Aiieietn NiEiis-
Mrattmit- La
lis,
Ï25,
>ru
Donderdag 30 September 1926.
69f3to Jaargang. No. 7921.
Uüiiuvurs i N.V. vh. THAl'MAM Co., Schagen.
1
Eerste Blad.
Irie dagen per Autocar langs de
Bretonsche Westkust.
h
liter
Co
De Zeeman vertelt over. KEG's Theet
KEG's THEE
Vraag vandaag nog om een pakje bij Uwen Winkelier!
Feuilleton.
Geen geweten.
leid,
verd
aedi
Alt blad vorschljnt viermaal por wook: Dinsdag, Woensdag, Domlor-
üg en Zutordag. Dij Inzonding tot 'u morgens 8 uur, wordon- Advor-
I ontlön nog zoovool mogolljk in hot ooifatuitkornond ïiuniiuor go|duittut
i'OS'i KKKENiNG No. 233.10. INT. Tfll.Iil?. no. 20.
Prils poir 3 mnandon fl.flö. Losse ndmbiora fl cont. ADVERTEN-
TlnN van 1 tot f> rogols fl.10, iodoro rogol moor 80 cont (bowijsno,
mhngropon). Grooto lottoro worden naar piaataEnimto boisokond
DIT NUMMKR BESTAAT UIT ÏWKK BLADEN
"1
rrce-
e d|
ver-
tG
u.
go«
Dz,
n.
Moderne vervoermiddelen zijn wel heel typisch
ntornationaal', dat bemerkt men liet beste aan do
namen, welke men in de verschillende landen er
aan geeft.
Oha.r-a-bancs is zuiver Fransen en nu zou men
denken, dat een groote toeristen-automobiol in
Frankrijk auto-char-a-bancs genoemd zou worden.
Dat is heelemaal mis. In Frankrijk spreekt men
van autocar, dat feitelijk Engelsch is en in Enge
land en Amerika van motor-char-a-bancs, wat feite
lijk Fransch is. Het was bepaald kostelijk "wanneer
mijne Engetsche medereizigers Frans-ene jongens
wilden vertellen, dat het geen autocar, maar een
char*|-bancs was, waarin' wij zaten.
Wei! hebben den eersten dag prachtig weer ge
troffen en was de tocht over Locronan naar Morgafe
en later langs de reede van Brest verrukkelijk mooi.
_Van Le Faou ging het naar Sizun, waar natt ge
houden werd, ten einde de kerk te bezichtigen,
naai Een prachtige poort dient tot toegung tot het
t zijn kerkhof Deze poort uit het oinde der 15e eeuw is
ddel' ecu typische combinatie van laab-renaissanoe on
;e- barok:. Do pooert is li1/*,.meter brood, bestaat uit
.c Brio oreaden, alles is rijk gebeeldhouwd.» en tdtlos
irordfc bekroond door oen fraaie balustrade, waarop
m klein „oalv&ire", met altaar waarvan bij som-
jgen, miye gelegenheden gebruik wordt gemaakt om ©en
mis in de open lucht te bedienen.
ah Het uitwendige van de kerk,is bedorven door de
IV ve.o mcderncv heiligenbeelden en eohilderijen, den
|y kruisgang voorstellende.. De moderne overdaad
«hoort het pverigens ajchitectonisch fraaie interieur
van de 17è eeuw. 4
Belangrijk waren fraai geborduurde banieren uit
de aelfde periode, welke door de vriendelijkheid
van een bewaakster aan ctps vertoond werden.
Jfat mij ui deze kevk en in zooveel andere kerken
iiBretaghe trof, was dat juist in het einde der 16e
nw en begin en midden der 17© eeuw, toen in
andore dooien- van Europa de Hervorming sterk om
zich groep en het dikwijls aan een toeval 'heeft
wiegen, dat niet nog veel grootere gebieden pro
testant geworden zijn, juist in Bretagne het Katho
licisme zich in kracht vertoonde. Hiervan getuigen
de prachtige kerken, de .sierlijke calvaires in die
dagen gebouwd. Frappant is ook het verschil' in
architectuur. Ik heb reeds in een vorig artikel
verteld, dat geen enkele toren in Bretagne op den
ander gelijkt, de oen nog architectonisch fraaier
is dan de ander en nu kan ik hier gerust het
zelfde zeggen van do kerken.
Wij kwamen later op den middag te Guimiliau
en waren nilen diep onder den Indruk van de pracli-
kerk en omgeving. Men kwam eon poort binnen
minder groot dan te Sizun, maar trotseher.
Hor de twee groote rui terfiguren, die het geheel
ikroondon. Was te Sizun naast de poort een zeer
[typisch doodenhuis door den architect gooonstru-
lever-
ST
\m
i,
doos,
h.
L
oord, hier stond do poort vrij. Eenmaal door do
poort, liep 't terrein iets af en kwam men aan een
jjCalvaire' j bijzonder rijk van opzet en uitvoering
De verschillende figuren hadden toch. allemaal iets
bijzonders, icte premitiefs, zou ik "\viilcn zeggen.
Men zou het kunnen noemen iBretonsoh.
Geloovig en eenvoudig, als weerspiegelend het
karakter van het volk, vooral uit die dagen (1581
tot 1588). In die j'aren hielden de Bretonner», dat
blijkt uit dezen kerkenbouw, trouw vast aan het
Katholieke geloof, terwijl elders in Frankrijk de
godsdienst-oorlogen woedden.
Toch hebben verschillende grootere plaatsen in
Bretagne als Vannes, Quimper, Brest en Conoar-
,uean, onder do godsdienst-oorlogen te lijden gehad
on trachtte bij voorbeeld de heer de Lezonnet, dio
Concarnean bezet hield voor Koning Hendrik IV
zich van Quimpor moester te maken, terwijl zoowel
do Spanjaarden als de Engolsohen getracht
hebben, zich vian Brest meester te maken, welko
plaats door Bené de Kieux als Sourdéac in naam
van Hendrik IV bezet gehouden werd.
thiek ook de typisfch Bretonsche renaissance. Het
is een zeer indrukwekkend gebouw, zoowel van bui
ten als van binnen en wordt door den Fransohen
Staat al!s Historisch Monument- onderhouden, trou
wens, elke kerk, elke toren van historische waarde
is, evenalk elke ruïne, in handen van den Staat;
als historisch monument dus gevrijwaard voor ver
dwijning.
Wat is het toch te betreuren, dat men in Neder
land niet beter gezorgd heeft. Er was een jaar of
midde'eouw&ehe stadsmuur, een buitengewoon fraai
pn typisch «pecimen. De burgemeester en oen in
gegoten© zaten elkaar steeds in liet haar, ongoluklci-
rf-crwijzo werd ook de muur in de veile ruzleractwon
betrokken. De burgemeester dood de muur sloepen,
heeft er nu smjt van en heeft, om een klein stukje,
dat toevallig behouden bleef een flink hok geplaatst
Nu ik in Bretagne de oude stadje» zag, mee muren
uit de Middeleeuwen, bezocht door duizenden toe
risten, toen moest ik onwillekeurig aan Harderwijk
donken, ook daarheen zouden vele Hollandvohe toe
risten te lokken zijn geweest, indien het karakter
bewaard en behoorlijk geëxploiteerd waren g,ewoer
den.
Wij eindigden dien dag in het kleine stadje Mor-
üaix. Het hotels was*vol, doch de agent van de
TVwiwo Ao lirnfnirrn'' -moo A»ii Qfl.nlfmnqt n^nwt'vi tr
.t in de buurt. Ik
Tours de Bretagne' was bij aankomst aanwati
en noemde mij een kamer, diohl
nam dat dadeuSjk aan «n was even daarna in een
En komt je iets min gelooflijks voor,
Omdat je 't niet vond in de boeken
Dan moet je, daar dient het reizen voor.
Het zelve maar gaan onderzoeken
Hebt U de
reeds onderzocht
KEG's THEE in prijzen van i
48-42-39-37-32 en 30 ets. per ons.
zeer zindelijke kamer geïnstalleerd on kon later
mijn maaltijd in het hotel gebruiken. Ik bracht
den avond met de Belgische jongelui door, een paar
alleraardigste jonge mannen uit Charleroi. Ik ging
vroeg naar bed, want ik wilde vroeg óp, om voor
ons vertrek, dat 'op 9 uur bepaald was, nogi wat
van hot oude stadje te zien. r
Ik was dan ook al vroeg op het pad en werd
getroffen door de alleraardigste oude huizen midt
den in de stad. Heb deed even vreemd aan. Men
zag het eene oogenblik smalle straatjes met heel
oude gevels, de straatjes zoo nauw, dat overburen
elk air'uit do ramen do hand konden reiken 'on. oven
vorder, hoog boven do straat het spoorwegviadpot,
dus hier middeleeuwen, daar 19e en 2l>o eeuw, 'een
kunstwerk* 281 meter hoog. Terwijl ik mij naar het
Museum begaf, passeerde ik do Pxace doe Jacobius,
waar het in 1237 gebouwd Dominicaner Klooster
»taan had. In 1481 werd
Stuart in 1548 logeerde. Men zal' zich herinneren,
dat deze ongelukkige vorstin reeds op bijna 6-jari
gen leeftijd uitgehuwelijkt werd'aan den Dauphin
van Frankrijk, den Interen' Koning Frans II, mot
wion zij 10 jaar later huwde, om 2 jaar daarop
weduwe te zijn. Zij zou. toen met'haar verlbofdto
kennis maken, landde in Roscoff en
Museum begaf, passeerde ik do Pxace des Jacobiua,
waar het in 1237
gestaan had. In i__ M
de Jacobijnon en het was in dit klooster, dat Mariapen en men vindt dan ook in het zooeven genoemi
genoemd klooster, op haar weg naar Parijs. Zij
werd met pracht en praal' 'te Morlaix binnenge
haald. Moriaix was altijd hoffelijk tegenover vor
stinnen geweest.
Anna van Bretagne heeft in 1505 te Morlaix.
gewoond en het is zeer do moeite waard, ha-ar
huis, dat nog' in.den zelfden staat van toen ver
keert, to bezoeken, al was hot alleen reeds orn het
bijzonder fraai, betimmer do trappenhuis te# zien.
Over liet algemeen muntten de groote huizen in
;t overgenomen door i Bretagne uit vorige eenwen uit door sierlijke trap-
tde
museum te Morlaix oen paar prachtig gesneden
eikenhouten trapa^ on. Ik weet or werkelijk het
Holliimdsche woord niet voor, de groote paai die
van beneden tot boven loopt en waar rotoaoroheeni
de treden zich slingeren.
Het museum is vooral eigenaardig, omdat 'het
gebouwd is in de voormalige kerk van het Domioor
nen-klooeter, men heeft gewoon halfweg 'een vloer
erin gemaakt. Er zijn wel óurieuse .zaken In dit
museum, maar het hoeft onwillekeurig een zeer
lokaal karakter.
Do kork St. Maifdn-deis-Ohamps en Sainte Me-
i'aine zijn mij tegengevallen, hoe kon het ook an-
j den, na de meesterlijke tbouwwerken van Siz-.in cn
- Guimiliau. Nog ©ven liep ik om, al naderde de
I wijzer van de klok bedenkelijk hét getal IX, ton
i einde het geboortehuls van Generaal Morean te
zien. Deze generaal, bekend als de held van Ho-
houiindon, was met Hoohe en KLebor voor mij als
Roman van REINHOLD ORTMANN.
16.
„Goeden dag, dierbare Edith", aldus begon hij
'net een onbevangenheid, die zijn tooneelspelersta-
lenton alle eer aandeed. „Ik verzoek je mij te ver
ontschuldigen, dat hier een beetje rook hangt, maar
ik had je werkelijk later verwacht".
2,ij scheen den stool, dien hij voor haar had klair
?e7.et, niet op te merken en het klonk in tegenstel
ling met zijn beleefde woorden ijzig koel, toen zij
&nt\yoordde: „Wat gaf je het recht om mij ten-
•«iotte hier te verwachten? Voel je je zoo geheel-
on al in den. rol van mijn onbeperkten heeV e"
gebieder, datr er volgons jouw -meening slechts eon
vluchtig neergeschreven bevel noodig was om mij te
roepen?"
„Ik moot Inderdaad wegens den vorm van mijn
brief om excuus vragen", merkte hij glimlachend
op. „Maar ik denk, dat men het onder oude vrien
den niet zoo nauw neemt met zulke uiterlijkheden.
,jlet kwam er immers op aan, geen minuut to ver-
linzen en aangezien ik mij niet'voor de derde'maal
urn het gevaar kon Blootstellen door je achtens-
iwaardige moeder te worden afgewezen, moest ik
mij wel met jou in verbinding stellen, zoo goed en
zoo kwaad dat mot do voorhanden middelen te ver-
nehten was. Je bent daarom toch niet boos op mij?"
Hij had niet rustiger kunnen spreken, indien or
^rkelijk van de meest onverschillige zaken
«Pvake zou zijn geweest en zijn gelaatsuitdrukking.
«randerdo niet in het minst, toen hem een 'toor-
n,fir blik uit. Edith's fonkelende oogen trof.
i ben hij den professor geweest", sprak zij
rcorurl. „Hij was oen en al verontwaardiging over
n eisch, jou zijn dochter tot echtgehoote te moe-
ten geven".
kp-n ik mij levendig voorstellen", merkte
I cr»„°!s op' tenviil blJ boven de lamp een nieuwe ci-
Sriiaanslak "Hij heeft mij immers laatst al ta-
ImfJi* ondubbelzinnig te kennen gegeven,, hoe hij
er nnj als schoonzoon denkt".
c'us °P voorbereid, dat ik je een wei-
I gerend antwoord zou komen brengen?"
f baar plotseling recht in het gelaat en
l nruinF zoodat zijn goedverzorgde witte tanden
f T? F? knevel zichtbaar werden.
.Ik twijfelde
er integendeel geen oogenblik aan,
I flat in r-"BvW e"-" wRISqaa aau,
t vsrRehHnïï. nlS bewerkster van mijn geluk zou
lanüf»n j n versta.ndi8e vrouw kan alles ver-
wanneer Sn i!-man' ^ie yerbefd op haar is vooral
t hij zijn eerste jeugd al ver achter den
rug hoeft en de bruiloft voor do deur staat".
„Zwijg!" riep zij met bevendestom. „Praat mij
niet van deze verwonschte bruiloft en ontzeg je ten
minste het genoegen, mij bovendien nog te hoonen.
Ja, ik heb gedaan, wat je van me verlangd hebt.
Thans bestaat er echter voor jou ook geen reden
meer, om mij die documenten te weigeren waarvan
het bestaan mij zoo lang tot 'je slavin heeft ge
maakt, Ik J>en-gekomen om ze terug te eischen
mijn eigen brieven, zoowel als dat bewuste schrij
ven, waarmoe mijn ongelukkige vader afscheid van
di.t aardsche leven nam. Het zou een schandelijk
bedrog zijn, indien je ook nu nog mocht weigeren
ze mij te overhandigen.
Doctor Artois volhardde onverschillig in zijn ge
makkelijke houding., terwijl de rustig-opgewekte uit
drukking van zijn knap, bleek gelaat in 't geheel
geen verandering onderging.
„Wat zouden die onnoozele papieren jou kunnen
baten, beste Kdith? Zij zullen bij mij beter bewaard
zijn dan op ölke andere plaat» en wanneer do amb
tenaar'van den burgerlijken stand Jou on den pro
fessor als echtelijk.verbonden in zijn registers zal
hebben ingeschreven, heb je immers niet in het
minst meer van die papieren te vreezen".
„Wat zeg je? Je zoudt werkelijk den euvelen moed
hebben, te weigeren aan mijn rechtvaardigen eisch
te voldoen?" -v
„Men doet niet graqg afstand van zijn dierbaarste
gedenkschriften en je begrijpt, dat juist deze pa
pieren mij bijzonder na aan het hart" liggen. Later
wellicht over eenige jaren zal hot mij mis
schien eerder mogelijk zijn, je wensch te vervullen.
Edith was de tafel genaderd, waaraan hij zat Het
doodsbleekë gelaat achter den sluier was geheel en
al vertrokken door hartstochtelijke haat. Zij drukte
haar tot een vuist gebalde rechterhand op haar naar
adem hijgende borst en boog zich zoo ver naar hem
toe, dat hij voor haar fonkelenden blik onwillekeu
rig een oogenblik de oogen moest sluiten.
„Ellendeling!" siste zij hem toe. „Maar zoolang
als ik leef, zal ik je dat nooit vergeven!"
Een minuut later was'doctor Siegmund Artois
weer alleen. Maar zijn glimlach was thans verdwe
nen en terwijl hij de rest van zijn sigaret tusschen
zijn vingers fijn kneep, bemerkte hij niet eens, dat
bij zich daarbij leelijk brandde,
„Een duivelsche vrouw!" knarsetande hij. „En hoe
veel schooner is zij dan die andere! Maar ik moet
de macht over haar behouden, opdat niet zij mij op
zekeren dag den voet op den nek zet! Later ah
later zullen wij naar ik hoop op een geheel anderen
toon tot elkaar spreken".
En hij ging in de kleine, sombere alkoof, die de
verhuurster als hef „slaapkabinet" placht, te be
stempelen, teneinde zich voor zijn bezoek bij den
professor om te kleeden. Hij had immers Ingeborg
beloofd, nog deïen zelfden avond haar vader oruj
haar hand te vragen en hij wilde niet aarzelen, zijn
belofte to houden thans, nadat hij voldoende ge
rustgesteld was op het punt, hoe -het antwoord van
den professor zou luiden
HOOFSTUK X.
Het was een week voor Pinksteren en het schoen,
wel, dat de-jonge lente zich nog nooit to voren in
zulk eon wonderbaarlij'ke pracht en heerlijkheid
had vertoond, als na dezen troosteloos langen, hard-
nekkigèn winter. Het beukonwoud, waarvan de laat
ste stammen krachtig en trótsch zich verhieven aan
den hoogen oever van de als zilver blinkende Oost
zee, prijkte in de volle pracht van zijn sruaragtfkleu
rig lentegowaod. In honderd verschillende tonen
jubelden do kieine vogeltjes in de twijgen en het
licht briesje, dat vanuit zee landwaarts - gleed,
scheen gelijk oen levenverwekkondou adem alle» eon
verjongingskuur to dooh ondorgnan.
Op ren smal. pad dicht bij do hoogo duinen,
schreed Ingeborg Wallroth door het zacht ruischon-
de woud voort. Zij had haar stroohoed over den arm
gehangen en telkens, wanneer het sterk kronkelende
pad schijnbaar in het dichte struikgewas geheel ver
dween, gleden de takjes van het kreupelhout langs
haar japon en door heur haar, zonder dat dit kleine
ongemak haar vreugde in deze eenzame wandeling
zou hebben kunnen verstoren.
Zij had op dezen heerlijken lentemorgen reeds eon
flink eind afgelegd; want het heerenhuis van Lin-
dow, waar zij sinds weken als gasi vertoefde, lag een
uur meer landwaarts aan den rand van het bosch,
dat daar aan het park van he£ landgoed grensde.
Het oude, kinderlooze echtpaar, dat het eenvoudige
hoerenhuis bewoonde, had in nauwe familierelatie
mét der overleden echtgenoote van den professor ge
staan en reeds dikwijls was Ingeborg uitgenoodigd
eenige weken in het voorjaar, of in den zomer op het
bekoorlijk .gelegen ladngood te komen doorbrengen.
Wallroth had er intusschen nooit toe kunnen komen
in zulk een lange scheiding met zijn kind toe te
stemmen en eerst nu, toen zij op den dag van haar
verloving met doctor Siegmund Artois zeer beslist
den wensch te kennen had gegeven, voor .onbepaal-
den tijd naar Lindow te gaan, had de professor van
zijn kant geen tegenwerpingen meer gemaakt.
•Alleen tegen haar plan, om nog vóór zijn bruiloft
te willen vertrekken, was hij verontwaardigd opge
komen en Ingeborg had zich' tenslotte naar zijn
wensch geschikt, hoewel het haar zichtbaar eon bui
tengewone zelfoverwinning had gekost.
De dag. die door de drie het meest bij het. huwe
lijk betrokken personen met vrees werd tegemoet ge-
ziep hoewel op verschillende wijze was gelukkig
zonder eenigen waarneembaren wanklank verloopen.
,De jonge vrouw had er weliswaar eenigszins bleek
en "lijdend, maar toch altijd nog zoo bekoorlijk en
opgewekt uitgezien, dat men zeer zeker aan de echt
heid van haar geluk kon golooven; de weduwe van
den raadsheer van Manstein was met haar zachten
glimlach en haar sierlijke witte haren zulk een stra
lende en eerbiedwaardige bruidsmoeder geweest, zoo
als men er slechts zelden aan een bruiloftsmaaltijd
aantreft! Wanneer ook maar een honderste gedeelte
van al dio goede wenschen iii vbrvulling mocht gaan,
die in talrijke toasten op hét welzijn van den pro
fessor en diens gezin werden uitgebracht, dan mocht
hij zich met do zijnen tot aan het eind van hun le
ven wel als de meest benijdenswaardigston aller
stervelingen beschouwen. f
Niet gering evenwel was de verrassing van do uit-
genoodigde gasten geweest, toen de professor in
aansluiting op een bewogen dankbetuiging over-
i'onkomstig de afspraak met zijn toekomstigon
iphoqnzoon de verloving van zijn eonlgo dochter
openlijk bekend had gemaakt.
In den kennissenkring dor Wallroth'^ was men vrij
algemeen de meeding toegedaan, dat de ,schoone
Ingeborg als het kind van een beroemden vader en
als erfdochter van een ongetwijfeld zeer aanzienlijk
vermogen, slechts een schitterend huwelijk zou doen.
Haar verloving met een tot nu toe geheel onbeken
den jongen man, va nwien men eikader bovendien
toefluisterde, dat hij geheel onbemiddeld was, scheen
er evenwel weinig op te wijzen, dat zulke verwach
tingen gegrond waren. Volgens de wetten der hof
felijkheid echter had ipen de onverwachte mededee-
Ting niet des te rpinder als iets zeer verheugends en
bijna vanzelfsprekends opgevat.
Een niquwe toevloed van gelukwenschen en toasten
waren er het gevolg van geweest en bij de algemeone
opwinding was het eigenlijk niemand opgevallen,
dat op het gelaat van de jong-verloofde de uitdruk
king van die innige gelukzaligheid ontbrak, waar
van zij in dit schoonste oogenblik van haar leven
toch noodzakelijk vervuld moest zijn.
Onmiddellijk na het bruiloftsdiner waren toen de
jonggehuwden vertrokken, om korten tijd aan de
Noorcl-Italiaansche meren door te brengen. Het af
scheid van Ingeborg van .haar nieuwe stiefmoeder
had niemand bijgewoond en niemand twijfelde er
dientengevolge aan, dat het een zeer innig en teeder
afscheid was geweest. Tenslotte kon het ook nie
mand bizonder opvallend toeschijnen, dat de dochter
van den professor eveneens nog dienzelfden avond
de hoofdstad verliet, om tot aan den terugkeer van
het jonggehuwde paar ergens op een landgoed door
te brengen.
Wordt vervolgd.