ilftniti Blms-
Alrattnit- Si LmlMM
CURSUSVERGADERINGEN
De dolende Ridder.
VAN DE VEREENIGING VAN OUDLEERLINGEN DER
RIJKSLANDBOUWWINTERSCHOOL TE SCHAGEN.
Donderdag 17 Jantiar! 1929.
72»to Jaargang No. 8393.
Uitgevers: N.V. v.h. TRAPMAN &Co., Schagen.
Eerste Blad.
SCHACER
COURANT.
Uil lilfid verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Dondur-
du^en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
tfiiljeu nog zooveel mogelijk in het eersluilkomend nummer geplaatst.
POSTREKENING No. 23330. INT. TELEF. No. 20.
Prijs per 3 maanden 11.05. Losse nummers 0 cent. ADVE.RTEN-
TIeN van 1 tot 5 regels f1.10, iedere regel meer 20 cent (bewijsno.
inbegrepen). Grootcro letters worden naar plaatsruimte berekend
eten
wei
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
len,
mwq
sn t
Kaï
ds i
er
i
en i
Jod
en Y
r
soU
betn
(Vervolg.)
Het Pachtvraagstuk.
Des middags te 2 uur hield de heer Ir. J. van der
secretaris van de Friesche Maatschappij van
Landbouw, te Leeuwarden, een inleiding over hét
Pachtvraagstuk.
De Voorzitter richtte een' woord van welkom tot
degenen die 's morgens niet aanwezig waren en in
eu» het bijzonder tot den heer Ir. Van der Meer, die zich
io t bereid had verklaard een voordracht te houden over
het onderwerp: Het Pachtvraagstuk, een zeer veel
bestreden en moeilijk vraagstuk.
Dat de toenemeride bevolking oorzaak is van ver
scherping van den toestand, blijkt wel duidelijk uit
het veel gebezigde woord landhonger. Zeer zeker zal
le. iets moeten worden gedaan om de zwakkere partij,
ga die van de pachters, te steunen, en te beschermen
hooi tegen de gevolgen van een verderfelijke overmaat
k v van onderlinge concurrentie.
Reeds vele staatscommissies hebben op dit pro
oi ii bleem hun krachten' beproefd en da regeering heeft,
n. E naar wij mochten vernemen, kortgeleden een v^oor-
gehi ontwerp van pachtwet aan de landbouworganisatie
wie ter beoordeeling gezonden. Hieruit blijkt ons wel, dat
de regeering voornemens is ook aan de stemmen uit
de practijk gehoor te verleenen. Om gelegenheid te
ja vgeven aan onze eigen leden, aan die van Hollands
nsch Noorderkwartier en aan andere belangstellenden om
ton hieromtrent voorlichting te ontvangen en onderling
van gedachten te kunnen wisselen, is door het Be-
latuur bijeenkomst belegd erf doet het hom ge
il, >noegon bier den heer Van der Mieer welkom te kun-
,t? l nen hceton, iemand die van zijn opvatting omtrent
n hi dit vraagstuk reeds meermalen op verdienstelijke
ord wijze heeft, doen blijken enl tot ons groot genoegen
Hl bereid is bevonden besprekingen omtrent dit punt
voor U allen te willen inleiden.
Spr. geeft daartoe gaarne het woord aan den. heer
Van der Meer.
iji
bli
al
st«
ïad
De spr. begint met uiteen te zetten^ waarom men
Bpreekt van het pachtvraagstuk. Waarin be
slaat dit vraagstuk? In het kort komt het hierop
neer, dat het evenwicht tusschen' vraag en aanbod
van land verbroken is. Door de groote concurrentie
onder de huurders wordt in vele gevallen een huur
beloofd en aangenomen, waarbij de bestaansze
kerheid van don boer roer twijfelachtig is, terwijl
hem in elk geval de gelegenheid ontbreekt om vol
doende to reaerveereni voor tegenslagen, enz.
Door deze concurrentie, die» te grooter is naarmate
FEUILLETON
de vooruitzichten voor het bedrijf beter zijn of lijken,
is de positie van den huurder als contractant ten
eenre zijde zeer zwak in vergelijking met die van
den landheer, de contractant ter andere zijde. De
pachtkwestie is tot op zekere hoogte een machts-
kwestie.
Houdt men dit goed in het oog. dan volgt hieruit
dat onvoorwaardelijk toegejuicht kunnen worden alle
maatregelen1, die de oorzaak van het verbroken
evenwicht trachten weg te nemen.' Dus:
1 de verschaffing van meer land of liever uit
breiding van het aantal levensvatbare bedrijven
door ontginning, droogmaking, intensiveering,
splitsing van te groote bedrijven zal als regel in
ons land weinig noodzakelijk zijn.
2. Vermindering van de vraag door ver
ruiming der beroepskeuze, door emigratie of ves
tiging in streken, waar de concurrentie minder
fel is, of door het stellen van bepaalde eischen
aan de theoretische en practische opleiding der
pachters.
Het pachtvraagstuk is dus tot op zekere hoogte
ook eert bevolkingsvraagstuk en men moet
wel bedenken dat bet aantal beschikbare bedrijven
niet verandert, wanneer van overheidswege aan de
zittende pachters meer bescherming werd verleend.
Bij de verdere middelen tot wegneming van de
schaduwzij don van de pacht staat de inleider aller
eerst stil bij de versterking van de positie van den
huurder door toekenning van meer rechten krach
tens de wet.
Daarbij treden op den' voorgrond twee rechten, die
van vérstrekkende gevolgon kunnen zijn, wanneer
ze eventueel werden ingevoerd door wijziging van de
pachtwetgeving.
Het is in de eerste plaats het recht op bindende
huurbepaling door derden op verzoek van één der
partijen.
En in do tweede plaats het recht van huurverlen-
ging. Deze heide rechten zijn eigenlijk onverbreke
lijk aan elkaar verbonden, d&ar ze ieder voor zich
geen practische waarde hebben. Misschion zou er nog
bij genoemd moeten worden de beperking van het
recht van den] verhuurder om bij eerste verhuring
don pachter te kiezen.
Uitvoerig werd stilgestaan bij het verschil tus-
schen vrijwillige arbitrage en het op éénzijdig ver
zoek van den huurder bindend vaststellen van de
pacht door een officieels pachtcommissie of door
den rechter.
Ook word gewezon op de groote beteekenis van
een recht op buurverlenging, wanneer de huurder
een' bekwame boer is, doch zijn overige persoonlijke
Een verhaal uit den tijd van den
Spaansehen Suooieeie-Oorlog,
(Naar het Engeleoh)
van
MORICE G1SARD,
Marston stond op on leidde Barones Augusto, wier
cand hij nog steeds vasthield, naar haar zetel.
Ik zal niet nalaten om Zijne genade, zei hij
uw goede wcnschen voor zijn welslagen over te bren
gen; hij was het die mij op dit avontuur heeft uit
gezonden on ik zal hem altijd dankbaar blijven voor
ae gelegenheid die hij mij aldus geschonken heeft,
om U van dienst te kunnen zijn.
Ht Baron esje. huiverde even voor ze plaats nam
den ge beeldhouwden stoel, die bestemd was voor
meester van het Kasteel en waarop den vorigen
|Rvond de Baron die nu reeds zijn verschikkelijke
15 ontvangen had had gezeten, terwijl hij haar
gedwongen aan zijn rechterzijde plaats te ne-
«en, waar nu haar tante zat.
Anthony Marston scheen de huivering te begrijpen
ow haar blanke, fijne schouders even zacht deed be
ogen. Hij gaf haar een geruststellenden handdruk,
nw haar zachte hand bijna pijn deed. Daarop
nam le haar zetel in.
-• Niemand zal U er ooit weer uit verjagen, zei
h ®70n" Maar u moet duchtig een oog in het zeil
rrwen' er lfl oorlo& in land en dat beteekent
hie j Wervende benden Maraudeurs, die nergens eer-
EwVOOrLhebbon; voor eigendom noch stand, voor
EXouderd°m. Maar als U ooit hulp noodig
mocht hebben, Barones, laat mij halen, door den-
uaen vertrouwden boodschapper, die ons als gids
en ïïïï!n \°,cht hierheen gediend heeft; ik zal altijd
.Jer a'Io omstandigheden tot uw dienst zijn.
liêfa* i dfnk U van harte, Sir, zei ze met een aller-
mi n „1Jv 1 ,on ik zaI zeker altijd uw gelofte in
Ti 1? 'gedachten houden; ook in mijn gebeden zal ik
u steeds gedenken.
Anfxfin^ vermoedde^ beide dat den eersten keer da
in bet kastee! »>u komen, het haar
en nip.t erheid zou zijn, die hulp zou brengen
Mn n mannelijke kracht en bescherming,
niet nf( invloed van de emoties van den dag blecl
Pen ÏÏi v«?(VOu°r,?.et avondmaal geheel afgeloo-
groote vflr^. gde de Barones zich wegens
^thon^™*dheï?-Sn naar haar slaapvertrek.
7 was altijd «e» gezonde slaper geweest,
eigenschappen een goede verhouding met den land
heer in den weg staan.
Het pachtvraagstuk heeft ook een psycho
logische zijde. Dit wordt zeer vaak uit het oog
verloren door hen, die meenen, dat de wetgever
meer kan bereiken dan door vrijwillige verbetering
tfer pachtverhoudingen tot stand kan worden ge
bracht.
In aansluiting hiermede wijst de inleider op de ge
ringe beteekenis in de practijk van wettelijke rech
ten op vergoeding voor aangebrachte verbeteringen,
op pachtvermindering bij onvoorziene toevallen, op
het jachtrecht van den huurder, zoolang de verhuur
der vrij blijft in de huuropzegging en in het contrac
teeren van de pachtsom.
Het in rechten aanspreken van den landheer zal1
bij behoud van de hier genoemde vrijheid van den
i eigenjaar achterwege blijven of voor den huurder het
gevolg kunnen hebben, dat bij bezwaarlijk slaagt in
het verkrijgen van een andere boerderij.
Omgekeerd, als de huurverlenging en de bepaling
van een redelijke pachtsom bij de wet wordt gere
geld, zijn in zeer vele gevallen het recht op vergoe-
jaing voor verbeteringen! en het remissie-recht even-
eens niet meer van groote beteekenis voor de be
staanszekerheid van den boer.
Het verbeteren van de pachttoestanden met behulp
van den wetgever culmineert dus In het al of niet
aan banden leggen van de contractvrijheid ten aan
zien van de huursom en de tijdsduur der overeen
komst.
De inleider zet uiteen, dat hier geraakt wiordt aan
den politieken kant van het pachtvraagstuk,
waarop hij verder niet zal ingaan. Alleen wijst hij
op de woorden, die een der leden van de Staatscom
missie-Diepenhorst voor het Pachtvraagstuk in het
rapport dier commissie heeft neergelegd over de
vaststelling van de huur van overheidswege tegen
den zin van één der partijen.
I Dit lid, de heer L. H. Mansholt, zelf voorstander
van socialisatie van den bodem, schrijft:
„Pachtcommissies toch met dergelijke bevoegdhe
den bekleed, zullen Weinig ten] goede kunnen uitwer
ken, indien zij niet tevens de bevoegdheid verkrij
gen den persoon van den pachter te kunnen aanwij-
i zen, terwijl voorts niet gemist zou kunnen wordend
een wettelijke regeling van het continuatie-recht. Zoo-
I danige vér gaande wettelijke maatregelen zouden het
karakter va.n den grondeigendom geheel veranderen.
V vn de rechten van den grondeigenaar zou weinig
meer overblijven dan het recht tot inning van de door
anderen vastgestelde pachtsom."
In aansluiting met de vraag, of het dan zoo erg zou
zijn, dat. op aanzienlijke schaal do gelegenheid om
van particulieren te pachten zou verdwijnen, wordt
door don inleider stilgestaan bij de voordooien van
do pacht en gewezen óp het algemeen belang bij een
intensief gebruik van den bodem.
Daarna wordt besproken de belangrijke factor van
de huurbopaling door de partijen en door pachtcom
missies of andere „derden" .De inleider zet o.a. uit
voerig uiteen, hoe het Pachtbureau der Friesche
Maatschappij van Landbouw werkt. Ook wijst hij op
het vorschil tusschen officieele pachtcommissies be
noemd door onder invlood van do politiek staande
organen en de pachtbureaux der landbouworganisa
ties.
Tenslotte noemt spr. achtereenvolgens do middelen,
die kunnen worden gebruikt om verbetering in het
pachtstelsel te brengen zonder het voortbestaan van
maar dien nacht liet het vermogen om altijd en onder
alle omstandigheden den slaap to vinden, hem in
den steek. Hij draaide zich rusteloos op hot, zachte
bed heen en weer en dn gebeurtenissen van don dag
trokken aan zijn getut voorbij. Hij doorwaadde nog
eens het ijskoude water' van den bergstroom, hij
vocht opnieuw den korten strijd, waarin het kasteel
aan den wreeden indringer was ontrukt. Opnieuw zag
hij zich in de ridderzaal neerknielen voor de tee-
dere gratie van het Baronesje en voelde hij den lief
lijken druk van haar zachte.hand in de zijne; weer
zag hij zich naast haar schrijden op haar weg naar
haar zitplaats.
Nieuw en vreemd waren al deze gevoelens, die zijn
hoofd en hart verwarden, voor hem.
In den vroegen ochtend, voor het kasteel tot leven
was ontwaakt, kwam Mark Fagan zooals hom den
vorigen avond bevolen was aan het bed van zijn
meester.
•Marston stond direct op en kleedde zich haastig.
Hij wilde dat de lijken van den Baron en van de
mannen die in het gevecht gevallen waren, begra
ven werden voor iemand van de kasteelbewoners op
de been was, terwijl de gevangenen onder sterk ge
leide naar den Hertog moesten worden gezonden; die
zou dan kunnen beslissen wat er met hen gebeuren
moest.
Twee uur later reed de Barones, begeleid.door eeni-
ge stalknechten, aan Marston's zijde tot zij aan de
grens van haar bezitting kwam. Daar namen zij af
scheid van elkaar weliswaar met weinig woorden
maar op een manier die duidelijk toonde dat beide
hoopten op een spoedig weerzien. Anthony's besluit
dat dit niet zijn laatste bezoek aan het Kasteel Han-
sau zou zijn, stond vaster dan ooit.
de pacht zelve aan te tasten. Zoo worden de voor-
en nadeelen besproken van het afschaffen der pu
blieke verhuringen, de afschaffing van het strijkgeld
en het brengen van de verkoopkosten voor den op
drachtgever, het verhuren met veranderlijke of mo
biele pachtsom, het recht op vergoeding wegens be
drijf sstoornis bij onredelijke huuropzegging, het ver
schaffen van beter inzicht bij de eigenaren inzake de
uitkomsten van het landbbouwbedrijf, het bevorderen
van meer commercieele opvattingen bij de huurders,
bet optreden van een speciale pachtersorganisatie, hei
publiceeren van misstanden, enz.
Aan het slot van zijn rede vat de inleider samen;
welke vele middelen dienstig kunnen zijn om ge
leidelijk de nadeelen van de pacht zooveel mo-
lijk weg te nemen met behoud van de voordeelen.
De wetgever kan daarbij niet gemist worden, doch
zal zich moeten onthouden van te radicale maat
regelen. (Applaus.)
De besprekingen.
Bij de gelegenheid tot het stellen van vragen, het
maken van opmerkingen, enz., dankt de heer Kleijn,
Assendelft, allereerst voor de ontvangen uitnoodiging
'en voor de hartelijke woorden van welkom, om
daarna enkele opmerkingen over de inleiding te ma
ken. Al jaren lang hebben vele menschen zich af
gevraagd of beweerd, dat de tegenwoordige toestand
I onhoudbaar is. En dat er wat moet gebeuren, gevoelt
1 ook de regeering, wat blijkt uit het feit, dat zij reeds
3 staatscommissiën heeft benoemd. Ook deze inlei
ding heeft spr. teleurgesteld, geen spoor van oplos
sing wordt er aangegeven. De spreker beeft wol de
i urgentie van het vraagstuk naar voren gebrpcht, ge
wezen op het pachtbureau, de waarde van pachtcom-
I missies erkend, maar tevens veel bezwaren naar vo-
ren gebracht. Zijn redeneering was in het kort samen
gevat deze: laten we een opvoedkundige les geven,
j den verhuurders zoowel als den huurders wijzen op de
verkeerdheden. Maar spr. acht dat geen afdoend mid-
del. Op den duur lost elke crisis zich op, dat kan
duren 15, 20 of 25 jaren, doch een dergelijke oplos
sing eischt ontzettend veel slachtoffers. Spr. wijst op
het begin der organisatie door de arbeiders, onder
leiding van Domela Nieuwenhuis, toon die voor hun
rechten opkwamen, en de werkgevers een vijandigen,
hatelijken glimlach niet konden onderdrukken. En
tlians hebben conferenties tusschen do bonden van
werkgevers en van werknemers plaats, om de geschil
len in der minne tot oplossing te brengen.
I Waarom geen pachtcommissie, waarbij alle arbi
trage-uitspraak plaats vindt als dit door één der beide
partijen wordt verlangd. Welk bezwaar is daar te
gen? Alleen het bezwaar dat oenigszins het oigen-
idomarecht wordt aangetast. Spr. meent echter, dat
over eenige Jaren men dit wel als vanzelfsprekend
zou beschouwen, (men zal er wel aan gewennen. Spr.
i meent, dat als een dergelijke regeling werd aange-
I gaan, hierdoor de socialisatie van den landbouw zal
worden tegengegaan. Spr. is persoonlijk tegenstander
Ivan die socialisatie, maar hij vreest dat als op de
I tegenwoordige wilzo wordt voortgegaan, we tenslotte
do zegeningen (7) van de socialisatie van den land-
I houw zullen krijgen. Van den Bond van Landpachters
lis een der punten van hot urgentieprogramma, het
bindend recht der arbitrage, niet eerder ech-
iter dan wanneer arbitrage door één der partijen
wordt verlangd. Da Bond van Landpachters Is ont-
HOOFDSTUK IX.
Een Geheimzinnige Tocht.
Mark Fagan floot, dat deed hij altijd als hij zich
met een of ander probleem bezig hield. Hij hacf iets
van een speurhond en merkte onmiddellijk of er iets
bijzonders gaande was.
Een duif was uit het kamp omhoog gevlogen, cir
kelde hoog in de lucht en zette toen koers naar een
bepaalde richting. Mark stond bij de buitenste posten
keten van het kamp, waar de tent van zijn mees er
was opgezet, omringd door andere tenten van den
kleinen troep manschappen, die onder Anthony
Marston's bevelen stonden.
Een duif! Dat was geen gewone woudduif, die wa
ren er genoeg in de buurt waar zij in de bosschen
hun nesten hadden gebouwd.
Kolonel Marston, u begrijpt natuurlijk dat deze
opdracht absoluut geheim moet blijven.
Marlborough stond op; hij pakte Marston bij den
schouder, nis om zijn woorden klem bij to zetten.
Ik donk hu niet aan de anderen da Beieren maar
aan onze eigen mannen. Ik wensch, dat zoover dat
mogelijk is, niemand weet dat u gegaan bent; even
min mag niemand weten, waar u heengegaan bent.
U vertrekt 's nachts, maakt eerst een omweg en zorgt
voor vriend of vijand ten zeerste op uw hoede te zijn,
wantrouw iedereen en wees zwijgzaam.
Onwillokeurig zag Marston een gezicht en het fi
guur van een langen man inet eenigszins afhangende
schouders voor zich; geen type van een soldaat; een
man mot zwarte kraaloogjes cn vlashaar en een lan
gen dunnen neus. De man, die hij voor zijn geesteoog
zag was de „Edelmogende Woessel". Anthony noemde
helm bij zichzelf altijd „De Wezel".
„Edelmoengde Woessel" was het hoofd van de Hol-
landsche Gedeputeerden te Velde. Hij vertegenwoor
digde de Staten-Generaal van de Republiek der Ver-
eenigde Nederlanden. Marlborough mocht hem niet,
in zijn manieren had hij iets van een spion; hij wan
trouwde hem, doch apprecieerde tegelijkertijd zijn
bekwaamheid op financieel en organisatorisch gebied.
Marston haatte hem, had lust hem bij zijn nek te
pakken en door elkaar te schudden. 'Hij wist zeker dat
Marlborough op hem doelde, toen hij zijn speciale
instructies omtrent geheimhouding gaf.
„Edelmogende Woessel" was zonderling genoeg
een geboren Beier in dienst van de Heeren in Den
Haag, terwijl de Keurvorst van zijn geboorteland in
dezen oorlog de bondgenoot was van Lodewijk XIV.
Wat deed Woessel bij een strijdmacht die de wapens
opnam tegen zijn vaderland?
Ik zal de grootste voorzorgen nemen, Uwe Ge-
j nade.
Dat weet ik; ik stel vertrouwen in U. Nu het
doel van uw reis. U rijdt naar Colm en bezet het
stadje. Er zal waarschijnlijk geen weerstand geboden
worden; het is een klein plaatsje, zooals u weet, maar
een belangrijk strategisch punt. Door eigen waarne
mingen cn door mededeelingen ben ik tot de conclu
sie gekomen dat de aanslagen op onze convooien,
den laatsten tijd van uit Colm voorbereid worden of
in elk geval uit de streek, waarvan de stad het mid
delpunt. is. Sedert wij aan de Beiersche grens staan,
hebben wij al te dikwijls dergelijke verliezen geleden.
Ik draag u op, kolonel Marston, om uit te vinden
w&dr deze aanslagen voorbereid worden en om ze
voor het vervolg te vermijden.
Marston richtte zich hoog op en groette.
U kunt u op mij verlaten, uwe Genade. Ik zal
vannacht vertrekken.
Marlborough keerde zich met een hoofdknik om en
zei. Hoe eerder hoe beter.
Hot kleine vestingstadje Colm ligt aaa de Delerecho
grens, aan een zijrivier van de Lanau, die dezelfde
naa indraagt als de stad. Marston kende de plaats, hl)
wus »jr tweemaal geweest op zijn weg naar Frankrijk
fort. Het leek ongelooflijk, dat deze stille, pittoreske
verzameling van antieke huisjes met verweerd-roode
daken, die zich zacht spiegelden in de rivier en waar
boven als een machtige waaier de prachtige toren
van de Kathedraal zich verhief, een rooversnest wae
en dat van hier uit aanslagen voorbereid werden op
het machtige leger van vijftig duizend man, onder
bevel van den) grooten opperbevelhebber der eeuw.
Maar Malborough vergistte zich zelden of nooit en
Marston was overtuigd dat de Hertog ook nu gelijk
had.
Anthony deed wat hem gezegd was; hij ging met
twee dozijn ruiters den weg terug naar Cassel, waar
van zij eenige dagen tevoren gekomen waren. Des
avonds om tien'uur vertrokken zij, het was een
prachtige, maar donkere nacht met enkele sterren
aan de lucht, maar geen maan. Nadat zij een mijl
of zes gereden hadden, kwamen zij aan een paar zij
wegen. Anthony had zich door Mark Fagan en een
I anderen ruiter terug te zenden, vergewischt dat zij
door niemand uit het kamp gevolgd werden, toen
maakten zij langs zijwegen een omweg en kwamen
I tegen middernacht aan de rivier; door de langdurige
droogte was die op verschillende plaatsen doorwaad-
Ibaar. Ze waren spoedig aan den anderen kant en
bereikten Colm kort daarop. Bij de poorten onder
vonden zij geen tegenstand; zij werden op Marston's
bevel terstond geopend door twee slaperige poort
wachters. De inwoners waren in rust. Anthony
deed zijn troepen in een leegstaand gebouw bivak-
keeren met het voornemen hen den volgenden dag in
te kwartieren; hij zette wachtposten bij do poort,
waardoor hij binnengekomen was cn bij de rivier.
Toen nam hij met Kapitein Hellebrand en Mark Fa
gan zijn ingang tegenover de rivier-poort., de woning
van den Kapitein van de stedelijke schutterij, dien
zij wegstuurden met de boodschap dat hij maar
moest zien ergens anders onder dak te komen.
Marston koos deze plaats uit omdat hij zeker was
dat wie wat tegen Marlborough's loger in den zin
had, deze richting uit moest.
iBij het krieken van den dag zochten zij de groote
veeren bedden op, die de Kapitein van de Schut
terij en zijn officieren do heldhaftige verdedigers
der stad tegen hun zin hadden moeten verlaten.
Mark Fagan had van de duif niets tegen zijn
meester gezegd, maar hij was het voorval niet ver
geten; hij had waargenomen dat het diertje in de
richting van Colm was gevlogenI
Wordt vervolgd.