AllBlfCl NitlïS-
Adverteitie- Laiiiïllil
Schap Ijzerhandel - L v. Rijswijk
Jzeren Grendelen.
EN POLITIEKE LEZING
AN MR. P. J. OUD.
Hoekstra=Schaatsen
Woensdag 13 Fehfruar! 1929.
72ste Jaargang No. 8408.
Uitgevers: N.V. v.h. TRAPMAN &Co., Schagen.
Eerste Blad.
Plaatselijk Nieuws.
BEKENDMAKING.
Firma A. K. HOEKSTRA Co.
SCHAKER
COURA
lt blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder-
ag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
intiën nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
POSTREKENING No. 23330. INT. TEÏ.EF. No. 20.
Prijs per 3 maanden f 1,65. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-
TlëN van 1 tot 5 regels f 1.10, iedere regel meer 20 cent (bewijsno.
inbegrepen). Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
Ivoor een zeer klein aantal bezoekers hield voor de
rijzlnmg Democratische Kiesvereetniginig alhier, de
Mr. P. J. Oud, lid van de Tweede Kamer, Maan-
jgavond in Cérès de aangekondigde 'lezing.
De Voorzitter, de heer A. de Heer, wilde de geringe
pkomst niet toeschrijven aan minder belangstelling
oor den spreker, maar was overtuigd diat de schuld
lervan lag aan de Siberische koude. Waar In den a.s.
de 4-jarige zittingsperiode vain de 2e Kamer
todigt en we dus staan voor een a.s. verkiezingstijd,
seft het bestuur der V. D. Klesrvereeniglng gemeend de
oorbereiding tot dezen verkiezingsstrijd niet beten- te
uanen inzetten dan door den in onze omgeving wel
eenden heer Mr. P. J. Oud udt te noodlgen een lezing
i houden. Spr. heet den spreker hartelijk welkom en
Brieent hem het woord.
De heer Mr. P. J. Oud bevestigt diat het doel van deze
wrgi&dering du's Ja om in Schagen de ibzet te geven
r den a.s. zomer en het standpunt uiteen te zetten,
de vrijzinnig democraten innemen tegenover de aa.
;ing. Het hoofddoel dat de vrijzlnnlg-demjocrati-
politlek nastreeft is om te trachten uit den etem-
d te doen vormen de regeering. die blijkena den
der stemming, weergeeft de wil van de meer»
van het Nederlandsche volk. Spreker herinnert
n jarenlangen strijd die gevoerd is voor heit alge-
kiesrecht en hoe sedert 1919, naast het algemeen
enkiesreoht ook is verkregen en door middel van
huidige kiesstelsel althans k&n hlijken, hoe het volk
regeerd wenscht te wonden. Spr. zegt k&n blijken, om-
•t het blijkt dat het lang niet altijd het geval la, wat
volg is van de handelingen der politieke partyen.
is noodig, Wil het Ncderiamdsche volk zich goed
m uitspreken, dat de politieke partijen zich dulde-
I< uitspreken wat hare bedoelingen zijn. Juist door
6 vele partijen in oma lamd ia 'die partijhoudling bij ons
«gal Ingewikkeld. Het groote aantal partijen, zoowel
»r linker- als ter rechterzijde, brengt moeilijkheden bij
iregeerlngavormlng, bij het vormen van een miniiate-
dat op den meerderheid steunt en erdoor wordit ge
oord, dus wat we noemen een parlementair mlnl-
terie.
In de laatste jaren ia het parlementaire stelsel aan
eftigo aanvallen blootgesteld! en keert men zich wij
inde op de gebeurtenissen ln ankïare land'en, steeds
leer van dit stelsel af.. Maar apr. wijet er op dat o<m
bewijzen dat het partemenbaiiro «teJeel bankroet 'gaat,
in uitermate voorzichtig moet wezen met te wijzen
wat men ln Servië, Italië, Spanje en Rusland ziet
wren. Want in die laniden had het parlementaire
pel nog niet goed wortel geschoten (ln Rusland bijv.
nen van het ééne despotisme in. het andere gevallen)
Pan den invloed van het volk was geen sprake. Zoo-
In Rusland als ln Italië bestaat vrijheid van mee-
jfeultlng, zoowel bij bet bolsjewisme ails bij bet fas-
bostaat die vrijheid aulet en fls het volk dus orv-
idlg gemaakt. Men moet dus uiterst voorzichtig zijn
naar die landen te verwijzen en wij V. D. stellen
ook een andere ervaring daartegenover. Om. la
r een Fransche staatsrechtsgeleerde gewezen op de
Ondergeteekende
te WARGA,
bericht hiermede, dat hun fabrikaat
voor het district benoorden Alkmaar tot en met Den Helder
zoowel voor Wederverkoopers als Particulieren alleen ver
krijgbaar Is bij hun Hoofdagent
en in genoemd district door niemand anders kunnen en
mogen worden verkocht.
Hoogachtend,
A, K. HOEKSTRA Co.,
Warga.
FEUILLETON
Naar het Er.gelscfa
van
UTHEL M. DELL.
HOOFDSTUK II.
OVER DWAZEN.
In den grooten hall met de edken paneelten der Abbey
Sir Beverley Evesham alleen. Een heerlijk hout-
Ur gloeide voor hem dm den opem haard en het licht
©en groote kroon straalde ongenadig op hem neer.
f lhaar was nog dik en zilverachtig wit Hij had de
woudars van een sterken man, zij het ook dat zij
nJpzlns gebogen' wanen. Zijn kaal geschoren, ardsto-
HMh gelaat had de kleur van oud ivoor. De magere
l»n waren geheel bloed/loos. Zij waren bitter en heme
lwaarts gebogen, alsof zij dikwijls het leven hoonden,
'oogen waren scherp als van een vogel, steengrijs
fer overhangende zwarte wenkbrauwen.
U hield een courant in zijm knokige handen, maar
2 aa blijkbaar niet, want zijm oogen keken strak voor
«w uit.
®en zacht geluid weerklonk aa,n het andere eind» van
groote beteekenis van het parlementaire stelsel, als het
eenJge middel om op den duur verzekerd te zijn vam de
overeenstemming te verkrijgen tusschen regeering en
volk, en wel zonder schokken, zonder geweld. Een re
geering die ingaat tegen den wensoh vam het volk, kan
zich op den duur niet staande houden en als een re-
geerirng dam niet omgezet wordit langs rcgeflimatlgien
weg, maar langs dien van geweld, dam ontstaat het go-
vaar dat het gezag in hajnden komt vam eon minder
heid, dilo wellicht op dat oogenblik toevallig beschikt-
over gewelddadige middelen. BIJ een part om entair ro-
gcerimgsstelsel moet dit op den voorgrond worden ge
stold, dat het hoofd van den staat, of hot nu oen ge
kroond persoom of een president Is, moet staan boven
die politieke partijen. Als men meent dat het hoofd van
den staat niets te yertellow heeft, ziot men dat verkeerd.
De groote taak van het staatshoofd is, zorgvuldig udt
te zoeken welke regeering, maar den wil van het volk,
dient te worden gekozen. Spr. «wijst hier op het zuiver
ste voorbeold Jn Engeland, waar de stelselmatige ont
wikkeling van ddt hecht stelsel trouwen» zooveel ge-,
makkelijker is, omdat men daar niet zooveel politieke
partijen heeft, doch 2 kleine en 1 groote partij, un een
vam de 8 partijen de meerderheid dm het Laigorhuis kam
vormen.
Bij ons is de zaak ndet zoo womvouidlg omdat het uit
gesloten Ja dat een politieke partij beschikt over de
meerderheid. De aterketo politieke partij, de roomsoh
katholieko, tolt thans 80 leden, en evenmin als andere
partijen, zal zij komen tot boven die 50 Heden. Al# wij
dus krijgen een regeering die steunt op den wil van
het volk, zal er dus ©on samenwerking van 8 groote
partijen noodig zijn. Wel «ouden de roomsch-ka/thollie-
ken met 80 en de S.D.A.P. met 24 eon meemderhodd vor
men, maar gezien die polltlleko verhouding, ifl het zoor
die vraag of de R.K. wal bun/non afzlenbarcn tij<l mot do
S.D.A.P. zou willen regoeron, met dte B.D.AJP. allóó-n ze
ker wol niet. Er zal dus moeten (komen een rogeering,
steunende op 8 partijen, en hoe dat mogelijk zal zijn, zal
spr. strak» in zijn verder betoog bespreken.
k hall
•.Piers!
en ^onmiddellijk keek Sir Beverley om.
antwoordde PJer»' stem. Hij deed de deur
,.(r *lch dicht en Icwam, terwijl hij sprajk, naar rijn
ll iifr "Ht0r beB lkl air' Het «PW dat ik
►flftht hadt niet moeten "wachten. U moet nooit
ojten. ik ben nooit op tijd 'thuds."
-.Waarom ben je dut dam -niet? Het is makkelijk zeg-
at het Jo spijt"
altijd!"
SSng bij den ouden man staan, boog zich over
6e? en sIoe®f een joagensachtïgen arm om die ge-
schouders.
JeipS" b°OSl" Vleid* kon ik hot
Sir Beverley, rtdh geprikkeld
U.
mn hem losi-ukkond. „Ik moet niet» van dde aanhale-
ri'gheden hebbsn, dat woet je heel goed! Drink thee al»
je dlle hebben wilt Ik wil niet; het in ovter tljkl."
„Drommel»! Al» u geen thee drinkt, doe ik het ook
niet!"
„Je moet." Sir Beverley wee» bevend naar een tafel
tje aan den anderon kant van den haard. „Schenk in
en Wee» geen dwaas."
„Ik ben geen dwaas," zeide Pier».
„Dat ben Je wel oen vervloekte dwaasI" Sir Be
verley keek weer Jn zijn oouranit. „En dot zal je altijd
blijven!" bromde hij in -die 'Stilte, die volgde.
Piers rammelde met het theegerei en zeide niets. Er
was geen gebelgdheid zichtbaar op zijn gevoelig, bruin
gezicht. Hij leek volmaakt tevreden. Na een paar se
conden zette hij een kop dampend© thee naast Sir Be
ver! erley op tafel.
„Zoo is het precies, als u (het graag lust," zeidie hij.
„Drink het uit alleen om mij een pledaier te doen!"
I „Neem het weg," zeide Sir Bieverlcy zonder op te
I kijken.
„Het Js toch maar tien mlmuton te laat," tsei'de Her»
j onderdanig. „Ik wou veel liever, dat u nliet gewacht
I had, ofschoon het heel aardig van u was. U hebt u na-
I üuurtijk toch niet ongerust gemaakt? U weet, dat lk
altijd weer op kom dagen!"
„Ongerust?" herhaalde Sir Beverley. „Over een jon
den als jij! Je vleit jezelf, beste Fiers."
Piers lachte even en boog zich over den haard. Sir
Beverley las eenige oogenblikken, frommelde dan plot
seling (heftig zijn courant dm elkaar! en gooide die op
den grond.
.Vervloekte en belachelijke kletspraat!" riep hij udt
„Maar wat heb jij uitgevoerd? In het water gespron
gen
Piers keerde zich om. „Neen, sir, Het la niets. Ik had
niet zoo hier moeten komen, maar het was al laat en
ik vond het beter mij aan -te meiden."
„Niets! Maar je bent tot op je huid toe nat! Ga Je
verkleeden! Ga je verkleeden! Praat ndet verder. Ver
sta je me, sir? Ga je verkleeden!"
Hij schreeuwde de laatste wooorden uit Piers keek
wat ongeduldig.
„En gedraag je fatsoenlijk!" riep Sdr Beverley hem
nia. „Als je denkt, dat lk van jou een impertinentie
duld, dam vergis je je leelijk. Maak dat je weg komt,
brutale vlegel! Laat je niet weer zien voor je gezien
kam worden!"
Als wij juist willen geven wat wij verlangen, dan
moeten we vertellen wat ons eigen programma bevat
Het Is niet voldoende den strijd Jin te gaan met een
eigen programma, maar ook aan te geven op welke
wijze wij denken het gróótst mogelijke gedeelte van
dat programma in dadien om te zotten, het te maken
tot rogeeringeprogramma. Want doen we datf ndet, dan
hebbon de kiezers niet aam dat programma. Om onzo
verlangens te verwezenlijken, daarvoor moeten wo
t-achten naar samenwerking met andere partijen en
wel dorm&te dat men verzekerd zij dat dte voornaamste
programpunten tot uitvoering zullen worden gebracht
Wamt het zonderlinge in de Noderkundscho politiek 1»
dat rogeerlmgon wel achter de regoorlngstafeJ plaat» no
men, gevormd uit partljon, wier programma lijnrecht
tegen elkaar ingaan on waarbij dan ook die program
ma's der politieke partijen ondier de regoerlngstafcl
worden gesmeten, Spr. wijst op do rechtscho coalitie, de
ainM-revolutionnadren, de ohrlstelijk-Hiletorlsohe en de
katholieken, van olkandar de heftigste tegenstanders,
maar die Jarenlang een trouwe coalitiepolitiek hebben
gevoerd, door het eterke band middel, in den vorm ven
hot, onderwijs, Jaren hebben die llbortden zich er tegen
verzot dat het bijzonder onderwijs dloor de overheid be
handeld werd op voet van goUjkgonechtlghold en dat
juist hoeft geleld tot eon hechte «aanenwertdng van de
3 genoemde partijen.
Tob!at in 1917 bij de grondwetsherziening alle par
tljon In de Kamer medewerking verleenden tot de on
derwijsbevrediging. Het standpunt, dat da vrljzinnlg-de-
mooraten daarbij Innamen beteekende niet dat afstand
werd gedaan van het groote beginsel dat de openbare
school moet zijn, de schoep voor hot Nedertiundsche kind
Als we niet 'anders hadden dom openbare scholen, zou
dat inJet alleen in het voordeed van het onderwijs zijn,
die versnlpporing kost handen mot geld maar bo
vendien do openbare school beverdlort do saamhoorlg-
h»ld.
Ook de ohristelijk-historlschen zien hoe langer hoe
meer ln, dat de splitsing ln alle mogelijke groepen
PI era ging weg zonder om te kijken. Zijn lippen wa
ren oenligazlna op elkaar geklemd, toen hij de trap op
liep, maar vóór hij bij zijn kamór was, floten eo al weer
zachtjes.
VIctoT, de kamerdienaar,, dde druk bezig was om zijn
avondtoilet klaar te leggen, sloeg zijn handen in elkaar,
toen hU hem zag.
„Ah mals, monsieur, Pierre, wat bent u nat!"
„Ja, ik heb een bad noodig. Maak er gauw een klaar.
Over tien minuten moet ik weer becned/en zijn; Dus vlug
wat, Viotor, mijn jongen!"
Vl'otor was een vroolijke vijf en veertiger met een
ronid buikje .Hij had van zijn veertienden dag af voor
hem gezorgd en aanbad den jongen man met een
eerlijik gemeende toewijding, die op haar manier ver
heven was. Hij was heem dierbaarder dam zijn eigen
vleesch en bloed.
Hij maakte het bad met behendige vlugheidgereed
en haastte zloh dan terug om zijn jongen meester zijn
laarzen te helpen uittrekken. Hij tot zich eenige dra
matische uitroepen over hun doorweekten toestand
ontvallen, maar Piers had .te veel haast om bijzonder
heden over de oorzaak daarvan te geven. Met een ex
pressevaart vloog hij de badkamer dn en was er al weer
uit voor Victor tijd had zijn natte kleeren bij elkaar te
pakken.
Tien minuten later stapte hij den hall weer fax.
Sir Beverley stond stijf van zijn knieën op het haard
kleedje op en keek hem boos aan. „Zie je er mu weer
fatsoenlijk uit?"
„HeelemaaJ," antwoordde Piers, die een Innemend
iongensachtig glimlachje laohite, terwijl hij het zeide.
„Hebt u thee gedronken, -xir? O, wat een kranig© kerel
bent u! Dat had ik met verwacht"
Zijn blik had een kopje gezien, dat dicht bij den
haard geschoven was, en een boadje met gebak ernaast
„En niet verdiend ook," zeilde Sir Beverley grimmig.
Piers keerde zich impulsief om en pakte hem bij zijn
schouders. „U bent een liieve karell" zeide hij. „Dnnk u
hartelijk!"
Tegen zijn wil in verslapte dte harde oud» mond.
,Kom, jongen, kom! Wat een künd ben j» nog! Ga zit-
on en drink en eet Hpt zal etenstijd zijn vóór je klaar
bent!"
„Hebt u uw kopje gehad?"
„O ja ja!" Er klonk weer geprikkeldheid ion Sir
Jeverley's stem en hij maakt© zich los uit den greep
van zijn kleinzoon, maar niet onhartelijk, „Ik ban niet
zeer verkeerd 1». In de Tweede Kamer leggen do
chrlstelijk-hlstorlschen meer dan eena getuigenis af,
dat zij tot do overtuiging zijn gokomen, dat we met
de splitsing op don verkeerden weg zijn.
Maar al blijven wij, vrijzinnig-democraten dan do
wensohelijkheid van de oponbaro school voor ons volk
propageerem, daarom mogen wij, en dat kunnen wo
ook niet, het bijzonder onderwijs verbieden, want dan
zouden we ons schuldig maken aan een aanslag op
de- gewetensvrijheid van anderen. En om dat' beginsel
hoog te houden is onze plicht Wij betreuren, dat niet
anderen onze opvatting, dat de openbare school de
meest wenschelijké school i3, niet deelen, maar wij er
kennen het recht voor het bijzonder onderwija
Reeds onder Thorbecke is de vrijheid van onderwijs
in de grondwet opgenomen, maar zoodanig, dat zij, die
eigen scholen stichtten, dat uit eigen middelen moesten
bekostigen. Op de voorstanders van bijzonder onderwijs
werd dus een dubbele last gelegd en dat was een on
rechtvaardigheid, die door alle llnkerpartijen werd lm
gezien en die la opgelost door de onderwijs-bevrediging
van 1917.
Maar deze onderwijsbevrediging heeft dit ongeluk
gehad, dat, hoewel de linkerpartij zich in alle opzichten
loyaal tegenóver de voorstanders van het bijzonder on
derwijs heeft gedragen, ja gehoopt werd dat de strijd
zou zijn afgeloopen, het volksonderwijs op hooger poll
zou worden gebracht, we tot op zekere hoogte bedro
gen zijn uitgekomen en de uitworklng van de onderwije-
bevrediging de <Jeur zoo wijd mogelijk heeft opengezet
voor alle mogelijke misbruiken. We hebben door een
teveel doorgedreven zucht tot splitsing gekregen een
nieuwe vorm van schoolstrijd. En ona streven nu moet
zijn, die misbruiken te ondervangen en tot een wer
kelijke bevrediging te komen.
Deze onderwijsbevrediging nu was van groot belang
voor de 3 coalitie-partijen, want na de totstandkoming
ervan was de band er niet meer voor de coalitie. Boven
dien hebben dt evenredige vertegenwoordiging en het
algemeen kiesrecht gemaakt, dat andere elementen
hun Invloed deden gelden, nJ. de democratische ele
menten. Spr. wijst bijv. op den Invloed van de demo
cratische elementen, in de R.K. kamerfractie, wat
groote moeilijkheden in die fractie brengt De antl-
revolutionnairen en chrlstelijk-hlstorlschen daarentegen
geraken steeds meer van het pad der democratie ver
wijderd on spr, herinnert aan de verklaringen van
Dresselhuija erV Van Gijn, dat do Colijn-politick niet
was een christelijke, maar oen liberale politiek. We zien
dan ook een toenadering van den vrijheidsbond, orn to
komen tot een conservatieve politiek met de christelijk-
hlstorlschen anti-revoiutlonnolren.
En als wo dan kijken naar de R.K. party, dan zien
wo daar de z.g. Mtchtvëlistonl, do democraten uit do
R. Kath. Staatspartij treden, met de bedoeling om de
democratische beginselen te verdedigen en welk uittre
den droigde tot groote moeilijkheden. Een en ander
heeft veroorzaakt dat na de laatste verkiezingen we
moeeten krijgen een zwak ministerie, dat niet op den
steun van de meerderheid der kamer kon rekenen en
dat dan ook een kort leven was beschoren. Wt-1 was
de geschiedenis van het gezantschap bij den Paus de on
middellijke aanleiding van de rogecrlngs-moeilijkhold,
maar do oorzaag vce« dat men het ln 't algemeen niet
eens was met de richting van het mJnistorie-Colijn.
Na 1 November 1925 ontstond do groote moeilijkheid,
om te vormen «en parlementair o meerderheid. Een
coalitie-regeering, in den vorm van een conservatieve
politiek bleek onmogelijk «venmln al» een meerderheid,
ln den vorm van een democratische politiek, steunende
gedeeltelijk op reqhtsoho democratische verte go n woor-
digers on op die van do linkerzijde.
De vrijheidsbond werd bereid gevonden, medewerking
te verleenen tot eeni z.g. nationaal kabinet, In werkelijk
heid echter ©en conservatief, orn niet te zeggen een
reactïonnalr kabinet, door middel du» van den Vrij
heidsbond, chrlstelijk-hlstorlschen en anti-rovolutlcn-
nalren. Wat de democratische elementen, betreft, spr.
zoo gesteld op <üo theo van je," hij, terwyi hij
weer ging zitten. „Jullie jóngo melkmuilen h»bbon dat
ia d© mode gebracht Toen ik Jong Vftm
„Allo!" viel Pier» hem An 4© rHij had den kop
opgenomen en rook er achterdochtig o&a, „U hetot er
wat ingedaan!"
„Je drinkt het uit," zeide Sir B<rvwl*7 bevoleasd. ,Jk
wil je ndet anet rheumatteobe koortsen l:\ bed hebben,
wat denk je wel? Drink uit, Piers, Versta je?"
Piers keek een oogenblik alsof hij zich wijde verzet
ten; dan bracht hij abrupt het kopje naar zijn lippen
en dronk het leeg. Hij zette het met een huivering van
afkeer neer.
„U had het mij evengoed afzonderlijk kunnen laten
drinken," zeide hij. Thee en brandewijn passen nP-t goed
bij elkaar. Ik zal hierna sla peil als een os. Bovendien ik
zou geen rhe-umatfsohe koortsen gekregen hebben. Dat
is niets voor mij. Nog wat nieuws In de courant?"
„Ja, antwoordde Sir Beverley. „Dat proces over dien
worstelwedstrijd."
„Wat is dat?" Piers keek met vol'to belangstelling op.
„Dat zal je toch wel weten. Die Adderley die zijn
tegenpartij in een worstelwodwtrijd gedood heeft. Ver
scheidene mensCVn zeggen, dat het met opzet gebeurd
is."
„Adderley!" herhaalde Piers. „Ik ken hem. HU heeft
me eens een paar goed» ups gegever Wat is er ge
beurd? Het is voor hot eerst diat dk ervan hoor."
„Nou, hij Is een moordenaar. En hij verdient de galg.
Hij iheeft zijn tegenstander gedood door een geniete
nen truo of wat, dat weet 11c niet; maar hij i» in ieder
geval van plan hem te dooden. Dat blijkt uit alleo. Maar
ze hebben er „manslag" van gemaakt en (hij heeft maar
vijf jaar gekregen, terwij! sommige dwazen zonder her
sens anderhalve kolom vol schrijven om te protestee
ren tegen d» schandelijke gewoonte worstel- of 'boks
wedstrijden toe te staan, idle een overblijfsel zijn uit d©
donkere Middeleeuwen en oen eeuwigdurend© bedrei
ging voor onze beschaving! Een overblijfsel van je
overgrootmoeder! Een mooie collectie sullen zou het
menschel Ijk geslacht worden al© die idioten hun zin kre
gen. We zijn al weekhartig genoeg, lieve hemel! Waar
om konden ze dien schooier niet ophangen, zooais hij
verdiende? Dat ls de zekerste weg om een eind© te ma
ken aan woestheid. Maar sport heelemaal verbieden!
Het 3ou krankzinnigenwerk zijn."
Wordit vervolgd.
