
liezen.
Op den 2den Kerstdag had de wedstrijd plaats
tusschen B.F.C. I—Helder 4 en 5 gecomb. Voor dezen
wedstrijd was een medaille uitgeloofd. Als scheids
rechter do Vries uit den Helder, beginnen blaast,
verschijnt B.F.C. volledig op het goede, doch op en
kele plaatsen gladde terrein. De aftrap is voor B.F.
C., welke tegen wind speelde En nu ontwikkelde
zich een prachtig spel met Helder iets in de meer
derheid. Er werd van beide kanten enthousiast ge
speeld. Velen zijn de prachtig gecombineerde aan
vallen der H.-club, doch zij stuiten steeds op de ach
terhoede en backs van B.F.C., welke enorm op dreef
zijn. Toch wordt het kort voor de rust onhoudbaar
gedoelpunt En rust treedt in met 1—0 voore H. Dool"
de koude werd niet lang rust gehouden en het werd
nu een spannende strijd en steeds is B.F.C. in den
aanval, doch de voorhoede is iets te twijfelachtig. Een
felle aanval van H. volgt en een worsteling ontstaat
voor het B.F.C.-doel; door een fout van een der B.F.
C'ers wordt door hem een doelpunt gemaakt, wart
wel jammer was, maar hij kon er ook niets aan
doen. Nu valt B.F.C. weer aan en ©en fe lschot uit
de B.F.C.-voorhoede laat de keeper uit zijn handen
vallen, ongeveer op of over de lijn. Scheidsrechter
kan geen doelpunt constateeren en de bal wordt on
partijdig opgegooid. Hierdoor ontstaat hands, deze
wordt in een doelpunt omgezet, zoodat do stand 21
wordt. Nog houdt B.F.C. vol, maar spoedig ls het
einde daar en heeft H. gewonnen met 21.
Hierna wordt door den aanvoerder van B.F.C., den
heer Weijers, de medaille uitgereikt, met een woord
van dank aan de spelers voor den aangenamen wed
strijd. Het is jammer, zegt 3preker, dat het doel vai\
B.F.C. mislukt is, nl, dc collecte voor arm Duitech-
land. Toch is er nog f 12 bijeen gebracht Na de ge
vers dank. te hebben gebracht geeft spieker de me
daille uit aan l-I.'s captain, welke deze met een dank
woord aanvaard, hopende nog vele wedstrijden met
B.F.C. te spelen.
Een blijde boodschap.
De „Maasbode" (R.-K.) verklaart nog eens, dat
geen andere oplossing der crisis mogelijk mag wor
den geacht dan de vorming van een nieuw rechtsch
parlementair kabinet.
Want het is duidelijk, zegt het blad, dat ditmaal
van een mislukken geen sprake mag zijn. Deze daad
van Hare Majesteit wekt den indruk, alsof zij aan
de groepen die nog maar aldoor in oneenigheid den
tijd verdoen, wil beteekenen dat er nu een eind aan
dient te komen en zij met voorbijzien van persoonlijke
gevoeligheden om 's lands belang hebben te denken.
Wij twijfelen er niet aan, of de wenk zal begrepen
worden, wij durven zeggen; is reeds begrepen.
Winkel, 8 December 1923.
Alzoo behoorde mijn reis dus tot het verleden en
nu heeft de lezer alle recht om te vermoeden dat de
brieven onder opschrift „Tsjecho Slowakije" niet meer
zullen verschijnen. Dat vermoeden is echter totaal
onjuist, zoodra hun einde gekomen is, hoop ik dat
behoorlijk aan te kondigen. Het is niet zoozeer voor
uw of mijn pleizier, lezer, dat ik nog een eindover-
zicht wil geven, maar om verkeerde indrukken te
voorkomen en te bestrijden. Het is mij n.1. uit ge
sprekken met lezers gebleken, dat zij uit mijn schrij
ven hebben opgemaakt dat Tsjecho-Slowakije een
achterlijk land is waar soms nog middeleeuwscho
toestanden heerschen. En die indruk is niet juist,
in wat nu volgt hoop ik de conclusies van den heer
Bosch en mijn persoontje zoo duidelijk mogelijk te
beschrijven en zal tevens ter afwisseling geven den
indruk van onze plaatsvervangers, de heeren Pro-
chazka en Resl, over Holland. Mijn plan is achter
eenvolgens te behandelen: de geschiedenis en ont
wikkeling van het Tsjecho-Slowaaksche volk, hun
karakter en godsdienst en taal en de economische en
politieke toestand van hun land in dezen tijd.
Hierbij hoop ik beknopt te zijn en zakelijk te blij
ven en mochten er soms lezers zijn die uit eigen er
varing of goede bron met mij van meening verschil
len, welnu ook voor hen is in de „Schager Courant"
mogelijk wel een plaatsje beschikbaar en ook wil ik
het met hen mondeling bespreken.
Maar ter zake.
Ten tijde dat Nederland door Germaansche volks
stammen bevolkt werd. dus voor onze jaartelling,
leefde er tusschen de Donau en de Oostzee een volk,
onderverdeeld in verschillende stammen, die elkaar
onderling bevochten ofschoon zij naar taal en ras één
volk waren. Van hun geschiedenis is al even weinig
bekend als van die der Bataven. Eerst door de grooto
volksverhuizing wordt iets meer van hun geschiedenis
bekend. Deze kwam voor hen eenige jaren vroeger
dan voor de West-Germaansche volken en was voor
hen fataler dan voor de laatstgenoemden. Werd Ne
derland meer bevolkt door de verdreven Germaan
sche volksstammen, vooral de Saksers, hun land werd
overheerscht door de Hunnen, toen echte barbaren.
Zij waren n.1. door die onderlinge twisten en oor
logen zoo verzwakt, en hun land zoo dun bevolkt, dat
zij geen noemenswaardigen tegenstand konden bie
den. De Hunnen trokken hun land kinnon eh vestig
den er zich voor een deel. Dit was van grooten in
vloed op den loop der volksverhuizing, die werd er
eenige jaren door gestuit en toen deze massaopachui-
ving, door steeds voortdurenden toevoer uit het
Oosten, weer in beweging kwam was toch haar
grootste kracht gebroken, zoodat zij nooit die gevol
gen voor West-Europa heeft gehad, die zich zonder
bovenbeschreven omstandigheden wel zouden hebben
geopenbaard.
Weer gaat een tijd van eeuwen voorbij, waarvan
I weinig hekend is. Het oude volk krijgt in de geschie-
idenis den naam van Westslaven en zij vermengen
>zich weinig met de in hun land gevallen Hunnen.
I Hun gebied wordt ten zuiden begrensd door wat nu
de steden Weenen en Budapest zijn, ten Westen
'van de Beiersch—Boheemsche grens tot Stettin aan de
Oostzee en ten Oosten van Koningsbergen tot den
Noord westpunt van Zevenburgen.
Weer voeren zij onderling oorlog en verzwakken
zij merkbaar. Tot weer een nieuwe volksverhuizing
voor hen aanbreekt, ditmaal niet uit het Oosten
maar uit het Westen.
De S&kserv werden een groot en machtig
zoowel West- als Oostwaarts breiden zij zich uit.i
Westslaven, verzwakt en verdeeld, waren hun eed
gemakkelijke prooi en na een weinig bloedigen,maar
toch voor de wereld zoo belangrijken oorlog, was de
volkeren kaart van Middel-Europa totaal gewijzigd.
Bijna alle stammen der Westslaven trokken zich te
rug in de landstreek thans bekend al» Bohemen en
Moraviö en wat nu Duitschland is werd aan de Sak
sera gelaten.
Maar ais sterk bewijs dat de Westslaven een eigen
op zich zelf staand volk zijn, kan het volgende die
nen. Zooals ik schreef, trokken bijna alle stammen
zich terug voor de sterke, overwinnende legers der
Saksers, enkele, heel weinige stammen bleven ech
ter achter en hun naam wordt in de geschiedenis niet
meer genoemd. Zij bleven echter hun ras of liever
stam en taal getrouw, zoo sterk zelfs dat men nu,
na ongeveer 1500 jaren, nog 250.000 Westslaven, of
zooals zij in Duitschland nu meest heeten Slowaken,
kan vinden die nog steeds de Slavische taal spreken
ofschoon zij als Duitsche onderdanen natuurlijk ver
plicht zijn de Duitsche volksscholen te bezoeken. Zij
hebben zich nauw vereenigd en hot hoofddoel van
hun vereeniging is nog het behoud van stam en taal.
Daartoe onderhoudt hun vereeniging oa ook nog
eigen scholen, waar onderwijs in de stamtaal wordt
gegeven. Maar het grootste deel der Westslaven was
dus beland in Bohemen en Moraviö, waar voordien
ook hun stamgenooten woonden. Hierdoor werd dit
land flink bevolkt, dus moesten de vruchtbare deo-
'en des lands ontboscht worden om voedsel voort te
brengen. Deze noodzakelijkheid werd hun tot heil,
het leerde vreedzaam arbeiden inplaats van onder
ling vechten en spoedig ontwikkelde er zich een
vreedzaam, landbouwend volk, wat mede te danken
is aan don vruchtbaren bodem.
Door de dichtere bevolking van <het land en het zich
meer één gevoelen der bewoners, werd ook hun weer
baarheid grooter en haddon zij niet zooveel te lij
den van verwoestende oorlogen.
In het begin der middeleeuwen was Cechy, zooals
Bohemen en Moraviö toen heeten, een onafhankelijke
staat, die door den rijkdom van den bodem steeds in
bloei toenam. Onder koning Karei IV, wiens naam
veelal nog met eere genoemd woiydt, bereikte die
blo6i ongeveer haar hoogtepunt.
Even wil ik hier stilstaan bij den economischen
toestand van het rijk in dien tijd. De voornaamste
bestaansbron was natuurlijk de landbouw, in de ste
den ontwikkelde zich langzamerhand een nijvere
handwerkersklasse; hier en daar word het zilver- en
kupererts uit den grond gehaald en verder bewerkt,
maar het grootste deel des volks was bij den land
bouw betrokken. En juist over dio landbouwtoestan-
den van toen heb ik waardevolle inlichtingen beko
men, daarom wil ik ze hier mededeelen. Het land
was als eigendom van burchtgraven, graven, edelen
en hun soort. Zij woonden meestal temidden van
hun grondbezit, dat bijna altijd aan elkander lag en
tor grotte van 200 tot 1000 en einer H.A. Hun burch
ten waren op de meest ontoegankelijke rotsen ge
bouwd en ware steenklompen. Bulten de muren der
burcht waren de hutten der arbeiders, meestal
strooien hutten. De arbeiders waren allen lijfeigenen,
zij behoorden als een stuk vee aan hun heer, deze
had ten allen tijde het recht om zijn arbeiders te
verkoopen of dood te schieten of te slaan. Mogelijk
dat sentimenteele lezers of lezeressen bij 't lezen van
deze beschrijving kippenvel krijgen en daarbij den
ken aan allo mogelijke vreeselijko toestanden en
misbruiken, maar daarom wil ik u even geruststellen.
Het best is do verhoudnig van meester en lijfeigen©
uit dien tijd te vergelijken bij die tusschen een flin-
ken boer en zijn paard uit dezen tijd. Beide laatst
genoemden dien(d)en voor nuttig gebruik en een
normale boer gaat toch zijn paard niet doodschieten.
Wat niet zeggen wil, dat het stelsel van lijfeigenen
geen misbruiken meebracht, ik zal het hier heusch
niet verdedigen, Maar in elk geval, de toestand van
do lijfeigenen uit dien tijd is niet te benijden, rech
ten hadden ze niet en plichten zooveel te meer. Maar
altijd was er toch iets wat hun een deel recht ver
schafte en wel het volgende Dat die burchtheeren
een groot machtsgevoel en weinig vrees bezaten kan
men zich indenken als men nu nog voor do ruines
van hunne sterkten staat: eerst oen gracht, dan een
metersdikke muur en daarbinnen de eigenlijke
burcht met soms muren van 4 tot 5 meter dik en dat
geheel meestal op een hooge rot© gelegen. En dan
te bedenken, dat hun vijand dat gevaarte met pijl en
boog. stormrammen en ladders moest bevechten, ter
wijl de verdedigers met pijl en boog ach er de mu
ren zaten met groote voorraden steenen, werpsperen,
brandende hoepels en meer van die vecht werktuigen.
Geen wonder dat sommige burchtheeren zich weinig
aan den koning of collega's stoorden en zich vaak,
me; geweld of door roof, rijk maakten ten koste van
anderen. Deze burchtheeren waren een macht in
den staat, daar zij den koning geld en legors moes
ten verschaffen om den troon te handhaven.
Gelukkig echter, voor den koning, dat zij nooit in
oen vakvereeniging hun heil gezocht hebben, want
dan had de vorst naar hun pijpen aioeten dansen,
wat soms evengoed al niet vrij was. In 's koning©
voordeel was, dat zij meestal in onderlinge *e©ten on
twisten hun vermaak zochten. Vaak voorden zij on
derling oorlog, veelal de eene burchtheer tegen den
andere soms waren zij in partijen verdeeld. Wanneer
'n heer oorlog kreeg en z'n burcht word belegerd dan
werden voor de omsingeling eerat de lijfeigenen
binnen de muren gelaten en hun hutten verbrand.
Zij waren dan de verdodigers van het bezit van hun
heer.
Nu kon ik wel een heele opsomming geven hoe het
er bij zoo'n landbezittersoorlog toeging, maar dat ia
geenszins mijn bedoeling. Ik wilde alleen maar dui
delijk maken dat die burchtheeren vaak de lijfeige
nen noodig hadden voor de verdediging van hun be
zit of en hun leven Behandelde nu zoo'n heer zijn
volk slecht, dan wist hij bij voorbaat dat, ingeval
van oorlog, zijn weerstand klein was en deze om
standigheid verschafte aan de lijfeigenen een onge
schreven maar toch groot recht. Zoo bestaat er toch
altijd een soort evenwicht, ondanks wijd verschil
lenden toestand. Ook hier in Nederland hebben we
een deel van boven omschreven toestanden gekend
in de middeleeuwen, maar bij ons heeft toch nooU
hot grootgrondbezit die omvang gehad als in Bohe
men. Hier toch waren de burchten, vooral in Hol
land, te tellen, maar in Bohemen was in die dagen
niets anders dan grootgrondbezit. Geen wonder dat.
nu, na bijna 600 jaar, deze toestanden nog nawerken,
aan verschillende, eoms heel kleine uitingen, ma
nieren, gewoonten en omstandigheden ontdekt men
nog hun afkomst uit de middeleeuwen. Toch had
het rijk in die dagen een bloeiende landbouw, toen
tertijd de hoofdtak van bestaan voor het geheel©
volk.
Van de regeering van Karei IV (13461378) tot Ru-
dolf II (1575lCtll) dus ruim 250 jaar lang, leefden
land on volk in welvaart en bloei. Maar in dien tijd
pakten zich teven© donkere wolken samen boven het
rijk. Ditmaal niet op economisch of politiek terrein,
dc oorzaak was de godsdienst De kerk van Rome
had het hoogtepunt van haar macht bereikt. De bui
tengewoon geloerde en bekwame monnik Hildebrand
later paus Gregorius IV, had wel de grondalag voor
Rome's macht gelegd en daarop was door ander©
pausen voortgebouwd. Rijdom, macht en eenheid
werden de fundamenten der kerk. Soms stond er
Iemand op die Rome dorat te weerstaan( 't zij een
vorst of een geleerd©, maar steeds nog wist Rome den
strijd te winnen. Omstreeks 1400 waagde ©en Boheem
sche geleerde het met de kerk van meening te ver
schillen, het concilie van Constanz beslist© over zijn
meening en.... over zijn leven, en in 1414 werd hij,
Jan Hus, levend verbrand. Maar zijn naam en leer
bleven voortleven onder het volk. Er groeide in den
Boheeroschen grond een ander zaad dan dat der
Roomsche eenheid.
Wordt vervolgd.
