Leliaard en Clauwaard.
Zaterdag 13 December 1924.
67ste Jaargang. No. 7554.
VIERDE BLAD.
Staatsloterij.
BitrnenlanHscb Nieuws
S
'XV,
De „vpperhoofdman" Jacob van Artevelde. dien ik
volkstribuun noemde, profiteerde van de hegemonie
van. Gent over Vlaanderen. Hij- wist met den hertog
van Brabant, en met den graaf Willem van Holland
en Henegouwen, respectievelijk op 3 December 1339,
en drio maanden later een verdrag te sluiten, het
welk zoowel wat handel als muntwezen betrof, naar
eenheid streefde .Dit verdrag, hetwelk voor Vlaan
deren nog in naam van den graaf gesloten werd,
doch hot wérk was van de burgemeesters en schepe
nen, en vóór alles van het genie van Artevelde, ging
nog vorder, het werd een' defensief militair verdrag,
het is alsof wij' reeds aan den horizon een eenheid
der Nederlanden zien dagen.
'Dit, verdrag met' de machtigste vrienden van
Eduard III, beteekende breuk met Frankrijk en het
verwondert dan» ook niet, dat dn 134Q Eduard door de
Vlamingen1 als koning van Frankrijk en d:us als hun
legitimc suzerein erkend werd.
Terwijl Eduard zich daarna naar Engeland begaf,
schonk zijsa gemalin, koningin Philippine, te Gent,
het leven aan een zoon Jan, hertog van Lancaster.,
Drie maanden later keerde Euand naar Vlaanderen
terug en versloeg nabij Sluis de Fransche vloot. En
kele dagen na dit succes weend' Willem) van Artevalde
géboren.
Koning Eduard rukte tezamen met va» Artevelde
tegen de Franschen op, en sloeg het beleg voor Door
nik. Het is al^of van dat oógenblik de macht van Ja
cob van Artevelde begon te tanen. Hij had zich de
vijandschap va nden hertog van Brabant en de af-
gunst van de Bruggelingen en Ypenaren op den 1
hals gehaald. Er werd tegen de hegemonie van Gent
en de macht van den opperhoofdman geintrigeerd
en reeds in 1340 brak er in Oudenaarde een door de
Leliaards van Vlaanderen in elkaar gezet oproer uit.
Dat oproer werd onderdrukt, evenals oproeren te
Termonde en te Yperen en in 1343 moest de graaf, die
alweer naar Vlaanderen was teruggekeerd, weer de"
wijk nemen.
Inmiddels was ook in Gent een geest van ontevre
denheid wakker geworden. Subsidiën van. koning
.Eduard bleven uit, men beschuldigde Artevelde en
zijne vrienden van kwade trouw, alsof dit niet ge
noeg was, geraakten de wevers en de volders weer
eens hevig aan het twisten. Artevelde waagt het niet
Gent en Vlaanderen te verlaten en stuurt zijne echt-
genoote, Catharine de Costin, in 1344 naar Engeland,
naar den koning. Tevergeefs, want Vlaanderen had
geen belang moer voor den koping. dus Artevelde
vroeg tevergeefs om steun.
D$ moeilijkheden nemen toe. Op 2 Mei 1345 heeft
er een bloedig treffen plaats gehad tusschen de ge
wapende wevers en volders op de Vrij dagsmark t
Plaats, de volders worden! in den paai' gehakt. Het
volk noemde het: den kwaeden Maendag. Van Arte
velde ziet de wolken boven zijn geliefde stad samen
pakken en weet met Edtaard! een samenkomst te
Sluis te arrangeeren. Bij zijn terugkeer te Gent
wordt hij' begroet door eene vijandige menigte, opge
hitst door agenten van zijn vijand, den hertog van
Brabant en door anderen. Hij1 tracht zijn verblijf, de
Paddenhoek, te bereiken, omtd'afc zijne woning in do
stad omsingeld is. doch zijn vijand Genard Denijs
ziet hem en velt hem met een bijl neer (17 Juli 134-5)
Gerand Denijs, hoofdman der weven®, neemt van
Artevelde's plaats in. blijft de zijde van Engeland
houden cni de Vlamingen, vernemende Eduards in
val ini Nonnandië, snellen hem ter hulp.
Op 26 Augustus 1346 worden de Franschen bij Oré-
cy verslagen en sneuvelt Lodewijk van Nevers. 'Door
diens dood komt het graafschap' Vlaanderen in han
den van een knaap van 16 jaar, Lodewijk van Maele.
De keizerin Margaretha weet te Yperen koning
Eduard te bewegen den jongen Lodewijk tot graaf
van Vlaanderen te erkennen. De jonge graaf houdt
zijn intocht te Gent en, huwt met de dochter van den
koning van Engeland, doch vlucht srpoedig daarop
naar Frankrijk ten gevolge der vijandelijkheden van
den hertog van Brabar... De Gentscbe wevers heb
ben weer geheel het heft in haaiden en de Clauwaardls j
z:;n meer dan ooit vbor Engeland geposteerd. Spoe-
dig was men de regeering der wevers moede en riep I
zoowel Gent als Termcv-de en andere Vlaamsche
plee-sen den jongen graaf Lodewijk van Maele naar
Vlaanderen terug en 25 November 1348 alooi deze te|
Duinkerken vrede met Engeland.
Lodewijk trad zeer krachtig tegen het Weversgilde
op. Hij nam verschillende vooraanstaande wevers,
waaronder de zonen Jan. Jacob en Willem van den
vermoorden van Artevelde als gijzelaars gevangen
en deed allen, die hem gevaarlijk scheen voor zijn
macht, verbannen. De wevers, die toch al door de
pest getroffen waren, voelden het gevaar van toege
ven en verzetten zich tegen Lodewijk. Het gevolg
was een geweldige slachting onder hen op 13 Janua
ri 1349. Het volk noemde 'dit: den Goeden Dinsdag.
Men ziet hier weer de eigenaardige schommelingen
van volksgunst. Het volk stak geen hand uit om de
genen, die de vrienden en aanhangers van den groo-
ten opperhoofdman Jacob van Artevelde waren ge
weest, te redden1 of te helpen. Het lage volk was ver
geren, hetgeen het aan die mannen te danken had
en deze werden door Leliaards vervangen.
Langzamerhand, nu de oppermacht der wevers was
opderd'rukt, kregen de volders, ondanks dat hun-
industrie minder beteekende, d'an ihet weven, weer
meer macht en vonden steun bij de andere bedrij
ven, zoodat een nieuwe poorterij. ontstond. Tot die
nieuwe poorterij behoorden zoowel de aristocratische
afstammelingen dér vroegere regenten, der XXXIX,
al» do opkomende lagere klassen. Er waa daardoor
eene samenwerking van breed ere lagen deT bur
ger il ontstaan, hetgeen niet zou -nalaten; voordeel
op to leveren.
Inmiddels zette Lodewijk van Maele zijn strijd'
tegen de poorters voort en liet verscheidene tor dood
brengen.
Graaf Lodevrijk bezat veel moed en wist door de
oproerige Gentsche wevers in 1353 moedig tegemoet
te gaan een bloedbad te voorkomen en het oproer te
'tuiten. Hij kon echter de oproerigen hun opstand
niet vergeven en deed verscheidene om het leven
brengen. Zijn déél was vooral de macht der wevers
te breken. Het was dit gilde andere reeds slecht ge
noeg gevaren. Van een aantal van 4200 in 1345 was
het in 1349 tot 1314 geslonken. De volders en aanver
wante industrieën telden in dat laatste jaar tezamen
slechts 1900 man.
Toen Lodewijk van Maele in 1357 een beroep deed
op den steun in zijne expeditie tegen zijn zwager
Wenceslas, hertog van Brabant, weigerden de Gent
sche wevers hem te helpen. Toch bracht ,Gent nog
7500 man onder de wapenen, waaronder 5200 van de
kleine ambachten en 1900 van het voldersgilde.
Lodewijk rag de poorten van Brussel en Leuven
voor zich openen, maar het stemde hem -niet zachter
tegen de Vlaamsche burgers, die tot het wevers-
gilde behoorden en hij vaardigde draconische bevel
schriften uit, als wilde hij de geheele wevereindUstrie
uitroeien. Dergelijk despotisme en onoordeelkundig
optreden lokte verzet der weveis uit, die in «He ste
den veö Tlaamdeivn, bet eJJtarscst 1» Scrz&ji, fc*
1S59 in openlijk verzet kwam. Weer waren net da
volders; die rich tegen. de wuwers Temtier... doch
weer delfden zij het onderspit, Van dat oogenhlik af
stijgt weer de macht der wevers en de volders werden
de verschoppelingen der burgerij, die zich opnieuw
doch zonder hen, groepeerde uit drie standen: de
wevers, de kleine ambachten en de burgerij. Onder
het laatste verstond men den stand der patriciërs.
Deize nieuwe groepeering in de vroedschap der ste
den had weer een opbloei der wevers ten gevolge en
eene grootere toenadering tot Engeland en Lodewijk
de Maele zag zich-wel gedwongen om bij de burgers en
vooral de wevers weer in het gevlei te komen en
was dadelijk bereid het verzoek van Eduard van
Engeland, om de gevangen van Artevelde's vrij te
lieten, in te willigen.
j De verzoening tusschen graaf en Gentenaars deed
i zich dadelijk gevoelen en Lodewijk dankbaar voor
I den trouw der Gentsche wevers, om te weigeren een
oproer in Yperen. te steunen, verleende in de daarop
I komende periode. 1360—1372, verschillende privile
gies. Er vormde zicb gedurende een tijdperk van
bloei, een meer constitutioneele regeertngsvorm,
waaraan oa. door 53 verschillende gilden, die allen
een bepaalde rang kregen en die de kleine ambach
ten vormden; werd deelgenomen.
De vleeschhouwers stonden bovenaan en de koren
wegers-meters vrij. laag op de ranglijst. Zoodoende
ontstond er oen soort evenredige vertegenwoordiging.
Het was alsof de groote bloei weer tot strijd tus
schen partijen aanleiding gaf. Tengevolge van een
privilegie door graaf Lodewijk aan Brugge verleend,
om een kanaal naar de Lijs te graven, waardoor
oa. het' graan uit Artois direct, zonder Gent aan
te doem, kwamen de Gentsche schippers in verzet
en de Leliaards wisten niet beter te doen, geducht
ender die lieden huis te houden. De Gentsche vroed
schap, die de klauwen van den Vlaamschen leeuw
goed scherp gehouden had-den, kwam in verzet en
trok met een leger op Termonde aan. Het lot was
Gent niet gunstig, de graaf, die partij had gotrokken
voor de Leliaard. had het succes der wapenen, spoe
dig stond Gent geheel alleen en werd door Lodewijk
belegerd. Hij zag de onmogelijkheid lm de stad te
veroveren, doordat de Gentenaars de omgeving rondu j
om de stad onder water hadden gezet. De graaf, die
daarop eerst heil in een verdaag gezocht-had; sloeg
in 1381 weer het beleg voor Gent. De Gentenaren za
ten spoedig geducht in het nauw, het volk riep om
een leider em wees spoedig dien leider aan, nl. Wil
lem van. Artevelde, geboren kort na de zegepraal ter
zee bij Sluis. Dit zou de ledder tegen graaf en Le
liaards worden. Aanvankelijk had hij niet veel suc
ces, de Gentenaren werden verslagen en de leden
der vroedschap moesten in hemd en met een strop
om den hals boete komen doen voor den graaf. Do
Cl au waards wist die vernedering schitterend te wre
ken. Het was 1382, Philip van Artevelde aan het
hoofd van 5000 man en met eenig geschut, trok naar
Brugge, waar de graaf vertoefde. Hij versterkte zich
nabij Bevershoutsveld en wachtte den graaf met zij.
ne troepen en zijne Bruggelingen af. De graaf liet
niet lang op zich wachten, de botsing was geweldig,
Philip van Artevelde bleek *n bekwaam strateeg, de
gravelijke troepen werden- verslagen en Lodewijk
ontkwam ternauwernood.
Van Artevelde trok Brugge binnen en maakte rij
ke voorraden buit. Geheel Vlaanderen koos de zijde
van den overwinnaar en Philip van Artevelde werd
ruwaard van Vlaanderen.
De eerste zorg van den stedehouder was om in de
voetstappen van zijn vader te treden en het bondge
nootschap met Engeland te vernieuwen.
Hij bood Richard II aam hem tot koning van1
Frankrijk uit te roepen, doch verzocht om troepen
en geld.
De steun van Engeland kwam te laat. Reeds trok
Karei VI van Frankrijk, die, daar Brabant en Luik
de zijde van Vlaanderen scheen te -kiezen, een aan
val op Parijs duchtte, op Reims en daarna op Arras
aan. Van Artevelde moest het beleg voor Oudenaar
de opgeven en trok op Kortrijk aan. Op den Goud-
berg kwam' het tot een treffen, de Vlamingen do
Clauwaards werdén verslagen en van Arteveldo
werd tusschen een massa dooden teruggevonden en
zijn lijk als*afschrikwekkend voorbeeld geradbraakt.
De overwinnaars staken Kortrijk in brand. Zoo werd
de kerk. waarin de gouden sporen getuigden van den
zege der Clauwaards op dé Leliaards, een prooi der
vlammen.
Zoo wischten de Leliaards de schande van het
verlies van den slag bij Groeninghe uit.
•Wlaren de Vlamingen verslagen, koos Brugge
dadelijk weer de partij van den Graaf, Gent .Weef
rich verzetten.
Ackerman, juist met beloften van. steun uit En
geland teruggekeerd, wend tot ruwaard gekozjon'
in de plaats van van Artervelde en begon, gesteund'
door de En gelachen, een campagne tegen Caïais
en Yperen. De Engelschen trekken terug en ver
laten het vasteland, weten d© Vlamingen
te bewegen partij te rijn in hun verdrag met Frank
rijk. Ackerman, aie juist Oudenaard© veroverd had,
stemde noode toe.
Kort? daarop werd de politieke toestand «rehectf
andere. Philip van Maele (1384) stierf en Philips. i
hertog van Bourgondië, volgde^ hem op. Een goh<x>i 11
nieuw tijdperk vangt aan Philips was veel soepeler I
dan rijn schoonvader en pakt de Vlamingen mot
riiden handschoenen a&n, weet hun vertrouwen te
wekken.
Ackerman echter bliift zioh verzotten, verovert
Damma nn nestelt zich daar. Koning Ricard II
van Engeland steunt hem, doch tevergeefs. Koning
Karei trok met 100.000 man Vlaanderen binnen,
doch trok spoedig weer terug en begon te ond©r
handelen.
Ricard II trachtte te verhinderen, dat een v©r
drag tot stand kwam, doch te vergeefs. Gent
toekende het verdrag en brak daarin uitdrukkelijke
met Engeland.
Daar amnestie verleend was, konden Philips ©n
Margaretha op ,4 Januari 1386 hun „joyeuse en
tree''in Gent aoên. 1
De Gentenaren zagen in Philips niet een graaf
van Vlaandoren zonder meer, doch oen maohtia
vorst verschijnen, die over verscheidene andere rij
ke landen regeerde en zich' niet bezorgd behoefdö
maken oven* oproerige stedelingen,.
De stedelingen maakten zich wel bezorgd voor de
maatregelen, die deze geduchte vorst, die den bij
naam van „dein Vermetele" voerde» zou nomen. Het
was die vrees, die de in de laatste drie jaren in
gTooten getale naar Engeland uitgeweken woversl
terughield terug te koeren. l
Het verdwijnen der wevers werd voor Gent fataal
en strekte Engeland ten Zegen.
Een der eerste maatregelen van Philips wa^ het
wijrigen der vroedschap «oor er een tierde stand,
die der ambaohtsheeren bij' te voegen.
De burgers der drie groot© steden: Gent, Brugge
en Yperen, zagen met lede oog en, dat de hertog
te Russel een Hoog Gerechtshof had ingcetoVh
waaraan al zijn© gewesten, dus ook Vlaanderen,
ondergeschikt zou rijn, wat betreft het invoereEt
van wetten, het beslechten van reohtsqaesiee in
hooyste instantie. m 3
Die ontevredenheid der burgerij der groote ste
den werkte eene hernieuwde toenadering mét En
geland in de hand en wij zien hoe narden dood van
Philips in 1404 zijn opvolger Jan zonder Vreea
dadelyk eenlge oonoeseries, o.a. h©t ov©rpIaahse»
van het Hooggerechtshof van Ryssel naar Ouden
aarde Hij bleef zeer tegen d«n zin der .Vlamingen,
qdie een herstel d©r handelsovereenkomsten mét
Engeland wenschten, zijn eed van suzereimiteif
trouw en zioh tegen elke toenadering tot Engeland
verzetten
Kort na den moord op Jan zonder Vrees C®
Sept. 1419) zien wij eene anti-Vlaamsche beweging
door de schepenen onderdrukken. Er volgden slech
te iaren, verscheidene ambachtslieden zagen zioh'
Aoocr hKOTraneoocd bwtrriqsd «n vgrltetea in groert
aantal VXeLaaderaa om den in Brabant te vestigen.
De roldero gaven het voorbeeld.
De regoering van Philips de Qoed« bracht lang
zamerhand weer voorspoed in "Vlaanderen ©n G©nt
herstelde zich eenigszins van de gleden tegen
slagen. Daarto éwerkte ook mee d© zich creeërende
handel' tusschen de verecTullende gewesten. der
Nederlanden, waarover Philips regeerd©. Deze vorst
had behalve Bourgondië en Vlaanderen ook Hene
gouwen, Hofland, Zeeland, Friesland, Brabant Lim
burg en Namen onder rijn heerschappij en wierp
den blik op Luxemburg.
Die macht van vorst ©enerzijds bevorderend de
economische ontwikkeling der gewesten ten g-volge
van een toestand van ouderlingen vrede, waardoor
handel en scheepvaart gediend werd(>n, was on-
dcrijds oen gevaar voor de vrijheid der burgers
Althans de toonaangevende burgers meenden dof
fiscale «a yiridische maatregelen, door Philips met
wijsheid en in het belang der burgers in het alge
meen ingesteld te moeten veroornoeln als indrui
schend tegen vrijheid en privilegies.
Het was echter niets dan eigon Wang ©n yrees
dat hun knevelarijen, waaraan zij, die op net kussen
of aan het laadje zaten, zich begonnen schuldig to
maken, zouden worden doorzien en in elk geva-
zouden worden verhinderd.
De kracht soheen 'de burgers trouwens te heb
ben verlaten. Aanvankelijk hadden zij den nortofc
gesteund bij het beleg van Galais, maar op oen
goeden nacht hadden do Gentenaren, düe zoo .trotse!»
onder het luiden van hun fameuse klok Roelant uit
getrokken waren, hun tenten opgeVouwen en wa
ren rij met stillen trom vertrokken. Men kan zich
begrijpen boe de Engelschen, die Calais bezet,
hadden, zioh daarover verheugden. Zij kregen nu
veel' bewegingsvrijheid ©n deden ©en aanval op het
Westen van vla anderen en verbrandden Oadzana'.
Het scheen wel' gedaan met den moed der Genter
naren, met moeite.kreeg de hertog gedaan dat zij
een paar honderd schutters van het eenmaal' zoo
beroemde gilde van Sti George naar Oostburg en
Biervliet zonden, ten einde ten minste hunne haard
steden to verdedigen.
De beweging tegen den hertog nam toe en
eindigde daarmede, dat men op 20 Augustus 1436
Philips, toen die Gent bezocht, gevangen nam.
Spoedig was men echter woer met d©n hertog ver
zoend en werd deze vrijgelaten.
Het bleef echter haken en oog en tusschen den
hertog en Zyne Vlaamsche stenen, doch terwijl
Brugge en overig Vlaanderen langzamerhand d©
partij van "Philips de Goede kozen, bloef Gent
in haar verzet volharden, nam zelfs een agressipv*
houding aan en veroverde Gaveren Tot de hulptroe
pen der Gentenaren behoorde een troep Engelschen
onder John Fox. Toen de Gentenaren een aanval
van Philips te Semenaate te verduren hadrien, ver
raadde Fox hen en tengevolge daarvan had zulk
een verschrikkelijk bloedbad plaats, dat 16000 Gent
sche krijgers sneuvelden en Geut wel gedwongen
werd tot de onteerende vrede van Gaveren.
Twee duizend Gentenaren moesten den 30 JuE
in hun hemd den hertom om vergiffenis vragen,
150000 gouden rijders waren te betalen en eenige
stadspoorten moesten worden gedicht
Van dat oogenblik af had Gent voor goed hare
machtspositie in haar omgeving verloren. 1
28 Juni 1467 hield Karei de Stoute, die »un
overleden vader was opgevolgd, zijn ujojreuse en
trée" in Gent, doch niet lang daarop had.hifmetjde
grootste moeite een anti-olericale betoogirtó
te onderdrukken. Het was het begin van d©n strijkt
tusschen Karei' en de Vlamingen.
Karei eischt-a voor zijn oorlog tegen Lodewuk XI
van Frankrijk veeT geld van rijho onderdanen.
Ten slotte bewilligden de Vlamingen hem luü.uuu
gouden rijders, doch de hertog moeflt meer hob-
en. Het werd hem geweigerd, d© Vlamingen
vreesden véor gewelddaderina zijn terugkeer uit
den krijg en slaakten #eon zucht van verlichting,
toon de mare verspreid on bhvefltigd werd', dlat
Karei op 12 Januari 1477 te Nancy was gesneu
veld. (Dadelijk staken de gilden het boord, op,
want zij haddein nu slechts te doen met twoé
vrouwen, de 17-jarige Marie van Bourgondië en
haar moeder Margaretha van York.
De Prinsessen bevonden zich in het Prinsenhof ^te
Gent, toen het sneuvelen van Karei "bekend werd.
Dadelijk begaf 'c*en oproerige menigte zich naar
het paleis. De jonge prinses was wel gedwongéb
aan de eischen om alle oudo rechten en privile
giën te herstellen, toe te geven, de toesand a!9 voor
oe catastrophe van Gaveren word heretelcL
De Gentsche burger be-heerschten weer dé toe
stand in Vlaanderen. Het was in die dagen dat
de Staten Generaal te Gent bijeenkwamen, bij
eengeroepen door Maria, die een leger van UJU.000
man wilde vormen, ten einde haar hertogdom Bour;
gogn e en andere bezittingen togen. Lodewijk XI
m Frankrijk te verdedigen en werd egdwongen
gen aan Hét Groote Privilegie toe te staan.
De macht der Staten Generaal, die het réch
kregen to vergaderen, wanneer zij verkozen, nam
tx>9 naar mate die van de gravin verminderde- Da
jeugdige Maria had in Lodewijk X I oen gevaar- i
lijken' tegenstander^ die een zeer dubbelhartige
politiek voerde. Maria zag het gevaar duidetiJk
in. Wetende, dat Lodewijk aanstuurde op een
huwelijk tusschen rijn zoon en haar en op de .ver
overing van haar rijk schreef aan haar verloofde
MaximiBaan van Habsburg om naar Vlaanderen to
komen, om'haar te steunen. Ilertog Lodewijk van
Veldensz trouwde op 27 April 1477 namens Maxi
milia&n Maria (met den handschoen). De Gontenar
orn herkregen hun moed en besloten den inval
van den Franschen koning te keeren. Onder hertog
Adolf van Gelre, die tioor den dood van Karei uit
zijne gevangenschap verlost was, vielen zij de Fran*
sohen aan, doch werden verslagen, terwijl Adolf
sneuvelde. Maximiliaan kwam in Augustus te Gent
en werd door het volk als hun redder begroet.- Maxi
miliaan had echter weinig succes als veldheer en
was kort na de geboorte van zijn zoon Philips de
Schoone gedwongen een wapenstilstand te slui
ten (1578) daar Lodewijk oevral den oogst ver
nielde, waardoor Gent met hongersnood bedreig*!
werd.
Gentenaren vormden een macht van vijf
duizend pewajtende Vlamingen, een voorbeeld dat
navolging* vond, want men waa zioh bewust gewor
den, dat wilde men de ontzettend© gevolgen
van een hongersnood vermijden, men de Franschen
uit het land moest verdrijven. Deo uÜe moed en
geest der Clauwaards wera vaardig over Vlaandg-
deren. Maximiliaan trok aan het hoofd van een
goed uitgerust leger uit Gent den vijand
tegemoet en versloeg hem bij Gruinopate.
De bekende Gentsohe sohepfen Willem Dten-
hocve droog 't vaandel, den Vlaarasahen Leeuw, de
Vlamingen volgden moet moed en lust hun vaan
deldrager en de aartshertog dankte grooten^eoÜ
aan den moed dhr Clauwaards zijn overwinning
Terugkerend uit den strijd zongen de zege
vierende krijgers een "Vlaamsoh lied, waarvan Hat
refrein de eohte Clauwaards kenraerl^e:
,,Sie riepen alle: Flandxe de Leeu
Met Vlaamsche tonghen".
W7 1066 108» 1.087 110» 1108 S198
1303 1518 1319 1539 1394 1400 145T
1457 1517 1573 1526 1675 1718 1724
1789 1816 1844 1918 1922 1948 2061
2062 2073 2077 2204 2217 2218 2320
2333 2354 2383 2394 2416 2471 2525
2655 2702 2706 2711 2713 2896 2903
29.50 29S8 301$ 3069 3094 3108 3128
3148 3277 3278 3232 334S 3365 8474
3518 3521 3665 3730 3753 3802 3228
3877 3917 3919 3970 3992 4030 4075
4087 4186 -1259 4431 4438 4472 4485
4517 4570 4577 4580 4595 4615 4715
4737 4741 4798 4837 4865 4873 4875
4896 4948 4957 5040 5059 5105 5175
5211 5394 5396 5443 5479 5488 5513
5607 5617 5669 5681 5709 5710 5736
5751 5763 5816 5959 6065 6073 6120
6183 6206 6261 627S 6396 6589 6645
6685 6743 6780 6919 7133 7156 7164
7176 7199 7331 7337 7381 7401 7414
7445 7464 7527 7562 7565 7.563 7599
7704 7766 7923 7932 7993 8033 8097
8269 8316 8327 8353 8357 8465 8775
8804 8818 —25 —68 —85 9004 9041
9083 9095 9262 9301 9304 9-418 9552
9557 9591 9603 9617 9783 9843 9982
10000 10083 10143 10150 10200 10221 10244
10296 10376 10127 10518 10599 10678 10700
10782 10S04 10893 11102 11109 11161 10203
10217 10213 10260 10285 11349 11457 11458
11526 11601 11665 11745 11762 11779 11885
11888 119^7 11942 11955 12025 12121 1214D
12165 12251 12276 12291 12425 12452 1S38
12560 12720 12736 12759 12761 12809 12834
12940 12942 12958 12961 13034 13060 13104
13183 13230 13243 13274 13277 13351 13354
13375 13376 13422 13483 13489 13-191 13542
13734 13998 14015 14074 14215 14276 14293
14316 14320 14345 14373 14378 14407 14457
14489 14499 14530 14547 14565 14613 14621,
14705 14759 14772 14826 14973 15016 15051
15135 15174 15180 15203 15227 15293 15322
15333 15404 15461 15530 15552 —608 15740
15788 1 5811 15817 15818 1 5842 15867 1569
15879 15947 16108 16156 16173 16224 16307
16337 1634-4 16355 16442 16533 16557 16645
16667 16725 16774 16798 16894 17047 17071
17094 17249 17252 17321 17428 17-167 17548
17600 17614 17633 17651 —722 —740 —761
17834 17895 17924 180S7 18055 18074 18095
18148 18172 18179 18184 18226 18235 ,18242
18334 18375 18381 18407 18451 18455 184S6
18627 18840 18856 —864 —914 18922 18953
18979 19003 19106 19147 19178 19190 19240
19273 19284 19515 19512 195B8 19603 196-19
19675 19754 19788 19795 19903 19913 1993S
20108 20210 20222 20243 20262 C0275 20300
20344 20419 20439 20473 20177 20555 20570
20589 - 20601 20649 20784 20813 20840 20844
20871 20891 20916 2 »20 20952 20991 21001
21043 21050 21067 21123 21203 21245 21262
21281 21290 21352 21399 21436 21469 21480
21485 21553 21627 21628 21636 21654 21724
21748 21781 21785 21795 219-14 '21021 22037
22087 22109 22114 22158 22186 22447 22272
22276 22290 22341 22383 22143 22474 22671
22694 22772 22803 22867 22977 —979 —992
2e Klasse, 2e Lijst: 5487 m. z. 5486*
Trekking van Donderdag 11 Deoember.
2e Klasso 4e Lijst
Prijzen van f30.
47 257 254 38-4 456 1060 1085
1089 1224 1227 1678 1679 2200 2567
2993 3122 3667 397-1 4173 4-111 4512
4576 4636 4729 5107 5414 5701 5861
6018 7323 7428 7590 7853 9133 9344
9359 9416 9420 9515 9612 9816 9847
10475 10985 11293 11499 1 2348 12945 1 3340
13424 13898 13957 14005 14081 14154 14236
14283 14430 14475 14488 14576 14673 15032
15171 15174 15646 15966 16296 16846 16866
17056 17261 17682 18596 19169 19203 19209
19323' 19556 19811 19881 19900 20014 20149
20228 20239 20286 20491 20713 20849 21130
21138 22192 22238 22316 22338 22410 22570
22612 22921
Trek Ving van Woensdag 10 December.
2é Klasse 3e Lijst.
No 13632 f 20.000,
No. 13350 f 2000.
Noe. 3096 5548 elk f1000.
Noe. 13532 17337 elk f200.
Nos. 2818 11154 21917-22800 elk f100.
Prijzen van f30.
38 96 119 330 396 4t9 495
527 609 627 660 696 853 ©49
HET WHITLEY-STELSEL.
De -dezer dagen verschenen November-aflevering
■van het Maaoidhlad van het Centraal Bureau voor de
Statistiek bevat oa. een rapport over bovengenoemd
onderwerp, samengesteld door den heer tot. M. G.
Levenbach te Amsterdam. Dit rapport berust op een
door den. schrijver in Engeland zelf ingesteld onder
zoek en beoogde vooral de praktijk van het Whitley-
stelsel en wel uitsluitend in het particuliere bedrijf,
na te gaan. De schrijver geeft een overzicht van' het
ontstaan e» de beteekenis der Whitley-rapporten. de
daarin neergelegde gedachte (d.L het geregeld vrij
willig overleg per bedrijfstak) in de praktijk, den op
zet van de verschillende Whitley-raden, alsmede van
hun praktische werkzaamheden. Hij betoogt o.a., dat
het georganiseerd overleg in Engeland al9 gevolg
van de Wbitlye-rapporten sterk bevorderd is. Het
heeft plaats op voet van gelijkheid, is nationaal en
per bedrijftak georganiseerd en heeft een blijvend
karakter gekiegen. Het schijnt ook, dat do Whitley-
rapporten voor de uitbreiding van het aantal onder
nemingsraden, een zekere steun zijn geweest. Schr.
komt tot de conclusie, dat van de nationale, districts-
on fabrieksraden, welke het Whitley-stelsel kent. de
eerste tot dusver praktisch verreweg het belang-ijk-
ste zijn. In een betrekkelijk kort tijdsverloop, ca de
verschijning tan de Whitley-rapporten, zijn 73 tan
die nationale bed rijf sraden. de z.g. Joint Induatrial
Councils. opgericht, waarvan 17 weder te niet zijn
gegaan. Sinds einde 19*21 is er geen enkele moer tot
sfand gokoniei)
In het rappoit wordt verder de vraag gesteld, of
nu het Wlii'ley-fitelsel praktisch neerkomt op wat
men in Nederland f.rbeidersmedezeggenschap plaagt-
te noemen. De scbrijter kreeg den indruk, dat >nga-
twijfeld een zekere medezeggenschap is bereikt, dooh
uifslubend op hot g"bied van. de arbeiders verhou
dingen en op technisch gebied, niet in de economi
sche politiek van de onderneming. Een totale her
vorming van het Engelsche bedrijfsleven heeft het
Whitlystelsel zeker niet tot stand gebracht. Men
koesterde van do Whitley-raden, welke onder zeer
bijzondere omstandigheden in het leven zijn geroe
pen, algemeen grooto verwachtingen. Niettemin heb
ben zij zich al echts op een beperkt terrein tot be
langrijke en nuttige organen ontwikkeld. Of zij daar
goed functioneeren, is bovendien' afhankelijk van
een aantal specifieke omstandigheden. Wat de na
volging van het Whitleyjstelsel ala geheel elders
betreft, dit lijkt den schrijver niet wel mogelijk in-
landen, waar noch d'ozefde voortstuwende ontstaaois-
omstandigheden, noch even gunstige levensvoorwaar
den bestaan. Voor de nadere uitwerking van de tech
niek der organisaties en dergelijke vraagstukken
leveren vele der Engelsche bedrijfsraden echter be
langrijk materiaal.
VAN EWIJ CK SLUIS.
Woensdag is oen aanvang jiemaakt met het Ech
ten van het de vorige week in den nacht van Don-1
derdag op Vrijdag aan ae Zuidzijde van den af-
sluitdyk in het Amsteldierp vol geslagen en gezon
ken aakschip „Trio" Wij vernemen echter, dati
nog meerdere materialen zullen moeten worded
aangevoerd, voor deze lichting met kans op suc
ces zal kunnen plaats hebben
BROEK OP LANGENDfJK.
Aan de Langendnker Groen tinveiling: bedroog
de omzet .gedurend© d© maand! Novemb. f 199.783.07,
tegen f 295.076.90 in October.
De aanvoer bestond uit: 185.435 st 'bloemkool,
3,095.082 Kg. rood© kool, 1.545.420 Kg. gele kool.
