L
lip;
sil!
fl De ondergang van
een volksbestaan.
Tweede Blad.
3.
:ei
ie:
'er
oei
ld]
dei
ei
leq
r\l
Ij
mt,—- iwi» na,
'/S ^éori
ter waarde van
¥z2*
Verzuim vooral niet deze extra bon
geheel uit te knippen.
Samen ingezonden met 20 of meer
Pelikanen van onze onderstaande
artikelen moogt U deze bon voor
20 Pelikanen rekenen.
Wij helpen U dus vlug sparen,
om kennis te maken met
onze fraaie geschenken.
Gemengd Nieuws.
I
Scbager Courant
Donderdag 2 December 1926
69ste Jaargang. No. 7957.
ngft
o
J e
i:
Toon in 1820 nabij Korfcrtfk in bot hart vaal
Vlaanderen, do OultW^pon n4a# grcstmlon word.
verscheen aan cl en .goriah csedaider de zo®, die eeuwen
lang scijn fdoods helderder wordende stralen zou
doen sohynon over db Lage Landen aan do zqe.
'l ot de aoht groot© lbenrijken van bob Frankrijk
dier dagen behoorde Vlaanderen, aldus bet eenigo
leen in do La#e Landen, dat van den Koning van
Frankrijk afhankelijk wa®.
Vlot dit tedfc heeft men, zooalk wjj later bij de
ontwikko-ing van dit axtikol Kuilen zien, nog heden
ten doge rekening te lioudon.
Vlaanderen, ooonomiaoh aangewezen op den hun
dot met Engeland, waarheen d© industrieel© pro-
ducfcio, lakens en linnen verscheept worden, en waar
van/daan de wol! ten behoeve dezer iaduetrle betrofc-
ken word, word rijker, onafhankelijker en steeds
minder bereid om naar do pijpen vau liet junpeuteir
Jistisohe Frankrijk te dansen.
De Pransehe Koning Philips de Sehoone, hield
ondanks do protesten vtui Paus BonifaaLu© VIII
don Graaf van Vlaanderen en diens dochter go-
vangen en trachtte Vlaanderen bij Frankrijk in te
lijven. Een schitterend leger van Franuohe ridder»,
de uitrusting van manschappen, zoowel «is van
paarden, getuigend van den rijkdom van den Fran
se! ion adel', rukte naar Vlaanderen op, overtuigd,
dat. de bevolking zich wel spoedig in hot onoverko
melijk lot zou schikken. De Vlamingen wenschten
echter niet do met moeite en door ijver en toewij
ding verworven vrijheden en privilegiën vertrapt
ito zien door do voeten en sporen van een Fransohen
Ivoni ngw, wansoh ten niet deel uit te maken van het
mper<alWi.NoliO Frankrijk, doch verkozen hun vrij
heid [te verdedigen.
De \Taamsohe burgers trokken te wapen en den
vijand tegemoet Op de Groeningsehe wedde, nabij
Korbrijk. kwam het tot een trbaffan. Tweo voortrof-
foi'ijke Vlamingen. .Breidel! en de Cotuingh, in het
12 (l.tge ijksoh leven naarstige ambachtslieden Van het
Boonhouwer»- en I^akenvoLdersgilde te Bruggie,
Streden in de eerste rh'an, voorden do primitiot bó;
wapende burgers en landslieden <aan, en ziet, zij
wonnen den sla#. Honderden ridders lagen ter
aarde. Vrijheid had. imperialisme overwonnen 1 Do
gouden sporen der ridders werden in een kerk van
hot naburige Kotrtaïjk ter eeuwig© herinnering op
gehangen, dooh later zou bij een nieuwe poging tot
gobiedsuitbreiding van Fransohe zijde ondernomen
worden .en ging de Sporenkcxk van Kortrjjk in
vlammen op.
JF, Sedert deze eerste poging tot gebiedsuitbreiding
bigden er vele anderen. Frankrijk heeft in dat op
en steeds-een goede appetijt getoond, was even
owmrmanJ'' n.lSn «oiiTTTfiat?? 0£Q, s^JqIxS de TTlVn-
ibdedsuit-
de Gul-
•rensla#.
ïps de Sehoone, alhoewel1 in dien slag over
wonnen, wist toch het meest ZuideKjke gebied van
laanderen, waarin de steden Rijssel en Douai
legen zijn, te annexeeren en weinig troost kon
de Vlamingen vindein in het feit, dat hun bond-
genooten, de Engelschen, in 1340 bij Sluis de Fran-
sc-'he vloot versloegen, en zes jaren later Calais ver
overden^ om deze stad langer dan twee eeuwen in
hun bezit té houden.
De eerste poging om een gedeelte van de Neder
landen in te palmen, 'was den Fransehen gelukt.
Het is niet 'toevallig, dat wij in die jaren voort
durend een alliantie zien tusschen da Engelhohen
en verschalende Nederlandsohe en Duitexdie voor
sten. Het imperialistische Frankrijk was een gevaai
voor de andere Europeescho Staten.
Toen in 1475 te Picquigny door Lodewij'k XI
'den vrede met Engeland gesloten werd en. daardoor
i een einde kwam aan_ den Honderd jarigen oorlog,
zag het Fransche Rijk er geheel" ander.' pit dan
1 gedurende Philips de Sehoone. Diens .politiek, die
men eigenlek: kan tnoemen de voorloopcr van do
politiek van Lodewylc 'XIV, was gancht op ge
biedsuitbreiding en daartoe stonden onder meer
de feudale Jieere® de groote vazallen van Vlaande
ren, Normandië, Bourgmidijë, Guyenne, Gascognej
loullouse, A'IarboDne en Baroelona in den weg.
Maar niet aJleen deze vazallen, ook de andere
i noogq adel'. Had niet in 985 de Graaf de Péugord,
aio zich meester gemaakt had van Tours, den he-
raut van Koning Hugo Gapet, die hem deed vrar
ken„Wie lieert U gra.ar gemaaktdoor den
ze.fden heraut doen. antwoorden: Wie heeft U
Koning gemaakt?
I éf* einde der regeering vain Lodewij'k £1,
i echter in het einde der 15e eeuw, waren de mees-
j° f^idaJè heeren en vazallen door de k<
J daarbij zeer geholpen door de Staten en
l'ders der groote steden, op zij geschoven on ver-
uwenen. Slechts het onafhankelijks hertogdom Bre-
tagne m heb Westen, Bourgogne en Vlaanderen in
het Oosten en Noorden, waren overgebleven. Ter-
v'1!1 Eretagne echter weinig jaren later door het
nuwalyk van Karei VIII met de erfgename Anna
van Bretagne, zander moeite of krijg, aan deen
Kroon van Frankrijk kwam, zouden de oude vazal
staten Bourgondië en Vlaanderen nog Tieei wat
te doen geven.
tge Hertogen van Bourgondië waren 'door hun
Huwelijken steeds machtiger en rijker gowoi-den. Zij
Waren niet sl'ochts hertog van Bourgondië, doen
ook van Brabant lem Limburg, graven van Vlaan
deren. Holland, Zeeland^ en Henegouwen en voel
den zich aangetrokken tot de Nederlanden, waartoe
min nieuwe bezittingen behoorden. Zn' waren meer
Aeder land-er dan Fransohman gewora.cn, tengevol-
jo van hl un 'opvoeding én verblijf in do sehoone en
ujko steden van Vlaanderen.
Reeds was, toen' de 14e voor de 15e eeuw plaats
Big maken, de liertog van Bourgondië, Jan zonder
Jees. zoo machtig, dat hij, nadat Karei VI in
liZ ui het bosoh. van Mans gek geworden Wae.
SS? hroedor dos Koning®, zijn neef Louis, hertog
i. GrleanS naar den kroon stak eni zielfs Parijs
wiiion trok. Inmiddels trok Hendrik V, Koning van
frankrijk, dat land binnen. We zullen niet stil-
joan bjj de gebeurlijkheden van die dagen, ieder
weec jioe door den_ heldenmoed van Jeanne d'Arc,
at iaer strekte en) ajlerinlnst zoker hun houding
Ljj()vct Jeanne d'Aro, die Zij1 govangon genomen
Wden en aan de Enge:hohea ultl^erdS.
De opvaBpef vsn Jan zonder Vrees» Philipe de
Goede van Bourgondië, had door run huwelSjk
den rijkdom cm maeht vun zijn dynastie vergroot
on liet aan zijn zoon Karei do Stoute oen bezit na,
waardoor dezo don Franechen Koning in macht
evenaarde. Karei, te ambitieus on roekeloos, waa
niet opgewassen tegon den geslepen Bodewijk XI.
Karei wist aanvankelijk een feodalon bond: „Ligno
du Brén Public" te stichten on trok pp Frankrijk
los. Hiet zag or hachelijk uit, dooh Bodewijk was
gereed, had handig gobcruik gemaakt van do eeuwen
oude organisatie, waarover hij ali» Koning van
Frankrijk beschikte, zoodab Kareis bondgenooten
de hertogen van Bourbon en Nemours reeds versla
gen waren, voor Karei op het tapijt versohcon. Dit
tapijt was voor hem niet zaoht, wapit hij1 werd in
1455 bij: Monthérij versl'agen.
Dooh Karei de Stoute was er den man niet naar
om zioh gewonnen te geven, hij beschikte over de
rijkdommen, die hij uit Vlaanderen en Holland
kon putten'en zociht naar verdere macht om Frank
rijk te Irestoken. Bodewijk wachtte) kalm af pn dit
rodde waarsohijnlijk diens land. Karei, die imperia
list was, waagde zicdi in stoute avonturen, wilde,
ton einde Frankrijk beter te kunnen bestoken, rijn
gobied ten koste van Duitaohland, Elza«hLotharin-
gen en Zwitsorlhnd uitbreiden vond in dat po
gen, in 1477, bij Noncy, waarvan hij zioh ge
droomd had, Zijn hoofdstad to maken ,oon jam-
miorlijkon dood.
De opvolger van Lodewijk, Karei VIIL kon na.
zijn huwelijk met Anna van Bretagne non do een
heid van zijn rijk denkon. De machtige vijanden
van de Fransche koningen, waren dood, Nomours
onthoofd, Karei gesneuveld, opgevolgd door een
vrouw, zyn dochter Maria.
Door het huwelijk van Maria met- Maxhniliaani
van Oostenrijk, ontspon zioh het OOpfflaP timohan
Habsbunpor en Bourl*>n-Capet, een oomfllot dat
eeuwen lang zou 'luren.
Roods Karei VII1 had Italië uitgezocht als hot
terrein; zijner veroveringen, zijn neef en opvolger
Bodewijk XII zette zijn' politiek voort, doen vond
oen machtige, door Hababunr opgezette coalitie
tegenovor «stch: MaadmiHoan, Ftotun/und do Katho
liek, Hendrik VIII van Engeland on Zwitser huid,
allen steun gevende aan tien dapper era. J'ansJulius
II. gesproten uit liet. illuster geslacht Rovere.
De poging tot gebLedéiutl>reidiTur mial'ukto. Maar
ik zei reoas, de Frajisohvm hadden oen goéden
honger en zoo zien wy Fram I oveneens Italië
binnenrukken «n Lombardyo voroveron. Hot is ooh-
tqr de achterkleinzoon van de laatetetn Boutkou»-
disohen hertog, van don moedigen Karei' de Stoute,
het is Karei1 V. dien hij tegenovor zioh Vindt. In
Karei V vindt, hij* zoowel Spanje als Duiteehland
en de Nederlanden tegenover zich. weten, dat
Frans rieh tegenover Karei oandidaat gesteld had
als Duiteoh Keizer, maar zonder succes. Karei
word Dnitetoh Keizer en was aldus de machtigste
aller vorston, een vorst Sn wiens rijk ae zon; niet
onderging. Frons I, heeft het te Paria, wnar hii
verslagen qn gevaingen genomen werd, goed
hoe machtig KaréF was. En toch. doordat de ho-
geraonie, ra Kerel' vertegenwoordigd, na dien^ ab
dicatie uit ellóiar zon Spatten, zou Frankrijk wocr
spoedig oen impccrialistisohe politiek kunnen gauu
vooren. Het Dmteche Keizerrijk kwam aan Karnlte
broeder, Spaaxje en do Nedsrlmdem aan PhCips II.
Reeds was Duitschlnnd, waar hondordCÉt staten
en staatjes bestonden en de eenheid ver te zookon
was, door de Hervorming in bmncmlamdsahon strijd
gewikkeM, de keizeriij'ke macht was,
van de toenemende macht der keurvorsten
dalende en daarbij bedreigden do Turken, met wio
Frans I aam den vooravond van don slag bü Paria
gemoone zaak gemaakt had, de Habsburg^he hoofd
eta-d Woenen. i
in Spanje regeerde Philips II, die door zijn groo
te gehechtheid aan het Katolieke geloof, to voel
aandacht bestoodde aan hot bestrijden der kefctern,
om zioh goed rekenschap te geven van de gevaren
die hem dreigden.
Spoedig kwam het tusschen Frankrijk cin Spanje
tot een uitbarsting en Philips profiteerde van rijn
positie, om van uit de Nederlanden Frankrijk te
aoen binnenvailon. De hertog van Savoye overwon
bij St. Quentin OoBgny en maakte dezen gevangen.
De weg naar Parijs lag open, dooh Philips miste
de bekwaamheid om profij t te trekken van de over
winning en liet de kans voorbijgaan.
Inmiddels kwam elk land onder den invloed der
Hervorming en kreeg zijn biUnani'andsohe onlusten
Frankrijk en DuitsoJiIand leden daaronder en dp
Hervorming was aanleiding, niet de oorzaak, vaa
don opstand der Nederlanden tegen het gezag van
Philips.^ t
Wij ziou nu in dezo dagen Duitse!ïiaaid, Frankrijk
en Bpanjo gol>ukt onder hevige slagen en daaren
tegen Engeland en 'do Nodorlundm opkomen in
macht on welvaart.
De strijd tusschen do NtvFrkndqn en het mach
tige Spanje schoon ongelijk, Spanje beschikte niet
a.ieen ov<-r eigen krachton maaht in patria en
overzee, doch ook over dio van Portugal In den
strijd, die 80 jaren duurde- kwamen do Noordelijke
gewesten der Nederlanden,als overwinnaar uit
non strijd. Het machtige Gasti iën zou nimmer weer
bekomen van de wonajan net door do Nederlander»
.toogol macht.
Do Zuidelijke gewoaton der Nederlanden eclitei*.
hotwol' aanvankelijk onder do Staatsmanschap, tact
en verdraagzaamheid van. eern Willem van Oranje,
van tien Zwijger, mede onafhankelijk geworden van
het HabsburgsiJi-Spaarxaoho juk, zouden teaxgevolge
van allerlei invloeden en overwegingan, waai-bij* hot
Katholieke geloof oen oven groote rol' gt»apeolil
hooft als hot zwaard en de diplomatie van oen
Alexandor. Fnmoso, hertog van Panna, weer onder
vreemde heerschappij komen.
Zij zouden zich eeuwen ilung daarin schikken, het
karakter der bevolking bleek ceschikt ora den rug to
rommen. zoowel voor wereldlijke als voor geestelij.
ko macht. Weliswaar verlieten de krachtige natu
ren het land om in Holland en Engeland mede te
werken toi don bloei dier rijken, maar het meeren-
deel nam den knevel gelaren aan. kromde den rug
voor den priester .zoowel als voor den vreemden
heerschar.
Een vreemde taal verdrong de «choono Vlaamsche
taal. Na 1650 was de Fransche taal. die slechts een
kleine minderhokt den Walen eigen was, de
ambtelijke taal. Het Vlaamsch. do taal van de meer
derheid van het volk. de t'aal van Melis Stoke.
taal waarmede een de Cóningh en een Broydel, de
dappere Brugsche burgeers, in 1320 de Vlamingen op
de Groeningsche weide hadden aangevuurd in den
oneelijken strijd tegen de te paard aanstormende
Fransche ridderscharen, de taal van een Jacob van
Artevelde. dezen Qentenaar bij uitnemendheid, was
verdrongen, was doodverklaard. Gaat naar de archie
ven in het huidige Belgiö en ge zult zien hoe dn de
jaren vóór 1650 nog wel notarieele acten in het
Vlaamsch werden opgemaakt, doch hoe na 1650 die
no. 33™ |Sn!"
5 ïog
CDV- Hz
CD UJ U
Irïï
-■uj 3
w:T 3
G-ujoj
Vraagt Uwen winkelier
naar ons geschenkenlijstje.
taal plaats had gemaakt voor een vreamde taal, voor
het Fransen. Het was den vreemden heerscher niet
zeer moeilijk gevallen do bevolking deer Zuidelijke
Nederlanden klein te krijgen, zwaard en kromstaf
sloegen de ruggegraat spoedig buigzaam. De lieden
die oeuwendoor eene buigzame ruggegraat zou
den toonen zijn -de voorouders van de huidige Belgen.
Wordt vervolgd.
PLJVNl'ENZ IEE.TDNI.EE R.
227.
(Vragen en mededeelingen. deze (rubriek betreffen
de. in te zenden aan den heer K. van Keulen, Vee-
nenlaan 88. Hoorn.. Spreekuur eiken Zaterdagmorgen
in het Parkhotel te Hoorn van 11—12 uur.)
„ZWARTGATJES" BIJ BLOEMKOOL
Naar aanleiding van mijn aanbieding van een
gtratis brochure ontving ik onderstaand schrijven van
een bouwer te Bovenkarspel, die ongenoemd wenschti
te Wijven.
„Naar aanleiding van het stukje in dit blad zal ik
trachten een en ander te schrijven over mijn waar
neming van valsclien meeldauw of zoogenaamdo
zwart gatjes in do horfstblocmkool.
Als men eens aan de veiling to Bovenkarspol kijkt.,
ziet men verscheidene schuitjes met bloemkool die
aangetast zijn dóór don. valechen meeldauw of zoo
genaamde zwartgatjes. Dat de kwaliteit er eenhs-
zins minder door is. is lederen bloemkoolbouwer
bekend en het scheelt minstens 1 a 2 gulden1 per 100
b uks, dat zij minder opbrengen dan de groene
bloemkool en niet te veageten. dat inen ook veel meer
2e en 3e soort heeft, wat dan ook een belangrijk min
dere opbrengst geeft.
Dit euvel komt nogal voor in d-e doorzetters van
vroege bloemkool en ook wel in do opzetters op het
aardappelveld.
Vroeger was men van ineonlng, dat hot land dan
aan een en ander gebrek had, bijvoorbeeld: de een
zei: ik moest wat' meer kali gestrooid! hebben en do
ander zei: had Lk maar wat meer super gebruikt, dan
had ik er goen last van gehad.
Naar mijn meeninlg is dit echter niet de oorzaak.
Ik zelf had er van 't jaar ook een stuk land niet
bloemkool door aangetast, ongeveer huif Augustus
zag ik tot mijn verbazing, dat zij meest allen be
dekt waren met die kleine, witte stipjes, wat iets kle
verigs was.
De gevolgen zijn dan ook niet uitgebleven, het wer
den dan ook zwartgatjes. Is er dan niets voor te
doen. om dat te bestrijden? Een bespuiting met Bor-
deauxsche pap zal zeker helpen. Maar voorkomen
'3 beter dan genezen, zegt het spreekwoord, daarom
als degene, die er last van, heeft, het» volgend iaar
een proef wil nemen zou ik aanraden, als de bloem-
koolplantje® 14 dagon oud zijn eens te bespuiten en
dan even voor het uitplanten nog eens, wat dan ook
niet erg tijdroovend is. Om half Augustus te bospui-,
ten, als het ziekteverschijnsel zich vertoont, is het
te laat. daar de oppervlakte dan te groot is."
Wij zeggen den schrijver van deze mededeeling
hartelijk dank voor zijn bericht en zenden hom 3
brochures toe over Plantenziekten, die veel in Noord-
Holland voorkomen on wekken meerdere lezers de
zer rubriek od om ook hun ervaringen mede te dee»
lea,
KNOL VOET EN TULPEN.
In het Parkhotel werd mij gevraagd, of op kool
veld. waar knolvoet voor kwam, ook tulpon gezet
kunnen worden, zonder dat die last van de ziekte
krijgen.
Mijn antwoord' was, dat men niet hang behoeft te
zijn, dat tulpen knolvoet. krijgen. Deze ziekte tast
alleen kruisbloem!ge gewassen aam
STEKELEN-BESTRIJDING OP BOUWLAND.
Antwoord aaü P. H. G. te Venhuizen. Het bestriju
den van stekels op bouwland met stoffijn kainiet gaat
uitstekend- Ik hoop hierover een apart artikel te
schrijven.
RECEPT VOOR VOLLE KERKEN.
„Wio gaat mee naar de kerk in de bus van den do
minee? Kost maar- een stuiverl"
Dat is de kreet, dien de bewoners van de stille
plaatsjes Brettenkam en Rushford in Norfolk zich
Zondags hooren toeroepen. Want dominee Benson
bedient) zoowel Brettenham als Rushford en Shadwell
doch hij kan maar in een dezer plaatsjes tegelijk
preeken. Toch heeft hij graag zijn kerkje vol. maar
de afs and van het eene naar het andere plaatsje is
vrij groot, de wegen zijn vooral in den winter slecht,
dus besloot dominee Benson zelf een auto te koapen
en dién den dorpsbewoners ter beschikking te stellen.
Een correspondent van de ..Daily Chronicle" heeft
een ritje met de bus gemaakt van' Brettenham naar
Rushford. En hij is vol lof. Toen do bus aankwam,
kwamen de dorpelingen naar buiten en allen had
den een hartelijken groet voor bestuurder en inzit
tenden.
Het is een mooie blauwe auto, gedoopt .,The Ro
ver" (De Voortrekker) met '16 knusse voerende zit
plaatsen en dit is ongeveer de eenige schake 1 tus
schen de afgelegen dorpjes cn de bewoonde wereld'.
Na afloop v.an den kerkdienst, dien de correspon
dent mede bijwoonde, werd half de gemeente door
dominee langs de maan-verlichte wegen naar huis
geredx. In de hus: een allergezelligste stemming,
aangemoedigd door den dominee aan het'stuur. Nu
en dan werd er gestopt., bij een sobere woning moest
iemand uitstappen. Dan klonk een. vroolijke groet,
vroolijk door allen beantwoord een gezelligheid,
anders aan autobussen volkomen vreemd.
Maar dominee's bus doet niet alleen dienst op
Zon- en feestdagen. Ook in de week voorziet 2ij in
de traditioneelo lang-gevoeldo behoefte. Er zijn drie
vrijwillige chauffeurs, die de bus op hun beurt wil
len bedienen, 's Zaterdags vooral is de bus den ge-
heelen dag in de weer.
De vrouwen behoeven niet langer uren te loopen
om naar de stad! te komen om dan zwaar met pakjes
beladen, den langen weg terug af ie 'leggen. The Ro
ver staat gereed en tegen uiterst lage prijzen. Zondags
een stuiver (want, zegt ds. Benson. het is wel goed
als men3chen iets betalen, dan wanrdeeren zij het
meer) cn in d'e week naar gelang van den afstand,
maar altijd: hijzonder goedkoop. ..Eerst lachten de
menschen. toen ik hun van mijn plan sprak", zoo
vertelde de predikant, „maar nu zijn zij allen even
enthousiast. En tegen Kerstmis belooft de hus het
héél druk te krijgen."
DOOR EEN VINGERAFDRUK GERED.
Gewoonlijk dienen vingerafdrukken als bewi.ismo-»
teriaal tegen een verdachte en menig aangehoudene
i9 door de dactyloscopie naar d'e gevangenis ver
huisd. Te New York heeft zich echter dezer dagen
hot geval voorgedaan, dat een verdachte dank rij
die verraderlijke lijntjes op vrije voeten i® gelaten.
Deze man. Wiiliam Feit,- leek sprekend op zeker en
Shapire, die door dé politie gezocht werdu Met het
onaangename gevolg dat hij inplaats van dezen werd
gearresteerd. Tal van getuigen verklaarden beslist,
dat hij Shapire was en daar -deze ai driemaal voor
het hem ten laste gelegde was veroordeeld, wachtte
hem' volgen® de wet van den- staat New York „levens
lang". Zelfs Feit's advocaten hechtten niet veel ge
loof aan diens protesten dat hij niet Shapire was. Hij
werd1 op borgtocht vrijgelaten maar telkens opnieuw'
'door dé politie als Shapire gearresteerd. Ten slotte
werd er, 'toen Feit op het punt stond tot levenslange
gevangenisstraf veroordeeld- te worden, een deskun
dige op het gebied van vingerafdrukken bijgehaald.
Hij verklaarde dat Feit Shapire was. maar toen hem
do vingerafdrukken van belden werden voorgelegd.
