klager Courant
HEK oe ENGELAND.
ei
ix
In het land van Ster en Halve Maan.
IA
3A 7,
DE MODERNE DANS
rde
istr
3e'
De ruïnen van Ephesus, de Parel van Klein-Aziè'.
.000.-,
w
Zaterdag 26 November 1927.
70ste Jaargang. No. 8159
f i
f
SANTOS CA SAN I.
„The Teacher o! Teacher»".
HOOFDSTUK VI:
WAARDOOR SLAAGT OF MISLUKT EEN BAL?
Het dansen heeft tegenwoordig zulke afmetingen
(ingenomen, dat de man of de vrouw, die niet danst
rel haast een uitzondering genoemd kan worden. Er
jg geen enkel teeken, dat deze populairiteit zal gaan
i, integendeel, nog steeds breidt zdch, de omvang
dit vermaak uit, en daarbij zal in de toekomst
I jiteeds meer rekening gehouden moeten worden met een
iceli («tor, die van groot belang is.
wHoe meer menschen dansen, des te meer gaan zij
lacht schenken en eischen stellen aan de omge-
waarin zij dansen. Naar gelang een danser bo
en" het gewone peil uitsteekt en steeds meer op den
oorgrond gaat treden, zal hy of zy meer faciliteiten
erlangen, hetzy thuis of in de danszaal, voor het dan-
rarq tuo qsaaAieS Sutpxopree ftra xooa si $t(j tras
Upaar wenken te geven' voor gastheeren en 'gastvrou-
wen, en daarmede bedoel ik niet alleen hen, die thuis
feestje organiseeren, maar ook degenen, die de lei-
iing hebben van bals, of in dancings en hotels. Om het
dansen tot een genoegen te maken gelden dezelfde
oorwaarden voor 400 zoowel als voor 40 paren.
Het eerste punt, waar wij aandacht aan moeten
Kfeenken, is de vloer; de privé-gastvrouw verkeert in
it opzicht vaak figuurlijk zoowel als letterlijk m een
jtig parket, want zij kan in geenen deele wedijveren
et de groote dancings en hotels, die beschikken over
C rima parketvloeren, of wat nog beter is, veerende
1 nsvloeren. Thuis moet de gastvrouw zich altijd be
ien met den vloer van de salon of de eetkamer. Ooik
iet laatste geval kan echter een zeer bruikbare
loer verkregen worden, indien men maar zorgt, dat
sse de juiste mate van gladheid heeft.
Een goede dansvloer mag niet te glad! en niet te
troef zijn. Een stroeve vloer bemoeilijkt het lichte
lijden en brengt den danser ertoe de voeten van den
-jrond op te lichten, wat by de tegenwoordige dansen
e kllSJ grove fout is. Een te gladde vloer daarentegen
eroorzaakt slippen en maakt zuiver evenwicht onmo-
eljjk. De ideale vloer biedt dus „houvast" maar laat
odh voldoende gelegenheid tot een soepel en gang en
KIN glijden.
k Maar een volmaakte vloer is niet het eenige crite-
ium, waarnaar het publiek het genoegen en het com-
ï>rt van het dansen afmeet. De band bij voorbeeld is
Can evenveel gewicht. By de keuze van het orkest moet
f [elet worden op de grootte der zaal en het aantal pa-
7 ren. Een band, die te luid speelt verstoort de sfeefr
ij is hinderlijk voor de conversatie in de danszaal, en
wn band, die niet luid genoeg speelt, om de muziek
ireral te hooren, is eveneens een ergernis. De hoofd-
iak is echter, dat de band niet alleen dansmuziek
geelt maar ook muziek, waarop gedanst kan worden,
■■■■sier goed danser zal U kunnen vertellen, dat de band
■h niet alleen moet kunnen aanpassen by het tempo,
door het publiek gewenscht wordt, maar ook aan
HflM'ox Trot, Wals en Tango, ieder een bijzonder cachet
erleenen, als het ware moet kruiden.
Met een goeden dansvloer en goede muziek schieten
r\j al een eind in de richting; de derde voorname fac-
or is de ceremoniemeester, of, by kleine partyen, de
astvrouw. De goede ceremoniemeester is alles voor
edereen. Hij stelt de menschen aan elkaar voor, als hy
Xiet, dat dit noodig is, zyn oogen gaan over iedereen
I ra alles, hy geeft de band aanwijzingen, hy heeft een
pen oor voor speciale verlangens en indien noodig,
li reedt hy gestreng op tegen ongepastheden, al komen
y oze tegenwoordig uiterst zelden voor. De ceremonie-
II ïeester houdt den gang en de stemming erin, kortom
ijj is de stille kradht achter de schermen, van wien
H bet slagen of mislukken van een bal afhangt.
Tenslotte volgt hieronder nog een programma, dat
volgens mijn meening ideaal te noemen is voor een
I thé dansant, een programma waarvan iedereen, jong
I of oud, beginner of expert kan. genieten:
Foxtrot
52 Wals
Charleston
Tango
Foxtrot
Yale
Black Bottom
.1 Wal»
ent» Yale
Tango
p Foxtrot
c I Wals
Yale
ii
Volgende aflevering:
DE IDEALE DANSPARTNER
19 November 1987.
Wij Hollanders kennen maar al te goed de mala
ria. Weinigen zullen haar als een vriend, ais een
weldoener van die imen9chheid beschouwen.
Integendeel 1 We zijn zoo gesteld op haar afwezig-
dat we door allerlei middelen tijdens de zo-
flwnnaanden ons best dben, haar ver van ons te
houden. Sinds we weten, dat we haar aanwezigheid
te danken hebben aan de malariamug, gaan velen
Tan ons des zomers er niet meer toe over onze ver
foeide oogleden te luiken, alvorens we er voor
fêzoigd hebben, diat de muggen in ons slaapvertrek
hun oogleden voor eeuwig hebben gesloten. 'Daar
na sluiten we ramen en dieuren, gaan in een be
nauwde atmosfeer puffende te bedde, en merken
Jen volgenden morgen, dat we gestoken zijn, door
jte twee of drie sluwe misdadigers, die zich verscho
ten hadden achter de spiegelkast of onder het
^nachtkastje.
Maar, en het is met groot genoegen, dat tk? bet
feedeel, de malaria is toeusch zoo kwaad1 niet, als
wij wel denken. Wel neen^ ze meent het goed met
Dat wil zeggen, in zekere omstandigh eden.
Bijvoorbeeld, als we lijdende zijn aan verlamming,
J zwakzinnigheid. Riet beginsel van: met dieven
foet je dieven vangen, toegepast bij de geneeskunde.
Iets nieuws? Dat is imaar heel betrekkelijk. Hippo-
wates, de beroemde Grieksche geneesheer, idlie 3&0
Jaren vóór Christus leefde, en 'Galen, een andere
Jheksche dokter, moderner dan Hippotrates, maar
wch ook al een eeuw of zeventien in het rijk der
_Mhiorvenen, hij stierf in het jaar 201 waren
zich van bewust, dat krankzinnigheid soms gene-
Bi «5 Worden door koorts. Lang na deze heeren,
aé 179 «Q 18e eeuw, werd opnieuw geconstateerd,
dat rwakrinn i ghefd door een aanval van pokken koa
worden genezen. Helaas was het middel wel eens er
ger dan de 'kwaal, en verdween niet alleen de zwak
zinnigheid, maar tevens de patiënt zelf.
In onze dagen wordt door talrijke doktoren van bo
venstaande verschijnselen een ernstige studie gemaakt.
Geconstateerd is, dat chronische aandoeningen, niet al
leen van de hersenen, maar eveneens van de gewrichten,
van de spieren en andere organen, door een zware
ziekte gunstig kunnen worden beïnvloed. Dientenge
volge worden koortsen opzettelijk teweeggebracht om
dergelijke ziekten te genezen.
Eiwitstoffen, die onder de huid worden ingespoten,
veroorzaken koort«verschijnselen. Hetzelfde is het ge
val bij inspuiting van emulsies van doode of levende
bacteriën. Hiervan wordt in de geneeskunde gebruik
gemaakt. Inenting met typhus-vaccino kan in zekere i
omstandigheden rheumatiek genezen.
Het is bekend, dat sommige ziekten, in het bijzonder
algemeene verlamming by krankzinnigen, veroorzaakt
worden door bacteriën in de hersenen. Vele jaren ge
leden begon Prof. J. Wagner- Jauregg te Weenen
hiervoor een studie te maken. Hij besloot malaria aan
te wenden teneinde heftige koortsen op te wekken by
dergelijke lyders, en verkreeg gunstige resultaten.
Wel is waar blijft verlamming van krankzinnigen
nog vaak ongeneeslijk, maar wat eens hopeloos scheen,
is nu niet meer geheel hopeloos, en malaria wordt ook
in Engeland op groote schaal aangewend. De besmet
ting kan worden overgebracht, door een weinig bloed
van een malarialyder in te spuiten by den persoon,
wien men malaria wil geven, maar over het algemeen
wordt het verkieslijker geacht den natuurlijken weg te
volgen, en de muggen het werk te laten doen.
Men heeft de zaak goed aangepakt. Met medewer
king van het Ministerie ven Gezondheid is een inrich
ting geopend in de buurt van Epsom, een plaatsje in
Surrey, niet ver van Londen, waar een voorraad wordt
gehouden om er ziekenhuizen en doktoren, desgewenscht
van te voorzien.
Deze inrichting is een voor dit doel veranderde villa,
waar plaats is voor twintig patiënten. Deuren en ramen
in de villa zijn muskietenproof.
De insecten, vTouwelyke Anophele» maculipennis,
worden niet gekweekt uit larven, maar gevangen in
volwassen toestand in stallen en andere gebouwen op
plaatsen, waar geen malaria voorkomt. De gevangen
beestjes worden in reageerbuisjes gestopt, en in een
kooi geplaatst, tot men ze wil laten voeden bij een
malaria-patiënt. Bij twintig tegelijk worden ze, wan
neer die tijd gekomen is, in een glazen fleschje ge
daan, dat is afgesloten met gaas. Dit fleschje wordt
omgekeerd, dus met de door gaas afgesloten opening
naar beneden, op het lichaam van een malariapatiënt
geplaatst. De twintig hongerige muggen aarzelen na
tuurlijk niet lang omtrent de te volgen gedragslijn, en
binnen enkele oogenblikken heeft de patiënt twintig
beten, en flinke jeuk, en de muggen zijn besmet met
malariabaccillen.
Zeer waarschijnlijk besmet. Maar om de waarschijn
lijkheid nog grooter, of liever tot zekerheid te maken,
krijgen de twintig muggen een week lang dagelijks ge
legenheid tot een dergelyken maaltijd. Zij zijn dan ge
reed om hun werk te beginnen.
Besmet als ze zyn met malaria worden ze in het
met gaas afgesloten fleschje gebracht naar een pati
ënt, die lijdende is aan verlamming en zwakzinnig
heid. In minder dan geen tijd heeft hy malaria.
Deze malaria is van de soort, die om den anderen
dag korte aanvallen van hooge koorts veroorzaakt.
Van zes tot tien aanvallen laat men den patiënt onder
gaan, waarna men hem geneest met (kinine.
Niet altijd is het resultaat gunstig. Als het gunstig
is, kunnen bovendien de gevolgen nog geruimen ty'd
uitblijven. Maar de meerderheid der behandelde pa
tiënten reageeren heel spoedig, en een groot aantal
van hen zyn, zoo niet genezen, toch veel verbeterd.
Meer dan 700 krankzinnige lyders aan verlamming
hebben al de malaria-behandeling ondergaan in Enge
land, en ook voor andere verwante ziekten, wordt ze
reeds aangewend.
Wat werkelijk voorvalt in het lichaam van de pa
tiënten is nog niet bekend. Voor waarschijnlijk wordt
gehouden, dat het gunstig resultaat te danken is aan
den schok die wordt toegebracht aan den patiër t, en
niet door een directen aanval van de malaria-micro
ben op de microben van de oorspronkelijke kwaal.
Het onderzoek is feitelijk nog slechts in een begin
stadium. Groote mogelijkheden worden er door geopend
De ty'd zal missdhien komen, dat de dolktoren elkje
ziekte te lijf gaan met bacteriën, die vijandig staan
tegenover de bacteriën der ziekte. Het is algemeen
bekend, dat voor bacteriën het leven .ok niet alleen
rozegeur en zonneschijn is. Het eenige wat de dokto
ren te doen staat, is uit te vinden, hoe je de bacterie
van cholera, typhus, verkoudheid of welke ziekte ook,
het meest kunt ergeren. Als dat eenmaal gevonden is,
erger je hem, en de patiënt 1» in tien tellen zoo ge
zond als een visch. Als, jal
Per slot van rekening i8 het o, zoo weinig bijzon
ders. Over Hippocraten en Guten sprak ik reeds. Maar
doen wy in onze tuinen niet precies hetzelfde? Alleen
maar met wat grootere, wat beter zichtbare vijanden,
en vijanden van vijanden. Wij beschermen de vogels,
om de rupsen voor ons te verdelgen, en de lieveheers
beestjes zien we met plezier op onze rozen om ons
de moeite te besparen de vervelende luis zelf te lyf
gaan.
schadlgingen waarnemen, ontstaan door verschil
lende oorzaken, ontmoet de oplettende land- en
tuinbouwer meermalen merkwaardige vergroeiin
gen, die een nadere beschouwing wel waard zijn.
Voorbeelden van dergelijke vergroeiingen zijn dub
bele stengels of takken (fasciatie of bandvormingen)
doorgegroeide peren en dito rozen, bladeren die rug
gelings aaneengegroeid zijn, bloemkool, waarin alle
bloem bladachtig is, Inplanting van een blad boven
een knop, bessen aan een scheut van hetzelfde jaar
op de plaats van een knop en dergelijke.
Wie soortgelijke of andere vergroeiingen ontmoet
mag weten, dat Dr. J. C. Costerus te Hilversum zich
interesseert voor die gevallen en het op prijs stelt
die te ontvangen, daar zij wetenschappelijke waar
de kunnen hebben.
Voor degenen, die 't gemiakkelijker 1» ze mij te
bezorgen, wil ik ze met genoegen doorzenden met
vermelding van den naam van den oplettenden vin-
aer(»ter) gelieve dan zorgvuldig in te pakken.
L. MAARSE, Correspondent v. d. Plantenziektenk.
Dienst te Schellinkhout.
GEMEENTE ZIJPE.
Geboren: Jaoob Hendrik, zoon van Cornelis Klomp
en Immetje Bakker; Jan, zoon van Gerhard Wilhelm
Stöve en Magdalena Maria Keete.
Ondertrouwd: Geene.
Getrouwd. Geene.
Overleden: Jan Schermer, 65 jaar, ongehuwd; Pietcr
Zeeman, 78 jaar, echtgenoot van Trijntje Appel.
PLANTEN ZIEKTENLE ER.
Uitslag Prijsraadsel
Beste jongens en meisjes,
Wel verbazend, wat een brieven heb ik ontvan
gen. 'k Wist er soms bijna geen weg mee! Raad eens
hoeveel! Niet minder dan 260. Zegge twee honderd
zestig. Een post bracht niet minder dan 22 brieven
en kaarten. De meeste brieven ontving ik uit Hoorn,
Enkhuizen, Beemster, Beverwijk, Heerhugowaard,
Bergen, Schagerbrug en Wognum.
Hier volgt nu de uitslag van het prijsraadsel:
1. Pepermunt; 2. Levertraan; 3. Tuin- of Sterre-
kers; 4. Laarzenknechit; 5. Koekoek; 0. Moedertaal;
7. Vaderland; 8. Wormerveer enz.; 9. Amstelveen,
enz.; 10. Vlaardingen; 11. Maassluis, enz; 12. Alk-
ar; 13. Purmerend; 14 Bunschoten; 15. Utrecht;
16. Beschuit.
Moelijkheden hebben de meeste raadsels blijkbaar
niet opgeleverd. Alleen no. 10 was velen te lastig.
Behalve de velen, die dit raadsel niet opgelost had
den, waren er ook heel wat, die er maar wat van
gemaakt hadden. Ik laat het raadsel hier nog eens
volgen, dan kan men zelf oordeelen.
Met welke dingen speelt geen kind,
Aardigheid er niet aan vindt,
En er dus niet om kan zingen?
En nu de antwoorden: Oorringen, rekeningen,
koppelingen, rare dingen, scherpe dingen, ondingen,
verlovingsringen, trouwringen, haringen, rekeningen
luxe dingen, seringen, dwingen, ja een had er zelfs
van gemJaakt: tuinbbuwonderlinge. Velen ook had
den als oplossing Wemeldinge, maar dat was toch
ook niet goed, want de n ontbrak hier.
Nu komt echter nog het ergste! Ik had op zooveel
oplossingen niet gerekend. Ik had gedlacht net ais
verleden jaar zoo ongeveer 125, maar 260 dat had
ik niet verwacht. Ik heb niet meer dan 180 'brochu-
dus moeten er niet minder dan 80 teleurge-
stelden zijn. Nu heb ik om ze toch eenigszins tege
moet te komen, mij in verbinding gesteld met de
Utrechtsche Asphalt Fabriek en met het Kalisyn
dicaat, om brochures daarvan te mogen ontvangen.
Tot op heden kreeg ik echter nog geen antwoord.
Mocht ik onverhoopt daar niet slagen, dan zal ik
toch de namen van de teleurgestelden noteeren, dan
ontvangen zij later wel eens iets van mij.
Merkwaardige vergroeiingen.
Behalve dat wij bij onze gewassen ziekten en be-
HL (Slot),
(Van onzen Reis-correspondent.)
Voor ons ligt het theater. Links bewonderen wij
nog een vrij gaaf gebleven «Tonische bron en zien ln
onze verbeelding de schoons vrouwen van Elphesu®
water gaan halen, de kruik dragende op -het sier
lijke kopje. WJJi zien ze hier staan babbelen en hoo
ren hoe zijl Juist een heel klein beetje kwaad spreken
over de niet aanwezigen, die zooals alle afwezigen,
altijd ongelijk hebben.
We gaan het theater binnen en staan op het too-
neel. Tegen den bergrug op strekt zich het am-
p hitheat er uit, voor ons zien wij den bouwval van
de hooge door de Romeinen gebouwde muur, die
het theater afsloot van het gewoel der stad. Deze
muur is bijzonder belangrijk, omdat hier duidelijk
te zien Is, dat er eerder een Ionisch© muur is ge
weest en waarboven en waaromheen de Romeinen
hun muur bouwden.
Laat ons nu even teruggaan tot den aanvang van
het Christendom, toen de apostel Paulus de leer
van Jezus van Nazareth overal verkondigde. Pau
lus kwam ook te Ephesus, kon het anders! Hier
kon hiji duizenden bereiken, hier had hij gelegen
heid! het geestelijk zaad in overvloed te strooien.
De zilversmid Demetrios wij kennen de geschie
denis door het Nieuwe Testament geraakt in de
grootste opwinding toen hijl bemerkte, hoe talrijk het
gehoor d'es apostels werd en riep zijn stadgenooten
op om zich te verzamelen in het theater, dat 25000
menschen kon bevatten. Hier waarschuwde hij de
lieden tegen Paulus en diens woorden en
riep ten' slotte uit: Groot Is Art smis, de Epheseêrt
Het volk (jeraakte in de grootste opwinding, doch
gelukkig wist de burgemeester het tot bedaren te
brengen door de vraag: „wat wil een enkele man,
die waarschijnlijk gek is, tegen de macht van Arte-
mis beginnen?" en den raad: ,jtaat naar huis en
laat de gek praten"
We begeven ons weer op straat. Het is de teifde
mooie straat die langs het Stadion, liep en wij daar
veriaten hadden om naar de Marla-kerk te gaan.
Wijl komen langs mooie zuilen en rijk versierde
steenen. Veelal stellen zij sculpturen, gladiatoren
voor en zijn de steenen opgericht ter eere van een
dapperen gladiator. Ten slotte een soort plein. Links
boven bevond' zich een deftig stadskwartier. Hier
treft men ook bet zg. graf van Lucas aan.
Op het plein staat een pilaar met inscriptie. Het
blijkt daaruit dat de Smymoten (bewoners van
Smyrna) verzuimd hadden bij den aanhef van 'n brief
aile prachtige adjectieven te bebruiken, waarop de
heerlijke, de rijke, de kunstzinnige, machtige en wat
al niet meer, stad Ephesus recht had.
Zij hadden hun beklag ingediend bij den Gou
verneur, die verklaarde de Smymoten te zullen
bestraffen, indien het delict zich mocht herhalen
terwijl de Ephesers het recht kregen dit besluit op
een zuil te doen lngriffen.
Even verder weer een inscriptie. Hier verklaart
iemand, dat hij: zich trotsoh en gelukkig voelt om
dat hij van het voetstuk heeft geworpen het beeld
van Artemis en dat in stukken heeft geslagen,
nadat hij op het voetstuk het Kruis, het teeken
van het nieuwe geloof geplant heeft. Slechts twee
eeuwen liggen er tusschen de vergadering in het
theater toen die groote meerderheid het eens bleek
te zijn met den bungemeesten, dat alechts een gek
kon spreken als Paulus en den dag dat iemand op
zulk een demonstratieve wijze van belijdenis
verkondigde en dus zeker wel meerderheid der
bevolking achter zich had.
cuIVf2'k^aard^ is en Wuft dat met het
Christendom in zoovele plaatsen de oncrgie gedoofd
is en het vervallfngsproces een sneller tempo aan
genomen heeft.
Maar nog altijd wachten ons in de ruïnes van
Ephesus bouwwerken uit het bloeitijdperk.
,,fJ'®re®ret spreekt daarvan wel de nu ln onze na
bijheid liggende Bibliotheek. D'at moet een echitte-
f,6w.öeflt De faQade was ln het
midden Corintisoh, aan de flanken Compositie
Een prachtige maumertrap 'bracht U in een ruime
voorgalerij' en vandaar uit kwam men in de groote
leeszaal, waarin de papyroa waren opgeborgen.
In net midden van den achterwand was ©en
diepe nia Men denkt met eenige verwondering,
waarvoor die gediend) heeft en wat blijkv nu uit
.allerlei inscripties? Dat de bibliotheek eigenlijk een
grafmonument is en dat beneden die nis de prachtig'
gebeeldhouwde sarcophaag van den senateur en con
sul Celsus staat. Dit monument ia door den zoon
ter eere van zijn vader gebouwd en strekt feitelijk
beiden tot eer want het moet een der mooiste ge
bouwen van Ephesus geweest zyn. Voor iemand die
.gewend is om in Italië steeds het Littorio, het
embïeem' der Fascisten te zien, doet het typisch aan,
dit zelfde teeken, een bundel pijlen met bijl in de
marmeren fa?ade te zien uitgebeiteld. Het was het
teeken van de hoogste rechterlijke macht en .werd
voor eiken censor of consul uitgedragen en natuur-
lyk ook voor Celsus, die èn consul en Romelnsche
stadhouder in Azië was. Celsus als vrij eenvoudig
officier in de legioenen begonnen, had het ver ge
bracht en rechtvaardigheid was zeker niet de min
ste zijner deugden, want wij. zien hoe een kind! zich
aan den pijlenbundel vastgrijpt als om bescherming
xw kiJ1 «ten rechtvaardigen rechter.
Met ver van de bibliotheek treffen wij de bouw»
vollen van een grooten tempel aan en wel een die
gewijd was aan Isls en Osiris. Hieruit laat zich
verklaren de 'groote invloed, die de Egyptenaren in de
eerste eeuwen van Christus ook te Ephesus bezaten,
want in die periode maakten de Egyptenaren gewel
dig propaganda voor hun geloof. Hier in Ephesus
werd klaarblijkelijk een zwaren strijd gestreden om
het geloof. Tot aanvankelijk het Christendom over
won.
Het zaad door Paulus gestrooid, had wortel gescho
ten, de bezielende woorden van Johannes den Evan
gelist en van Lucas, hadden als verwarmende stralen
de jonge plant gekoesterd en spoedig nam Ephesus
een zeer belangrijke plaats in het Christendom in.
Maar het Christendom kon het verval niet keeren.
Of zou het misschien juist tot een sneller verval heb
ben bijgedragen? Wie zal dit zeggen?
Zeker is, dat het geloof bloeide. Hiervan getuigt de
Mariakerk, midden in de Ly»im»chinte stad, hiervan
getuigt het in die kerk in het jaar 431 gehouden Con
cilie en hiervan getuigt de Johanniskerk op den
Ajasolukheuvel. Reeds hadden geloovige Christenen
op dezen heuvel over het graf van Johannis den
Evangelist een kleine kerk gebouwd, waarheen uit
alle oorden zelfs der verre omgeving, de pelgrims
kwamen om te drinken het water uit de Cisterna en
mee te dragen het stof, dat naast het graf uit de
aarde opdwarrelde en dat thuis aan zieken wonderen
zou verrichten.
Ephesus onder Byzantische heerschappij gekomen,
maakte een merkwaardig tijdperk door. Eenerzijds
geestelijke krachteuiting van het Christendom, an
derzijds allerbedroevend, uitdooven der energie tege
lijk met 't verzanden van de havengeul, dus 't dicht
knijpen van Ephesus' eerste levensbron, den grooten
verkeersader naar zee.
Geen Lysimachos stond; op om de Epheseus te be
zielen en aan te sporen tot een opnieuw aangorden
in den strijd tegen den Kaystrus en nogmaals nader te
rukken naar de zich van Ephesus terugtrekkende zee.
Kleiner werd het eertijds machtige Ephesus, de
ringmuur was te groot en moest bijna tot het hart
der stad teruggetrokken worden. Erger nog, men
mistte niet alleen den moed om nader tot de zee te
rukken, men trok zich zelf meer landwaarts in terug,
tot achter het oudste Ephesus, tot aan en op den heu
vel Ajasoluk, waar het kleine Jobanniskerkje stond.
Nog nam Ephesus een belangrijke plaats in, nog
was het een der belangrijkste havens van het mach
tige Byzantische Rijk, al zag men jaarlijks handel,
verkeer en inwonertal' afnemen.
Keizer Justinianus (527—565) bezocht zijn stad Ephe
sus en stichtte op de plaats van de kleine Johannis
kerk een machtige 'koepelbasilica, een trotsch ge
bouw, dat ver van uit zee en uit de vlakte en vanaf
de bergen te zien was en getuigde van de heerlijk
heid van het nieuwe, het Christelijke geloof.
Wie de ruines nu betreedt komt allereerst door
een poort, „Poort der Vervolging" genoemld, omdat
men deze poort aan Hector, dien men daarbij als
Christelijk martelaar heeft aangenomen, gewijd
heeft. De opgravingen zijn in vollen gang, men heeft
het graf van Johannes blootgelegd en zelfs da groote
waterkruik waaruit de pelgrims het heilige water
putten teruggevonden. Geweldig bouwwerk moet
deze basilica geweest zijn en hoe fraai zullen die
koepels en die absis versierd geweest zijn met mo
zaïek, waarin immers de Byzantijnsche stijl uit
munt. i
Maar ook was gebruik gemaakt van zuilen en
pilaren, gehaald uit het heidensche Lysimachische
Ephesus, zooals ook in Rome en elders de Christen
kerken met het fraaiste materiaal uit Heidensche
tempels getooid zijn.
Wij 'dalen den Ajasolukheuvel af. Daar ligt voor
ons tusschen Johanneskerk en Artemasion de Mos
kee door de Mahomedaansohe Seldsjoeken, de laat
ste heerschers over Ephesus, die de Byzantijnsche
heerschappij vernietigden, opgetrokken.
Prachtig, machtig bouwwerk deze moskee, ook
toen (13/75) moet Ephesus nog een stad van betee-
kenis geweest zijn, waarom zou anders zulk een
grootsch, rijk versierd bouwwerk hier verrezen zijn.
Midden in het gebouw staan nog de marmeren
zuilen met een middellijn van een meter, die door
den Mohamedaanschen bouwmeester gehaald zijn
uit het oude heidensche Ephesus.
Christenen en Mohamedanen gebruikten dus de
heidensche kunst tot verfraaiing hunner kerkge
bouwen.
We gaan weer den Ajasolukheuvel op en begeven
ons naar den top, waar de ruine ligt van een sterke
Byzantijnsche citadeL
Van dit punt slaan wij nog een laateten blik om
ons heen. Daar achter en naast ons ligt de vlakte
van de Kaystrus en wij zien hoe deze rivier verder
stroomt naar zee door de lage gronden door hem
aangeslibt in eeuvrigdurenden arbeid, verstikkend
de levenskracht van de stad Ephesus.
Daar liggen aan onze voeten de ruines van drie
tijdperken. Van een Ionisch tijdperk van 1000 v.
Chr. tot 290 v. Chr., van een Helleensch-Romeinsch-
Byzantisch tijdperk dat duurde van 290 v. Chr. tot
1000 n. Chr. en een Byzantijnsch-Seldsjoekiach
•-ijdperk van 1000—-1426, uit den tijd van de Osmaan-
üche Turken.
Langzamerhand dwaalt mijn blik1 af naar drie
meer nabiji gelegen punten, die tezamen slechts 500,
Meter afstand innemen. Het zijn het Artemision,
waar het eerst© Ephesus rondom den tempel aan
Artemis gewijd, gesticht werd eni zich ontwikkelde,
de Johanneskerk, waaromheen het uit-terende
Christelijke Ephesus zich' nog met moeite staande
hield en de Moskee, waar het Mohamedaansche
Ephesus ten slotte voorgoed .ten onder ging.
Ephesus, waar de grootste kunstenaars als Phi-
dias, Skopas, Praxiteles en Apelles werkten, waar
de grootste predikers van hun tijd, Paulus. Lucas
en Johannis het volk toegesproken hebben, Ephesus
de stad der drie machtige culturen.
WdJ gaan naar de woning van Professor Keil en
zijne assistenten om daar een soort pic nic te hou
den. Die heer Steyn Parvé weet van onze groote
dankbaarheid) voor de rondleiding te getuigen in
woord en schrift, want in het vreemdelingenboek
schrijft hij een keurig gedicht neer. Professor Keil
is daardoor bijzonder getroffen en weet in een aar-
dSg antwoord onzen consul-generaal, ook' vertegen
woordiger van ssyn vaderland, en ons gezelschap te
prijzen.
We bekijken voor wij naar den trein gaan nog
enkele kortelings opgegraven voorwerpen waaronder
er zijin gevonden in en nabij de grot der Zeven
Slapers. Het was in de dagen der Ch risten-vervol
ging onder keizer Deciua (249—251) dat 7 Christenen
in een berggrot vluchtten en in slaap vielen om
eerst onder den christalijken keizer Theodorus II
(408460) wakker te worden. Sedert stond do grot
in heilig aanzien bijl de Christenen en nog vóór den
oorlog gingen Grieken erheen ter bedevaart.
Nabij de poort graaft men nu een groote chris
telijke begraafplaats op. wel een bewijs hoe men aan
de legende hechtte, een legende immers die geba
seerd was op den wensch om zoowel onsterfelijk
heid van lichaam' al® van ziel te bewijzen.
We begeven ons naar den trein en even later pas-
se eren wij reeds den brug over de Kaystrus, een
smalle rivier en onwillekeurig voelen wij: hoe mach
tig de natuur toch is, dat zulk een onbeduidende
rivier als deze Kaystrus zooveel grootheid, zooveel
kracht heeft weten te dooden, machtiger geweest
is dan de menschen in al die forsche cultuurperio
den. Wel riep de zilversmid Demetrios: „machtig
en groot is Artemis de Epheseër", maar machtiger
nog Week de rivier de Kayttru»!