5
der over den geheim zinnige n haas wisten te
vertellen. Dat de haaa reeds sedert ©enigen
iijd, ah) de kinderen sliopen, bij vader was ko
eren vragen of de kleinen lief geweest waren
en wat ze in dit geval dan wel het liefste zou
den hebben. Zoo ongeveer als vader en moeder
met denzelfden ernst in de eerste dagen van
December aan de kleuters in Nederland ver-
Luien. Die spanning dan in de naar vader op
kijkende oogjes! Dan wordt zelfs de ondeu
gendste jakker van een jaar of vier, vijf weer
gedwee en volgzaam en neemt zich voor om
nu eens gehoorzaam te zijn. Dat het meestal bij
dit voornemen blijft, Is natuurlijk voor de
oudere niets nieuws. En dan het ontwaken op
aersten Paaschmorgen. De eerste gedachte la
bij den „Oöterhase" of liever bij hetgeen deze
fcn den nacht gebracht meg hebben. Het is dan
mog een heele kwelling voor de jonge dames
fcm heeren totdat het geheele gezelsdhap der
medewerkers van gisteren bij elkaar gekomen
fes en de ouders eerst een rondgang gedaan
Lebben om te kijken, wat dan wel het resul
taat van het bezoek van den vermaarden haas
geweest is! Maar is dan eindelijk het sein- tot
soeken gegeven, dan is de bende ook; niet meer
In toom te houden. Dan moet men dit ware ge
wit uit de kinderoogen zien. blinken, deze span.
jttng cn dit geluk, als de één een nestje met
«leren of de ander ergens verstopt een groot
gekleurd Paaschei met zoeten inhoud gevonden
hoeft. Groote cadeau* worden er niet gegeven;
daar zijn het hier tegenwoordig trouwens ook
de tijden niet naar. Maar de kleinen zijn met
de kleine geschenken ook even gelukkig; ze
«ijn dien geheelen dag nog vol spanning over
hun ontdekkingen en als ze dan- 's avonds In
t bedje gelegd worden, dan gaat er nog menig
bedankje aan den „lieben Osterhasen'* voor al
les, wat hij aan lekkernij gebracht heeft.
Wat dit kinderfeest voor de oudoren bctoe-
kent, is niet moeilijk te raden. Aan do belang-
f*cl!iug en het gelukkige lachten onder den
naar buiten te vertoonen ernst kan men
duidelijk zien, dat dit kindergeluk voor de
ouders in deze zorgelijke dagen een welkome
afwisseling is.
WAT ENGELAND TE VORDEREN HEEFT.
Nauwelijks hebben de plannen van de des
kundigen bij de regeeringen der betrokken
kunden ©en punt van bespreking uitgemaakt,
of het Britsche departement van de schatkist
heeft het reeds raadzaam geoordeeld om weer
oven de aandacht te vestigen op de vorderingen,
die Engeland op zijn vroegere bomdgenooten
«rit hoofde van leeningen tijdens en in ver
hand met dien oorlog verstrekt, kan laten gtel-
den. In het geheel vertegenwoordigen zij, blij
kens de jongste opgaaf van den kanselier «Ier
schatkist, een som van meer dan 2 milliard
-pond sterling. Het grootste bedrag, nl. 722H
millioen p.st., is Rusland schuldig; daarna vol
gen onmiddellijk Frankrijk en Italië met udet
soo heel veel kleinere bedragen. De overige
landen, in de Britsche opgaaf genoemd, Wijven
aanzienlijk bij het genoemde drietal ten achter.
Ziehier de cijfers betreffende den Stand der
schulden per 31 Maart jL:
Rusland: 722.546 000
Frankrijk 623.279.000
Italië 563-300000
Zuid-Slavië 28.481.000
Polen 95000
Roemenië 24.778 000
Portugal 21,544.000
Griekenland' - 23-355000
Belgische Congo 3.550.000
Totaal - £2000.928.000
Rente over dit ontzaglijke totaal wordt prac-
w*ajroken, ïiiot ontvangen. Totdusver is
U a "Jelgische Ccmgo, die interest op
0 5" dan verder nog over
Q^1 B Griekenland
co o *-■ m
D o Q|U
oaaaaaaaaoD I aaoi-
rente binnenkomt. De schulden der overige
landen worden dan- ook van jaar tot jaar groo-
ter. De Britsche schatkist heeft met die achter-
i stalligo rente in haar opgaaf rekening gehou-
Iden. door het totaal ervan bij do hoofdsom der
schuld: te voegen.
In welke mate de schuld der voornaamste
debiteuren op die wijze de laatste jaren is toe
genomen, hebben wij door vergelijking met een
opgaaf van ongovee# twee jaar geleden nage
gaan. Per 21 Mei 1922 bedroog de schuld van
Rusland' aan Engeland' 655 millioen p-st.; thans
beloopt zij, blijkens het bovenstaande, 722 H
millioen p.st. Van Frankrijk werd de schuld
destijds opgegven met 584 iniLlioen pat.; thans
met 623 1/4 millioen p.6t., terwijl do derde ia do
rij, Italië, zijn schuld: in hetzelfde tijdsverloop
van. 503 millioen p.st tot 563 mdllioen p-St SOg
stijgen.
GROOT NEW.TORK.
Evenals alle wereldsteden heeft ook New-
York zijn verkeersvraagstuk. Groot New-York
heeft voor de bestudeering en oplossing van
die vraagstukken zijto „Transit! Gommiss/ion",
welke commissie thans voor dien dag is geko
men met haar plan voor de verbetering der
verkeerstoestanden' in en om New-York, met
inbegrip van de verbindingen van en naar den
overkant van dien HudSon en de aan: de rivier
tegenover New York (stad) gelegen groot® ge
meenten van d"en Staat New-Jeawfy. Hst ont
werp verkeersplan is ontworpen door Éfc Da
niël L. Turner, die de raadgevends ingenieur
is van de commissie. Laatstgenoemds heer
houdt niet van halve maatregelen en is blijk
baar niet bang voor groote getallen. Zijn ver
beteringsvoorstellen zullen 687.000.000 dollar
kosten, indien zij zóó worden uitgeroerd als ir.
Turner ze heeft ontworpen, en indien bij rf«
uitvoering de financieel© kont van hei werk
niet tegenvalt. Allereerst wil Turner onder h«t
eiland Manhattan (di. heft eigenlijks New-
York) een ringspoorweg aanleggen van vier
lijnen naast elkaar. Deze zou van die 57s*v straat
langs de Westzijde ,,T>owtn-townM Joopen, en
j bij die Battery ombuigen en langs de Oostzijdt
jweer naar „Up-town" gaan. De ringbaan sou
worden doorgetrokken naar het Noorden tot
een station in het stadsdeel Branr aan <fe
149ste straat en vandaar weer lang» den west
kant van het eiland terug. Dat is dus één ring
spoorweg, onder Manhattan. Maar bovendien
zou er oen tweede ringlijn moeten komen, ver
om het eiland heen. Op sommige gedeelten zou
dit ook een lijn van' vier sporen worden. De
buitenste „loop" zal een rechthoekige gedaante
hebben en is bestemd om ©en gesloten verbin
dingslijn te vormen tusschen Jamaica op Leng
Islond, Jersey City in New-Jersey, eri vijf nieuw
aan te leggen stations van vijf spoorlijnen in
New_Jersey, alle op ca. 9 K M. van Manhattan
verwijderd'. Tn New-York (stad) zelf komen w
dam twee „su per-streets" die 35 M. breed zul
len zijn en uit drie verdiepingen zullen bestaan-,
de bovenste voor lichte wagens, de middelste
voor zware wagens en de benedenste voor on
dergrond sche spoorwegen. Die stnaten zijn ge.
project©erd van Houstonstreet aam den West
kant naar de Haarlemsche rivier en aam den
Oostkant van die 14de straat naar de 68ste
-straat
De kosten zouden dbor de verschillende be
langhebbende partijen moeten worden gedra
gen, al. 18.000.000 dollar door de spoorwegen
van New York en' New-Jersoy, 93.000.000 door
-New-York (stad!) en dé rest door do staats- en
door sommige provinciale regeeringen van
New.York, New_Jersey en Connecticut, naar
rato van dé door die steden cn provinciën uit
<fen aanleg te wachten voordelen.
Verleden jaar werdten tusschen do voort/te
dén van New-York' (ook die in New-Jersey) en
Manhattan in de beide richtingen 237.000.000
reizigers vervoerd- Nu verwacht men, dat in
1930 het zielental van Groot-New-York
10.500.000 zal bedragen, van wie er 3.900.000 in
de voorsteden zullen wonen. Tegen 1950 ver
wacht men een inwonertal van 17.000.000 zielen
voor Garoot-New-York. Van die 17 millioen zul
len er dan 7.000.000 afhankelijk zijn van de
verkeersmiddelen, die de buitenwijken ver
binden met het centrum der wereldstad. Men
moet echter deze cijfers niet als vrij zeker be
schouwen. Sinds eenigen tijd wordt naar
men weet in de Ver. Staten met kracht ge
werkt aan- het beperken der immigratie in de
Unie. En de fabelachtige bevolkingstoeneming
van New_Yark (stad) in de tweede helft der
vorige eeuw cn het begin van deze eeuw,
moet! voor «en niet gering deel worden toege
schreven aan het feit, dat zoovele immigran
ten in da New-Yorkscbo haven aangebracht,
in de stad Weven hangen.
Dat zal xrn veel minder worden.
Blijkens «en mededooling van het volkstel
lingsbureau bedroeg het inwonertal van Groot-
New-York óp t lutt 1923 6.016.000 zielen. Daar.
bij zijn, niet meegerekend de talrijke gemeenten
in New Jersey, en san de stadsgrens van
Groot_New-York, die hoewel in den staat New
York1 gelegen, niet tot de stad van <Öen naam
worden gerekend., hoewel rij cc één economisch
geheel p»
KABAKIfaL
Harakiri is een soort zelfmoord, Üo ïix Ja
pan nog bedreven wordt 'Langzamerhand
sterft het gebruik uit; maar de oudere Japan
ners, die nog hechten aan traditie, plegen
harakiri om1 hiermede een beleediging uit te
wisachen. De kultuurinvloedeh brengen nar
tuurlijk bij het jongere geslacht andere denk
beelden, zoodat men mag aannemen, dat de»
wijze van zelfmoord in Japan weldra tot hel
verleden zal behooren. Ofschoon de tradi
tie van eeuwen heeft vaak zoo*n grooten in
vloed het ook wel mogelijk is, dat in de
meest afgelegen streken nog langen tijd de ge
woonte der voorvaderen in eere gehouden zal
worden. Want we moeten erbij bedenken, dat
er *b godsdienstig» gedachte aan ten grondslag
ligt, evenals aan het offeren van menschen
in 't algemeen.
We herinneren in dit verband aan verechil-
lende vormen van zelfmoord uit godsdienstige
overweging, zooala die vroeger over de heele
wereld voorkwamen en heden ten dage nog
hier en daar: zich van een steile rota wer
pen en zich storten in de heilige rivier of on
der den heiligen wagen, de weduwenverbran-
ding op het graf van den echtgenoot, enz.
Zooals na een beleediging geduelleerd werd
en soms nog wordt in onze Wcstersche lan
den, zoo pleegt men in Japan harakiri. Duel-
loeren is volgens Jap arische begrippen onzin
nig.
Wordt een Japanner door iemand bcleedigd,
dan begeeft hij zich naar huis en vertelt aan
zijn gezin, wat er gebeurd is. Dan worden
direct de voorbereidende maatregelen geno
men voor de aanstaande plechtigheid. Met
stevige koorden van lotuspüanten, door de onr
gehuwde vrouwen van het gezin of van de fa
milie gemaakt, wordt het huis omtrokken. Dit
is noodig om de booze geesten buiten het huis
te houden, die anders zoo licht de ziel van
den gestorvene zouden weghalen.
Een der vertrekken van de woning wordt
voor de plechtigheid, die aanstaande is, gereed
gemaakt. Op een verhooging in dat vertrek
wordt het zwaard van den beleedigdte neerge
legd alsmede een wit laken.
Dan komt do priester met de lotusbloem en
'logt die neer op het zwaard. De beleedigde be
treedt nu de verhevenheid, en wordt vergezeld
door zijn oudsten zoon. Hij knielt neer en
houdt het zwaard in zijn hand. De priester
neemt de lotusbloem en plukt de blaadjes er
af. Onder het uitspreken van den zegen strooit
hij de deelen der bloemen uit over het hoofd
van den man, die straks harakiri zal plegen.
Dan komt het dramatische oogenblik. De ge
knielde vertelt mot sombere stem, welke belee
diging hem aangedaan is en door wien, ont
bloot zijn onderlijf en geeft zich een diepe snij-
wend met het zwaard over zijn onderlijf, van
rechts naar links. Hierop neemt de zoon het
zwaard ter hand en maakt er een eind aan
door zijn vader met één slag te onthoofden.
De mededeeling van de zelfmoord wordt, in
lotusbladen gewikkeld, aan hem gezonden, dia
de beleediging heeft aangedaan, en dio daarna
op dezelfde wijze in zijn woning harakiri
pleegt.
Beiden zijn dus dood, de beleediger eni de
beleedigde, en hiermede is de beleediging uit-
gewischt en aan de eer voldaan.
M
NAALDEN.
Het vervaardigen van naainaalden was
vroeger handwerk, waarvoor veel handigheid
noodig was. Het maken van goede naalden
was een heele kunst, vooral het slijpen eisch-
te de grootste nauwkeurigheid, ten einde glad
de en rechte punten te krijgen.
Het spreekt vanzelf, dat een naald toen ta
melijk duur was.
De machinale bereiding heeft hierin, groote
verandering gebracht De wereldproductie is
meer dan 20.000.000.000 per jaar. Van deze 20
milliard leverde Duitschaard voor den oorlog
latere cijfers staan óns niet ten dienste
bijna de helft
Voor de fabricatie van naainaalden wordt
staaldraad gebruikt. Ook wel ijzerdraad, maar
dan moeten de naalden voor het polijsten nog
•en afzonderlijke bewerking ondergaan, om
het ijzer in staal te veranderen. Daartoe gaat
jceu ze gloeien met cementeerpoeder, waar
door het ijzer koolstof opneemt en in staal ver
andert
De grondstof wordt in rollen aangevoerd,
maar de ronde staven zijn nog veel te dik.
Z» gaan naar een trekbank, waar de draad
op de vereischte dikte getrokken wordt. Ter
lengte van twee naalden wordt de dunne
draad' steeds afgehakt Deze stukjes worden
tot bundels vereenigd. cn gerold om te zor
gen, dat ze geheel recht zijn.
Het slijpen van de punten volgt dan, waartoe
de staafjes op een met rubber bedekt wiel ko
men te liggen, terwijl de einden buiten het
wiel uitsteken. Daarover komt een eveneens
met rubber bedekt stuk. Het wiel draait rond
en doet dan de naalden snel ronddraaien. Aan
weerszijden van het wiel zijn slijpsteenen, die
de punten slijpen.
Dan worden de staafjes, aan beide kanten
gepunt, in het midden geplet, van een groefje
voorzien, aan weerskanten waarvan een holte
werdt gedrukt voor de oogen. In een volgende
machine worden de oogen doorgestoken, en
ton slotte wratten de stukken doormidden ge
broken, nadat de scherpe kanten door het
ponsen ontstaan, weggewerkt zijn. De toppen
moeten nu nog glad gemaakt worden. Dit al
les gaat machinaal en met groote snelheid.
Ook de binnenkant der oogen moet nog gepo
lijst worden, daar anders het garen direct stuk
zcu slijten op de ruwe kanten. Dit polijsten
geschiedt door de naalden aan een draad te
rijgen, die snel wentelt, zoodat de naalden
mee ronddraaien. Er vloeit doorloopend een
vloeibaar polijstmiddel op den draad en ook
de binnenkant der oogen wordt geheel glad.
Zoo noodig moeten de naalden nu nog ge
hard worden en daarna nogmaals gepolijst.
Ten slotte moeten de naalden nog gesorteerd
worden en verpakt.
Op schuddende tafels met gleuven komen ze
evenwijdig te liggen. Maar nu is het ook ge
daan met de machinale bewerking. Het sortee-
ren en verpakken gebeurt met de hand.
De milliarden naalden, die elk jaar gepro
duceerd worden, geven aan alle bewoners on
zer aardo de beschikking over gemiddeld on
geveer 15 stuks. Als we bodenken, dat daar-
ondor velen zijn, die nooit een naald gebrui
ken, zouden we moeten besluiten, dat do naal
den nogal vlug slijten. Toch is dit niet het ge
val, maar daar ze zoo klein zijn, gaan er vele
verloren cn komen in het vullisvat terecht of
op andoro plaatsen, zonden diensten te heb
ben bewezen. De goedkoopte is mede oorzaak,
dat men er niet bijzonder zuinig op is.
Voor dien oorlog levende Duitschland! alle
naalden voor breimachines. Dit had b.v. voor
Engeland het gevolg, dat men daar aanvan
kelijk mooite heeft gehad; de brei-industrio aan
den gang te houden.
Hoe klein het gebruiksvoorwerp naai naald
ook is, toch zijn er groote fabrieken noodig
om de benoodigde hoeveelheid aan te maken.
M.
ROZENOLIE.
Rozenolie is een fijne-aetherische olie, welke
met water gedistilleerd wondt uit de bloem
bladen van enkele variëteiten der roos. Van
oudsher is het Balkan-schiereiland' het land
geweest, waar men rozenolie vervaardigde,
meer in het bijzonder in Bulgarije en Turkije,
later ook in 't Zuiden van Frankrijk en in
Duitschland, in de buurt van Leipzig. De beste
kwaliteit komt zelfs uit Duitschland, waar de
rozenoieindustrie veel meer gemoderniseerd is
dan in Bulgarije. Toch weet men in Bulgarije
meer olie uit de rozen te halen dan in de
buurt van Leipzig. Is men hier voor 1 K.G.
olie nog.5 k 6000 K.G. rozenblaadjes noodig,
de Bulgaren weten uit 3000 K.G. blaadjes 1
K.G. rozenolie te trekken.
De Bulgaarsche productie is ook veel groo-
ter dan de Duitsche, 4 k 7000 K.G. per jaar te
gen eenige honderden K.G. De prijs van rozen
olie is al naar de kwaliteit f200 tot f750 per
K.G.
De vallei van Adrianopol én Kazanlijk vormt
het middelpunt der rozenkweekerij. Uitge
strekte gebieden zijn begroeid met rozen, die
in 't laatst van April tot begin Juni aan dui-
zonden joDgens en meisjes werk geven. De
bloemen worden geplukt en in manden ver
zameld. De lucht is bezwangerd met de heer
lijkste geuren. In dien tijd is het daar één groo
te bloemenweelde. Zooals de Langendijk zijn
groentenboeren kent, zoo heeft Bulgarije zijn
rozenboeren, daar de rozenteelt daar de be
langrijkste bron van inkomsten 's.
Konstantinopel en Smyrna in Klem-Azië zijn
de belangrijkste uitvoerhavens van rozenolie.
Gewoonlijk wordt de olie met een aftreksel
van sandelhout of andere welriekende oliën
vermengd.
De verpakking geschiedt In glazen fleschjes
met dikke wanden. En zoo goed is de ver
pakking haast niet te maken, of de Beur dringt
er toch nog door heen.
Daar de rozenolie zoo duur is, wordt ze heel
dikwijls vervalscht. Langs scheikundigen weg
weet men het reeds ver tc brengen, maar toch
gaat nog niets boven de echte olie, die uit ech
te rozenblaadjes geperai cn gedistilleerd wordt.
M.
IETS OVER SPIEGELGLAS.
In het Handelsblad lazen wij het volgende:
Terwijl gewoon vensterglas verkregen wordt
door middel van groote cylinders, die met
den mond of machinaal geblazen worden,
maakt men spiegelglas door het gieten van
groote platen, die later geslepen en gepolijst
worden. Terwijl dus gewoon glas noodzake
lijkerwijze fouten zal vertoonen, als gevolg van
varieeronde wanddikte van de cylinders, slie
ren in het glas, etc., kan spiegelglas zoo be
werkt worden, dat de fouten, die oorspronke
lijk in de oppervlakte lagen, geheel weggeno
men worden.
Voor het maken van spiegelglas is in de eer
ste plaats noodig een ovenbatterij, waarin
groote vuurvaste potten tot zeer hooge tem
peratuur verhit worden, om hün- inhoud te
doen samensmelten en omzetten tot glas. In
de moderne fabrieken zijn dio ovens, die met
gas gestookt wordon, opgesteld in een werk
plaats, die in grootte vergelijkbaar is met de
kap van een groot spoorwegstation. Langs de
ovens is een spoorbaan aangebracht, terwijl
*de achterkant in vele gevallen dient als koel
oven. Langs dat spoor rijdt een wagen (moestal
electrisch gedreven), waarop een soort van
kraan is aangebracht. Is een pot met glas goed
homogeen gesmolten dan kan met behulp va»
die kraan (die eindigt in een soort van vork,
die in den oven om den pot geschoven kan
worden) den gevulden en gloeienden glaspot
uit den oven halen om dezen te doen vervoeren
naar de giettafel, die ook op rails langs den
achterkant van den oven kan rijden. De pot
wordt op die tafel uitgegoten. Het vloeibare
glas wordt aan den kaut tegengehouden door
dat daar ijzeren stukken van bepaalde dikte
zijn aangebracht. Nu wordt electrisch een
zware rol over de gesmolten massa getrokken,
zoodat deze over de plaat uitgerold wordt en
overal een .gelijkmatige dikte verkrijgt (Door
eerst een dunne laag uit te gieten, er een
draadnet van ijzer op te leggen en dan woei*
een laag er op te gieten krijgt men het be
kende draadglas.)
Ia dit afgeloopen, dan wordt de verkregen en
nog steeds zeer heete plaat van de tafel af
geschoven en in een kooloven geduwd, die tot
hooge temperatuur is verhit en die nu lang
zaam kan afkoelen, zoodat het glas langzaam
mee afkoelt Zoo worden aan. den oenen kant
spanningen vermeden, die als gevolg van te
snelle afkoeling kunnen optreden, waardoor la
ter alle kans is van barsten of uiteenspringen
(meermalen schijnbaar zonder uitwendige oor
zaak), terwijl aan den anderen kant weer ver
meden moet worden, dat te langzame afkoeling
tot kristallisatie aanleiding zou kunnen geven.
Is de plaat goed afgekoeld, dan wordt ze
uit den oven getrokken en naar de slijperij
gevoerd, waar ze met gips op groote ronde ta
fels wordt vastgekit Over die t&fel kan een
kleinere ronde schijf bewogen worden. Doze
plaat draagt ook weer aan den onderkant een
groot stuk (toekomstig) spiegelglas. Tusschen
de beide onder- en bovenlagen in wordt een
schuurmiddel met water aangemengd, gedaan,
zoodat door het voortdurend ronddraaien van
de bovenplaat deze en ook de onderste stuk
ken glas volkomen gelijkmatig afgeslepen en
in het begin mat worden. Zijn de stukken glas
gelijkmatig bewerkt, dan moeten ze losge
maakt en omgekeerd worden om ook aan den
anderen kant ruw afgeslepen te worden.
Daarna volgt een fijnslijpen met fijnere slijp-
middelen, zoodat de plaat goed doorzichtig
wordt, terwijl ten slotte nog beide kanten ge
polijst moeten worden. Dit laatste gebeurt door
de plaat vast te zetten op een tafel, waarboven
een groot raam met vertikale staven eraan,
die onderaan een polijstkussen dragen, bewo
gen wordt, zoodat elke prop een stuk glas be
werkt, op do wijze, alsof men met de hand een
vlek weg zou boenen. De gebieden van nabu
rige proppen grijpen over elkaajj heen. Als
polijstmiddel maakt men in de meeste geval
len gebruik van zeer zachte polijstmiddelen,
zooals „doodekop", een soort van ijzerrood.
Voor of na het polijsten (dat eventueel her
haald wordt, wanneer tijdens de keuring is
gebleken, dat een plaats minder goed is afge
werkt) wordt de verkregen plaat spiegelglas
door middel van zware ijzeren linialen en dio-
mantschorven in rechthoekige stukken gesne
den. Natuurlijk wordt getracht steeds zoo
groot mogelijke maten uit een groot stuk te
snijden. Do kleine stukken worden meestal
verzonden in spoorwagens, op hun kant staan
de en mei een weinig stroo tot een vaste
