MOLENBESTUUR IN DE
ZIJPE.
)or
ra
Sneeuwstorm in Zuid-Slavie.
Brutale bankroof te Chicago.
Gemengd Nieuws.
Hoe New York het „Oud ei Nieuw"
vierde.
Zweedsche arbeiders uitgesloten.
De dood van koning Ferdinand van
Roemenië.
Brand in een bioscoop te Londen.
Russische kinderen als straatroovers
en inbrekers.
Onwettig-verklaring van den oorlog.
Gaseorruptie te Workum.
(DE KLEINE POLDERS.)
BEI
I <i<
r di
en.
van
,af
pe
rot
m
i>ai
mt
Le i
ee;
de
te
Kef
ta:
:tijl
EE
oen
•ent
«ld»
l te
U8
g V.
Ite
rok
al
gen
chti
aoe
itin
jen
b e
geli
tre
Jruj
ner
ig
Ori
>egt
ege
ord»
sc
Hie'
|zor.
Ou
•—4;
tter
Aar
i S'
m
d
e s>
hxc
er
iet;
li o
In
i w
D<
are
ad
BSlï
O!
an
en
rij'v
Igei
'oei
e I
ene.
li©i
O
ere
.ls
iev:
ton
ï&ai
■V
snel
rev
>ve:
'uil
iin<
aeh
niw yt* bwor ww*, Zcmd«n»l<5ds« toch wwtt op
hst Oud» Vmv mq groot» hardrijderij gshoudsn op i
de korts baan (160 M.) waarvoor ziek nist mlnésr
dan 90 dsslnsmsrs hadden opgegeven. Hst wssr was
buitengewoon gunstig en de belangstelling bleek
dan ook groot. Immers, de baan i» dien middag be
zocht door niet minder dan 1600 personen. De uit
slag van dien wedstrijd was als volgt: le prijs W.
Cnosso. Haarlem f 100: U prijs W. Gouwersman,
Halfweg, f 50; 8e prU's W. Roggeveen. Schaffen f 35;
4e prijs A. Bos. Klaaswaal, f 10; 6e prijs K. Schenk.
Wieringerwaard. f 5.
Na afloop werden in Veerburg door den voor-
Bitter den heer D. Koora, mot een toepasselijk
woord de prijzen uitgereikt.
OP DE VERLICHTE IJSBAAN TE OUDE
NIEDORP.
Maandagavond werd te Oude Niedorp op de ver
lichte ijabaan hardrijden gehouden met hindernis
een voor heeren. De le prijs werd gewonnen do:r
den heer A. Doodeman, de 2e prijs door D. Blokker,
de derde prijs door J. Langedijk en de ie prijs door
G. de Heer.
Bij het hardrijden voor dames werd de le prijs
gewonnen door mej. Tr. van Zoonen Dd de 2e prijs
daar mej. J&nnie Hopman, de 3e prijs door mej
Nelie Mijts en de 4e prijs door mjej. Trien Bloem.
WEDSTRIJDEN TE WINKEL.
Door da IJsclub „Winkel", werden, zoodra de baan
zich daarvoor leende, wedstrijden feorganiseerd, zoo
o.a. op Zaterdagmiddag, voer paren, waarvan o»
beurten de jongen en het msisje op een prikslee, le
pril» Pietje Honing en Toon Mul; U prijs Marijtje
Keetman en Cor Bregman; Se prijs Annie Honingh
en Cor Honingh; 4e prijs Trijntje Butter en Jan But-
ter. De prijzen bestonden in geldswaarden. Er was
vrij wat belangstelling.
Door Zaterdagavond de baan nat te maken en de
daarop gekomen vorst, was er voor Zondag een
prachtige baan en veel belangstelling was er voor
den wedstrijd op Zondagmiddag: Ringsteken voor
{taren. Er namen 18 paren deel. le prijs mej. T. But-
er «n den heer C. Broersma; 8e prijs mej. E. Hoolj
en den heer Aart Hooij; 3e prije mej. G. Vethman
en den heer G Butter; 4e prijs mevr. H. Keetman—
Schoorl en den heer H. Fijnheer; 5e prijs mej. C. van
der Wal en den heer J. Wit Pz. De prijzen bestonden
uit geldswaarden.
„IJS- EN VOLKSVERMAAK", NIEUWE NIEDORP,
Maandagmiddag had „IJs- en Volksvermaak"
wedstrijden uitgeschreven, bestaande uit hardrijden
mét hindernissen voor meisjes beneden 15 jaar.
Uitslag: le prijs A. Kruijff, 2e prijs Tr. Jes. 3e prija
Gr. Kaaij. 4e prij» D. Blokker.
Hardrijden voor dames boven 16 jaar; hiervoor
waren 22 deelneemsters. Uitslag: 1ste prijs Mien
Blokker. 2e prijs Annie Rezelman, 3e prijs Agatha
Floor.
Zondag eijn onze ijsbanen op de Rijd wederom
druk bezocht. Naar schatting hebben toch ongeveer
1000 liefhebbers de schoone schaatsenrijderasport
dien dag op onze banen beoefend.
De banen waren goed te noemen. Wijl gelooven
echter, dat het groote aantal schaatsenrijders van
Zondag er het zijne heeft toe bijgedragen, om deze
nog beter te maken, wat zonder twijfel nog meer
invloed op het bezoek ml uitoefenen.
rui*d
Hst orksst spsslds dunt „God mts ths Klng",
waarop ds toeschouwers den bioscoop tonder eenige
wanorde verlieten.
Alle bioscoopbezoekers posteerden zich, eenmaal
bulten, aan de andere tijde can Oxfordstreet, en ble
ven daar staan om de brandweerlieden bij hun blus-
schingsarbeid gade te «laan.
Het verkeer in Oxfordstreet was eenigen tijd gedes
organiseerd, doch na een half uur was het weer her-
eteld.
In een nabij het brandtooneel gelegen kapsalon oor
deelden dames, wier haar daar onder handen geno
men werd, het raadzamer elders een heenkomen te
zoeken, hetgeen ze deden, ofschoon van velen harer
het kapsel nog maar half in orde gemaakt was.
HONGERSNOOD UITGEBROKEN.
Naar uit Belgrado wordt gemeld, heeft een
buitengewoon hevige storm aan de Adriatische kust
gewoed en het verkeer onderbroken.
De sneeuw bereikte een hoogte van 2.50 M., op
sommige plaatsen zelfs van 3 M. Alle spoorweg
verbindingen tusschen Zagreb en Dalmat ië zijn
verbroken.
De „Tagespost" verneemt uit Mostar, dat ten
gevolge van den sneeuwval in een groot gedeelte
van Bosnië en de Herzegowina hongersnood is uit
gebroken. Het provinciaal bestuur van Mostar heeft
in zijn zitting van heden toegestemd in een crediet
van 500.060 dinar, veer de verzorging van het nood
lijdende gebied. Het is ecMar zeer de vraag of hot
gebied van levensmiddelen kan worden voorzien,
omdat het verkeer nog steeds belommerd is.
DE KASSIER GEDWONGEN EEN KLUIS TB
OPENEN.
Zei dieven hebben Zaterdagmorgen den kassier van
de Revenewood NationaalBank te Chicago gevangen
genomen en hem gedwongen hen toe te laten tot de
bank en de kluis te openen, waaruit zij voor een
waarde van bijna 200.000 gulden aan geld stalen.
De kassier keerde even voor middernacht per auto
huiswaarts, toen hij aangesproken werd door de die
ven, die beweerden drankverbodsagenten te zijn en
zeiden voornemens te zijn zijn auto en zijn huis op
drank te doorzoeken. De kassier protesteerde, maar
onder bedreiging met hun revolvers noopten zij hem
het huis binnen te gaan. waar ziji van vader en moe
der. die reeds sliepen, wekten. De dieven die mas
kers droegen, bleven tot zes uur 's morgens in het
huis, waarop zij de ouders bonden en in de garage
opsloten, onder bewaking van twee hunner. De an
dere vier gingen even „na half acht met den kassier
naar de bank; de nachtwaker was toen al vertrokken,
de waker, die hem overdag verving, nog niet ver
schenen. Onder bedreiging met den dood opende de
kassier de deur der bank, doch deelde aan de dieyen
mee, dat de kluis, die van een tijdslot was voorzien,
niet voor kwart voor achten kon geopend worden. De
mannen wachtten daarop tot 16 minuten over achten;
de kassier moest toen de kluis openen,waaruit de di
ven het bovengenoemde bedrag stalen, dat den dag
ALS NOOIT TE VOREN.
De New Yorkers hebben het Nieuwe jaar op een
wijze als nooit te voren ingehaald. De schouwburgen,
de hotels en de nachtclubs waren stampvol, terwijl
honderdduizenden in de openlucht bijeenkwamen en
de fluitende en schreeuwende menschen binnenshuis
door gehuil en geratel overstemden. In de schouw-
burgwijk van Broadway waren 500 politieagenten
niet bij machte de reusachtige menigte in bedwang
te houden. Toen het middernacht sloeg bereikte het
lawaai zijn hoogtepunt.
Duizenden anderen woonden de Oudejaarsdiensten
bij.
Coolidge zou een nieuwjaarsreceptie houden. Ver
wacht werd dat hij 2500 handdrukke® zou moeten
geven.
ONGEVEER 20.000 ARBEIDERS GETROFFEN.
Naar draadloos uit Stockholm gemeld wordt, ia de
uitsluiting in de pulpindustrie en de mijnindustrie in
Midden-Zweden gisteren ingegaan, daar er geen
overeenstemming werd bereikt tusschen de werkge
vers en de werknemers, die Zondagavond ts midder
nacht eindigden. Bij de uitsluitingen zijn ongeveer
20.000 arbeiders betrokken.
De bemiddelaar, gouverneur Kvarnzelius, heeft ge
adviseerd een regeeringscommissie te benoemen om
bemiddelend op te treden.
Het contract in het bouwbedrijf is tot 1 April ver
lengd.
SENSATIONEELS ONTHULLINGEN.
Uit Boekarest wordt aan de „Echo de Paris" ge
meld, dat de geneesheer Jonescu aldaar een sensa-
tioneele onthulling publiceert nopens de geneeskun
dige behandeling van den onlangs overleden koning
Ferdinand. De dokter beschuldigt den lijfarts des
konings, dr. Juvara, slecht voor den vorst te hebben
gezorgd., daar hij andere persoonlijke belangen had
te behartigen. Door zijn nalatigheid zou hij1 den
dood des konings hebben bespoedigd. Dr. Jonescu
baseert zijn oordeel op 't rapport der geneesheeren,
die te laat ln consult waren geroepen. Dr. Juvara
..heeft alle operaties alleen verricht, zegt hij, zonder
eonige hulp van medische zijde. Eerst in September
to en-het lichaam van den zieke ernstig geinfecteerd
was, is dr. Mamuea ontboden en later vier andere
geneesheeren, die zouden hebben geconstateerd, dat
dr. Juvara door zijn gewetenloosheid, plichtsverzuim
en onbekwaamheid het leven des konings met ette
lijke jaren zou hebben verkort.
ANGSTIGE OOGENBLIKKEN; EEN PANIEK
VOORKOMEN.
In de gebouwen van de „Britiscb and Oriental Car-
pet Company" aan de Oxfordstreet te Londen, welke
naast de „Electric Palace Cinema" gelegen lijn, brak
Zaterdagavond brand uit.
Op een gegeven oogenblik sloegen er vlammen over
naar de cabine van den filmoperateur, die onmiddel
lijk den bioscoopdirecteur waarschuwde. Deze scha
kelde de lichten in en hield een korte toespraak tot
de bezoeken. Hij verzocht bun, niet beangst te tijn,
doch weee er tegelijkertijd op, dat da braad rieh tot
dra bioscoop zou kun.il «B ultSzeldssi, KOodat deze eet-
te vorm bij de buk «a fadtponaard om naar san
andere bank ta worden overgebracht. Effecten ter
waarde van meer dan 12 mlllloen gulden en sllver ter
waarde van 72000 gulden, lieten de dieven onaange
roerd.
Na het geld te hebben weggenomen, deden zij den
kassier een «loop over het hoofd en lieten hem met
een prop ln den mond en gebonden achter. Daarop
reden zij naar zijn huls en haalden hun belde ka
meraden, die de wacht hielden over de ouders van
den kassier. Toen zij weg waren, slaagden de ouders
er in zich te bevrijden en deden zij aangifte bij de
politie. De bankdirecteur stelt een onbegrensd ver
trouwen in den kassier, die ai van jongen af bij de
bank in dienst is, De diefstal werd mogelijk ge
maakt door het feit, dat er gewoonlijk een uur ver
liep tusschen het vertrek van den nachtwacht en
bet opkomen van den dagwaker te ongeveer half
negen.
DE ITALIAANSCHE VICE-CONSUL VERMOEDE
LIJKE DOOR HEN VERMOORD.
Volgens de Daily Mail" is -de Italiaansche vice-
consul te Odessa Cozzio, die in een straat vermoord
werd gevonden, ten offer gevallen aan een aantal
daklnooze kinderen, die als straatroovers en inbre
kers tal van Russische steden onveilig maken. In de
slechtverlichto straat lieten zij den ouden man val-
.en, waarna zij hem met steenen den schedel ver
brijzelden en hem zijn geld tot een equivalent van
4000 gulden, alsmede zijn horloge afnamen. Het laat
ste 1» teruggevonden.
Amerika bereid met Frankrijk te onderhandelen.
De Franjwb-Amerikaansehs enderhandelingen ever de
vernieuwing en uitbreiding van het arbitregeverdrag
van Februari 1918 verloopen gunetig.
De V. S. xijn eveneens bereid met Frankrijk te onder
handelen over een verdrag tot ontwettlgverklarlng van
den oorlog, mits andere mogendheden er ook toe kun
nen toetreden.
ging.
WAT DE RAAD ER TEGEN DOET.
Do raad der gemeente Workum besloot op voorstel
van B. en W. aan dè gasfabriek voorloopig niet een
nieuwen directeur-boekhouder aan te stellen, doch
als proef den huldigen fitter voorloopig voor een
jaar te benoemen als bedrijfsleider en verder den
gemeenteontvanger te belasten met de boekhouding
en het kasbeheer. Door deze gesplitste regling hoopt
men de controle, technisch en administratief, inten
ser te kunnen doorvoeren. Bovendien wordt een
rechtstreeksche besparing van minstens f 1000 per
jaar verkregen.
Zou Workum niet ten voorbeeld kunnen strekken
aan andere kleinere gemeenten waar het beheer
der gasfabriek mogelijk niet in orde is?
Door Mr. J. BELONGE te Alkmaar.
Geschiedenis der aipolderlng.
Of het ten tijde vaa de Mrste bedijking van de
Zijpe (1551) reeds in de bedoeling van de onderne
mers heeft gelegen om een scheiding te maken tus
schen lagere en hoogere gronden en of toen reeds
pogingen in het werk zijn gesteld om in den groo-
ten polder bijzondere bemalingen te stichten, dat valt
door het ontbreken van berichten moeilijk uit te
maken. Wel is het weinig aannemelijk dat er in die
jaren kleine polders bestaan zouden hebben wan
neer men bedenkt, dat de ringdijk toen niet dan na
zeer veel moeite gesloten kon worden en dat de pol
der na een bestaan van slechts luttele jaren door
de stormen vernield werd. Mijn overzicht van de ge
schiedenis der afzonderlijke bemaling in de Zijpe zal
ik daarom beginnen met een uiteenzetting van de
situatie der afpoldering zooals zij zich daarna heeft
ontwikkeld in verband met de cultureele vorderin
gen die de polder successievelijk doormaakte.
Sinds de tweede bedijking van de Zijpe (1561) ma
ken de bronnen melding van een afzonderlijk
molenbeheer. Het schijnt, dat de bedijkers zich
er tot dusverre slecht» op hadden toegelegd om het
water af te voeren door middel van sluisjes in
den ringdijk en slooten dwars door den
polder, daarheen leidende. Weliswaar was er ook
in de periode die de Zijpe na 1561 doormaakte van
een kolkbemaling nog geen sprake, maar het
aanvankelijk gevolgde stelsel werd toen in zoo verre
gewijzigd, dat groote stukken van den polder door
afkadingen onder een molen werden gebracht. Die
molens maalden het overtollige water vervolgens
op de slooten, waarvan het bij laag buitenwater di
rect op zee werd afgespuid.
Wij lezen dan ook, dat in de vergadering van het
polderbestuur, gehouden op 4, 5 en 6 Maart 1562,
waar overeen werd gekomen tot het uitdiepen van
de Groote Sloot, het maken van molens tér sprake
kwam. Een drietal z.g. achtkante molens zou men
eanbesteden, om ze daar te plaatsen waar zij het
meest nut konden doen. Kosten en onderhoud moes
ten worden voldaan door degenen die erbij „gebae-
tet" zouden zijn. Als gevolg hiervan werd op 3 Juli
van hetzelfde jaar bepaald, dat de twee toen reeds
in aanbouw zijnde molens hun plaats zouden krijgen
respectievelijk in de E tusschen de kavels c en d
en in de F op een plek waar Baljuw, Dijkgraaf en
Heemraden miet den Commissaris het beste geraden
zouden vinden. De zaken van de molens werden in
de eerste jaren nog wat op den achtergrond ge
schoven: er was zooveel ander noodzakelijk werk te
verrichten en dus oordeelde de poldervergadering
van 30 Mrt. 1563 het raadzamer om de genomen be
sluiten voorloopig aan te houden. Inmiddels verloor
men dit punt toch geenszins uit het oog, want de der
de molen (die aan den Eenigenburgerweg
zou komen te staan) moest krachtens besluit van 10
Aug. 1564 toch geplaatst worden. Ook toen weer
werd het beginsel herhaald, dat alleen ingelanden
die voordeel zouden hebben uit deze verbetering, be
trokken moesten worden in het verhaal van de kos
ten. Het zou immers onbillijk wezen om de kosten
van een afpoldering, waarvan slecht enkele
ingelanden nut hadden, op allen te verhalen.
Streng hielden onze voorouders zich in waterstaats
zaken aan het oude adagium:
„Die water deert,
Die water keert",
een rechtsregel die bij de waterstaatswetgeving in
onze dagen wel eens een enkele maal vergeten
wordt.
Onder den molen bij den Slijkerdijk (de E) zouden
de lettere C. D en E vallen; onder den molen bij
Krabbendam (de F) de lettere F en U Ter uitvoering
van deze besluiten gelastt«n dus de Oflrejpbwajrlf,
Dijkgraaf en Heemraden aan den penningmeester
om over de betrokken morgentalen in de afgepol-
derde deelen 20 stuivers per morgen te innen om
iaarmee de uitgeschoten kosten goed te kunnen
maken.
Inmiddels ging man steeds voort met afpolderen,
zoo werd b.v. op 22 Maart 1565 besloten om den St.
Maartensweg af te sluiten en daardoor den molen
van de B gangbaar te maken. Langzamerhand zag
het bestuur aankomen, dat het zich niet voortdurend
met de regeling der zaken van de molens kon en
mocht bezig houden: deze tak van dienst werd te
zeer uitgebreid. Den 27 Aug. 1567 stelde de polder
vergadering-dan ook vast, dat er „mol enme es
ters of waerschappen" met de taak van het
beheer der molens belast zouden worden. Een van
ben zou de drie molens in den hoek van Krabben
dam (de B, de F en de molen te stellen in de G) on-
ier zich krijgen, een andere de molens van de C en
E. De eerste functie werd toevertrouwd aan Corne-
is Aelbrechtsz alias Dijckstael, pachter op de hoeve
/roonenberg, de tweede molenmeester werd Heer
£ijmon, de pastoor op de Keins. Beide aanstellingen
ïadden voor een jaar plaats en een instructie .zou
gegeven worden door Dijkgraaf en Heemraden. Men
det hier dus vertoond, hoe zelfs een priester in staat
werd geacht om de molenmeestersbetrekking waar
te nemenl
Dikwijls schijnt het voorgevallen te zijn dat de in
gelanden hun molengelden niet op tijd of heelemaal
niet betaald hebben, Zij waren wellicht van oordeel,
Jat het octrooi van den polder niet toeliet om deze
vorderingen te doen. Dus heeft het bestuur op een
bijeenkomst te Petten van 29 Aug. 1565 allo kosten
voor de watermolens door elkaar omgeslagen over
alle afgepolderde landerijen. De Baljuw, Dijkgraaf
en de Schepenen-Heemraden werden verzocht om op
iien omslag te willen verleenen behoorlijke commis
sie met acte, teneinde de mogelijkheid te openen de
penningen van de onwillige contribuanten op hunne
landen te verhalen. Door den penningmeester zou
echter een behoorlijke „weete" (sommatie) worden
gedaan en de kosten daarop gevallen, zouden op
gelijke wijze kunnen worden ingevorderd. Om nu
zeker te kunnen zijn van den eisch, besloot men aan
den landvorst „brieven van executorie" hierop te
verzoeken.
Langzamerhand heeft men echter ook in de Zijpe
het principe van een groote algemeene bemaling
laten varen. Wel bleef het polderbestuur de omslagen
voor de molens steeds vaststellen, dooh allengs bleek
het niet doenlijk om een aanslag, uniform voor alle
ingelanden te beramen; de diverse onkosten van de
afzonderlijke molengroepeeringen liepen daartoe te
zeer uiteen. Had er nu dus een omslag plaats, dan
geschiedde die in het vervolg apart over de landen
onder ieder molencomplex gelegen.
Later (4 Jum 1569) werd het stelsel van den aan
slag nogmaals gewijzigd. Toen bepaalde 't polderbe
stuur nl. dat de molengelden zouden worden gedra
gen voor de helft door den eigenaar en voor de helft
door den huurder, die 5 jaar of langer huur had.
Deze bepaling was evenwel in zooverre van aanvul
lend recht, dat bij het huurcontract van deze ver
deeling kon worden afgeweken. In het volgend jaar
werd het systeem opnieuw veranderd. Indien ver
schuldigde molengelden niet werden voldaan van
landen, waarop pachters gezeten waren, dan werden
die pachters verplicht den aanslag te voldoen met
recht van korting op hun pachtsom. Tegen hen dio
onwillig bleven, werd dan tenslotte, zooals gewoon
lijk, bij uitleg geprocedeerd.
Volledige erkenning kreeg het afzonderlijk mo
lenbeheer eerst door ds desbetreffende artikelen,
welke opgenomen waren in de ZUpsche Ordonnan
tie van 1566 (goedgekeurd nanuens den koning door
den geheime*, raad 1 Felxr. lfiST). Die bepalingen
luidden al» volgt:
XL
Item aleoe upten voorn, lande vander Zijpen ge-
stelt zijn diverssche watermoelen» omme den be-
nedenlanden te mogen drooch malen ende bovon wa
ter houden zulex dat die beneden landen gedeelt zul
len werden in veel polderen up dat elke moeien aff-
geslooten mach werden ende te beter de landen vali
den polder bijden winter ende oick somer tijden
drooge boven water te houden esgekeurt ende ge-
ordoneert dat de selve aff kadinge en affsluijtinge
eeratdaichs gedaen zal werden daert nijet gedaan
en is tot discretie van Dijckgraeff ende Heemraden
daerouer geroepen anderen hen der zaken ver-
staende iet van noode up dat de selve mioelens met
gheen meerder water beladen en werden dan die in
redelicheijt zullen kunnen uijtmalen.
XII.
Dat alle oncosten vant maken ende stellen van de
molenwerff, molen, waterringen, sloten ende binnen-
kaeden mettet loen vande moeien bewaarders ende
ancleven van dien betaelt ende jaerlicx onderhou
den zullen werden tot laste vanden landen onder
elck molen behorende margen margens gelijck wel*>
ke oncosten ommegeslagen zullen werden naer dijck
ende slants reoht zulex alsmen inden landen daer
omtrent gelegen in gelijcken zaken doende is.
XIII.
Dat eerstdaicks tot toesiohte vande voorsz molens
ende elck vandien gestelt ende gecommitteert zal
werden een molenmeester van den gheenen die bin
nen den polder wonende zijn indien zulex gelegen is
indien nijet vanden notabelsten uuijten naesten ge
legen dorpen diemen daertoo sal connen verwilli-
gen die gestelt gecommitteert ende geeedt zal werden
omme goede sorcbfoMige tcwlchte te nemen upten
molens, kaeden ende ancleven vandien dat de selve
geregeert endë gebruljct werden ten meesten oer
boer vanden lande welcken molenmeesters elcx in
zijnen quartiere handellinge heibben zullen vanden
penningen die men behouffen zal totton voorsz jaor-
licxen reparatieen van molen», wateringen ende
kaede. Welcke reparatien aij doen zullen bij itdulj*"
vanden molenbewaerder ten minsten coste van don
landen. Ende zoe wanneer die an eene perthljo ex-
cederen thlen ponden van XL grooten zal de voorn,
molenmeester gehouden wesen tzelve an te geuen
den dijckgraeff ende Heemraden ten eersten recht-
dage als die omme anderen zaken vergadert zullen
wesen ten einde bij heurlijder aduijse daer inne mach
werden gedisponeert sonder dat de voorsz Dijck
graeff, Heemraden off molenmeesters uuijt zake vau
zulcke perticuliere wereken eenige teeringen off an
dere extraordinaris oncosten zullen mogen doen dan
zuilen hen moeten contenteren met zulcken redeii-
chen loon ende dachgelt als men den voorsz molen
meester off qnderen die nootlich gevaceerd zuilen
hebben ter auditie vande rekeningen toevoegen zaL
XIIII.
De molenmeesters zullen gehouden weesen van
heure administratie alle jaere ten voorsz dijnsdagc
naer pijnsteren als de generaele reeckeninge geUaeu
zal wesen te doene behoerlicke reeckeninge bewijs
ende reliqua makende pertinenten ontfang van den
ommeslagen ende distincten uuij'tgeven vanden on
costen ende reparatieen als voeren gedaen en le
tzelve uuijtgeven veriffieren met goede bewijs enJe
I quitantien. Ende dat voorden bailliu Dijckgraeff
Heemraden ende den ingelanden die pressent sullen
wesen opte voorsz gemeene vergaderinge zonder oick
te maken eenighe teeringen tot coste vanden ge
meenen off particulier landen anders dan een ijge-
lick up zijn ordinaire dach geit. Ende zullen de mu-
lenbewaerders van heurl. moeijten ende arbeijt be
taalt werden tot discretie van Dijckgraeff, Heemra
den ende Ingelanden voorsz. in redelicheijt. Endo
dezelve rekening gehoert ende gesloten zijnde zal
geraempt werden wat men voor dat toecomende
jaere omimeslaen sal tot 'behoeff als vooren ende up
wat termijn. Ende sal den ommieslach tot behouff
van den zeiven molens, wateringen, kaeden ende
diergelijken wereken betaelt ende verschooten wer
den bij den bruljckers vanden lande, die de zelve
weder zullen mogen corten aen haeren pacht. En
daer gheene pachters en zijn gal verhaelt werden
anden landen het zij bij uijtlegginge van den officier
off anders zoet den molenmeestre gelieven zal omme
te hebben parate executie. Behouden dat de propno-
taris zoe wanneer daer gheen pachters en zijn van
te vooren gedaen zal werden behoerlijke insinuatie
met prefixe van tijde als voorn. Ende zullen alle ce
voorsz rekeningen bewaert werden in des gemeen*;
lands kiste tot behoeff ende verzekerheid van een
ijgelick.
XV.
De molenbewaerders zullen oick gehouden wesen
eedt te doen upt bewaren vanden zei ven molens. Te
weetcn dat sij malen zullen tot allen tijden nacht
en dach alst van noode wesen zal zonder nochtans
in tijden van tempeeste de zelve molens te stellen in
pericule noch oick zoe hooge te malen dat de kaede
vanden gemeene groote wateringe off sloot daer
deur eenich perijckel ende schaden moohte lijden
upte peene vanden zeiven schaden an henluijden te
verhalen ende boven dien arbitralick te werden ge-
corrigeert.
XVI.
Ende updat de voorsz molens elck in den zijnen
mogen prouffijte doen zonder malcanderen metten
water te belasten.
(Volgt een verbod op het doorsteken van kaden en
wegen; de laatste zinsnede luidt:) Ede zullen hem
de voorn, molenmeesters ende de molenbewaerders
in andeenr saecken reguloeren soe men binnen
lande doende is.
Dit zeer interessante reglement uit den tijd waar
van de berichten meestal zoo schaarsch zijn, geeft
wel een heel duidelijk beeld van de Zijpsche molen
besturen in de 16e eeuw. Door deze bepalingen wordt,
het ons nu dus niet meer twijfelachtig, dat we hier
te doen hebben met afzonderlijke bestuurslichamen,
die, om een terminologie uit onze dagen te gebrui
ken, met de kleine waterschappen in groot verband,
polderdistricten, of bannen het best te vergelijken
zijn.
Inmiddels was de afpoldering meer en meer tot
perfectie gebracht. In den winter van 1565 op 'G6 had
de kade van de Gr. Sloot geleden door het water dnt
aigestroomd was uit de Bovenlanden (dus de hoo-
ger gelegen landen in het Westen van den polder).
Het kwaad nam zoo ernstig toe, dat de molens F. en
G. buiten werking gesteld moesten worden. Zij had
den onmogelijk tegen het overvloedige waiter kunnen
malen. Daarom besloot het polderbestuur op 24 en 25
Mei 1566 de F. van de G. af te polderen. In den Bur-
gerweg zou dan een verlaatje worden gemaakt: de
eene polder zou zijn nabuur kunnen blijven helpen,
zonder he/m' bij overval van water hinder to veroor
zaken. Om bovendien in het vervolg de afvloeiing
uit de Bovenlanden te kunnen keeren zou een kade
gelegd kunnen worden van de „Bovenste Groote
Sloot" (lees: Wester Egalementsloot) door
het 3e of 4e park van de M. tot aan de Gr. Sloot.
In Juni 1569 werd nog besloten, tot het plaatsen van
een nieuwen molen in de letter B. aan den Burger-
weg. Deze zou dienen als vierde nDolen op den pol
der, bestaande uit de letters A, B, C, D en li. Na
tuurlijk was daarmee lang niet aan alle verlangens
van de ingeladen ten opzichte van de beunaling te
gemoet gekomen. Nog veel plannen moesten echter
onuitgevoerd blijven tengevolge van de ramp die
den polder trof. Want het reeds met zooveel rnooite
tot stand gebrachte werd eensklaps vernield door de
overstrooming op Allerheiligen 1670.
Wordt vervolgd.
