Alieieci Nieiws- AiTeitentit- LanitiivMal De Stormramp, die Nederlands Oosthoek teisterde. FRISO-BAAI Stormkroniek. Zaterdag 4 Juni 1927. 70ste Jaargang No. 8060. Eerste Blad. SCHACER COURANT. Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, -./orden Adver- teniiön nog zooveel mogelijk in het norstuitlcomond nummer geplaatst. Uitgevers: N.V. v.h. TRAPMAN Co., Schagen. POSTREKENING No. 23330. INT. TELEF. No. 20. Prijs per 8 maanden fl.G5. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN- TïöN van 1 tot 5 regels f 1.10, iedere regel moer 20 cent (bewijsno. inbegrepen). Groot.o lettors worden naar plaatsruimte borokond. DIT NUMMER BESTAAT UIT ZES BLADEN. Eeri rondgang door de verwoeste gebieden. - Het geheel levert een somberen indruk op. - Te Eibergen alleen reeds 80 boerderijen met den grond gelijk gemaakt. - De schade bedraagt naar schatting een millioen gulden. - Tot nog toe zeven dooden. Niet minder in de dorpen heeft de cycloon huisgehouden Lichtenvoorde en Lievelde. In en om Neede. Een van de meest geteisterde plaatsen is Neede, waar de cycloon dwars over heen gegaan is. Volgens de ingekomen berichten, aldua de Nieuwe Rott. Courant, schijnt de cycloon in de omgeving van Lichtenvoorde te zijn opgesto ken, heeft hij zich vrijwel in Noordelijke richting voortbewogen, gaande ten Westen van Groenlo, Noordwestvvaarts over Beltrum, daarna meer Nooroostelijk over Oud-Eibergen naar Neede, welke gemeente hij aan den Oostkant is voorbij geraasd, alles op zijn weg met meedoogenloos geweld neer- smakkend, omverwerpend en vernielend. De burgemeester van Nieede, de heer Haitsma^ Muiier, vertelde dat hij zich thuis bevond, toen <de: cycloon lostbarstte. Eerst meende hij. dat er ergens een zware brand was uitgebroken, waarvan de. rook de hemel verduisterde, maar al heel spoedig bleek hem, dat hier hetzelfde verschijnsel optrad als twee jaar geleden bij de groote ramp van Borculo. Naar buiten gaande zag de heer Muiier zich een vreemd verschijnsel tegen de lucht afteekenen. Het was een zware, zwarte zuil, welke uit den grond scheen op te rijzen. Uit die zuil ontwikkelde zich een golvende wolkenmassa, welke pijlsnel rond draaide. In deze werveling zag men allerlei voorwer pen, als stukken huisraad, hoornen, brokken van daken, in razende vaart rondslingeren,. Tegelijker tijd was er een zacht geruisch hoorbaar, dat snel sterker werd. De wervelende wolenkolom stormde snel naderbij. In slechts luttele seconden was bet dreigende gevaar genaderd, over de plaats gekomen en voorbijgegaan. Al dadelijk werd bekend) dat er veel slachtoffers waren en de bewoners uit het gespaarde deel van Neede gingen hulp verleenen aan de ongelukkige getroffenen. Het aantal dooden bedroeg 3, dat van de gewonden ruim 100. Meer dan 60 woningen zijn ingestort. De groote textielfabriek van Ter Weene is voor een groot gedeelte vernield. Op het spoorweg emplacement is groote schade aangericht. In Neede zelf is bij het station wel de zwaarste slag gevallen. Van do textielfabriek, welke tegen over het station staat, is de bovenverdieping ge deeltelijk ingestort, de Oostelijke zijgevel is geheel weggeslagen; de stukken van het zinken dak hangen hier en daar in de boomen. Toen de cycloon de fa briek trof. ontstond onder de arbeiders een paniek. Sommigen renden naar buiten, maar velen tracht ten zich on'der tafels en kasten of tegen een muur te beveiligen tegen de brokstukken van het met luid geraas instortende dak. Vele arbeiders werden ge wond. Ook op het stationsemplacement heeft de cycloon duchtig huisgehouden. Een drie-assige spoorwagon van bijna 18.000 kilo werd eenvoudig opgepakt en meters vender tegen een laadperron onderstboven stukgesmeten. Enkele wagens raakten in beweging, en zij hebben, gelijk is gemeld, een meisje dood ge reden. Voorts hebben zii vele kippen vermorzeld, Andere wagens zijn met groote kracht tegen het stootblok gereden, dat geheel is versplinterd. Sein palen zijn omvergeworpen lichtmasten zijn verbo gen, en vele wissels en seindraden zijn gebroken. De locomotievenloods is geheel in puin gevallen. Op dat oogenblik waren er 8 personen in de loods. Een hunner, een stoker, is, toen hij den cycloon hoorde aankomen, in een werkput onder de locomotief ge sprongen. De zeven anderen lachten hem aanvanke lijk uit, maar toch volgden zij zijn voorbeeld. Nau welijks waren allen onder de machine, of met don derend geraas stortte de loods in. De machine is zwaar beschadigd. Doordat de wanden van het wa terreservoir boven in de loods zich begaven, over stroomde een groote massa water de ruine in de lo comotievenloods. De menschen in den werkput kwamen daardoor tot de borst in het water te staan. Zij hebben echter nagenoeg geen letsel ge kregen. Hoe vreemd de cycloon heeft huis gehouden, blijkt wel ook hieruit, dat een ijzeren rooktrechter, welke aan de zoldering heeft gehangen van de loods, tien tallen meters verder op de spoorbaan terecht is ge komen. De wegen naar Haaksbergen en Eibergen zijn ver sperd. D'e telegrafische gemeenschap was geheel verbroken, van de telefonische verbindingen was alleen de lijn naar Zutphen nog intact. Een paar kilometers verder naar Eibergen ging een weg Westwaarts terug naar Borculo. Over dezen weg gaande, krijgt men een goeden indruk van den localen aard van den wervelwind. Op het eerste deel van dezen weg bemerkt men niets van de storm- lamp. Maar dan opeens heeft men den weg, welken bet. gewéld nam, weer bereikt, ziet men weer-* neer- gebeukte boomen. van bun daken beroofde huizen en pmtgeslagen gewas, en weer een eind verder is het opnieuw voorbij, is alles oog intact. De weg van Neede naar haaksbergen heeft nog meer geleden; daar zijn nog meer boomen ontwor teld. Sommige boomen, die heel stevig in den grond zaten, zijn door den prmwind eenvoudig in 't rond gewrongen, zoo-dat de schors, is gebarsten en meters ver is weggespat; vdn enkele- dezer is de stam in spaanders gespleten. Er valt niet over te denken de verwoesting, die de storm langs dezen weg heeft aangericht, met eenige nauwkeurigheid te beschrijven. Alle huisjes daar. zonder uitzondering, zijn zoo verschrikkelijk gehavend, dat men van de eene ruïne naar de an dere gaat. Sommige woningen liggen absoluut in puin tegen den grond, alsof zij door eenie kanonnen, van alle kanten zijn beschoten. Huisraad, stukken hout en steen zijn over de weilanden geslingerd, waar tal van kipen zijn gedood. Bij een der totaal in elkaar gestorte huisjes was op het oogenblik van de ramp alleen een geit binnen. Even later zag men o. wonder het dier ongedeerd op de puinhoopen staan. Bij de bezichtiging van de gevolgen van deze cycloon vraagt men zich trouwens voortdurend af, hoe ter wereld is het mogelijk, dat er niet meer slachtoffers te betreuren zijn. hoe is het mogelijk, dat de meeste menschen uit die zoo grondig ver woeste huis-jtes aan den Haaksbergschen weg er zonder kleerscheuren afgekomen zijn. dat men slechts hier en daar iemand ziet lopen met een onbeteeke- nende verwonding, aan het hoofd of een wat pijn lijk heen. Men kan vaststellen, dat er van hetgeen er aan den Haaksbergschen weg was, weinig, heel weinig meer over is. Indien honderd menschen tien dagen lang bezig waren geweest «r de zaak te vernielen zou het resultaat niet erger hebben kunnen zijn. In GROENLO zelf was bijna de geheele bevolking op straat. De wildste gehuchten deden de ronde, op het oogenblik natuurlijk niet te controleeren, maar waaruit wel bleek, dat althans wat de slachtoffers betrof, deze ramp veel ernstiger is dan die te Bor culo. Groenlo heeft niet' geledent de cycloon zocht zijn weg juist oostelijk van de kom der gemeente, waardoor uitsluitend de boerderijen getroffen wer den. In de omgeving waren drie dooden. Het totaal aantal gewonden. Alleen in Neede, be droeg vannacht ruim 100, De meesten dezer waren door de zorg, van het Roode Kruis-personeel en dok toren uit Neede en omgeving reeds geholpen en zoo wel in Neede als in de omliggende plaatsen Ensche de. Almelo en Haaksbergen ondergebracht. De toe stand van de meeste gewonden baart geen zorg. Slechts enkelen zijn ernstig gewond, zonder dat ech ter levensgevaar bestaat. Zoo hevig was de kracht van den cycloon, dat zelfs 't water uit den Berkel een tiental meters werd opgezogen. Twee brigadiers van de marechaussee, die op het oogenblik. dat de cycloon losbarstte, van Haaksbergen kwamen, hadden als het ware de bui voor zich uit zien gaan. Ze hadden den indruk ge kregen. dat de cycloon kwam van de Duitsche grens, zich verder slingerde langs Neede. met een bocht in de richting Eibergen, en verder naar het zuiden, Ook deze vertelden, dat het verschijnsel zich voordeed als een groote trechter, waaruit een warrewinkel van takken, stof en steenen werd rondgeslingerd. Hoewel de kracht van den cycloon ongetwijfeld heviger is geweest dan twee jaar geleden, schijnt het toch, dat de schade niet zoo groot zal zijn als te Borculo. Dit is in hoofdzaak het gevolg van het feit. dat de weg van den storm zich geheel aftee- kent over het platteland, slechts enkele kleine ge huchtje treffend en juist de groote plaatsen onge moeid latend. In de streek ten Oosten van Deventer. in de gemeenten Zuidloo- en Bathem, heeft de cy cloon slechts een geringer aanraking met de aarde gehad. Toch is er een geweldige verwoesting aange richt. waarbij vele boerenhoeven het moesten ont gelden. doch gelukkig geen persoonlijke ongelukken voorkwamen. Erger is het gesteld met Harisen. Daar is een noodlottige verwoesting aangericht nabij de Harfser school. Vernield zijn daar de hoe ven van Ct. 1 ten Have. de Bielder en B. J. Hak- voort. de Nieuwe Bielder. Bij ten Have heeft een der zoons het been gebroken. Bij Hakvoort verloor een zoon een vinger, zoodat hij naar het zieken huis te Deventer moest w,",on gebracht. Nog is in gestort de boerderij van Kemik. aan den anderen kant van den weg. en het kleine boerenplaatsje van de Greef. waar de vrouw gekwetst werd. Ook de hoeve van B. Koerselman is verwoest. Van den koren molen van Hartgerink zijn 3 wieken afgeslagen. Te Harfsen is de cycloon dicht langs den grond ge gaan. Tal -van boomen zijn hier ontworteld of bij den kruin afgeknapt. Bij zijn intrede in de Twentsche industriestreek trof de cycloon het eerst Goor. waar bij de N.V. Katoenfabrieken voorheen Arntze- nius Jannink en Co. circa 1500 ruiten werden ver nield. zoodat de fabriek moest worden stopgezet. Bij den bloemist W. A. Thijssen werden 4 a 5000 rui ten der broeikassen vernield. Bij vele particulieren werden dakramen, etc. vernield. Het telefoonver keer van uit Goor is gestoord. De treinenloop on dervindt aanzienlijke vertraging. Wachtpost 28 aan. de spoorlijn Goor—Delden is ernstig, beschadigd. Elenige boerderijen te Wiene zijn tataal vernield, vele boomen zijn ontworteld. De trein welke om 1550 van Goor in de richting Hengele (O.) vertrekt, geraakte in de telegraafleidingen vast en ondervond groote vertraging. Telegraafpalen zijn uit den grond gerukt. waar hij, de eerste verwoestingen stichtte. Na een paar maal om den kerktoren van Lichten voorde te hebben gedraaid, zonder dezen nochtans te raken, ging de cycloon de richting van Lievelde alles op zijn weg versplinterende. Het eerst werd in 'Ldevelde een huis getroffen, waarin zich vijf personen bevonden. Een hevig ge kraak werd gehoord en van het huis bleef niet veel meer dan een puinhoop over. Wonder boven wonder werd niemand ernstig gewond. Dertig boerderijen, waaronder eenige die pas gebouwd zijn. werden door den wervelstorm verwoest. Zij vielen als kaarten huizen in elkaar. In totaal zijn te Lievelde zeventig woningen verwoest. Groote boomen knapten als lu cifershoutjes af en kwamen boven op de hulzen te recht. Van de grootsche eikenlaan bleef niet veel over. Alle boomen zijn gevallen. Op een der landwegen fietste een jongen. Toen hij in de verte de wervelstorm zag naderen, stapte hij van zijn fiets en hield zich vast aan een boom. De boom knapte, toen de jongen midden in den wer velstorm zat. ter halve hoogte van den jongen af. Hij werd zelf opgenomen en een eind verder neer gesmeten. Zijn jas en vest werden hem afgerukt en waren nergens meer te vinden. Zijn fiets kwam eenige honderden meters verder terecht. De jongen is er vrij goed afgekomen en is niet ernstig gewond. Lievelde biedt een tro-osteloozen aanblik. Met moei te baant men zich een weg door stukken afgerukt hout. balken, kalk. puin. steenen. enz. Van groote boerderijen staat hier en1 daar nog een enkele muur en overigens is alles verwoest.Van een boerderij- staat nog een muur en een schoorsteen, waaronder een totaal verwrongen fornuis. De westkant van den cycloon, die zich tot Deven ter uitstrekte, had zijn hegin hij, Milligen, waar de schade nochtans beperkt is gebleven tot het afslaan van daken van verscheidene huizen en het afwaaien van pannen. Van de groote gehouwen heeft alleen de openbare school ernstig geleden. In de gemeente Mjillingen was het telefonisch verkeer Vrijdagmorgen nog gestoord. De wervelwind' besloeg te Millingen ©en breedte van ongeveer tien meter. De huizen, welke getroffen werden, liggen in een baan. die dwars over de ge meente loopt. De storm kwam zeer plotseling, tus- schen eenige onweersbuien, opzetten. Hij duurde slechts zeer kort Hoe een trein gespaard bleet Men meldt aan de N.R.Ct.: Het blijkt, dat de reizigers van den trein nr. 1714, welke om 4 u. 10 uit Hengelo in de richting Goor vertrok, als door een wonder aan een ernstig onge luk zijn ontkomen. Bij het gehucht Wiene, dat zoo als uit de berichten reeds bleek, ernstig van den cy cloon heeft geleden, passeerde de trein slechts enkele minuten, nadat deze hier zijn werk had verricht. Was de trein ook maar enkele oogenblikken eerder ge weest, dan zou deze ongetwijfeld door den cycloon zijn meegesleurd, en de ramp zou waarschijnlijk niet te overzien zijn geweest. Nu bemerkte men even voor bij het baanwachtershuisje nr. 28. dat de geheele lijn versperd was door telegraafpalen en -draden. Door den schrik bevangen, had de baan wachters vrouw niet tijdig een sein had gegeven, zoodat de trein was doorgereden. Door de oplettendheid van den machi nist kon echter nog tijdig gestopt worden. Het trein personeel en de passagiers hebben toen tezamen zoo veel mogelijk den weg vrijgemaakt, waardoor de trein met plusminus een uur vertraging te Goor aankwam, waar men de autoriteiten van den toestand kon ken nis geven. Nog twee slachtoffers. De 70-jarige landbouwer Nahuis is Donderdagmor gen aan de verwondingen, die hij heeft opgeloopen bij het instorten van zijn huis te Beltrum, overleden. Ook een der andere gewonden, de jongeman Roer- dink, is aan de bekomen verwondingen overleden waarmee het aantal slachtoffers thans tot zeven gestegen' is. Een b©naderinig van de aangerichte schade. De vernieling van boerderijen beteekent een groote schade, zegt het Hdbld., omdat niet alleen behuizin gen zijn ontredderd, maar ook de bedrijven ernstig hebben geleden. De toestand van het veldgewas valt niet dadelijk te beoordeelen. Misschien kan veel. wat platgeslagen is, nog terecht komen. Jhr. De Muralt, de burgemeester van Borculo, die deskundige op dit gebied is, heeft een tocht door de eeteisterde streken, gemaakt en hij, heeft daarbij, zij het nog voorloopig, de schade gewaardeerd. Zijn oor deel is, dat zij totaal op ongeveer f 1 millioen zal komen te staan voor het Achterhoeksche gebied. Voor Neede alleen raamt hij de schade op f300.000 voor ruim honderd vernielde huizen, waaronder een complex van 40 arbeiderswoningen en f 100.000 voor de textielfabrieken. Deze berekening stemt overeen met die, welke de burgemeester van Neede, de heer Haitsma Muiier, heeft gemaakt. Een „opruiming van krotten" is stormramp niet geweest. In Neede zijn slechts enkele huisjes ver- wost, welke misschien eerlang op de nominatie voor „onbewoonbaarverklaring" zouden komen. Het com plexje van 40 arbeiderswoningen aan den Haaksberg- schenweg, waarvan vrijwel geen steen op elkaar is gebleven, bestond uit nieuwe huisjes. En ook elders zijn uitsluitend solide bouwsels aangetast. Officieel kan thans worden meegedeeld, dat alleen in Eibergen tachtig boerderijen verwoest zijn, waar van er dertig geheel met den grond gelijk zijn ge maakt. Het aantal dooden bedraagt hier niet minder dan vier men vreest, dat er nog meer zullen vol gen, daar verschillende personen zoo ernstig gewond zijn, dat men voor hun leven vreest. De schade, in deze ggemeente veroorzaakt, bedraagt naar schatting f 400000 aan. opstallen, de schade aan ve^-:-Me in boedels geheel buiten beschouwing gelaten. Het herstellingswerk begonnen. Allerwege is met het herstellingswerk in de ver woeste gebieden een aanvang gemaakt. Voor dat doel is een kleine colonne van het Vrij- Best er? niel duur 50-40-35 -30 per/1 pond N.V. Douwe £gberts Tabaksfabrieken willig Landstortmcorps Motordienst, ter sterkte van vier officieren, twaalf man en een ziekenverpleegster naar Neede en Eibergen vertrokken. Een officier bij den motordienst met eenige motorrijders zijn ter be schikking gesteld van de 'burgemeesters van Eibergen en Lichtenvoorde. De districtscommandant „Twente" van het Vrijwillig Landstormcorps motordienst, heeft een hulpbrigade ter beschikking gsteld van de auto riteiten ter plaatse. Voorts is een 35 man genietroepen naar de plaats van de ramp gezonden. Met man en macht wordt gewerkt aan het herstel van de telegraaf- en telefoonverbindingen. De sto ring in dezen dienst is van dien aard, dat het rijks personeel, hoewel met weergaloozen ijver en in groo- ten getale aan het werk, nog geen normalen toestand heeft kunnen scheppen. Van deskundige zijde merkt men op, dat de boeren ter plaatse der verwoesting hulp behoeven voor de bewerking der in cultuur zijn de akkers, omdat zij zelf aan dat werk minder goed kunnen deelnemen, nu het er op aankomt nog zoo veel mogelijk van hun goederen te redden. De weg naar Ruurlo, welke over een afstand van 500 meter geheel versperd was, was Vrijdagmorgen voor een groot gedeelte weer vrij. In Groenlo waren Prins Hendrik en minister Kan, welke een bezoek aan het ziekenhuis brachten en zich van den toestand op de hoogte lieten brengen. Hier werd door dames reeds druk gecollecteerd ycor de zwaar getroffenen. Eibergen zelf is ook gespaard gebleven. Alleen aan den weg naar Neede alJ* enldsa boeipmwovlB*©» zwaar gehavend. Te Neede waren reeds genie-soldaten aanwezig voor opruimingswerk en veel politie voor bewaking. Men was reeds bezig voor het bouwen van noodwo ningen. Ook hier wordt druk gecollecteerd. Een peer bijzonderheden. De correspondent der N. ft. Ct. te Deventer meldtt Wie de streek tusschen Delden en Bornebroek «ft Goor en Delden kent met haar schitterend schoon* bosschen, zal zich moeten voorbereiden op een aan schouwen van een haast ondenkbare ontbosschiiig. Gistermiddag heeft men met alle macht den straat weg Goor—Delden weer zoo wat vrij gemaakt van omgevallen boomen. De Havesate Backenhagen i« wat de boomen aangaat, een ruine geworden. Wij kregen den indruk, dat het met de straatcoï- lectes op geen stukken na zoo goed wil vlotten als te Borculo in 1925. Dit ligt aan het feit, dat men in de bebouwde kom nagenoeg niets ziet, behalve te Lich tenvoorde, van de aangerichte verwoesting, terwijl de op het platteland staande boerenhoeven bijna totaal tot puin zijn geslagen, zooals te Lievelde en te Beltrum. Wij vernemen reeds van deskundigen) dat de schade, hier geleden, buitengewoon groot is en ver uitgaat boven vroeger geleden stormschade. Men hoopt, dat op de Pinksterdagen duizenden de streek zullen bezoeken en meteen goed zullen offeren, Men meene niet, dat politiemaatregelen het bezoek aan de streek verhinderen, integendeel zorgt mare chaussee en rijksveldwacht voor een veilige verkeers regeling, die het mogelijk maakt, de ontzettende ver woesting goed van nabij te zien. Opvallend is de rust en berustende houding van de bevolking, die het feit van de ramp aanvaardt ba vertrouwen op herstel van de schade. Een altijd weer opwekkend moment bleek de aan komst van de Utrechtsche geniesoldaten. f;mmer- lieden, die het ergste karwei moeten opknappen. Zij zijn dan ook aanstonds terdege aan den slag ge gaan. 't Is gebleken, dat een over den spoorweg Zut phenWinterswijk passeerenden trein ternauwer nood aan den cycloon is ontsnapt, ter plaatse waar wachtpost 46 is verwoest. Men heeft daar de volle kracht van den storm getrotseerd. Vreemd is, dat alles in de omgeving van de baan, die de cycloon nam, is bedekt met een pekachtige laag bruin-zwart slijk, dat op voorwerpen, planten en grond' is vast gekleefd. Een ernstigongerief is de enorme storing van tele fonisch en telegrafisch verkeer. Inmiddels wordt te Neede en te Groenlo door het rijkspersoneel met weer-1 galoozen ijver gewerkt, maar er is te veel werk te verzetten om spoedig weer normale toestanden te scheppen. Van deskundige zijde merkt men ons op. dat d© •boeren ter plaatse der verwoesting eenige hulp be hoeven door de bewerking der in cultuur zijnde ak kers, omdat zij zelf thans aan dat werk minder goed kunnen deelnemen, nu het opruimingswerk den voorrang heeft, wil men nog iets van zijn goed kun nen redden. Naar verluidt, zal de Koningin spoedig de geteis- de streek komen bezoeken. Op het oogenblik dat wij dit meidén. bestaat er echter noe geen zekerheid daaromtrent. De weerkundige medewerker van de N. R. Crt. schrijft aan zijn blad: Nadat sedert 1 Augustus 1672 ,toen de provincie Utrecht geteisterd werd, en waarvan de Domkerk nog steeds niet hersteld is) ons land vrijwel ver schoond was gebleven van stormrampen van in de historie voortlevenden omvang, gordde de natuur zich in de eerste helft van Augustus 1925 aan voor een uitbarsting, die lang in de toekomst zijn even knie naar het scheen niet zou kunnen vinden. Wat. waren de eerste verschijnselen, die in 1925 onraad verrieden? En welke waren er nu bekend?

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1927 | | pagina 1