GEESTELIJK LEVEN.
Reclames.
Bevrijd uw lichaam van urinezuur!
van een als handwerker in blauw pak gekleed per
soon, kwam door een kleine slordigheid aan den hals
een <ijn bewerkt kantwerkje te voorschijn. De hand
havers dor wet bekeken den vreemdeling wat scher
per en kregen wantrouwen. Marochaussees geleidden
„hem" naar Roosendaal, waar men bleek to doen te
hebben mot oen 18-jarig meisje uit Pen Haag, dat,
in linnen werkmanspak gestoken, het ouderlijk huis
was ontloopon en oou avontuurlijke rel» naar Parijs
dacht te maken.
Zij word naar Don Haag teruggeleid.
VADER EN ZOON VERDRONKEN.
Gisteravond is de «twaalfjarige Johan Lievers, die
speelde aan dek van het beurtschip „De «tijd zal het
loeren", oen vaartuig, dat den dienst van Rotterdam
op Zaandam onderhoudt en op het oogenblik in de
Zuidblaak ligt, over boord gevallen. De vader, do 42-
jarige H. Lievers, die getuige was van het ongeval,
sprong zijn zoontje onmiddellijk na. Na vijf minu
ten slaagden menschen, die zich op den wal bevon
den en die waren komen toeloopen, er in den jon-i
gen boven te brengen. Toepassing van kunstmatige
ademhaling mocht evenwel niet. meer baten. De knaap
was reeds overleden.. De politie beeft en half uur
gedregd naar den schipper. Ook bij dezen kon slechts
de dood geconstateerd worden. De vrouw en zes kin
deren van den schipper, die aaii boord waren, hebben
het ongeluk voor hun oogen zien gebeuren, zonder
dat. zij hulp konden bieden, zij waren na het ongeluk
radeloos.
DOOR AUTO'S OVERREDEN.
Gisteravond zijn twee jongens te Amsterdam door
automobielen overreden.
Een twaalfjarige jongen, die in de Generaal de Wet
straat aan «het spelen was, kwam op e$n gegeven
oogenblik den dijk langs de Ringvaart afloopen en
raakte onder een juist passeerende auto. De jongen
werd zoo ernstig gewond, dat-hij, toen hij in het
Onze Lieve Vrouwegasthuiswerd binnengedragen,
reeds overleden was.
Een andere jongen, een tienjarige, was gisteravond
op het 's-Gravesandeplein aan het spelen, toen hij door
een automobiel werd aangereden. Met een hersen
schudding is bij naar betzelfde gasthuis overgebracht.
EEN MILITAIR VLIEGTUIG OMLAAG GESTORT.
Op het vliegterrein „De Molenheide" bij Gilze is gis
termiddag het instructievliegtuig S 4, uit Soesterberg
afkomstig, naar omlaag gestort Kort na het starten
is het ongeval gebeurd, toen het vliegtuig op een
hoogte «van circa 35 M. boven den grond zweefde.
Het vliegtuig werd zwaar beschadigd. De twee in
zittenden werden gewond; de aviateur-sergeant Rad-
staken kreeg oen beenfractuur en de leerling-vlieger
korporaal Posthumus bekwam vrij ernstige inwendige
kneuzingen en een hoofdwonde.
Nadat dr. Hóeks uit Gilze de eerste hulp bad ver
leend, werden de heide gewonden naar het hospi
taal te Breda vervoerd, waar zij ter verpleging wer
den opgenomen..
VTERASSCHING DR. H. W. MELCHIOR.
-Donderdagmiddag is onder buitengewoon groote
belangstelling op Westerveld de verassohing ge-
'Syued van het etoöélijk overschot van dr. rt. W.
Melchior, uit Bilthoven, die deze week bij een
,autooïigehik te Soesterberg ora het leven is goko-
men. Onder do aanwezigen waren inr. A. Pronk
•A*an Iloogeveen, gemeentesecretaris van Do Bilt,
prof. dr. W. van Everdingen, directeur, en dr. C.
Sohouto, adjudant-directeur van hot K«ota. Ned.
Meteowlogisoh Instituut. P. J. Vermans, architect,
A. van Dilst, inspi oteur van politie, dr. De Foorw
an m Koot' W, Wotetrs namens de Biltsohe Zwfem-
'club, waarvan de overledene voorzitter was, J.
Vink, vertegenwoordigende de Vrijz.-dem. raads
Tratie en voorzitter! dor voreenigmg voor Vreemdo-
lingonverkeer te Bilthoven. liet Groeuie Kruis was
vertegenwoordigd door den lieer C. Verschuur en
zuster Meier. De zweraolub „Brandenburg" was
Vertegenw(intrdigd door den beer J. Ploeg, voorzifcb.
burgerlijk armbestuur door mej. A. van lianen van
Rhenen. Dr^D. Snceok Henkömans was aanwezig
(namens den verzekeringsraad, en de heer D. Kea-
sing als voorzitter van don Raad van Arbeid te
toon, dat ik niet in staat ben ora hot oogeiv
^ohijiijk dubbelzinnige in mijn gedrag op het oogen
blik voldoende op to helderen en dat ik er in moet
berusten de verdenking vaai onbetrouwbaarheid op
mij te laden. De zuiverheid van mijn bedoeling zal
te zijner tijd wel blij Icon. Maar als u denkt dat ik
zooveel nviood heb in de llojns' partij, dat ik haar
van'haar plannen zou kunnen doen afzien, ver
gist u zich. Wat mijzelf betreft, ik doe niet»,
daarvan uw man eomg nadeel kan hebben; nie
mand kan zijn vrijheid en veiligheid vuriger ver
langen dan ik.
lfofc koor achter senora R-oias viel in met een
.ongeloovig gelach on gemompel.
We kunnen de inmenging van schellinkjes
.publiek missen, zei Jlotldy dioog. Ik spreek
bits!uitend mot. madame Rojaa. AD de liéoren soms
later met mij van gedachten willen wisselen ben
ik tot hun dienst. Als u niet weet wat ik bedoel,
veegde hij er sarcastisch lm. kan mr. Coldvvoll
u daarover inlichten. Ik geloof overigens dat 'ver
der voortzetten van dit onderhoud doeiloos is.
Senora 'Ro$as nam geen notitie van Roddy's ver
ontwaardiging. Het drong alleen tot haar door dat
«hij opgestaan was on aanstalten maakte om heen
to gaan.
Zo dood nog een laatste poging, en terwijl
op-tond zei zo hartstochtelijk:
!k woigor a.in to nomon dat n uw plannen
*ult doorzetten togen den lutdrukkelijben wensoh
Van mij ou mijn gezin. Maar ik vraag u nu niet
langer om u met onze zaken te bemoeien, ik
verbied hot.
Zo ging naar hom toe, terwijl tranen van ver
ontwaardigd* iu haar owea stonden. Roddy voel
de aroot meoelijden met haar en zou haar graag
met t en enkel woord gerustgesteld hebben, inaar
hij mocht het eenvoudig niet, want hij wist dat
hij nier op haar stilzwijgen kon rekenen. Dat hij
het bjj het rechte eind had bleek nit wat ze thans
zei.
Ze nam zijn zwijgen op als een weigering en
'wendde zich tot Pino Vega.
Als u niet wilt luisteren naar een vrouw,
wilt xi het misschien naar oen man doen. Ze wees
haar Vega.en die trad gretig naai voren.
Ik ben tot uw dienst»
Praat jij met hem, smeekte senora Rojas.
Zeg hot hem. Verbied hem hiermee voort te
gaan.
Dat Vega, die bezig was Rojas te verraden, ziah
tegenover hom zóu voordoen als diens verdediger,
maakte in Roddy allo strijdlustigheid wakker, die
lui tot nu too geprobeerd, had to bnderdrukken.
Toen de Venozulaan zioh tot hom wendde, keek
hjj het héérschap met een dreigend gezicht aan.
Als zoon van dit liuis, begon Vega theatraal,
als vertegenwoordigor van generaal Rojas ge
durende zijn afvvézighoid, verbied ik u om u verder
4not dozö zaak to homooien.
1 Zijn woorden waren wol zoo ongelukkig mogelijk
gekozen. Er 'kwaip oou glimlach -m Rodayé oogen
en de kleur op zijn. wangen word dieper. Hij wend-
do zich mot vragend gezicht tot senora Rojas.
Zoon van dit. huinP,herhaalde hij. -7- Mijn-
hoor drukt, zioh wol wat onbegrijpelijk uit. Wat
bedoelt hu?
Roddy had zichzelf nog niet veroorloofd naar
Inoz to kijken sedert) zo aio kamer was binnenge
komen. Nu hoorde hij1 van waar ze stond een haas
tige beweging, «n onn uitroep.
Wat bedooldo zo met dien uitroep P Was het een
w aaischuAviQgi „pad hij door zijn vraag een uit-
Utnecht, Do Nederlandsohe Maatschappij1 van Ge
nees kunde, kring' Amersfoort, was vertegenwoor
digd door dr. A. de Kleyn, Ufoeoht, dr. Tuurs, te
Bilthoven, dr. Mayer, De Bilt, dr. G. de Kleyn, dr.
De Hjartog uit Maarsan en dr. Tjeank Willink uit
Zeist. VerdeT waren aanwezig het bestuur van de
Vrijwillige Brandweer te Bilthoven, mr. SohwarU,
dr. Hummeliück eni <Lo heer Mooleana Pont.
Op verzoek der familie werd niet gesproken.
Nadat de kist onder het spelen van Andante
opus 7 van Beethoven was gedaald, dankte een
zwager, de heer Ebbiuk, voor de groote belang-
DIESTAL VAN JUWEELEN
In restaurant Royal, op het Lange Voorhout te
's-Oravemhage, bevindt zibh in de hal een .uitstal
kastie, waarin sieiradén en juweelen liggen uitge
stald, die het eigendom zijn van den juwelier S.,
in het Noor deinde. Dezer dagen nu zijn uit heb
kastje voorwerpen verdwenen tob een waarde van
tussohen 7 en 10 duizend gulden.
's Ochtends is bemerkt, dat een raam aan den
voorkant van het restaurant open stond, zoodat
vermoed wordt, dat de dader zieh 's avonds heeft
laten insluiten.
Het gesbolene was tegen diefstal verzekerd.
NEDERLANDSCHE ZEELIEDEN GEDOOD DOOR
AMERIKAANSCHE BEAMBTEN
De Times verneemt uit New York, d.dl. gisteren,
dat verleden week de Nederlandsche schoener Ele-
na*) zich in dé Amerikaansche wateren ophield
ter hoogte van Porto Raoo. Beambten van de
Amerikaansche dfankbestrij dingspolitio dieden een
niet gelukte poging! om aan boord van de Elena
te komen. Nadat er schoten waren gewisseld wist
de schoener te ontsnappen naar Curaoao. Thans
wordt gemeld,dat de kapitein en een der leden
van de bemanning van de Elena aan de bij het
gevecht opgeloopen verwondingen zijn omgekomen
De Johanna, een zusterschip van d:e Elena, is
te San Juan de Porto binnengebracht door be
ambten van den dranksmokk&lfostrijdingsdianstj,
zulks op grondf van het feit, dat het schip sterken
drank aan boord had.
De Amerikaansche autoriteiten en dé gezai
dér van de Johanna houden er een afwij
meennig op na over de vraag waar de Johanna was
aangehouden. Volgens dé Amerikanen was het op
8 mijl uit de kust, volgens den Nederlandsohen kar
pitein op 45 mijl uit de kust.
Hel erna P
AUTO-ONGELUKKEN.
Tusschen Breukelen en Maarssen werd een van Ut
recht komende autobus van de firma Meyers achterop
gereden door een Buick. De Buick waarin 2 per
sonen zaten, wilde de hiervoor uitwijkende bus pas
seeren; hierbij raakte de Buick de bus echter zooda
nig, dat deze laatste met het voorstuk tegen een boom
gedrukt werd. De bestuurder van de Buick raakte
het stuur kwijt, met «het gevolg, dat de auto over den
'berm van den weg heen de sloot in reed.
Van de inzittenden der bus werd een persoon ge
wond; de twee personen, die in de auto zaten, kwa
men er zonder letsel af.
Gisteravond omstreeks zeven uur Is een uit Rot
terdam komende auto, waarin de heer J. van Vliet,
wonendo Kiefhoekstraat daar ter stede, diens vrouw
en een zoontje, toon de wagen op den Haagweg te
Delft op de «hoogte van Reijneveld een voor hom rij
dende auto wilde passeoren, met groote snolheid ge
reden tegen een ijzeren steunpaal van een graanzui-
ger van de fabriek der firma C. M. Verhoeff. Allfcn
werden over den weg geslingerd. De heer en mevroiiw
Van V. kwamen ondeb de auto terecht en werden zejer
ernstig gewond. Het zoontje en de chauffeur werdpn
licht gewond, een inzittende dame heeft geen letéel
bekomen. De auto werd totaal versplinterd. Nadat
de gewonden voorloopig waren verbonden, werden
zij naar het gasthuis te Delft vervoerd.
Ten gevolge van den schok braken de steundraden
van den graantransporteur en doordait zij op den
stroomdraad van de tram vielen, ontstond kortslui
ting. Het gevolg was, dat de tramdraad smolt en de
<een zetting geforceerd, die Inez wilde vermijdenP
Hij wierp haar een nieuwsgierigen, onderzoeken
den blik toe.. Tot zijn verlichting stelde Inez hem
met een knikje en een begrijpenden glimlach ge
rust.
De blikken, die zij gewisseld haddon, waren
noch Vega, noch senora Rojas ontgaan. Zij ke
ken elkaar op hun beurt aan en in hun. oogen lag
achterdochtige verontwaardiging. Wat ze gezien
had deed sanora Rojas op nog scherper toon spre
ken.
Kolonel Vega heeft mijn toestemming voor
wat hij zegt. Hij is de zoon van dit huis. Hjj is
de aanstaande! echtgenoot van mijn dochter Inez.
Maar nu uitte Inez zoo'n verraste en verontwaar
digde kreet dat ze allemaal naar haar keken.
Het meisje duwde de stoel, waarop ze had staan
leunen, Weg en liep op haar moeder toe. Haar
oogén fonkelden, maar uiterlijk leek zo beheersoht
en hoffelijk.
—g Waarom zegt u dat? vroeg ze rustig. Heeft
kolonel Vega u dat, net als aan anderen, verbeid?
Want het is niet waar.
Senora Rojas staarde haar dochter verbaasd en
verontwaardigd aan alsof ze twijfelde of ze wel
goed gehoorct had.
Inez, riep zo uit.
TJ moet de waarheid weten, zei het mensje.
Kolonel Vega laat zieh wel een beetje voorstaan
jtt '^ooq nozoAieq jop-UA ttq oip «uo^suorp op do
denk er niet aan óm met hem te trouwen. Dat
hebik Jiein herhaaldelijk gezegd. Hij bedriegt u
hiermee, zooals hij u ook bedriegt in belangrijker
Gingen. Hijf is geen zoon1 van dit huis en gepn
Griend van; dit huis. En het wordt tijd, dat hij be
grijpt dat wij dat weten.
Senora Rojas wendde zich! in haar verwarring
instinctief hot Vega.
Pino, jij hebt het me verteld. Je aai me,
dat het haar geheim was, dat zo het zelfs voor
baar moeder wilde verbergen, maar dat iij het
je plicht vond het mij te vertellen. Waarom? vroeg
jze. Waarom?
Vega hief zijn armen1 omhoog met vlammende
oogen, woedend over zijn vernedering.
Mijn besta mevrouw, zei hjj, het was
omdat ik nog hoopte. Ik hoop nog, Inez is ver
giftigd door dien man. Hjj wees met zijn trillende
hand naar Roddy. Hij heeft haar allerlei leu,-
gemsjowar mij verteld.
Hij wendde zich tot Inez. Ia heb soms niet
waarP vroeg hij uitdagend.
Inez koek hem_ minachtend aan.
Neen, het is niet waar. Dat is het allerlaat
ste wat hij zon doen. Tot vanmorgen dacht mr.
Forrester, dat wat u hém vertelde, Waar was. En
hij zou£een kwaad kunnen! spréken van eau man....
ze aarzelde en voegde er toen bij, met een glimlach
over het onheil dat zo met haar woorden zou aan
dichten, van wien hij wist dat het zijn onge
vaarlijke mededinger was.
Met een triomxantelijkén uitroep wendde Vega
zich tot senora Rojas._
Hoocrt u het, riep hij, mijn mededinger-
Inez liep vlug naar Koday toe. Ze ging naast
hem staan en keek do andexen dapper aan. Haar
oogen waren wijd open van opwinding over wat
«ze ging doen. Ze sloeg ze even' naar Roddy op als
om zijn toestemming te vragen en legde toen
Schuchter haar hatnd op zijn arm:
Moeder, zoi ze. ik mr. Forrester
beloofd met hem te trouwen.
Wordt vervolgd.
1200 Volt stroom van de tram op de 220 Volt leiding
van de firma Verhoeff kwam te staan, waardoor op
verschillende plaatsen kortsluiting en een begin van
brand ontstond.
De technische dienst van de Dolftsehe politie scha
kelde den stroom van de tram uit in den transfor
mator, waardoor voorkomen werd, dat de brand zich
uitbreidde, Door het afbranden van den stroomdraad
Stond hot tramverkeer stil. Spoedig «was oon montage
wagen tor plaatse; het euvel was omstreeks negen
uur verholpen.
Het autoverkeer werd aanvankelijk afgeleid over de
bange Klei. De passagiers van de tram werden per
autobus naar Den Haag vervoerd.
Gisteravond passeerde een auto, komende uit de
richting Rotterdam en een andere auto, die er vlak
achter reed, een Ford-auto, die uit de richting Delft
kwam. Op het oogenblik, dat de achterste auto den
Ford-wagen passeerde, geraakte deze te water. De vier
inzittenden werden gelukkig behouden op het droge
gebracht.
TE VER IN ZEE.
Het heeft maar zeer weinig gescheeld, of er waren
in Zand voort weer twee mensohenle veris te betreuren
geweest, meldt het „Volk". Op het stille noorderstrand
waren eenvmoeder eir 'haar kind voorbij het „Kur-
haus" aan «het zwemmen, toen het tienjarig zoontje
vermoedelijk wat te ver in zee ging en luide om hulp
begon te roepen.
Zonder aarzeling begaf de moeder zich naar de
plek des onheils en wist haar kind te grijpen. Nu
begon een hopeloozen strijd tegen de branding. Er
stond oosten-wind en de twee drenkelingen dreven,
door den stroom naar zee getrokken, af.
Op het faulpgegil van de vrouw kwamen drie hee-
ren toegesneld, die te water gingen, daar een keten
vormden en het geluk mochten liebbon, zoodoende de
drenkelingen op het strand te brengon.
Het ventje was bewusteloos en word door kunst
matige ademhaling weer bijgebracht,
Bij verzwakte nieren brengon urinozuur on andore
vergiftige onzuiverheden uw «heelo gestel in do war.
Daarom is het zoo gevaarlijk om waarschuwende ver
schijnselen te vorwaarloozen zooals rugpijn, urine-
Btoorniasen, 'blaaskwalen, rhemnatische pijnen, stijvo
en gezwollen gowrichten, gruis of neerslag in de
urine, ischias on spit, gerommel in de ooren, hoofd
pijn, duizeligheid en zenuwachtigheid.
Gij dient de 'behoorlijke werking uwer nieren te
herstellen, waardoor zij de vergiften uit uw bloed fil-
trecren. Het is onverantwoordelijk om de kans te
loopen, dat zich blaasontsteking, chronische rheu-
matiek, waterzucht, steenvorming in de nieren of
blaas, en gevaarlijke chronische nierziekten ontwikke
len.
Duidelijk is, dat gij bijtijds uw nieren moet op
wekken en versterken. Wacht niet langer! Gebruik
Foster's Rugpijn Nieren Pillen, het specifiek ni'èr-
middel, jn geheel Nederland 0111 zijn succes bekend.
Duizenden dankbare mannen en vrouwen zeggen, dat
Foster's Pillen hen geholpen hebben, en zij kunnen
ook u gezond maken en houden.
Verkrijgbaar' (in glasverpakking met geel etiket
lét hier vooral op) bij apotheken én drogisten k f 1.75
per flacon.
Een beschouwing over .waarheid"
Het aantal brieven, briefkaarten en kaartjes, mij
toegezonden, is zéér groot geweest, grooter dan ik
had durven hopen. Van vele plaatsen, ook buiten
onze provincie, kwami het verzoek/ om het in 't vo
rige artikel aangegeven onderwerp te bespreken. Dit
heeft mijl bijzonder veiheugdi, omdat eruit blijkt,
boe groot de belangstelling is voor het genoemde on
derwerp en ook omdat ik daardoor opnieuw den in
druk krijg.' dat de .geestelijke levens" gelezen en
overdacht worden door zéér velen.
Het zal wel overbodig zijn om te verzekeren, dat
ik daarojm met liefde mijl neerzet oemi mijne artikelen
te schrijven, waar ik van tevoren reeds de zekerheid
bezit, dat zijl met spanning worden tegemoet gezien.
Tegelijk ben ik er mij' van bewust, dat de groote
'belangstelling van de zijde der lezers op mij' de ver
plichting legt, het onderwerp zoo ernstig en zoo
begrijpelijk, mogelijk te behandelen. Welnu: i k zal
mijn best doen. maar dan verwacht ik bü de 1 e-
z e r s ook niet alleen volledige aandacht bij1 het
•lezen, maar tevens den wil om te begrijpen, waar
voor dit begrijpen misschien wat extra hersenin
spanning zal noodig blijken te zijn.
Mijn plan is om de te bespreken stof in de navofl-
gonde volgorde te behandelen.
Ten eerste: Een beschouwing over „waarheid".
Ten tweede: Wie is Christus? Over het onder
scheid tusschen Christus en Jezus.
Ten d'erde: Heeft Jezus een kerk gesticht?
Ten vierde: Is er een ware kerk en zoo ja. wat
hebben wij daaronder te verstaan.?
Ten vijfde. Wélke waarde hebben de vier ken-
teekenen der RK. kerk?
Ten zesde: De ondergang der kerken en de
tempel der toekomst.
Met opzet laat ik een beschouwing over ..waar
heid" vooraf gaan. Immer9 ook H. (met dezen en
kelen letter zal ik in 't vervolg den briefschrijver
uit llarunkarspel aanduiden) blijkt met de vraag
naar „waarheid" zich ernstig, bezig te houden en
maakt de opmerking: „zullen zij, die met 's levens
raadselen gaan worstelen, iets van de waarheid
vinden en zuilen zij bet ware vinden en niet vor-
gens hun eigen inzicht beoordeelen en alzoo zeg
gen, dat zij; het ware gevonden hebben".
Ik kan deze opmerking begrijpen. Er wordt blijk
baar imede gedoeld1 opi het verschijnsel, dat ver
schillende menschen niet hetzelfde als „waarheid"
vinden en verkondigen. Maar wie heeft het dan bij
bet rechte einde?
Over het algemeen heerscht de opvatting, dat één
meening slechts de ware kan zijn. Hierbij, vergeet
men gewoonlijk, dat ook de mogelijkheid moet wor
den aangenomen, dat niemand d:e „ware" meening
omtrent het een of ander kan bezitten (wii bedoelen
hierbij natuurlijk alleen te spreken van alles wat
samenhangt met levens- en wereldbeschouwing).
Daarom moeten wij beginnen met ons vertrouwd
te maken met de gedachte, dat de waarheid altijd
subjectief is. Dit beteekent dat ieder persoon-
1 ij k, naar eijcen inzicht moet uitmaken of
iets voor hem waarheid is of niet. En waarheid
wordt voor hem. wat voor zijn bewustzijn met de
werkelijkheid overeenkomt. En Hu komen wij
te staan voor de zeer verbreide foutieve redenee
ring. welke zegt, dat er maar één enkele zuivere op
vatting van de werkelijkheid mogelijk is. omdat er
immers maar één bepaalde werkelijkheid bestaatl
Aan deze foutieve redeneering valt ook iH. ten
Want de absolute bepaalde werkelijkheid be
staat niet en daarom kèn er van absolute Waar
heid geen sprake zijn.
De werkelijkheid is voor ons nooitandersdan
zooalswijhaarwaarnemen, enwijnemen
haar waar. afhankelijk van ons wa.arn.e-
mingsver mogen.
Ter verduidelijking het volgende: Ik zie een bloem
en noem haar kieur rood, omdat ik van mijn kinds
heid af geleerd heb. dat die kleur in haar verschil
lende schakeeringen rood wordt geheeten. Maar
iemand die kleurenblind is. ziet dezelfde roos gansch
anders. Voor hem. is zij1 b.v. groen. Beiden zien zij
dezelfde werkelijkheid, maar wij zien haar toch
verschillend. (Het is zelfs niet uit te maken of
wij. die meenen normale'gezichtsorganen te bezitten,
een bepaalde kleur op dezelfde wiiize zien). Voor mij
is de waarheid, dat die bloem rood is. voor den
ander dat zij! giroen is!'
Nu zdl men misschien zeggen: met afwijkingen
hebben wii niet te maken; wij moeten rekenen met
normale menschen en deze zullen allen moeten er
kennen. dat die bloem rood is. Wil1 kunnen der-
have als absolute waarheid dit vaststellen- Voor
zichtig evenl Ik kan u diezelfde bloem gansch an
ders laten zien dan rood. Beziet haar eens door een
gekleurd glas eni merk op hoe de kleur veranderd is.
Wie verzekert mij' dat. waar ik met 't bloote oog
aanschouw en die lichtstralen dius alleen slechts het
hoornvlies^ de vóóroogkamer, de lens en de achter-
oogkamer passeeren. dat ik dan de werkelijke
werkelijkheid! aanschouw?
Precies op dezelfde wijze kunnen wij redeneeren,
met betrekking tot geur en vorm en geluid en ge
voel. Brengeü wiji deze redeneering over op het ter
rein van levens- en wereldbeschouwing, dan zullen
wij opmerken, dat ook daar alles betrekkelijk
is, d.w.z. onze voorstellingen en begrippen kunnen
nooit gevormd worden buiten onszelf om. De wereld
is voor mij' nooit anders dan zóó als i k hahr zie. En
wanneer b.v. iemand geloovig is. dan kan God nooit
anders zijn dan hiji (Hem zich denkt. In dezen zin
kunnen wij' derhalve zeggen, dat de mensch niet,
gelijk het Oude Testament zegt. is geschapen naar
Gods beeld, maar dat de mensch God schept.
Ik weet zeer goed, dat van roomsche en rechtzin
nige zijde. <LL van bijbelgel00vige zijde, hiertegen
wordt aangevoerd, dat wiji in «het geopenbaarde woord
van God, ini de Heilige Schrift, de objectieve
waarheid bezitten, een waarheid rii/ilve welke, on
afhankelijk van individiueele beoordeelingi en van
subectieve opvatting, bestaat als zoodanig. En dan
wordt gesproken van d e Waarhoid. waarvoor wij ons
hebben te buigen, wélke wij hébben te eerbiedigen..
Of men spreekt van „Het Woord" als de absolute
van elke menschelijke redeneering onafhankelijke
waarheide Naar mijne meening maken zij, die dit
doen. zich schuldig aan een denkfout. Want ook
voor die aanvaarding' van den bijbel als objectieve
waarheid, moet voorafgaan de individueele beoordee
ling,, de persoonlijke beslissing, welke uitmaakt óf
men den bilbel als de waarheid kan, aanvaarden
Derhalve ook hier weer het eigen inzicht, dat de
opvatting bepaalt!
Misschien is het overbodig- maar om goed begre
pen te worden en zooveel doenlijk ieder misverstand
uit te sluiten, moet ik er op wijzen, dat ik bij deze
'beschouwing, slechts denkende menschen op het
oog heb. Eir zijirn talloos veel mienschen.. die slechts
napraten wat hun geleerd wordt en die van hun
vroege jeugd af tot hun hoogen ouderdom toe het
zelfde gelooven, n.1. dat wat hun geléérd is en wat«
zij hebben aangenomen zonder kritiek, op gezag,.
Zij hebben, wat hun werd geleerd door den geeste
lijke, geslikt als een pil van (ion dokter in 't goed)g
vertrouwen, d'at hij wel zou weten wat goed is. Bij
wie dit het geval is. is begrijpelijkerwijze van e i g ea
inzicht geen sprake, omdat zij« aan eigen leven
nog niet toe zijn. Maar ik veronderstel, dat mijn on
bekende vriend «H. niet graag tot deze menschen (ziin
het eigenlijk al menschen?) zal willen worden gere
kend'. Trouwens dit heeft hij reeds «bewezen. Ware
dit het geval, dan zou hij zich met de belangrijke
vraag „wat is waarheid" niet bezig houden
Hoe ik de zaak overdenk, altijd weer kom rk der-
halvo tot de conclusie, dat ieder voor zich
moet uitmaken wat waarho.i.d i.s. Geestelijke,
zedelijke, religieuso waarheden kunnen wij nooit van
anderen ontvangen.
Wanneer «wij hierbij bodenken, dat ieder mensch
zijn eigen ontwikkeling, zijn eigen denkvermo
gen, zijn eigen aandoeningen, zijn eigen aanleg,
zijn eigen geestelijke behoeften, maar tevens zijn
eigen op hem inwerkende omgeving heeft, dar.
wordt het ons duidelijk, dat de levens- en wereldbe
schouwingen der menschen nooit gelijk kunnen zijn,
dat er nimmer sprake kan wezen van één waarheid,
die door allen wordt beleden, maar dat het noodza
kelijk is, dut vele verschillende opvattingen uls de
ware te goeder trouw worden gehuldigd.
Het eenige, dat wij hierbij uls eisch kunnen stel
len voor iemand, die als ernstig_ wenscht te worden
beschouwd, is, dait hij eerlijk is in dezen zin, dat
hij niet als door hem-zelf gevonden waarheid be
lijdt, wat slechts door hem is overgenomen.
Als iemand zegt.: ik geloof «in het bestaan van God,
dan moet dit een uiting zijn van een werkelijk-diepe
overtuiging, dan moet hij God als een realiteit heb
ben ervaren.'Wanneer dit niet het geval is, is trou
wens die overtuiging volkomen waardeloos en brengt
zij nóch troost, nóch kracht, nóch blijmoedigheid in
het leven.
Hiermede wil ik.niet gezegd hebben, dat een aan
gepraat en ingeprent geloof geen invloed zou
hebben op het leven des menschen. Want de erva
ring leert ons het tegendeel. Zeer velen sterven in het
vast vertrouwen op den hemel, in het zeker geloot
in Jezus Christus, in de onbetwijfelde zekerheid van
de wërking van het Heilige Oliesel. Ook een geloof,
dat kritieldoos is aangenomen, heeft zijn invloed en
tot op zekere hoogte zijn waarde, maar.... zu'lk een
geloof kan slechts bestaan -blijven zoo lang het Kri
tisch denken niet ontwaakt is. Wanneer eenmaal
voor den mensch de tijd aanbreekt, dat «hij gaat'den
ken en dus het aangebrachte aan zijn rede gaat toctr
sen, dan wil hij niet meer gelooven op gezag van an
deren, dan wil hij alléén gelooven wat zich aan hem
persoonlijk als waarheid onweerstaanbaar op
dringt. Dan verzet zich zij n ge voe 1 van ei gen-
waarde tegen elk bindend geestelijk gezag. Het zou
een dwaasheid zijn te meenen, dat ik hiermede zou
willen zeggen, dat wij bij het zoeken naar eigen
levens- en wereldbeschouwing geen rekening zoinien
houden met wat anderen als waarheid verkondigen,)
met wat kerken zelfs als de eenig-ware leer prediken
Wij kunnen en moeten kennis nemen van wat er
leeft in de wereld van den menschelijken geest. Maar
uit alles wat wij van anderen ontvangen, moeten
wij onze eigen overtuiging bouwen. \Vij zelf, per-,
soonilijk!
Deze dingen, welke misschien een diepere bespre
king verdienden, moesten voorafgaan, eer wij orisi
met de volgende vijf punten zullen bezig houden!
Voor dezen «keer laat ik hot hiofbij, hopende dat nétl
mij eenigszins gelukt is u, mijne lezers, te doen bc-,
seffen, dat wij ten laatste als denkende, b e w 11 9->
t e menschen altijd op onszelf aangewezen zijn. Dit
maakt ongetwijfeld het, leven niet gemakkelijker,
maar zwaar. Maar tegelijkertijd geeft dit aan het
leven zijn diepe waarde» ASTOR
