Raad Nieuwe Niedorp.
Van allerlei uit de Men-
schelijke samenleving.
zijn achterhoede ophaalt, in eljn eentje dwars door
de heele Texel-verdediging heenloopt, en met een
tam schot den keeper verschalkt, die den bal uit rijn
handen laat glippen. Reeds Juicht Sparta, maar de
scheidsrechter heeft niet gefloten, hetgeen voor Jaap
voldoende is om een geweldige spurt in te zetten
en den bal vanaf den doellijn letterlijk door het net
heen te Jagen. Dan zit hij nu, zei Jaap! Texel is
ontmoedigd, en met een 2—0 nederlaag ontgaat hun
bij het eindsignaal des heeren Kort, die naar be-
hooren leidde, het kampioenschap, om Sparta op de
3e plaats te doen eindigen.
Hulde aan het Sparta-team, dat zonder uitzonde
ring een schitterenden wedstrijd speelde ter beëindi
ging der competitie! Voorhoed der Spartanen, blijft
zóó spelen, en gij zult niet meer gesmaad worden.
Thans Is de beurt aan de supportersvereeniging om
■door het organlseeren van mooie vriendschappelijke
wedstrijden het publiek van Schagen en omstreken te
doen genieten 1
OUDKARSPEL.
Voor 0 a 700 menschen speelde D.T.S. I Zondag
tegen Holland. De eerste aanvallen zijn voor Holland.
Spoedig wordt het spel verdeeld en beide verdodingen
worden aan 't werk gezet, hetgeen hun ochtor goed
afgaat. Na een half uur krijgt de Holland-keeper een
schot te stoppen, hij laat echter den bal weor vallen
en scheidsrechter Prins wijst naar 't midden, 1—0. Na
de rust is D.T.S. in de meerderheid. Door treuzelen
van den rechtsback van Holland ontstaat een corner,
welke keurig wordt ingekopt, 2—0 D.T.S. is verder in
de meerderheid, doch in den stand komt geen veran
dering. Volgende week D.T.S. IAlcm Victrix IV
ST. PANCRAS.
Zondag stonden de gespeelde wedstrijden eens in
het vriendschappelijk teeken. „Oudorp T had- „Heiloo
1" uitgenoodigd' en wist met 2—0 te winnen, eveneens
,.Vrone 1" die ook een uitnoodiging tot „Bergen 1"
had; gericht, en* ook met 2—0 won.
WTERINGEN.
Een combinatie Spartanen Van den Helder zou
Zondag jl'. alhier komen, om ©en voetbalmatch mot
Suoces I te spelen. Om elf uur ging een extrai
postboot naar van Ewijbksluis, ae heeron halen,
dooh deze verschenen, niét, zoodat naijang wachten
de postboot terugkwam, zonder voetballers en de
match niet kon doorgaan.
De Raad diezer gemeente kwam Maandagmorgen 10
uur in openbare vergadering bijeen. Allen aanwezig.
De voorzitter opent met een woord van welkom de
vergadering, waarna de notulen worden gelezen en j
onveranderd vastgesteld.
In verband met de notulen vraagt de heer Kooij of
met dien, bouw van het daarin genoemde huis voort
gang gemaakt wordt.
Voorzitter heeft gehoord van wel, de namen van de
uitvoerders zijn genoemd-
De heer De Groot vraagt inlichtingen omtrent het
pad.
Voorzitter is het niet bekend of e rdoor het polder
bestuur al iets aan gedaan is, doch het is gewenscht
dat die weg eerst pasklaar gemaakt wordt voor er
door de gemeente beharding naar toe gebracht wordt.
De heer Pluister is van oordeel, dat een conferen
tie met het betrokken polderbestuur nog wel zal
plaats hebben.
De heer De Groot merkt op, dat de weg soms ook
als rijweg gebruikt wordt eni wil daar een bord „ver
boden rijpad"' plaatsen.
Wethouder Pluister vraagt, of de eigenaars dan op
andere wijze op hun land kunnen komen.
De heer De Groot: Mijn bedoeling is alleen voor
particulieren.
De heer Gaijaard deelt mede, dat de lantaarn bij
de brug door Hoogwoud in orde gemaakt is.
Ingekomen stukken: 1
a. De goedgekeurde suppl. begrooting. het besluit
tot het deelnemen in het kapitaal der N.V. Centrale
Ammoniakfabriek te Weesperkarspel, eveneens van
de vereisebte goedkeuring voorzien.
b. Kennisgevingen, dat de volgende heeren de ach
ter hun naam vermelde functies hebben aanvaard: K.
Blokker, Regent der Alg. Armenadministratie, A.
Winkel en IJ. Meijer, weesmeesters der Ne<L Herv.
Weezenadministratie, J. Zijp, plaatsvervangend lid
van het Stembureau II, J. Hart, waagmeester,
c. Procesverbaal van kasverificatie. aangevende,'
dat overeenkomstig de boekingen in do ka9 aan
wezig was de som van f 4078.95.
di Verslag van de gascommissievergadiering op den
4en Februari jl. j
Uit dit verslag blijkt o.m., dat een nieuw schuurtje
van witte steen gebouwd zal worden bij de woning
van -den fitter Bangma, verder dat voor een beteren
afvoer van' cokes de prijs lager zal worden gesteld, de
regeling aan den directeur overlatende.
De heer Pluister meent, dat een wit schuurtje daar
slecht bij de omgeving zal passen.
De heer Gaijaard zegt, dat bij de nieuwe woningen
dergelijke schuurtjes staan. Aan ontsieren heeft spr.
in 'de commissie niet gedacht.
Wethouder Visser deelt mee, dat er twee plannen
waren en deze reusachtig verschilden. Het plan zal
bovendien nog door B. en W. moeten worden goed
gekeurd., zoodat de heer Pluister gelegenheid heeft
er later nog op terug te komen.
De heer Gaijaard merkt op, dat van de gecombi
neerde vergadering nog geen notulen bij die raadsle
den zijn ingekomen, hoewel dit toch was toegezegd. I
De secretaris zegt, dat de heer De Ridder daarvoor
zou zorgen. Andere leden hebben er niet uit bgre-
pen, dat allen de notulen zouden krijgen.
e. Adres van het gemeentebestuur van Heemstede,
inzake bestrijding van annexatieplannen, B. en W.
zijn van meening, dat hierbij zeer bijzondere belan
gen betrokken zijn en adviseeren daarom het adres
voor kennisgeving aan te nemen. Aldus besloten.
Adres van de Nationale Commissie tegen het Al
coholisme om maatregelen te nemen, die het aantal
gelegenheden voor openbaren drankverkoop doen
verminderen. Voorgesteld wordt, om dit in handen te
stellen van B. en W. om advies.
De heer Wit: Waarom hebben B. en W. nu nog
geen advies en hoeveel vergunningen zijn hier.
Voorzitter: We hebben hier thans 5 vergunningen
en we zouden er volgens de wet 6 kunnen hebben.
Wethouder Visser: Het doel was, er nu niet over te
spreken, doch eerst door B. en W. de zaak goed on
der oogen te laten zien.
De heer Gaijaard is -het met den- heer Wit eens, dat
B. en W. voldoende tijd hebben gehad de zaak on
der oogen te zien. Destijds is aangenomen een verval
len vergunning niet opnieuw te verleenen; als dat
doorgaat, kan ik me er best mee vereenigen.. Ik ben
er echter niet tegen af te wachten tot de volgende
vergadering.
Voorzitter acht de tegenwoordige verdieeling goed
en zou niet weten wqlke vergunning er uitgepikt zou
moeten worden.
'De heer Pluister. schertsend: Allemaal.
De heer Gaijaard': Mij best hoor.
Goedgevonden wordt, de zaak aan te houden opdat
B. en W. gelegenheid hebben, de zaak goedi onder
oogen te zien..
Kennisgegeven wordt, dat wegens ziekte van de in
functie zijnde onderwijzeres in de Moerbeek een ver
vangster is aangesteld, roej. G. van Dok uit den Hel
der.
B. en W. kunnen tot hun genoegen mededeelen,
dat. de kantoorhouder van het alhier gevestigde hulp
telefoon- en telegraafkantoor, de heer J. 'Hovenier,
zich tegenover het Hoofdbestuur der Posterijen en
Telegrafie bereid verklaard heeft in dringende geval-,
len op Zon- en feestdagen, van 89 uur voorm. tele
grammen en ge9preksaanvragen te behandelen.
Voorzitter: De telefoonkantoorhouder mag wel een
compliment hebben voor zijn bereidwilligheid. Het
komt gelukkig niet veel voor, doch bij voorkomende
Voorzitter: (We zijn nog* niet aan aanbesteding1 toe.
Er kan evengoed nog wél een onderzoek ingesteld
■worden. WH de raad het voorloopig aanhouden?
De heer Kooij' is daar niet voor. Er wordt ook
in den omtrek nog te weinig met het nieuwe sys
teem gedaan.
De heer Blokker zou er wel \voor gevoelen al» heb
vlak in de buurt geschieden kon. Nu wil spreker
maar doorgaan. f
De heer Wit zou het nemen van een proef wel
gewenscht vinden, al' was het dan maar een klein
gedeelte.
De heer Blokker: Het is.de vraag of .dit het
nieuwste is. In de steden is allee reeds asphalt.
De heer Visser is er van overtuigd, dat over 5
jaar het andere stuk vernieuwd moet worden.
Het idée-Gaij'aard komt in stemming, doch -de
-stemming komt niet t-en einde, omdat het boter
gevonden, wordt (het voorstel' van B. en W. aan te
nemen en daarna evengoed een onderzoek in - te
stellen naar het idee van den A.N.W3- Als dit
bnderzoek gunstig is, kan zoo noodig een spoed
vergadering belegd worden.
.Aldus wordt besloten.
Enkolë ondordeelen worden daarna nog besproken,
doclh ton slotte wordt hot voorstel vau li. en W.
onveranderd aangenomen.
De heer Wit vroeg aanteokening, dat htf tegen
O. waa.
11V)ljr Iiei Völli Naar aanleiding van een tot B. en W. gericht
en secretarissen met de aanvuT- schrijven van het gemeentebestuur van Winkel met
Sffbetrekking tot hef in die gemeente waarschijnlijk
in ae auto ook voor de passagiers LnvoereJ) vaI1 „lectriciteit, Irébtien B. en W.. het
voornemen opgevat een voorstel bij1 de gascommissie
en de gemeentebesturen aanhangig te maken tot wij
ziging van de regeling van beheer der gemeenschap
pelijke gasfabriek, waarbij wordt voorzien in het
geval', dat in de eene gemeente onverhoopt wel
electriciteit wordt ingevoerd en de andere daarvan
Versteken blijft, waardoor de door de aansluitingen
ontstane .schade voor de gasfabriek zonder nadere
voorziening ook ten laste zou komen van de gemeen
te, die zich bij1 het gas blijt bepalen.
Een tweede naar de meening van het Ooilege
gffv*U«n rtu mes anders ouoi Winkel moeten blij
ven gaaxjw
De heer Viseer: Dit wat de ©enige oplowing. De
kantoorhouder heeft genoeg diensturen en mocht er
niet meer bijhebben. Er is meermalen over gecorres
pondeerd!.
Benoeming van commiseiën tot onderzoek van de
rekeningen der Alg. Armenadininietratie en de Ned.
Herv. Weezenadministratie.
Voor de wee zenrekening worden aangewezen de
heeren Pluister, Gaijaard, Wit en Kooij.
'Wethouder Pluister zou het gewenscht achten dat
de landschouwcommissie ook aanwezig was bij de
besprekingen van de armenadministratie. Waar het
al eerder onnoodig geacht is om de rekening in fi
nesses door een commissie te laten onderzoeken, zou
het goed zijn, dat de heele raadj aan de algemeene be
sprekingen deelneemt
Voorzitter acht het een zeer belangrijke instelling.
Hoe meer de leden er kennis van hebben, hoe beter
het ia
De Raad gaat hiermee accoord.
Vaststelling pensioengrondslag van Dr. Maats met
in aanmerking neming van de ingevolge art. 10 der
wet-op do Rijksinkomstenbelasting geschatte huur
waarde zijner woning. De grondslag wordt thans
f 1220. Accoord.
Vaststelling verordening op motorrijtuigen, dienen
de voor hot vervoer van passagiers, overeenkomstig
een ontwerp, opgemaakt door het comité uit de verg.
van Burgemeesters
ling, dat het rooken
verboden zal zijn.
Voorzitter licht toe, dat hot er om gaat, het rooken
door passagiers te verbieden, Voor het overige is al
les reeds geregeld.
Wethouder Pluister zegt, dat door deze verordening
ook de losse diensten aan ©en keuring zijn onder
worpen.
De heer Wit wijst op het in- en, uitstappen op be
paalde plaatsen.
De heer Visser zegt, dat dit zoo moet worden opge
vat, dat het een middel is om ongewenschte diensten
*»™n ^eD8t?n dle i^d^kelio" van
handhaven, krijgen toestemming om overal te laten „„„„Si „OTh™.rl,™<r
instappen.
Wethouder Pluister voelt er wel voor, dat punt on
der oogen te zien en het desgewenscht aam do veror
dening toe te voegen.
Voorzitter vreest, diat het moeilijk zal zijn te onder
vangen.
een bepaling, waarbij' een naar verhouding van den
kostprijs der grondstoffen, maximum gasprijs wordt
vastgesteld, eventueel© verliezen ten laste der ge
meentekassen worden gebracht.
B. en W. meenen goed te doen, den Raad hier
mede vooraf in kennis te stellen.
Daarna komt ter tafel een schrijven van den
kostbaro zaak.
De heer Pluister: Het zal niet zoo duur zijm als
keuring van autobussen.
Goedgevonden wordt het punt onder oogen te zien.
Wijziging der begrooting. Het betreft alleen wijzi
ging van administratieven aard door Ged. Staten
voorgesteld en de Raad gaat er mee accoord'.
Wijziging van de grens tusschen stemdi&tricten I
en II zoodanig, dat het Veld! geheel komt te behoo-
ren tot stemdistrict II (Moerbeek).
Door deze wijziging zullen ongeveer 60 kiezers over
EüJZ'OïP aCh' het T°°r de 0ndernem6r9 6911 beer Gï^aar^ waarindeze voorstot jen scan /en
tot de G as commissie te riohten, met het ver ek een
,-nderzoek in te stellen naar de mogelijkheid var
Sasvoorziening aan de Langereis. Spreker
eoit mee, dat door de bewoners laar cm vergade
ring belegd is, daar gas of ëleötricitjit naar voien
kwam, doch ten slotte vrijwel algemem besloten 'is
om do wensohel'ijkheid van gasvoorziening naar
voren te brengen. 47 handteekeningen komen or de
lijst voor van hen, die wennsChen aan te sluitén.
Enkelen nog niet, doch die komen wel. Enkele
.vanderen wilden gaarne teekenen, doch dit werd
gaan op het.district Moerbeek, waardoor hetdastnet voorioopig niet toegestaan, omdat die afstand groo-
Nieuwe Niedorp ontlast wordt. De Raad gaat hiermee i ter frestuds, zoo deelt de heer Gaijaard op een
zonder bespreking accoord. vraag van don voorzitter mee, is doo rde 'gas*
Voorstel om over te gaan tot vernieuwing van een een „1^. opgemaakt dat 25000 7.011 kosten,
gedeelte van den rijweg en de voetstraat en daar- Evengoed aia Je Moerbeek met 21 (nu 24)
voor een geldleening aan te gaan, groot f 13000, af te aansluitingen, moet het rendabel kunnen zijn-
lossen in 10 jaren tegen een rent© van ten. hoogste £)e Kooij' vraagtr'of de bewoners bekend
6 pet. Op dit voorstel is een memorie van toelichting mefc de voorwaarden betreffende aansluiting
aanwezig, waaruit blijkt, dat de volgende verbeterin- op hoofdleiding enz.
gen worden voorgesteld. ,1 De heer GaHjiaam deelt mee, dat het niet te
a. Vernieuwing van de rijstraat vanaf detramrailsgunstig- i8 .voorgesteld.
tot A. Hou tko op er, totaal 5.25 M. bij' 3.40 M. j Allen gaan er mee aCooord, het verzoek tot de
b. Vernieuwing van de zijstraat bij J. Stammes, 113 gascomrrnseie te richten.
meter bij 4.90 M, -daar ongeveer 1/3 van de gebruikte i Daarna worden af- en overecihrifvingen geregeld,
steonen te gebruiken. een suppi'. begrooting in verband daarmee vast-
c. De voetsuaat vanaf de tramrails tot K. Toorn- gesteld en enkele betalingen uit den post onvoor-
slra verleggen en gedeeltelijk vernieuwen; aan den tot een bedrag van f-1047, 'goedgekeurd.
kant langs de huizen 1.50 M. breed te beleggen met Rondvraag. De heer Wit merkt op2 dat het
bazaltinetegels, waarvoor 400 M2. tegels nooddg l®*schoolplein in de Moerbeek in behandeling dient
Daardoor komen 350 M2. straatklinkers vrij voor '1 te worden genomen en vraagt wat daaraan gedaan
gebruik aan den goot en het roode gedeelte der voet-1 wordt.
6lraat ter lengte van de bebouwde kom. De voorzitter deelt mee, dat 'dit de aandacht
d. Voetstraat van K. Toornstra tot het ontvangers- van R. en W. heeft. Vermoedelijk zal er grint op
huis de roode steenen te verleggen en de gele klin- gebracht worden. Het zal er echter thans wei een
kers verwijderen om in de plaats daarvan basaltine- £ro0te rommel zijn.
tegels te leggen ter breedte van 2.45 M. >De heer Wit zou een hoogere beschutting om het
e. De voetstraat vanaf de perceelen C. GrootJStam-plein heen willen zien, om te voorkomen, dat het
mes ter lengte van 525 M. en ter breedte van 0.50 M. grint de sloot ingaat. v
f. De goot vanaf Houtkooper tot J. Stammes met j>it zal onder oogen worden gezien,
uitzondering van het nieuwe gedeelte, verleggen en Hierna wordt de vergadering met dank voor de
waar noodig vernieuwen ter lengte van 775 M. en ter opkomst gesloten.
breedte van 0.5(> M.
g. Over de geheele lengte der bebouwde kom, waar
mogelijk aan den boomenkant, de rijstraat met oude
klinkers vei-breeden met 0.70 'M., berekendi oppervlak
ongeveer 900 M2.
De beer Gaijaard stelt voor, een en ander door den
heer Strijder te laten toelichten ,wat wordt goedge
vonden.
De voorzitter vertrouwt, dat allen overtuigd zijn
van de noodzakelijkheid dat de straat vernieuwd
wordt. I
De heer Blokker: Ik geloof, van het vorig jaar al,
doch toen moest het wachten op de electriciteitsplan-Nederland bezit voor den vreemdeling enkele, zeer
nen_ uiteenloopende merkwaardigheden. -Nog onlangs
Voorzitter: Die zaak is op den langen weg en kan moest in een Hollandsche voordracht te Londen er op
nog wel een paar jaar duren. In Winkel schijnen ze gewezen worden, dat waarlijk bij ons te lande niet
echter druk aan 't werk te zijn. doch hier hooren we mannen met Marker-broeken en met alle vrou-
er niets van. wen met Schevenmgsche rokken loopen. Dat Schie-
De heer Strijder is inmiddels verschenen. j ham zulk een kleine plaats is, verbaast telkenmale
De heer Gaijaard wijst er op, dat voor een paar jaar opnieuw^ den vreemdeling, die er voorbij' komt en
terug door den A.N.W.B. een plan voor vernieuwing meent,, dat de wereldberoemde fabrieken, die het
van de straat aangegeven was, dat wel is waar veel uiet minder beroemde gistend vocht daar maken,
meer kost, doch op den duur veel voordeeliger zal heel wat grooter oppervlakten zouden beslaan.
uitkomen, omdat een zoodanige straat minstens 30 hij verder naar s Gravenhage, dan trekt onmiddel-
jaar mee kan. Spr. zou op dit plan verder in- willen lijk de klank van Delft zijn oor en oog. Want rs hij
gaan, door een nader onderzoek in te stellen. De kos- een weinig ontwikkeld, dan weet hij wel, dat Neder-
ten zouden toén ongeveer 38000 gulden zijn en de be- land is het land van het mooie oude porcelem, van
rekening voor de bedoelde klinkerbestrating was 8 het kostbare Delftsch, dat door de echte liefhebbers
gulden per M2. Toepassing van de gewone bestrating bij voorkeur wordt bewaard en waarvan wellicht ner
kost thans f 4 per M2. en dan ligt de straat niet lan- j gens ®ölfs niet in de beroemde Leeuwarder ver-
ger dan 10 jaar. Het zou goed zijn met* het nemen j zameling zoo groote schatten aanwezig zijn als in
van een besluit nog een poosje te wachen, voor het het British Museum te Londen. Zeker, Nederland is
instellen van een onderzoek naar een dergelijken waarlijk niet het eenige land van het porcelein; de
weg. Op den duur zal deze goodkooper zijn. J Oostersche laDden, China vooraan, zijn ons daarin
Spr. vraagt verder, of met een uitvoeren- op andere verre de baas. Maar ook ten aanzien van het Chi-
wijze niet het transport van het eene naar het andere neesche porcelein heeft Nederland' voorrechten, om-
- i-]n vinnA^nM WI/lAW /I ft T, ftft*,1 ft- 1 O tl.H O llH ftl-TYlftH ft
l
II. PORCELEIN VAN CHINEESCHEN HUIZE UIT
DEN OUDEN TIJD.
einde bespaard kan worden.
De heer Kooij voelt niet voor genoemde plannen en
acht het geen zaak, nog langer met de bestrating te
wachten. De tegenwoordige toestand is een schande
voor het dorp. Temeer waar het electrisch nu
geen beletsel meer schijnt te zijn, is doorzetten wel
gewenscht. Ook wordt een opmerking gemaakt over
het leggen van tegels in het looppad, doch de voor
zitter deelt mede, dat het 250 gulden voordeeliger is
en voor het looppad niet minder soliede.
Op een desbetreffende vraag van den heer Gaijaard
deelt wethouder Pluister mee. dat de rijstraat f 9600
en het voetpad f 3400 zal kosten. Een groot gedeelte
der kosten van de loop straat komt echter terug op
die der zijstraat, omdat geen kantsteenen noodig zijn
en de loopstraat zoo noodig ook voor het verkeer
gebruikt wordt.
Voorzitter noemt het een groote verbetering als de
straat langs de boomenrij 70 c.M. breeder wordt.
Na verdere bespreking houdt de heer Gaijaard vast
aan zijn voorstel van onderzoek inzake het voorstel
A.N.W.B., waarna het desbetreffende schrijven van
Nov. 1922 wordt voorgelezen. Spr. acht het een mooie
proef, daar het hier 1/3* van de geheele straat be
treft.
De heer Pluister vreest, dat de steentjes voor het
verkeer te glad zullen zijn, wat door anderen bestre
den wordt.
De heer Pluis teer aóhfc het zeer -goed mogelijk, dat
de straat het geen 30 jaar uithoudt. Er kan nog geen
ondervinding van zjjin. v
Opgemerkt wordt, dat zeL& van 3040 jaar ge-
sproken wordt.
dat vroeger meer dan eenig land, Nederland ermede
in aanraking kwam. Vandaar dan ook het kostbare
Chineesche porcelein, dat in oude Hollandsche fa
milies nog wel eens voorkomt, al is er in den loop
der tijden weinig van overgebleven. Maar onder
dit oude porcelein school eertijds veel kaf onder het
koren, een gevolg opnieuw van de befaamde win_
zucht der Oost-Indische Compagnie, die al spoedig
na haar oprichting met haar z.h. 430Tceleinhandel
groote winsten maakte, doch weinig deed ter ont
wikkeling van het artistieke gehalte van dien han
del zeiven.
Hoe dat zat? In 1913 vermeesterde Jacob van
'Heemskerck de „Catharina", een rijke een geweldige
kraak, komende uit China, Dit feit is al daarom be
langrijk, wijl het Grotius aanleiding heeft gegeven tot
het schrijven van zijn boek over het buitrecht, dat
een voorlooper is geworden van zijn „De Jure belli
ac pacis". Bij sommige deelnemers in de O.I. Com
pagnie toch ontstonden bezwaren om gebruik te ma
ken van aldus verkregen winsten en ter weerleg
ging van deze bezwaren diende Grotius' geschrift. In
middels was de door Heemskerck verkregen buit
reeds naar waarde geschat. Zij werd op 60 maal
honderdduizend dukaten gerekend, waaronder 26
honderdduizend guldens aan Chineesche zijde, ne
vens een groote zwaarte aan onzuiver goud, met vele
andere kostelijke waren, koopmanschappen, e.<t Op
15 Augustus 1604 en volgende dagen had de verkoo-
ping van de aan bederf onderhevige goederen dezer
kraak plaats, terwijl 21 September begonnen werd
met de veiling van de rest. Uit alle landen van Eu
ropa vloeide daarvoor een ongelooflijke menigte sa
men en de Franscho Koning kreeg, op advies i
Prinses Louise de Colligny, iets heel bijzonders, f-
de een mooi servies van porcelein, van het alleri
te soort en voorts een tafel en twee stoelen,
Vanaf dit oogenlik dateert de directeur oa
Haagsche musea, Dr. H. E. van Gelder. even&
historicus als kunstkenner, herinnert er in een i
blicatie in het Jaarboek van het „Economisch.H
torisch Archief" aan de zoo belangrijko porcej
handel van de 0.1. Compagnie. Nog vóór de verkS
pingen waren afgeloopen, was reeds een twei
kraak bij Macao veroverd en de Maas binner.
voerd. De qualiteiten van het Chineesche porcel
boeiden de Hollanders; spoedig werd het in
koopmanshuizen gevonden. De Compagnie volgde
wenken, door groote hoeveelheden te betrekken
de Chineesche kooplieden, die te Bantam en voqi
te Patani in Zuid-Slem hun artikelen kwamen a
bieden.
Hoe groote beteelcenis heeren Zeventien aan
verzending van porcelein hechtten, blijkt wel
een brief, tot Gouverneur-Generaal Coen op 11 Api
1616 gericht, en waarin deze passage opvalt:
„Wij verstaan oock van 't volck, uyt Oost-Indi
commendo, dat het tot Bantham zeer onordentelyi
toegaet in 't affladen van 't porceleyn, mot dat in m
tselve in de joncken, sloepen oft bareken, daer ij
't mede aan boort van de schepen brenght. soo h<
op malcanderen stout endo opset, dat het seer
brceckt ende in stucken raectsoodat da<
voortaen moet gelet wordenwant het is schan
dat het porceleyn soo ongeschickt overkomt, dat nu
hier niet min als de d'een door d'ander gebroken go
aan de marekt en crijght."
Waarop de Gouverneur-Generaal antwoordde:
„Dat de porceleynen onordentelyck van Bantha
gescheept ende in de prauwen gebroocken soudi 1
worden, daervan behoorde H. E. onder correctie 1
hooffden van de schepen die sulcke overbrengen rn rfg
het cognossement, welck den hoeren telcken r? ru
toegezonden wordt, aen te spreken, anders en s M
der nimmermeer op gepast worden. Het waere eei ie
gen grooten d'eere te nae, om daerop te letten, en
de cleenen drincken liever een croesken. Tot Banta I
wordt niemant gedwongen een valsch cognossem; &n
te teekenen, maar dat veel lieden tselvige doen s: I
der op hun ontfanck behoorlyck te passen, connen er
heeren sien aen de groote menichte van porceleyn? ei
die in de boecken van Bantham overschieten, en -
comt bij, dat als men perceleynen coopt ende o: ei
fanckt, tegen de gebroocken schotels die onder in
gebonden bossen loopen, alsdan soo grooten tar ai
ontvangen als naer den tijt geaccordeert wort.
naer datter veel gebroocken goet onderloopt: eni ne
daernaer de porceleynen gescheept wordende, is h lei
eenighe als vooren niet alleen te veel moeyte oiff
waar te nemen dat se in de prauwen, schuyten end el
scheep wel gehandelt worden, maar selffs te ve >vi
werek omme te letten, dat hun geen gebroocke
goet voor heel wordt gereeckent." 'o
Deze brieven, welker inhoud ons door Dr. v
Gelder in herinnering wordt gebraolit, gelijk m 1
afschriften 'van üij'sten, die doen zien, hoe groo
zendingen Chineesoh porcelein via Indië na ei
Nederland Zijn verscheept, pleiten wel voor q(
beteekenis, die eenmaal de poroeleinhandel van
O. I. Compagnie had. Die beteekenis blijft de J
geruimen rijd houden, ook nadat de inkoop v jj:
opzet geheel was veranderd. Immers, hij kreeg 1 u
karakter van bestelling van die soorten, welke e
Holland het meest gezocht waren, en zelfs werd e
van hout gedraaide, geschilderde monsters aan
Chineezen meegegeven, die soms door aardewer
modellen werden vervangen. Na de stichting d m
fac-tory op Formosa, in 1624, werd deze het midt
punt van porcelëinaankoop, maar na het verl jj
van Formosa in 1662 konden dë Hollanders,
toen in China niet meer mochten binnenkomen, i
proceleinwaren slechts krijgen door sluikhandel. I rc
veranderde weer toen van 1695 af de ChineesA
kooplieden vrij geregeld op 'Batavia begonnen
varen. De Belgen echter, deden der Campagj
concurrentie aan, door met de Comp?£nie v
Ostende vanaf 1723 rechtstreeks op Canton e
varen. Nu was het daarbij weF in de eerste plai
om de "thee te doen, maar het porcelein telde tc
nog mede. De beteefcenis ervan verminderde e(
ter. Van .1775 dateert de mededeeling aan h
artikel' van den heer Van Gelder ontleend d
de Chineesche Commissie aan haar bedienden
Canton deed toekomen: „hoezeer men dit aria) c
meestentijds en niet buiten reden heeft aa.ngemerl 1(
als hoe nadeelig ook voor den handel, is'het echt 7
onvermijdelijk als een onderlast voor de schep
om aan dezelve de vereischte stijfte en vastighö -
welke in .het rijk van China zeldzaam te vinden is
te geven bij mangel' van voordeeligen ballast j
Dat het zoover moest komen met een tevoren g
waardeerd artikel', schrijft deze economische stin
voor een groot deel aan de handelsgewoonten di
Compagnie tpe. Men was toch niet voortgegaan
den aanvankelijk ingeslagen weg om het goe<
porcelein van zuiver Chineeschen aard in te voere
maar was integendeel, toen men eenmaal meem
den smaak van de Europeesche koopers te kenne
dezen aan de Chineezen gaan opleggenu.De ont -.vl
keling dezer methode is langzaam .en geleidelij
doch toch niet te minder funest. Eerst weusch
men bepaalde soorten van porcelein, daarna b
paalde versieringen, vervolgens waar gaf nu j
vormen aan en tenslotte zond men nota bene j
modellen, die de handige Chineezen gemakkelj
namaakten. Maar natuurlijk ten koste van
originaliteit hunner eigen porcelcinen en zoodocm
ten koste van de artistieke kwaliteit van wat oi
gebracht werd. Het was aan het einde,der zevei
tiende eeuwnauwelijks meer een Ohineesch pn
duet. Vandaar dan ook, dat Dr. van Ge!/der oordee
dat het later door de O. I. Compagnie ingevoesrt
porcelein bijna zonder uitzondering tot de slechti
producten der Chineesche manufactuur behoort. 1
De fijnere exemplaren, de kleurige producten, zi
'tvaarschijnlijk grootendeeis door liefhebbers ond
de kooplieden en door oompagniesbeambten med
gebrachte stukken; deze stammen niet van d
eigenlijken porceleinhandel der O. I. Compagn
Een der beste Hollandsche teekenaars van de acl
tiende eeuw, Cornelis Pronk, kree gzelfs een va-
aanstelling voo r het maken van modellen en teek
ningen voor dat doek Dit feit spreekt wel boe
deelen voor den wansmaak, dien men aan den dl
legde.
Trouwens, het was niet alleen het Chineesche pc
Celëin, dat de aandacht der Compagnie trok; <x
met den Japansohen arbeid was dit het geval. Mo
tanus dan ook, die niet minder dan drie reizen run
het oude keizerlijke Jpddo in Japan meemaak
deelnemende aan het gezantschap, dat op re#
matige tijdstippen den Keizer geschenken jfing aa
bieden, verhaalt in 1656, dat de Japanners sede
weinige jaren het poroeleinbakken ernstiger df
ooit tevoren hadden aangevat- Niet alleen de Ho
llanders, maar Je Chineezen. die aan de Compa
liie porcelein verkochten., betrokken dan ook
pansoh porcelein. De pporeeleinbakkers in Jap
konden in Montanus' .oogen geen genade vinde
hij noemde ze onbeschofte boeren, van kindsbèc
aan bij dusdanig werk opgevoed. Ilij vertelde oc
iets van de wijze, waarop zij werken, die nii
veel verschilt van wat wij nu nog bij het pottei
bakken kunnen zien.
Op deze wijze is verklaard, hoe veelal dat zoo kos
bare Chineesche porcelein in de Hollandsche 'faro
lies kwam en bleef. Als reeds gezegd, de bewim
hebbere der O.I. Compagnie en hun families wisk
wel voor zich te houden wat het beste en het mw
sto was; wat werkelijk uit China stamde en
eigen artistieke Chineesche kleur verried Met
namaak, opgezet op de Hollandsche patronen, <i
op het fabrikaat in groote massa waren ingericl
moest de burgerij zich dan maar verder tevredi
stellen!
