Evolutie of Revolutie.
LICHT OP!
Gemengd Nieuws»
Burgerlijke Stand.
booohufcto hen tegen neervallend puiin. Ouloto irob
fcoeto ventos urbisquo ruinniu oTfugi inoiomi» iuHnp«i
mensa donum. M. G.''
(Door de rust onder mijn dak ben ik ongedeerd
ontkomen „aan de winden en de inetortlng- van do
stad. Ontvang, gij tafel, een geschenk).
In bot oyoloomnusoum nil p.in. een plaat» wor
den ingeruimd voor Jiefc haantje van don. toren
van do ,Ned. Hecrv. Kerk, woik voorworp over 60
meter afstand word weggeslingerd en terecht lcwaiji
in 't bed van den gemeentesecretaris Poule, die in
hotel Weggeiaar woonde.
Do raad s. oden van Boroulo worden door den
burgemeester uitgonoodigd tot bet heggen van den
eersten steen voor verschillende nieuw te bouwen
huizen, in welke deze steenlegging zat worden ver
meid.
GEMOEDSBEZWAREN KIESRECHT.
De ,heer Duymaer van Twist beeft tot de Minister
van justitie en van Bininenf. Zaken en Landbouw de
volgende vragen gericht:
•lo. Is het juist, dat een vrouw uit de .gemeente
Thoien op IJ October 1.1. naar Breda is overge
bracht, om een hcchtenisstraf van drie dagen te
ondergaan, wegens het niet uitbefenen van bet
kiesrecht en dat nog meer vrouwen een zelfde
tot wacht? 8
2o. Zoo ja, zijn de Minsters van oordeel, dat op
deze wijze met vrouwen, die gemoedsbezwaren té
gen uitoefening van het kiesrecht heobea, mag wor
den voortgegaan P -
3o. Wordt vraag 2o. ontkennend beantwoord, is
dan de regeering bereid, zoo haar geen andere mid
delen ten dienste staan, zoo< nocdig, voorstellen aan*
hangig te maken tot wijziging der Kieswet?
NIEUWE NIEDORP.
Dinsdag 3 Nov. jl. werd in de zaal van den heer
C. Groot alhier vanwege de afd. N. Niedorp der
S.D.AP. een kunstavond gehouden. De zaal was
flink bezet en kondigde aan het optreden van den
zoo gunsiig bekenden declamator J. Sternheim.
Daarnaast zou een propagandistisch woord van par
tijgenoot Westerhof klinken, die echter verhinderd
is en in wien9 plaats de heer Van der Val zal optre
den. A
De declamator J. Sternheim wees er op, dat een
jaar geleden de zoo begaafde schrijver Herman
Heijermans is overleden, waarom spr. met voorbe
dachten rade o.a. uit werken van diens hand heden
avond wil voordragen. Heijermans heeft voorzeker
een eerste plaats ingenomen onder hen. die zich
zelf zijn op letterkundig gebied. Na een boeiende be
schouwing door den heer Sternheim over Heijer
mans en diens letterkundigen arbeid, trad de heer
Van der 'Val als spr. op, die een flinke rede hield, die
hartelijk werd toegejuicht.
Vervolgens was het weder de zoo hoogbegaafde
declamator Sternheim, die het ruime tooneel betrad
en met het behandelen van pennevruchten van
Heijermans en anderen de aanwezigen hoog kunst
genot heeft doen smaken. De heer Sternheim heeft
bet ver gebracht in de kunst van declameeren en
het was een uitstekend geslaagde avond. De heer
Gaijaard sprak een kernachtig slotwoord en daarna
konden de vele opgekomenen voldaan huiswaarts
trekken.
WINKEL.
Maandagavond opende het dep. Winkel der Maat
schappij tot Nut van 't Algemeen zijn winterbijeen-
komsten met het optreden van mej. N. Ménagé Chal-
la met de voordracht van Eva Bonheur, een stuk in
3 bedrijven, van Heijermans. De zaal was flink be
zet en geen wonder, want het optreden van mej.
Ménagé Challa had ook reeds in andere plaatsen
succes gehad en waar zij voor dit departement ook
geen vreemdelinge is, waren heel wat bezoekers op
gekomen.
De wijze waarop door haar dit tooneelstuk wem
vertolkt, en de verschillende daarin voorkomende
personen werden uitgebeeld, verdient alle lof, geen
wonder dat er genoten werd.
Als gevolg van het verdwijnen van „Het Wapen
van Winkel" is thans de zetel van het departement
overgebracht naar het café van den heer R. Laan.
VERPLETTERD ONDER EEN ZANDGRIJPER.
bit Diemen, 3 Nov. Bij de verbreedingswerken
aan den MuiderstraatSveg alhier is hedenmiddag een
ernstig ongeluk gebeurd. De ongeveer 35-jarige arbei
der I. de Haan, wonende Stammerdijk, alhier, werkte
aan een der zandschuiten, welke zand lossen.
Hij! bevond zich op een gegeven oogenblik te dicht
bij den grijper, en, het dreigende gevaar ziende aan
komen, trachtte hij snel uit te wijken. De ongelukkige
kwam echter te vallen en kreeg het werktuig, dat on
geveer 800 K.G. weegt, op zich.
Zwaar inwendig gekneusd werd de ongelukkige naar
een schuur overgebracht, waar hij, na nog ongeveer
20 minuten geleefd te hebben, even vóór aankomst
van zijn. in allerijl gewaarschuwde echtgenoote aan
kwam. is overleden. Het lijk. is naar het. Binnengast
huis te Amsterdam vervoerd. Het slachtoffer laat een
vrouw en acht kinderen achter. Tel.
WINKEL
Dinsdagavond werd in het lokaal van den heer R.
Laan alhier een Ouderavond gehouden voor de
school te Winkel. Met inbegrip van het onderwijzend
personeel waren 18 personen aanwezig.
Nadat de voorzitter, het'Hoofd der school, met een
woord van welkom de vergadering heeft geopend,
worden de notulen van den vorigen ouderavond
gelezen en goedgekeurd, met een woord van dank
aan de secretaresse.
Daarna wordt verslag uitgebracht door de ouder
commissie over hare werkzaamheden gedurende het
afgeloopen tweejarig tijdvak, waaruit we -aantee-
kenen:
dat in de samenstelling der commissie geen ver
andering kwam;,
dat pogingen om een projectielantaarn aan te
schaffen,, voor het gevon van lichtbeelden om fi-
nancieele redenon moesten worden opgeheven;
dat voor gelijkstelling der verschillende uurwer
ken in de gemeentetorens werd geijverd;
dat in verband met een verzoek van het gemeen
tebestuur propaganda word gemaakt voor het krip
gen van leerlingen voor de school voor uitgebreid
lager onderwijs;
dat eveneens door het doen van huisbezoek leerlin
gen werden geworven voor het onderwijs aan school
vrije jeugd;
dat met invoering der zomertijdregeling getracht
werd een schoolregeling te krijgen in aansluiting
aan het huisgezin, waarbij de moeilijkheid bleef
dat niet allen eenzelfden tijd gaan.
Aan de actie tegen verslechtering van het onder»
wijs, werd een werkzaam deel genomen.
Maatregelen werden getroffen om de tusschen den
middag overblijvende leerlingen onder dak te bren-
8eD-
Geadresseerd werd aan de gemeente om het on
derwijs aan schoolvrije jeugd op 96 uur te brengen
en vroeger te doen aanvangen.
De voorzitter wijst er op, dat do oudercommissie
door ernstig te werken, succes heeft te boeken en
verschillende bemoeiingen tot goed resultaat heb
ben geleid. I
Voor het uitbrengen van het verslag wordt <3© se-;
cretaresse een woord van dank gebracht. j
Aangezien de commissie om de twee jaar aftreedt.
en dit tijdvak verstreken is, wordt tot stemming
overgegaan, met het resultaat, dat worden herbe
noemd bij acclamatie de zittende leden, de dames K.
R. de- Ridder-de Zeeuw, T. Smak-Groet en de hee-
ren J. Bijhouwer, P. Iloningh, C. Nieuwboer en J.
Vethman. Als nieuw lid in de plaats van den heer
P. Bart. die de verelschte rechten hèeft verloren om
Üd te kunnen zijn, wordt benoemd de heer K. Zeile-
innker Kzn.
Dan is het v^ord aan de i voorz'tter om to
sproken over „Het rookeiï door schoolkinderen.
Uitvoerig wordt uifceengwet de nadeoligo gevojfc-en
welke door to vroeg rooken kunnen worden ver
oorzaakt. Hoe do ouden roods van do geboorte
van hot kind pf, allo zorgen gevon <wn voor het
wol zijn hunner kinderen to waken, du» ook zullen,
waken voor nadooligo gevolgen, veroorzaakt door
het nadeollge roolcen op don vroegen loof tijd.
Deze uiteenzetting is bedoeld als oon wijzen op
oon kwaad, dat zich niet plaatselijk, dooh in hot
algüinoen voordoet. Ka wnar dit meestal gobeurd in
het geheim is do bestrijding zooveel' moeiliikor. Er
is oenter de vinger orelogd op oen kwaad, dat door
samenwerking tussonen ouders en onderwijzers oq-
het oogr dient fco worden gezien en waartegen dp
strijd pioet worden aangebonden. Statistieken in
gesteld omtrent dit euvel hebben uitgewezen, dat
een groot percentage schoolkinderen rookt en ais
gevolg daarvan worden gerekend, verschillende ge
vallen van achterlijkheid enz.
Nadat eenige oogenblikken is gepauseerd, wordt
door den voorzitter voorgedragen een fragment uit
het schoolleven. Een geval waarin 3 leerlingen
zich hebben schuldig gemaakt aan het stelen van
sinaasappelen, de onderwijzer die de ontdekking
doet en zich piet kan indenken, dat irv rijn klas
leerlingen rijn, *&ie naast het schoolleven een
bbefjesleven leiden. De ontknooping van het geval
en de toegepaste straf. Het geheel' is onderhou
dend geschreven -en peer g-escnikt het gehoor to
boeien en aandachtig te luisteren.
Aan het einde der vergadering wenschte een, der
oudera tc spreken over iets dat ton opzichte van een
zijner kinderen op de school is voorgevallen, doch
wordt te dien opziohte verwezen, niet daarvoor den
ouderavond te gebruiken, doch zich op een gesohik-
ten tijd, niet onder de shooluren> daarvoor to
wenden tot den betrokken onderwijzer of het hoofd
der school, waar hij dan «eer zeker oen willig oor
zal vinden.
Nadat de heer Nieuweboer het hoofd der school
en den heer Bulten -heeft bedankt voor de aange
name en leerzame reis met de leerlingen der U.
L.O.-school naar Gelderland, wordt deze geani
meerde bijeenkomst met een woord van dank voor
de belangstelling gesloten.
OUDE SLUIS.
Zondag j.1. had BOSKO. I bezoek van Anna Pau-
lowna I. Om even over 2 uur stelden beide elftallen
zich op, onder de correcte leiding van den heer Vlam.
D. heeft 3 invallers, terwijl A. P. volledig is. Voor
de rust is A. P. iets in de meerderheid, en weet door
haar rechtsbuiten onhoudbaar de leiding te nemen.
Aan de andere zijde weet D. met haar uitvallen, welke
meestal werden geleid door den rechtsbuiten, de A.P.
achterhoede eenige benauwde oogenblikken te bezor
gen, maar daar blijft het bij. Rust 10. voor A.P.
Na de rust gaat het spej gelijk op. de D. voorhoede
wordt echter goed door de A P. achterhoede, (waar
Timmer weer goed op dreef is), in bedwang gehou
den, terwijl aan de andere zijde, de doelpunten ook
uitblijven, deels door slecht schieten der A.P. voor
hoede, deels door schitterend verdedigen van de D.-
achterhoede. De laatste 5 min. komt D. flink opzetten,
doch de stand blijft 1—0 voor A.P., wat goed de ver
houding weergeeft. Jammer was het voor D. dat zij
haar drie beste voorspelers miste, want alhoewel do
invallers best voldaan hebben, was de voorhoede toch
zwaar gehandicapt.
De wedstrijd werd in de beste verstandhouding ge
speeld en werd door veel publiek bijgewoond.
oud 88 jaren, weduwnaar van Maria Bruin.
Ondertrouwd: Maarten BobaldIJk, oud Jaren, te
Nieuwe Niedorp en Jannotje Kulpor, oud 26 juron te
Hoogwoud.
'Getrouwd: Dezelfden.
GEMEENTE HOOGWOUD,
Vertrokken on Ingekomen pereonon van 1 tot on
met 31 October 1926:
Pieter Jeroen Meulenbrook, N.H., van Aartswoud
Dljkerbuurt F 13, naar MJddelie; Jannetje Kuiper,
N.H.. van Kerkelaan C 15 naar Renkum, Paasch-
bergscheweg 10; Cornells Hoogvorst, N.H.., van
Schoorl naar Kerkelaan C 43. Rijkie Koning. R.K.,
van Alkmaar naar Weere K 31; Albertu^ Schippe-
j rijn, R.K., van Oudendijk naar Zuidend D 44; Cor-
üelis Bakker, N.H., van Twisk naar Pade B 16.
GEMEENTE OUDE NIEDORP.
Ingeschreven gnriurendo «le maand October lflto
Geboren: ElisAboth, dochter van J. L»ogwatw
E. de Leeuw. Mario, dochtor van J. Meerebow
A. de Boer. Jacob, zoon van D, van dor Fluit tin
Beemeterboor. Wilhelmus M'arla, zoon van Jb. Be
hout en J. Twisk.
Ondertrouwd en Getrouwd: Geene.
Overleden: Geene.
Voor rijwielen en motorrijtuigen moet Woensó
4 November om 4.54 uur het licht op,
Andere rij- en voertuigen een half uur later.
in.
HET FRANSCHE KABINET.
Painlevó heelt zijn nieuw ministerie aan de Kamer
gepresenteerd en heeft zijn regèeringsverklaring af
gelegd. De regeering verklaart alles te willen doen
om zoo spoedig mogelijk tot een krachtig en alge-
meen herstel te komen.
I Daar het vraagstuk der financiën van vitaal be-
lang is, moest de chef van het kabinet den meest
i gevaarlijken post voor zijn rekening nemen, aangezien
Frankrijk, in weerwil van de vorderingen, die reeds
gemaakt zijn wat betreft het in evenwicht brengen
van werkelijke uitgaven en permanente inkomsten,
niet kan volharden bij' zijn economische instabiliteit.
Men behoelt den ernst van den toestand niet te over
drijven. Het geldelijk offer echter, dat de verdediging
van de publieke financiën oplegt, moet een aan
vaarde verplichting zijn. Het is noodig de schulden te
verminderen door een krachtige amortisatie, door -een
buitengewoon, onmiddellijk vast te stellen offer, waar
aan al le vormen van rijkdom zullen hij dragen. De al
dus verkregen opbrengst zal worden gestort in een
autonome, zelfstandige amortisatiekas, die over haar
eigen middelen beschikt, De regeering is voornemens
om ter verwezenlijking van haar program de stabili
seering van het geldwezen te .verzekeren.
Verder lezen wij .nog het een en ander over Marokko
en Syrië, enz.
De voorlezing had plaats onder ijzige stilte en al
leen wat zwak applaus van de radicalen.
De interpellaties die volgden, bepaalden zich tot
den algemeenen politieken toestand.
Painlevé antwoordde maar kort >en het slot was
dat de nieuwe regeering een votum van vertrouwen
kreeg met tegen 189 stemmen.
GEMEENTE NIEUWE NIEDORP.
Geboren: Reindert, zoon van Antje Blanken. Anna
Catharina, dochter van Johamiis M&rtlnus Jansen en
Geertje Dekker.
Ondertrouwd: Geene.
Getrouwd: Johannes Christiaan Slijkhuis, oud 21
jaren en Catharina Adriana Sepers, oud 26 jaar.
Overleden: Grietje Raven, oud 79 jaren, echtgenoote
van (Kaspor Mul. Antje Bouwen, oud 49 jaren, wed.
van Pieter Wit. Jan Sprenkeling, oud 88 jaren, wedn.
van Jansje Keizer.
GEMEENTE NOORDS CHARWOUDE.
Ingeschreven gedurende de maand October.
Geboren: Petrus, ,zoon van Johanlnes Hink en
Geortruida Rléeker. Johannes Petrus, zoon van
Willem Glas on Aafje Sohuffelen. Pieter, zoon
van Johannes Panmekeet en Guurtie Kramer. Trijnj
tje, dochter van Klaas van Dijk en Aaltje Nol
Pover. Cornelia, dochter van Pieter Swagor en
Jantje Kiïngelaar.
Huwelijksaangiften en huwelijksafkondigitogen*
Heuse Gerard Slot, oud 38 jaren, en Neeltje Marie
Opperdoes, oud 22 jaren.
Overleden: Arie Hendrik Boot. oud 1 jaar, zoon
van Klaas Boot en Sophia Lijn Wh. Boefje Kop--
pen, oud 79 jaren, weduwe van Hermanua Bar ten.
GEMEENTE ST. MAARTEN.
Ingeschreven gedurende de maand October 1925.
Geboren: Maartje Anthonia, dochter van Cornells
Wijngaard en Teuntje Blokker.
Ondertrouwd: Geene.
Getrouwd: Pieter de Kraker en Neeltje Ootjers.
Overleden: Elisabeth Kos, oud 78 jaren, weduwe van
Simon Groet. Trijntje Nol, oud 52 jaren, weduwe van
Cornelis Kok. Dieuwertje Boon, oud 80 Jaren, weduwe
van Klaas Smit.
GEMEENTE HOOGWOUD.
Geboren: Hillegonda, dochter van Johannes de Boér
en van Geertruida Dam. Maria, dochter van Herma-
nus Schouten en van Meinoutje Bijman. Anna Catha
rina, dochter van Hermanus Niele en van Agnes Mar
ti na Jol. Anna Theresia, dochter van Johannes van
Piepen en van Baria Buis. Jacobus Petrus, zoon van
Johannes de Jong en van Catharina Schaper. Johan
nes Petrus Frederikus, zoon van Godefriedus Kuy-
pers en van Maria Aiida Francisca Galesloot.
Overleden: Cornelis Vluar, oud 22 jaren, zoon van
Lourens Vlaar en van Grietje Tromp. Cornelis Vlaar,
Achttien jaar had Napoleon III geregeerd en niet
zonder meer wat betreft de materieele prosperiteit
van Frankrijk.
Frankrijk was een rijk land, met enorme eigen
hulpbronnen, zoodat er dikwijls in die dagen van
gezegd werd: men kan een muur rondom Frankrijk
bouwen, niets uitvoeren, niets invoeren en toch za.1
Frankrijk in staat zijn iederen inwoner goed te voe
den en aan*iedereen een goed bestaan te verschaf
fen.
Inmiddels had Napoleon zich wel in eenige
avonturen gevoegd. Van 1964—1856 werd, tezamen
met Engeland, oorlog gevoerd tegen Rusland, dat
Conistantinopel van de Turken eischte, den z.g.n.
Krimoorlog.
Daarna volgde in 1859 de oorlog tegen Oostenrijk,
ten behoeve van een door Victor Emahuel van Sar-1
dinie en diens bekwamen minister Cavour gewaagde
poging om van zijn éigen Koninkrijk, dat Sardinë,
Piemont, Savoye en 'het graafschap Ndce omvatte en
het koninkrijk Napels, den kerkelijken staat en Tos
cane één, veeenigd Italië te vormen.
Het gelukte, de Franschen ontvingen van Victor;
Emanuel weliswaar Savoye en Nice, maar de Franr
ache openbare meening was, dat dit te duur ge
kocht was met Fransch bloed en de gecreëerde een-1
heid van Italië, welk land daardoor een gevaar-
'.ijke buur en mededinger in de Middellandsche Zee
voor Frankrijk werd. Buitendien hadden de Oosten
rijkers Lombardije aan Napoleon moeien afstaan, die
het weer afstond aan Victor Emanuel. Deze laat-
ste deed naar ieders oordeel de beste zaak.
In 1860 trad Napoleon in Syrië op als de bescher-
*ner der Christenen, waaraan de Franschen het te
Versailles verkregen ijdelheidsmandaat over Syrië
en den huidigen oorlog der Drusen te danken heb-,
ben.
In het Verre Oosten veroverden de Franschen
Annam en stichtten daar hun bloeiende kolonie
Cochinchina (IndoChina).
In 1862 sloegen Franschen, Engelschen en Span-1
jaarden do handen ineen om de Mexicanen te tuch
tigen. Als gevolg werd Mexico door den Franschen
Generaal Forey veroverd, waarna Napoleon een Kei- j
zerrijk Mexico stichtte met den Aartshertog Maxi-
miliaan van Oostenrijk als Keizer. Zoolang maar-
schalk Bazaine met de Fransche troepen orde hield,
ging alles'schijnbaar goed, doch het terugtrek
ken der Fransche troepen, kostte troon en leven aan
Maximiliaan, die gefusileerd werd door zijn i
insurgente onderdanen.
Het Mexicaansche avontuur kostte Frankrijk 360
millioen francs en 10000 man en had verstrekkende i
slechte gevolgen voor Frankrijk, waarvan Bismarck, I
de Pruisische staatsman, spoedig partij zou weten te j
trekken.
Wanneer men Frankrijk's geschiedenis met die van
Duitschiand vergelijkt, dan ziet men, dat Frankrijk
reeds in de middeleeuwen tot bloei en macht kwam,
omdat het een eenheid onder één staatshoofd vorm-
de, en wel een staatshoofd, dat de macht van zijn
voorganger erfde, terwijl in Duitschiand wel één
staatshoofd, een keizer, in naam regeerde, maar af-
hankelijk was van degenen (keurvorsten), die hem
verkozen hadden. Inderdaad was Duitschiand ver-
deeld in 500 staatjes met 500 hoofden en evenveel
z inner* 1
Vreeselijke oorlogen en pestilentie hebben Duitsch
land geteisterd, en ontvolkt en in de eerste helft van I
de 19e eeuw was Frankrijk welvarend en Duitsch
iand arm. Geen enkele staat domineerde toen nog in
Duitschiand, Pruisen en Beieren, de twee grootste
staten hielden elkaar in bedwang en balans. Totdat in
Oostr-Pruissen een jonker geboren werd, Otto von j
Bismarck, die onvermoeid ijverde aan een staatkundig
plan^ dat als einddoel beoogde, de eenheid van j
Duitschiand onder één centraal gezag. Bismarck j
wilde, dat dat Centrale Gezag in Pruisen gevestigd
zou- zijn, met den Koning van Pruisen als hoofd
en wel door het instellen van een erfelijk Duitsch
Keizerrijk ten behoeve van het huis Hohenzollern.
Aüleseerst moest dan echter Pruisen in Duitschiand
domineeren en Habsburg's gezag vernietigd worden,
want de Habshurgers waren nog steeds heerschers
in Duitschiand, al was hun gezag over de Duitsche
staten vriji problematisch.
Eerst moesten de Denen het ontgelden, tezamen
met de .Habsburgera trokken de HohenzoUerns op
Sleeswijk Holstein aan, dat aan Pruisen werd toege
voegd.
Bismarck had dat keurig voor elkaar gezet en wist
nu meteen hoe hijzondeRaterk het door von Moltke
gedrilde en uitmuntend' aangevoerde Pruisische le
ger was en hoe zwak en onbeteekenend het leger der
Habshurgers. Nu dus oorlog verklaard aan Weonen.
Een gedeelte der Duitsche staten trok partijl voor de
Habshurgers, anderen voor de Hohenzollern's, het
einde was een zegevieren der Hohenzollern's De slag
van Sadowa in 1866 was beslissend. Annexatie op
grooten schaal begon, de vorsten van Hannover en
Hessen-Nassau, werden onttroond, omdat rij de Habs
hurgers trouw waren gebleven, (hun rijiken hij
Pruisen ingelijfd, de vrienden werden beloond en
één vijand, Beieren, ontzien. Bismarck Wist daardoor
Beieren en vooral het trotsche Huis der Wittels-
bachers voor zich te winnen en eene militaire Duit
sche eenheid zonder Oostenrijk te vormen. Nu
kon Pruisen, meende Bismarck, met gerustheid den
strijd met Frankrijk aanbinden, de Koning van Prui
sen aarzelde, hij was tevreden met de machtspositie,
welke hiji dank zij rijn minister Bismarck, en zijp
veldheer von Moltke, verkregen had.
Bismarck zorgde voor het conflict, aanleiding werd
gevonden in^ een quaestie van troonsopvolging in
Spanje, Bismarck school n.1. een neef van Koning
Wilhelm, een Hohenzollern—Sigmaranger, naar vo
ren, waartegen de Franschen zich verzetten, die
eischten, dat Pruisen zich zou Verplichten die can-
didatuur niet te steunen.
Het eigenaardige was, dat Napoleon III evenmin
den oorlog wenschte als Wilhelm. Maar Bismarck, de
minister van den laatste, wilde profiteeron van de
schitterende conditie, waarin het 'Pruisische leger, na
twee glorieuse oorlogen, verkeerde en van de groote
waarschijnlijkheid, dat alle Duitsche rijken, ook het
Beiersche, de Pruisen zouden bijstaan.
Bismarck werd in de hand gespeeld' door een oor
logspartij in 'Frankrijk, aan het hoofd waaryan- men
de keizerin Eugenie vermoedde. Terwijl in Pruisen
alles eereed was voor den oorlog, na het Mexico
avontuur, het Fransche leger in verval, slecht ge- j
disciplineerd, slecht toegerust, de bewapening, o.a. i
de geweren, verouderd. Aan zelfingenomenheid ont-
brak het den Franschen officieren echter 'geenszins en j
men riep elkander reeds toe: Berlin!
De koning van Pruisen deed einde Juli 1870, een
kuur te Ems. Tengevolge van een, naar men zegt,
door Bismarck vervalscht telegram, vielen er woordetn
tusschen den koning-, en den Franschen gezant Bene-
detta, terwijl zij' stonden in den wandelgang van de1
Pits
F.mser Trinkhalle. (Men kon enkele jaren geleden,
vermoedelijk thans nog deze historische plek
makkelijk terugvinden, daar tegels met
waren aangebracht.) De oorlog was onvermiji
Men brulde in Parijs: Berlin, terwijl do Beiej
Pruisen reeds over de grens trokken, om al s|
(4 Augustus) nabij Weissenburg het eerste succt
boeken.
Keizer Napoleon gaf het regentschap van zijn
in handen zijner/gemalin Keizerin Eugenie ei
gaf zich naar Métz om het opperbevel van het
heele Fransche leger op zich te nemen. De koi
van Pruisen was eveneens naar het front gegaan, i
liet de algemeene leiding over aan von Moltke,
den geheelen aanval dirigeerde.
Op 6 Augustus wordt Mac Mahon hij; Wörth
den Elzas verslagen en is gedwongen terug te ti
De Duitschers waren zoowel mumeriek als
uitrusting betreft, verre de meerderen van de
schen. Deze laatsten toonden groote heldhaftfgiJjirE'
in den slag bij Wörth. Beroemd is o.a. de chai rv,
der Fransche ku-rassiers, op de Beiersche arUllei ozes
die bij Morsbronn opgesteld was. (Steeds weer n do
den de Fransche ruiters tegen de hoogte op, maar
Beiersche batterijen maaiden de aanvallers n
Tot de dappere ruiteraanvoerders behoorde kola I®
Marguéritte, vader van de schrijvers Paul en Vic I?
Marguéritte. De zoons hebben in een standaarde wt,
„le Débacle", de geschiedenis van den Frans
Duitschen oorlog in romanvorm te boek gesteld.!
gaat mij steeds aan het hart, dat Victor na* den d»1W
van Paul een schrijver van „bes setters" is gewi
den en in zijn cyclus: la Gargonne, le Compapon fe?'
le Couple. waarschijnlijk om lezers te trekken,
pornographie zijn toevlucht heeft genomen. Er
veel goeds in die boeken* waarin dan onnood J
vuiligheid is vermeld. p
De Fransche ruiters offerden zich op ten einde
rest van het leger te redden, maar konden
krijgskans niet doen keeren. Terwijl het leger
Mac Mahon op Chalons en Nancy terugtrok, i
zich te reorganiseeren, stroomden de Duitschors d
Elzas verder binnen en sloegen het beleg v« 1UV
Straatsburg. wr
Tegelijkertijd dat zij den Tlzas moesten ontruim
werden de Franschen in Lotharingen bij Fori«
^verslagen. öv'e
Het Ministerie Ollivier viel en de nieuwe minla j
van oorlog, Cousin Montauban, trachtte zijn laniii t
redden door het vormen van twee groote leger»
heden, het leger van Metz onder maarschalk Bus
ne en dat van Chalons onder Mac Mahon. De,
gen van Borny, Rézonville, Gravelotte en Saint;
vat drongen Bazaine op Metz terug, waar. hij
zijn 120000 man door de Franschen ingesloten
Mac Mahon trachtte Bazaine te ontzetten,
werd bij Beaumont verslagen en naar Sedan
gedrongen. Bazaine bewoog zich steeds nietj
kwam zijn makker MacMahon niet ter hulp.i
die ernstig gewond was, moest het commando;
geven. De keizer bezwoer Bazaine om toch i
120.000 man een doorbraak te forceeren,
verroerde zich niet. De Duitschers trokken
nauwer op Sedan aan, hun artillerie bestreek!
dan, de Franschonc apituleerden. 86000 man g«|II
zich over. Tot degenon die den degen aan de ora.
winnaars moesten overhandigen, behoorde Ktiü uJ
Napoleon III.
Het was een trotsch oogenblik voor Bismarck, b
de calèche, waarin Napoleon zich bevond, de plifl
waar Moltke en hij naast hun koninklijken meeïii jj,
stonden, naderde. NapoJeon werd naar Wilhelms
höhe t>ij Cassel geleid en de zegevierende kouit
van Pruissen trok Frankrijk verder hfnnen op P mS
rijs aan.
Ik herinner mij nog levendig hoe elk jaar i 0]
Duitschiand den Sedandag, 2 September, geviiï Ja
werd. Op school moesten wij allen in de Aula v« id
schijnen, de leeraren, die reserve-officier wan ïd
verschenen in groot tenu. Er werd een toesprsi ts
gehouden, het orgel liet de vaderlandsche lieden Di
hooren en daarna hadden wij vrij. Wij Holland?! fl-
gingen hier drinken, hetgeen, evenals rooken r'
straat, nadrukkelijk aan scholieren verboden was.
Sedandag eindigde voor ons Hollanders bi;:
steeds met onaangenaamheden, omdat we gesna
werden, dat we een glaasje bier dronken. Het geve
was, dat we het heel stiekum gingen doen en is j"
uit baloorigheid wel eens meer dan één of
glazen dronken. Verbiedt een Hollander iets en t
krijgt den kolder.
Terwijl men op 2 September 1870 te Berlijn juicö
was te Parijs de reactie op al de misère gewelf
Inplaats van„A Berlin", riep men nu: „nous sco
mes trahis", men schold de regeering en haaratf V
hang voor verraders en op 4 September brak
rijs de revolutie uit J
De Keizerin-Regentes vluchtte naar Engeland*
de afgevaardigden (Kamerleden) namen het In^
tie.f, toen het volk getoond had beu te zijn vau^
keizerrijk, om een voorloopige regeering te Q&
tueeren onder den naam van „Gouvernement**
Défense nationale" Tot de op den voorgrond#
dende personen telde men Jules Favre, Jules lij S
en Gambetta. Dat waren wel zeer vooru-itsfrofl®
lieden, doch heelemaal geen extremisten of inlari- j
tionalen. Het waren brave Fransche burgers, di®138 c
alles het vaderland wilden verdedigen tegen
göhaten „Prussien".
Het woord- „Boche" kende men toen nog niet'34'. Is
ze burgers vertrouwden dan ook aan den genera"
Trochu het presidentschap toe: het vaderland
verdedigd en gered worden: Vive la France!
Zoo begon de derde Fransche revolutie. Gema'^
den hadden, evenals de beide vorige keeren,
vankelijk het heft in handen.
De oorlog duurde voort, de Duitschers trokKjc i
Frankrijk verder binnen, lieten Bazaine met «j
120.000 man, omsingeld en wel. kalm achter zich4- 1
sloegen op 19 September 1870 het beleg voor Peg 1
Gambetta wist per luchtballon toon natunrg tc
iets bijzonders uit Parijs te ontkomen om te Tö,lt
met drie reeds aanwezige regeeringspersonen d® r® i
geering te vormen en het gewapend verzet te orj i
niseeren. De Franschen waren dadelijk bereid w
hun vaderland te. strijden, doch de nieuwe tl
waren ongeoefend, zonder voldoende aanvoering
zonder voldoende munitie en- verdere uitrusting,
geregelde troepen waren deels gesneuveld, deel®,
vangen, deels met Bazaine in Metz opgesloten,
zaine deed nog steeds niets. Toul gaf zich op 23
tember over, Straatsburg volgde dit voorbeeld
dagen later. Weer een maand later, op 27 Oct'
geeft Bazaine zich met zijn 120.000 man, over
Prins Friedrich Karl. die met de -nu vrijgesj
Pruisische troepen onmiddellijk naar Parijs V
teneinde de insluiting van die ongelukkige stad
meer volkomen te maken.
Wordt vervol
st