Uit een Balkan-staat.
ANNA PAULOWNA.
LANGENDIJK.
WARMENHUIZEN.
WINKEL.
ERNSTIG SPOORWEG
ONGELUK IN ENGELAND.
ZIJPE.
Gemengd Nieuws.
De keizerin-weduwe overleden.
Bloedige botsingen in Bulgarije.
VowrXltter jvtcTt verder toot oJs SraMfMgk directeur
maar 't zelfde te doen ale vorige jaren; wordt door allen
goedgevonden.
Bij de bespreking ospirant-éeden werd medegedeeld,
dat een 4-tal examen wenschten te doen en bij slagen
als lid toe te treden.
Hierna volgde bespreking uitvoeringen.
De heer P. Bruul zou het wenachelijk achten er geen
donatucrs meer op na te houden, en alle uitvoeringen
tegen entree te geven.
Voorzitter Idgt toe dat do donateurs eigenlijk een vast
Inkomek geven aan de vereeniging, en dat vele ouderen
dan niet meer zullen verschijnen als 't entreeavondon
worden, en spreker zou dit betreuren, daar véle oudjes
de Harmonie uitvoeringen als het eenige hebben voor
uitgaan.
Na eenige bespreking wordt besloten alles op de oude
voet doör te laten gaan. De uitvoeringen zullen worden
gehouden op half November en Februari voor de leden
en Kerstmis en Paschen voor entree.
Hierna volgt rondvraag.
De heer A. Zwanink zou al vast enkele concoursnum
mers in studie willen nemen, en elke repetitie één num
mer repeteeren. De directeur zegt dat een en ander al
in voorbereiding is.
De heer Jb. Bruul is voor aanschaf ing van een nieuw
tooneel. Het zijne en dat van Harmonie is niet veel meer.
Er wordt een commissie benoemd, bestaande uit de hee-
ren C. Gorter, P. Bruul en C. J. Bosker, welke als taak
op zich nemen eens een kijkje te gaan nemen bij andere
tooneelvereenigingen, hieromtrent.
De heer Jb. Smit en Mej. Heijblok vragen of hun in-
stument mag worden hersteld, ook dit wordt goedge
vonden.
De bode der vereeniging, de heer Th. Rasch, vraagt
loonsverhooging van f 10 op f 20, ook dit wordt goedge
vonden.
De heer H. G. Rump vraagt wat möet worden gedaan
met.de overgebleven prijzen van de fancy-fair.
Algemeen word goedgevonden deze onder de leden, ter
gelegenheid van de eerstvolgende repetitie te verloten.
Niets meer aan de orde zijnde sluit Voorzitter de ver
gadering met een hartelijk woord van dank voor de op
komst en medewerking.
Sêdert de vorige opgave zijn gevallen van mond- en
klauwzeer geconstateerd onder het vee van S. Kuut Gz.,
Stroeërweg 3; E. Bais, Westerlanderweg 4; C. Koorn
Jz., Akkerweg 26; C. Kooij, Westlanderweg 92; en W. de
Jongh, Polderweg 22. Onder het vee van P. Post, Ge-
meenelandsweg 3 en S. Veerdig, Oosterklief 10a, dat
reeds eerder deze ziekte had, zijn thans opnieuw geval
len geconstateerd.
Door den Minister van Waterstaat is aan M. Kuit, Den
Oever, 6en geldelijke tegemoetkoming ingevolge de Zui-
derzeesteunwet verleend.
Door den Hoofdinspecteur van den Arbeid is tot en
met 5 Januari 1928 overwertovergunning verleend «a.n
de N.V. Algemeen Beton Compagnie te 's-Gravenhage,
voor den bouw van een schutsluis met bijkomende wer
ken nabij De Haukes.
Burgemeester en Wethouders hebben vergunning ver
leend tot het oprichten van woonketen aan: Jac. Keij,
in den Oeverschen Koog, L. Bals te Oosterland, J. Boer
aan den Akkerweg en M. Kulk aan den Koningsweg.
Door Burgemeester en Wethouders Is aan de Afd.
Wieringen van de Vereeniging van Volksonderwijs ver
gunning verleend tot het lngebruik nemen van een lo
kaal in elk der scholen voor het geven van verschil
lende cursussen
De tooneelvereeniging, die tot nog toe een onderdeel
vormde van de Nuts vereeniging „Oefening Kweekt
Kunst", aan de Spoorbuurt, heeft zich daarvan afgeschei
den en zal voortaan als zelfstandige tooneelvereeniging
optreden.
De afdeeling Anna Paulowna van den Bond voor
Staatspensionneering is voornemens om op Zaterdag 3,
en op Zondag 4 November, een propaganda-avond te hou
den, in de zaal van den 'heer W. Kossen, den eersten
avond voo® de leden, den tweeden avond tegen entree.
Het hoofdbestuur heeft voor dat doel een propaganda
film ter: beschikking gesteld, terwijl tevens een spreker
zal optreden.
Ter gelegenheid der najaarskermis alhier, welke zal
plaats hebben op Zondag 21 October, zal op het Excel-
siorterein te Klelnesluis een competitie-voetbalwed
strijd plaats hebben tusschen Kleinesluis I en Wierin-
gerwaard I; scheidsrechter de heer C. D. Swart. Na
afloop vanaf 4 uur, groot bal in de zaal van den heer
Slikker.
Excelsior hoopt met 't volgende elftal uit te komen:
Schenk.
Cornelissen. Evenhuis.
Koster. De Ridder. Mosk.
Van Teulingen. Huisman. Tauber. Kramer. Brouwer.
NOORDSCHARWOUDE.
We deelden indertijd mee, dat Het Kleine Toneel voor
dezen winter een tooneelwedstrijd heeft uitgeschreven.
Thans kunnen, we vermelden ,dat deze tooneelvereen. op
den laatsten avond zelf met „Schaakmat" zal optreden,
terwijl dan de prijsuitreiking zal plaats hebben.
ZUIDSCHARWOUDE.
We vernemen, dat de afd. van den Bond voor Staats
pensionneering haar propaganda-avonden zal houden
zoo mogelijk door een tooneelwedstrijd te organiseerep.
Verschillende daarvoor in aanmerking komende tooneel-
gezelschappen zullen met dit doel worden uitgenoodlgd.
ZUIDSCHARWOUDE.
In plaats van wijlen den heer Berkhout is tot vooiv
zitter van de vereeniging Nut en Genoegen gekozen de
heer J. Renaud alhier.
NOORDSCHARWOUDE.
Uitslag wedstrijden van Zondag j.i.: Voorwaarts I
V.V.Z. II 11 Ónder protest van Voorwaarts, welke
een strafschop zich niet zag toegekend, welke na den
wedstrijd genoimen en in een doelpunt werd omgezet.
A.R.C.-adspirantenVoorwaarts-adsplranten 05.
—OUDKARSPEL.
De uitslag der op Zondag gespeelde wedstrijden op 't
D.T.S.-terrein luiden als volgt:
t D.T.S. I—Helder IH 4—2; D.T.S. UI—Helloo n 2—5.
f I NOORDSHARWOUDE.
Door de afdeelingen van de S.D.A.P. werd een bespre
king gehouden over het landbouwcongres, dat gehouden
zal worden te Wageningen.
Door den heer P. Zeeman werden de besprekingen in
geleid. Op het laatste congres der S.D.A.P. werd op aan
drang van de plattelandsoh-afgevaardigden besloten een
land-* en tuinbouwcongres te houden, waar verschillende
vraagstukken hieromtrent besproken zullen worden.
o.m. wat met de Zuiderzeegronden gedaan zal worden.
Een aangename discussie volgde op deze inleiding,
i Als afgevaardigde naar bovengenoemd congres is de
heer P. Zeeman aangewezen.
De tweede trotserend begin 1929 werden gehouden.
Voor dezen avond zal worden uitgenoodlgd de heer
Frans Hulleman, die ook het vorige jaar op een der
feestavonden van „Nut en Genoegen" is opgetreden en
toen zooveel succes had.
OUDESLUIS.
Zondag j.1. was het voor beide D.O.S.K.O.-elftallen
weer een goede dag. D. I speelde uit togen Anna Pau
lowna I en wist met 04 te winnen, torwtjl D. II op
eigen terrein met 80 van S.V.9. 3 wist te winnen.
Beide D.-elftallen hebben thans elk drie wedstrijden
gespeeld en elk drie gewonnen en staan op de boven
ste plaats in hun afdeeling.
Zondag a.s. krijgt D.O.S.KX), I te Oudesluls bezoek
van Succes I van Wieringen. S. heeft evenals D. al
haar wedstrijden gewonnen, zoodat a.s. Zondag de be
slissing zal vallen, wie er voorloopig de bovenste plaats
zal bezetten. Het zal er dan ook wel geweldig spannen,
en zeker wel een bezoek waard zijn.
Naar wij vernemen zal het café ln èigendom toebe-
hoorende aan den heer J. H. ter Burg te Schoorldam,
wegens het verbroeden van den straatweg aldaar ver-
moedelijk achteruit worden geplaatst
Onder leiding van den heer Donia opende de Tuin-
bouwvereeniging „De Noord" alhier een nieuwen twee-
jaarlijkechen tuinbouwcursus, waarvoor zich hadden op
gegeven en op den eersten les aanwezig waren veertien
leerlingen.
Evenals bij den dit voorjaar geëindlgden cursus be
staat ook nu weer een groot gedeelte der cursisten uit
volwassenen.
LUTJEWINKEL.
Aan de Zondag bij den heer K. Zeeman gehouden ring-
rijderij op fietsen werd deelgenomen door 22 personen,
lste prijs N. Rempt, 2de prijs J. de Veer, Sde prijs G.
van Stiprlaan, en 4de prijs J. Silver.
Aan het prljadansen werd deelgenomen door 17 paren,
lste prijs de heer J. Butter en mej. A, de Graaf 2e
prijs de heer G. Ham en mej. C. Mul; 3e prijs de heer en
mevrouw N. Rempt; 4e prijs de heer D. Broersma en
mej. C. Nap. Alle prijzen bestonden uit geldswaarden.
Toen volgden er uren van verschrikking. SJw hoorde
vrouwen en kinderen gillen boven den eiseenden stoom
uit. En toen sloegen de eerste vlammen uit de wagons
van dsn goederentrein die met benzine en olie geladen
waren.
De bovenkant van een passaglersrijtulg was zoo hoog
de lucht Ingeslingerd, dat het de brug boven de spoor
lijn trof. Er verliep meer dan een uur vóór men don
passagiers de eerste hulp kon verleonon. Brandweren uit
den omtrek snoldon toe, maar de eerste spuiten konden
geen water vinden en de brandweer uit Gloucester
moest 1600 M. ver gaan om watervoorraad te halen. In
de verwarring had men echter over het hoofd gezien dat
er vlak bij een hydrant was om de ketels van locomo
tieven met water te vullen, en met behulp van deze kon
den de brandweermannen hun werk beginnen.
Midderwijl droegen spoorwegbeambten, politie-agenten
en burgers door pijnen verwezen en gewonde passagiers
uit den brandenden wrakhoop weg. Zoo lang er echter
nog geen water was, stonden honderden toegesnelde dor
pelingen er werkeloos bij, terwijl de slachtoffers hart
verscheurend om hulp riepen. Een passagier rende uit
een brandend rijtuig weg, en riep toen: „Ik ben mijn
bagage vergeten." Hij liep ijlings terug en men heeft
hem niet meer teruggezien. Een sorteerder van de post,
die in den oorlog aan granaatschok geleden had, werd
krankzinnig en moest razend en tierend met geweld weg
gebracht worden.
Een passagier redde eerst izijn vrouw, door het raampje
van de coupé stuk te slaan en haar naar beneden te
laten zakken ,toen verleende hij zijn zuster hulp, maar
deze zat beklemd tusschen houtwerk. Hij werkte als
een razende, terwijl de vlammen steeds dichter bij kwa
men. Hij zette zijn schouder tegen een beschot om de
vrouw los te krijgen, maar kneusde toen zijn schouder
blad en zijn linkerarm werd daardoor onbruikbaar. De
vlammen begonnen hem te omringen en zijn zuster riep
hem toe: „Red Je zelf!"
Zoo waren er tal van akelige tooneelen. Het aantal
dooden werd gisteren op 14 gesteld, maar er liggen waar
schijnlijk nog meer slachtoffers onder den wrakhoop.
MARIA FEODOEOFNA VAN RUSLAND.
TWEE TREINEN OP ELKAAR GELOOPEN.
Daarop later weer een trein.
HET STATION IN BRAND GEVLOGEN.
De Keizerin-weduwe van Rusland, Maria Feodorofna,
van geboorte prinses Dagmar van Denemarken, is Za
terdag in haar villa bij Kopenhagen in den ouderdom
van 81 jaar overleden.
Aan het sterfbed bevonden zich haar dochters de
groothertoginnen Olga en Xenia met haar kinderen. De
oude keizerin was bijna den heelen dag bewusteloos, tot
zij 's avonds om even over zevenen den laatsten adem
uitblies. Dadelijk na het overlijden kwamen de koning
en koningin van Denemarken met prins Waldemar en
prinses Thyra en prins George van Griekenland ten
sterfhuize.
Maria Feodorofna is de vrouw geweest van Alexander
UI van Rusland en de moeder van Nicolaas H. Ze was
een dochter van Christiakn IX van Denemarken en een
zuster van de tegenwoordige koningin van Engeland.
Voordat zij met Alexander trouwde, was zij verloofd ge
weest met zijn ouderen broer, door wiens dood hij troon
opvolger werd. In haar nieuwe vaderland heeft zij
SCHAGERBRUG.
Het burgerwoonhuis, alhier, bewoond door Mevr. de wed.
Plevier, en eigendom van Mevr. de wed. P. Hoogland te
Schagen, is uit de hand verkocht aan Mevr. de wed. J.
A. Nleman alhier
SOHAGERBRUG.
De eerste nutsavond in dit seizoen Is bepaald op Zater
dag 15 December aj». Het aal zijn een avond van eigen
krachten.
Reuter seint uit Londen d.d. Zaterdag:
Een ernstig spoorwegongeluk heeft zich hedenmor
gen voorgedaan. Een passagierstreln en een goederen
trein zijn bij het station Charfield (Gloucestershire) op
elkaar geloopen.
De passagierstrein vloog in brand.
Volgens de eerste berichten bedraagt 't aantal dooden
zeven.
Et zijn vele zwaargewonden.
Ook het station vatte vuur.
Het aantal gewonden bedraagt 21. Er hadden ver
schrikkelijke tooneelen plaats.
Waarschijnlijk 20 dooden.
Over het ontzettende spoorwegongeluk, waarbij de
sneltrein tusschen Gloucester en Bristol in de vroege
morgenuren op een goederentrein liep en vuur vatte,
wordt nog gemeld, dat thans de verkoolde lijken van 11
passagiers te voorschijn zijn gehaald, maar dat men
vreest, dat er nog verscheidene meer bedolven zijn on
der de overblijfselen van den trein, die laat in den
middag nog steeds brandden, 'daar de brandweer een
halve mijl moest loopen om water te krijgen.
Reuter meldt nog, dat volgens de politie het aantal
dooden omstreeks 20 zal bedragen.
Na de botsing is nog een andere trein op
den vernielden sneltrein geloopen; 13 doo
den, 7 zwaar gewonden en nog 12 vermisten.
Uit Gloucester wordt over het ongeluk bij Charfield
nader gemeld, dat de expresstrein BristolGloucester in
volle vaart op den van tegenovergestelde zijde komenden
I goederentrein reed, die door een onveilig signaal moet
zijn gereden. De botsing was erg, maar door de vaart
j van den sneltrein zou het ongeluk hoofdzakelijk ten
koste van den goederentrein gegaan zijn, als niet een
tweede goederentrein weer op den sneltrein was gere
den, toen deze pas ontspoord was en men reeds druk
bezig was de gewonden te bevrijden. Door de tweede
botsing ontstond pas de brand, die onbeschrijfelijke too
neelen veroorzaakt heeft. Er zijn tot 7 uur 13 dooden
gevonden en 7 zwaar gewonden zijn met ziekenauto's
naar een ziekenhuis te Bristol getransporteerd.
Er worden nog 10 12 personen vermist, zoodat het
aantal slachtoffers nog wel grooter zal worden. Op een
plek liggen twee goederenwagens boven op een perso
nenwagen van den sneltrein en dé chaos hout en ijzer-
deelen is verschrikkelijk. Eenige goederenwagens zijn
volkomen versplinterd. De beide conducteurs van de
goederenwagens behooren tot de dooden.
Hoe die ramp gebeurde.
V.D. verneemt uit Londen:
Inzake het ernstige spoorwegongeval op de hoofd
lijn Birmingham-Bristol, worden nog de volgende bi-
zonderheden gemeld:
Korten tijd vóór dat de personentrein Charfield
bereikte, 'zou een goederentrein van de hoofdlijn
naar een zijlijn gerangeerd worden. De machinist
van den personentrein zag het gevaar te laat en.reod
bijna met volle kracht op de locomotief van den goe
derentrein in. De beide locomotieven zijn geheel
vernield. De overblijfselen vlogen onmiddellijk in
brand en verbrandden tot onherkenbare hoopen me
taal. Hlet ongeluk werd nog verergerd doordat de
goederentrein geladen was met petroleum, die bij de
botsing over de overblijfselen zich verspreidde en
eveneens onmiddellijk vlam vatte. De vlammen wa
ren zoo sterk, dat elke redding voor de onder de
overblijfselen bedolven liggende personen onmoge
lijk was. De brandweer kon zich eerst later een weg
banen naar de slachtoffers van de ramp.
Hartverscheurende tooneelen.
Nog worden de volgende bijzonderheden omtrent het
ontzettende ongeluk gemeld:
De exprestrein, die om 10 uur van Leeds naar Bristol
vertrokken was, bevond zich bij dikken mist ongeveer
halverwege tusschen Gloucester en Bristol op de hoofd
lijn. Een goederentrein was op het punt om van die lijn
een zijspoor op te trijden. Nog voor dit gebeurd was,
hoorde men het gedender van den naderen exprestrein.
Er werden nog wanhopige pogingen gedaan om den goe
derentrein bijtijds weg te krijgen, maar de passagiers-
trein kwam onder den smallen doorgang onder een brug
aan en trof de looomotief van den goederentrein met
een slag, die slapende menschen ln den omtrek van
eenige kilometers wekte. Hij vloog van het spoor en te
gelijk op een anderen goederentrein, die op de andere lijn
in tegenovergestelde richting aankwam.
Alexander met talent ter stfde gestaan. „De lieve blik in
haar oogen maakte haar man meer vrienden dan Jaren
inspanning hadden kunnen doen",** schrijft een van de
hofcronlqeurs. Tegelijk wordt haar eohter antl-Dultsche
invloed verweten. Zij had steede belangstelling voor lief
dadige instellingen en in den oorlog heeft zij, bescherm
vrouwe van het Roode Kruis, hospitalen en hospitaal-
treinen georganiseerd en herhaaldelijk Rusland afg«-
relsd om de gewonden to bezoeken. Zij stond bekend om
de strenge zeden, welke zij aan het hof handhaafde. Ty.
dens do revolutie vertoefde zy ln de krlm. Na wat strub-
V/elingen heeft «ij verlof gekregen naar Denemarken te
gaan, waar zy sindsdien een teruggetrokken leven leidde
waartoe eohter de monarohistische emigranten steeds
toegang hadden.
De koning van Denemarken heeft een hofrouw van
vier weken voorgeschreven. In Kopenhagen zijn de vlag
gen halfstok uitgestoken. In de Russische kerk ls een
mis van requiem opgedragen. Hoe en waar de begrafenis
plaats zal hebben, staat nog niet vast.
ONTPLOFFING IN EEN CHEMISCHE
FABRIEK.
VÜf dooden.
Bij een ontploffing van. ontplofbare stoffen en che
mische producten in een fabriek op Ranibealeiland, in
Eseex, werden twee mannen en drie vrouwen gedood.
FAMILIEDRAMA.
Zondagavond heeft zich aan het Dortmund-Ems-ka-
naai een ontzettend familiedrama afgespeeld. Een naar
schatting 35-jarige vrouw, die op het jaagpad langs het
kanaal liep, duwde nameiyk plotseling haar drie kin
deren het water in, waarna zy zelf in het water sprong.
Toen men de vier drenkelingen ophaalde, waren de
levensgeesten reeds geweken.
EEN BANK OPGELICHT.
Volgens een Bruselsch blad is de Gentsche Bank voor
een bedrag van meer dan vier millioen fr. opgelicht
door een geëmployeerde, die thans voortvluchtig la
Deze zou voor aanzieniyke bedragen effecten aan ver-
schilende banken te Brussel verkocht hebben.
DE MACEDONIERS ZOUDEN ONDERLING SLAAGS
GERAAKT ZIJN.
Volgens een Wolfbericht uit Belgrado, worden uit
Bulgarije nieuwe bloedige botsingen tusschen beide
groepen van de revolutionaire Macedonische organi
satie ge-meld. Volgens mededeeling van een Zuid-Sla-
vdsch blad moest het verkeer op het spoorwegtraject
in Bulgaarsöh Macedonië worden gestaakt, omdat
langs de baan een hevige strijd tusschen aanhangers
HOE MTTJ.TOENEN VOOR HUN VRIJHEID STRE
DEN. EEN HERDENKINGSFEEST.
SCHOUWBURGEN EN HERBERGEN ALS
NATIONALE VESTINGEN. DE
STRIJD TUSSCHEN HET GROOT-
SCHE HOTEL EN DE BOE-
R.F'NnPi fr-KjRyHTi,
(Van oman reizende» correspondent).
Zidani most (Slovenië), 9 Ootober 1928.
Al reizend door Slovenië vindt men, meer nog dan in
Kroatië, telkens de teekens van, herinneringen aan den
strijd, die hier het volk in zyn geheel, boeren, arbeiders,
burgers, intelleotueelen, gevoerd heeft voor zyn reohten,
voor zajn vrijheid. Dat was een stryd minder van bloed,
dan van passleven tegenstand en van uithoudingsver
mogen; een strijd, waarby de Slovenen met bitterheid
in hun hart niet veel anders konden dan door protesten,
door boycot, door uitsluiting van de tegenstanders uit
hun kring taaien tegenstand bieden tegen alle po
gingen om hen te denationaliseeren, te Germanlseeren
en eerst de wereldoorlog, de ondergang der centrale mo
gendheden, bracht hun de nationale vrijheid en het volle
recht op eigen taal.
Het was niet hier alleen, dat zulk een stille, verbit
terde strijd gevoerd werd, in Polen, in Estland, ln Ll-
thauen, in het grootste deel van het huidige Tsjecho-
Slowakye, in Bosnië, ln Herzegowina, in Finland, fel-
teiyk ook was het niet anders en de wereldoorlog heeft
het goede gehad, dat hy millioenen de vrijheid bracht.
Wy, ln West-Europa, weten dat nauweiyks, willen het
nauweiyks weten. De grootste der Poolsche dichters,
Micklewits, schreef reeds omstreeks 1805, dat slechts
uit een wereldoorlog de vryheld van zyn land herboren
kon worden.
Tragisch en belachelijk moet het iedereen die deze
feiten kent, voorkomen, dat ongeveer dertig jaar ge
leden te 's-Gravenhage de conferentie daagde, die ten
doel had den wereldvrede tot stand te brengen, een
wereldvrede, gebouwd op £iet ongeluk van honderd mil
lioen Europeanen, die zich onderdrukt, ontrecht ge
voelden en die bereid waren, als de omstandigheden
gunstig zouden zyn, hun bloed te geven voor'wat zy het
hoogste achtten: hun nationale vryheld. Maar niet al
leen van de zyde der offioieele machthebbers werden
deze honderd millioen en hun vertrapte rechten als nie
tige kleinigheden beschouwd; van de zyde der inter
nationale sociaal-democraten was het niet anders en
dezen sloten uit hun ryen de Poolsche socialisten, die
allereerst hun nationale vrijheid verlangden. Die eisoh
naar vrijheid, naar recht op eigen taal, naar zelfbe
stemming was lastig en dusweg met deze lastige
geestverwanten. Dat was ook déür de leuze.
De vraag zou zich kunnen opdringen of thans we
der niet dergeiyke fouten begaan worden, doch het ls
niet de taak van een reizend correspondent op deze
vraag in haar algemeenheid in te gaan.
Nu en dan is er bij den strijd der Slovenen, om meer
rechten in de Oosfcenryksohe monarchie ook bloed ge
vloeid, zyn dooden gevallen. Juist dezer dagen werd te
Ljubljana, de hoofdstad van Slovenië, de gebeurtenis
sen van 1908 herdacht, toen door het volk (Ljubljana
is en was een volkomen Sloveensche stad) onder aan
voering van den burgemeester, een Sloveen, opkwam
voor zyn rechten en uit het Duitsche gebied van Oos
tenrijk aangevoerde troepen vuurden op de massa. De
soldaten van Sloveensche afkomst waren in dien tijd
onder bewaking van Duitsch-Oostenrijksche militairen
ontwapend en in de kazernes opgesloten. Ook dit jaar
hebben te Ljubljana wedere mannen der „Sokola" (na
tionale turnvereenigingen) met getrokken sabel eere-
wacht gestaan by de graven van hen, die twintig jaar
geleden vielen.
Wy, in West-Europa, hebben van dit alles nooit veel
geweten en nog minder begrepen. Officieele en officieus©
Oostenrijksohe nleuwbureaux gaven de mededeelingen
zooals hun dat paste en als de onderdrukten zelf zlob
tot de openbare meening van Europa wilden wenden,
vonden ze vrijwel overal tegenwerking en by de open
bare meening een weinig vrlendeiyke ontvangst. De
gemiddelds Europeaan, die in een nationale» staat vrij
leefde, vrerd «ajemoedeijjk ea seide iets, dat men sou
kunnen samenvatten: „Wat maken die menschen bui
ten toch een lawaai; wij zitten toch zoo lekker by de
wanne kachel."
Ter verontschuldiging kan dienen, dat men in de
meest beschaafde landen van Europa niet meer wist,
wat dat zyn, nationaal onderdrukte volken.
Frankrijk, Engeland (als men Ierland bulten beschou
wing laat, waar toch in elk geval vrijheid van taal be
stond), Zweden, Italië, Nederland, Noorwegen, Denemar t
ken, waren reeds zeer lang nationale staten zonder on
derdrukte nationale minderheden en in Zwitserland wa
ren de drie deelen der bevolking (Duitschers, Franschen
en Italianen) volkomen geiykberechtigd. En nog minder
besefte (en beseft) m enin West-Europa hoe hard, hoe
bitter een nationale onderdrukking gevoeld wordt en hoe
ze-doorwerkt op alle gebieden van het leven. Daar men
dit niet begreep, kon men ook de\i fëllen tegenstand,
den telkens weder uitbarstenden haat niet begrijpen.
Merkwaardig is het nu nog de sporen van den strijd
der Slovenen te zien. Het zijn geen bloedige sporen; -het
zijn gedenlcteekens tegelijk van een beschaving. Te Lju
bljana vindt men op enkele tientallen meters van het
groote theater, dat aanvankeiyk als een uitsluitend
Duitsch theater bedoeld was, een groot gebouw met
feestzalen, waar vroeger de Slovenen tezamen kwamen,
waar hun turners oefenden, lezingen, concerten, en ook
wel tooneelvoorstellingen (eohter uitsluitend in de Slo
veensche taal) gegeven werden en dit gebouw droeg en
draagt den naam „Narodni Dom.'" In het Sloveensch is
(evenals in het Russisch) narod-volk, dom-huis, dus zou
men den naam kunnen vertalen met „volkshuls", doch
dit geval ls „nationaal huis" beter vertaling. Dit ge
bouw was een cultureel centrum voor de Slovenen ln den
Oostenrijkschen tyd en met kleine gaven van burgera,
boeren, arbeiders was het bouwgeld tezamen gebracht
Het werd in dien tyd de leus: „we moeten zoovele natio
nale huizen bezitten als we kerken hebben."
De regeering te Weenen, moest op verschillend gebied,
vooral te Ljubljana (toen nog Laibach geheeten) inbin
den en de groote schouwburg in die stad werd reeds
vóór den oorlog een volkomen Sloveensah theater, terwyi
er een andere, kleinere Duitsche schouwburg by werd
gebouwd. In dit laatste wordt thans ook in het Slo
veensch gespeeld, niet omdat de Slovenen tegen een
Duitschen schouwburg in hun stad zyn, maar er is een
voudig geen publiek voor, sedert er geen -Oostenrijksch
garnizoen, geen Duitsch-Oostenrijksche beambten en wat
Jaarby behoort meer zyn.
In kleine steden, ln dorpen zelfs voerden de Slovenen
den strijd op overeenkomstige weyze. Elk dorp, elk
stadje had zyn „narodni dom", dlkwyis een café met een
vereeniglngszaal, waar alleen de Slovenen kwamen. Van
Oostenrijksohe zyde werden ln vele, ook zeer k'lelne
stadjes, groote, indrukwekkende Duitsche hótels ge
bouwd met directe of indirecte onderstouing der cen
trale overheid. Deze hótels vervulden dezelfde rol, die in
de door Rusland overheerschte gebieden de orthodoxe
kathedralen speelden: ze werden gebouwd niet omdat ze
noodwendig waren, maar als het zichtbare teeken der
vreemde heerschappy.
Te Brezice, een Sloveesch stadje van vyftienhonderd
inwoners (vroeger Rann geheetenC bevonden zich het
grootsohe hotel „Deutsches Haus" en de Narodni Dom;
een groote herberg met vergaderzalen, schuin tegenover
elkander van de hoofdstraat. In dit stadje dat geen gar
nizoen had, moesten dikwijls Oostenrijksohe militairen
binnenrukken om er nationale vergaderingen der Slo
venen te verhinderen of uiteen te jagen en achter de
vensterruiten van het „Deutsche Haus" keken dan offi
cieren, Duitsch-Oostenrijksche ambtenaren en groot
grondbezitters belangstellend en wel met eenig leedver
maak toe hoe de nationale geestdrift der ongewapende
boeren machteloos was tegen de bajonetten. Thans ls
het anders: het „Deutsche Haus" is geen hötel meer. In
een gedeelte ervan is het post- en telegraafkantoor on
dergebracht met Sloveensche en Servisch-Kroatische op
schriften en de rest is verhuurd. Ertegenover beleeft
„Narodni Dom" een periode van verhoogden bloei
gaarne spreekt men er nog over den ouden tyd, zijn
stryd en zyn moeiiykheden en men doet dat met mij.
die Slechts weinige woorden Sloveensch verstaat gemoe
delijk ln het Duitsch, wat de ouderen nog kennen al is
dan ook Sloveensch hun moedertaal.
J. 1L Braderode.
