Drie groote branden.
HET LE1DSCHE STADHUIS
DOOR HET VUUR VERNIELD.
ZWARE BRAND TE GOUDA.
HET „FLORA"-THEATER
TE AMSTERDAM UITGEBRAND.
komt bier op tegen de bewering van 3e politieke tegen
standers, alB zouden de vrijzinnig-democraten verkapte
socialisten zijn; dat do VJD. geen vrijzinnigen meer zijn.
Een dergelijks bewering ls ia strijd met de waarheid,
en waar is, dat de groot© kloof tusschen de sociaal
democraten en vrijzinnig-democraten steeds grooter
wordt. Evenals de vrijheidsbond steeds meer aanslui
ting zoekt bij de conservatieve partij, evenzoo komen
de sociaal-democraten, in do practische politiek in de
richting van de vrijzinnig-democraten.
Wat dc verhouding betreft tusschen de eoolaal-de-
mccratcn etu de vrijzinnig-democraten, als het alleen
gaat over do vragen van het beginsel, dan is er een
onderscheid tusschen als tusschen don dag en den
nacht. BeJde beginselen staan lijnrecht tegenover el
kaar. Zoo streeft bijv. de Soo. partij naar do afschaf
fing van het privaat bezit, het partlculior bedrijf moet
plaats maken voor het gesocialiseerd bedrijf cn| hier
staan do VJD. lijnrecht tegenover. Wij achten het par
ticulier bedrijf van grooto maatschappelijke beteoke-
nls, al zijn wij niet blind voor de fouten die aan dat
bedrijf kleven, vooral als vrije concurrentie ls uitge
sloten, in welke gevallen de overheid dient ia te grijpen.
Maar dat Is heel wat anders dan het geheelo parti
culier bedrijf te willen verbannen. Als men het V.D.-
progromma openslaat, zal men daarin dan ook zien
opgenomen, dat ieder noodeloos ingrijpen door den
Staat moet worden vermeden
Het tweede groote verschil met do S.DJVJP. is, dat deze
partij zich stelt op het standpunt van den klassestrijd,
het kapitalisme aan den eenen kant, de loonarbei
ders aan den anderen kant, -— en dat een felle klasse-
strijd moet worden gestreden teneinde de overwinning
aan het proletariaat te doen toekomen.
De Vrijz. Dera. kunnen die leer niet onderschrijven.
Dat bedoelt niet dat er geen strijd zal zijn tusschen die
groepen, maar wel ontkennen zij, dat die klas3estrijd
er la Er is ook belangengemeenschap tusschen werk
gever en arbeider. Als het bedrijf goed gaat, ls dat ln
beider belang en als een bedrijf door de hooge loonen
ah* anderszins ten gronde gaat, is zoowel do werkgever
als de werknemer daardoor gedupeerd. En dan wordt
ook gevoeld door bijv. den Dultschen sociaal-democraat
Bernatein, waar die erkent dat als geen winst ge
maakt wordt, dan geen fabrieksschoorsteen kan rookon.
Het is zoor onjuist om te zeggen, dat ar in onze maat
schappij maar 2 klassen zijn. Er zijn ontelbare klassen
en waar het woord klasse nogal een socialistische klank
bevat, spreken wij liever ovér de vele groepen, waar
uit de maatschappij is samengesteld. Ook onder de
loonarbeiders zijn eon groot aantal groepen, er zijn die
steeds gebukt gaan onder werkloosheid en onder groo
te zorgen, i^iaar er zijn ook groepen, dio zich tot een
hooger peil gebracht hebben. En zijn er dan voorts al
leen kapitalisten? Tusschen de groep van loonarbeiders
en de kapitalisten ia immers de groote breede groep
van den middenstand in al zijn groepen, die men noch
bij de klasse van loonarbeiders, noch bij de klasse van
kapitalisten kan onderbrengen, en die soms een niet
minder zware strijd om het bestaan, hjebben t© voeron
dan menig loonarbeider. Wij mogen dan ook niet naar
een enkelo groep kijken. En het groote euvel van de
soc. dem. leer ia dat zij zich vastgewerkt heeft in den
lclassestrijd en onrecht doet aan menige andere groep.
De vrijzinnig-democratische partij stelt er een eer in,
niet alleen op te komen voor c-en enkele groep, zooala
de S.D.A.P., de naam zegt het reeds, doet
De vrijzinnig-democraten willen gelijk recht voor
allo groepen eischen, overal waar onrecht wordt gele
den, hulp bloden. En hoe de practische politiek der
S.D.A.P. kan leiden tot maatregelen, die voor de vrij
zinnig-democraten ten allen tijde verwerpelijk moeten
zijn, zal spr. na de pauw uiteenzetten. Applaus.
Na de pauze vervolgt de heer Mr. Oud zijn rede, met
te wijzen op het feit, dat het vraagstuk dat ln do
laatste jaren in het brandpunt der belangstelling stond,
was, dat van de ouden van dagen, de staatspenslon-
neering. Spr. herinnert aan de tot stand koming van de
verzekering der loonarbeiders, de plakwet en daar
naast de vrijwillige verzekering, de vrijwillige oudois
domsverzokering, waarbij men bij betaling van een
promlo ad 89 cent per week op 66-jarigen leeftijd ouder-
domsultkeering kreeg. Als overgangsmaatregel gold
bij do inwerkingtreding der wet, dat Iemand die al
ouder was dan 65 jaar en minder dan f 1200 inkomen
had, de f 8 respectievelijk f 5 voor echtpaar, ontving,
ook el was dus geen premie betaald, en eveneens ont
vingen zij de uitkeerlng, dio slechts enkele jaren de
premie hadden betaald. Voor de eerst genoemden was
het hier dus eert zuiver staatspensioen zonder premie
betaling. De staat legde het tekort dat voor de uit-
keeringen aan premie werd ontvangen, or bij Deze
maatregel nu is fnuikend geweest voor de voorstan-
dors vun Staatspensioen. Immers, men daoht dat het
staatspensioen er door was, maar vergat, dat do roge-
llng was een overgangsmaatregel, dat ze uitsterft en
in de toekomst alleen zij do uitkeerlng zullen ontvan
gen, die in staat waren de premie te betalen.
De groote vrees van ons vrijzinnig-democraten en
voorstanders, van staatspensioen was, dat op den duur
de burgers niet in staat zouden blijken te zijn de pre
mie' te betalen. En helaas is die vrees bewaarheid ge
worden. Reeds nu zijn. er 30.000 ouden, van dagen
die minder dan f 1200 verdienen, maar geen staats
pensioen) krijgen, omdat ze niet in staat waren de
premie te betalen. Hier hebben wij steeds op gewezen
in de Kamer en alle zekerheid ls er, dat het getal van
80.000 grooter zal worden. Daarom hebben, we steeds
aangedrongen op het breken van het stelsel der verzeke
ring en aangedrongen, op de invoering van Staatspen
sioen. Het stelsel der verzekering werkt onrechtvaar
dig, de kosten worden geleg^L op den werkgever, waar
bij geen rekening wordt gehouden met de draagkracht
van het bedrijf en menig werkgever is niet in staat
zich zelf te verzekeren, doordat hij gebukt gaat onder
de lasten van de verzekering zijner arbeiders.
In de tweede plaats is de verzekering onrechtvaar
dig, omdat, wanneer voor een arbeider door ziekte of
werkloosheid niet behoeft te worden geplakt, de min
der betaalde premie tot uitdrukking komt in een lager
pensioen. Zij daarentegen die in hun jonge jaren het
't best hebben gehad, en voor wie steeds de premie is
betaald, zullen -bovendien bij het bereiken van den 65-
jarigen! leeftijd het volle pensioen genieten. Zij die het
zwaar hebben gehad, zullen nog eens met een minder
pensioen worden gestraft
Deze bezwaren kunnen worden ondervangen door de
invoering van staatspensioen. Dat kan worden inge
voerd zonder veel -te behoeven te kosten. Immers, als de
belastingen er voor zouden moeten) worden verhoogd,
dan zou men voorzichtig moeten wezen, omdat de be
lastingdruk reeds zeer hoog ls gestegen. Maar als men
met het verzekeringsstelsel gaat breken is het geld
voor staatspensioen aanwezig. Bij fa^t verzekerings
stelsel dat we thans hebben, betaalt het rijk minstens
40 jaren lang 49 mlllloen per jaar, als bijslag op de
pensioenen voor personen wier betaalde premie onvol
doende was.
En spr. heeft nu den) minister voorgerekend, dat waa
neer aan allen die het noodig hebben, zij dus wier in
komen beneden de f 1200 blijft, een staatspensioen
op 65-jarigen leeftijd wordt uitgekeerd van f 3, res
pectievelijk f»5, dit zal kosten 54 millioen gulden per
jaar, 5 millioen) meer dus dan in de verzekeringsfond-
een wordt gestort Zonder belastingverhooging dus is
het staatspensioen financieel bereikbaar.
En spr. wijst er dan op, dat de zaak van het staats
pensioen door de Soo. democraten in den steek is go-
laten, omdat zij als arbeiderspartij te/uitsluitend op
de loonarbeiders alleen let In de opkomst van het
vraagstuk van het staatspensioen; in 1897, vroeg de
SJDA.JP. ook het staatspensioen voor loonarbeiders
en wel op dezen grond, en in hun gedachtengang ver
klaarbaar, dat de arbeiders door de kapitalisten waren
uitgebuit en het dus niet anders dan billijk was, dat
de kapitalisten in den/ vorm van premiebetaling terug
gaven, wat ze door uitbuiting hadden ingehouden. Toen
echter ia, 1900 de beweging van den' Bond voer Staats-
pensionnee ring ontstond, is het staatspensioen voor de
arbeiders alleen als een onredelijke oisch erkend. Tien
duizenden anderen hadden ook behoefte aan steun, b.v.
middenstanders en aldus werd geredeneerd de
staat mag geen onderscheid maken. Aldus kwam do
eisch van den Bond voor Staatspensionneerlng, staats
pensioen voor allen die het noodig hebben.
De Bond heeft jarenlang den strijd ervoor gevoerd,
kreeg steeds meer aanhang in de politieke partijen, be
ha o dan bij de recfrfcsohe partijen, die staatspensioen
ln strijd achtten met het christelijk beginsel, hoewel
Talma en Aalbertse «elf, zij het eis overgangsmaatre
gel, het staatspensioen hebben Ingevoerd. De partijen
van de linkerzijde evenwel aanvaardden langzamerhand
den elsch van staatspensioen en bij de vrijzinnige con
centratie in 1913 gingen de llberalön zelfs niet den eisch
mecLo. In de laatste Jaren evenwel propagandcert de
SD.A.P. bij monde dan. van den heer Samnes, eon nieuw
stelsel. Zij vinden f 3 en f 5 niet een -behoorlijk bedrag-,
en willen een verzekering van loonarbeiders en een
vrijwillige verzekering, maar zoo dat een uitkeerlng
van f 17 4 f 18 per week zal worden, verkregen. Men
ziet, heel wat meer dan f 5, volgens het stelsel der vrij
zinnig-democraten. De heer Sarmea wil n.1. beginnen
met een man en vrouw op 05-jarigon leeftijd te geven
een staatspensioen van f 5, verder voor een verplichte
verzekering een ultkeerinig van f 3 4 f 4, dan ala die
personen vrijwillig zijn verzokerti tegen een premie van
39 oent per week f 3 voor man en f 3 voor vrouw, en
dan nog moet de staat op olke vrijwillige verzekering
f 1 per week bijdragen, en zoo komt men dan tot een
uitkeerlng van f 17.
Het groote bezwaar echter tegen dit stelsel ds in de
eerste plaats dat hier weer uitsluitend het oog la ge
vestigd op de loonarbeiders. De uiitkeering immers
wordt alleen genoten 'blijkens de invaliditeitswet, waar
mede de ouderdomswet is samengekoppeld. De arbeider
krijgt dus alleen f 3 4 f 4 ala hij niet meer in staat is
1/3 van het normale loon te verdienen, wat de heer San
nes dan veranderd wil zien in de voorwaarde dat de
uitkeerlng wordt genoten als niet moer dan de helft
van het normale loon wordt verdiend. Dit nu willen wij
niet, wij zeggen als je 65 Jaair bent, heb je rust verdiend,
en hopen wij dat je nog gezond bent. Maar bovendien
om aan die loonarbeiders de uitkeerlng te kunnen ge
ven, volgens het stelsel Sannes, is het noodzakelijk dat
1 de staat een belangrijke -bijslag van' omstreeks f 20 andl-
liioen verstrekt, omdat de premie der ouderen niet vol
doende zal zijn. Het stelsel-Sannes komt dus reeds op
f 20 mlllloen meer ert als nu dit bedrag wordt gevoegd
bij de f 54 millioen die een volkomen staatspensioen
eischt, dian zou de f 3 voor een persoon op f 4 kunnen
j worden gebracht en de f 5 voor echtpaar op f 6.50. Een
.dergelijke maatregel achten wij 100 maal billijker dan
wat de S.D.A.P. wil.
Uitvoerig behandelt spr. nog do verdere bezwaren te-
I gen het stelsel-Sannes, waarbij er op wordt gewezen,
dat om na een vrijwillige verzekering tot een uitkee
rlng van f 17 4 f 18 te 'komen, men vanaf zijn 20e Jaar
tot zijn 65e Jaar ongeveer f 40 per Jaar aan premie moet
betalen en dus in de toekomst omstreeks 1970, de rege
ling zal Ingaan. En wat er van dat premiestelsel te
recht komt, -blijkt wel uit de 30.000 monschen dio nu
roede geen ouderdomsuiitkeerlng genieten.
Schreeuwend onrechtvaardig is daarbij ook dat ala
men dn staat ls geweest steeds die premie to betalen,
het rijk f 2 bijslag zou geven, en zij die er niet toe dn
staat waren 'gewoest, worden afgescheept met f 5 uit
keerlng. Maar spr. wijst, er met nadruk op, hoe onbe
rekenbaar veel kwaad dit stolsel der S.D.AJP. aan do
aotio voor staatspensioen toebrengt Wij staatsponal-
onneorders hebben steeds verworpen het verzekerings
stelsel en gezegd: er moet staatspensioen komen en nu
zullen onze tegenstanders natuurlijk wijzen op het stel
sel-Sannes. Wij kunnen don ook niet genoeg waarschu
wen tegen deze voorstellen.
Voor spr. is deze ommekeer bij d!o S.D.A.P. onbegrij
pelijk, en spr. herinnert bijv. er aan hoe de heer Dulje
steeds heeft verklaard dat het. etelsel der verzekering
den mensohen hielp, ddo het 't minst noodig hadden.
Maar de heer Sannes staart zloh hüer weer Wind op
den klassenstrijd. Voor die S.D.A.P. la er alleen de klaase
van do arbeiders, en met verschillend© -voorbeelden
toont spr. opnieuw aan het groote versohll dat er tus
schen de Vrijz. Dem. politiek en die soo. dem. politiek
bestaat. Voor de S.DAP. ontstaan dan ook groote moei
lijkheden; als ze aan de regeering deelnemen, dan zijn
ze geen ooc. democraten meer ln die politiek, maar
voeren ze in de practische politiek doodgewoon de
vrijz. dem. politiek, langs de lijnieri der geleidelijkheid
opbouwen.
En het kan dan ook niet anders of dit heeft tot ge
volg dot er verzet komt bij andere groepen dier S.D.AP.
bij db groepen die alleen oritiek willen uitoefenen en
niet willen deelnemen aan do -regeerin-g.
AJls wij vrijz. democraten dian Ook met de S.-D.A.P.
zoudlen samengaan om een democratisch program tot
uitvoering te brengen, dan zou dat niet zijn een soci
alistisch programma. En gevaar voor een socialistische
rogeering bestaat ook wel niet, want de S.D.A.P. zal
niet zoo groeien, dat ze alleen de macht in handen
krijgt. Maar al was dat nu wel het geval, dan nog kre
gen wij geen socialistische negeeri-ng, omdat als ze in
de meerderheid zijn, zij geen socialisten meer zijn, maar
voor een werkelijk democratische politiek voelen. En
dat maakt dat de S.DA.P. dn de richting van de Vrijz.
Dem. wordt gedrongen.
Spr. wijst dan op de verhouding dn die R.K. partij, de
democraten en de conservatieven, een eigenaardige sa
menstelling omdat de partij meer ds een godsdienstige
dan een politieke partij. Verbetering in den toestand
zal eerst komen ala -men itn: die party zicsh ronduit
schaart of aan de conservatieve zijde of ««-n de demo
cratische zijde.
Eerst wanneer afstand gedaan -wordt van den eoci-
alistischen eisch en de R.K. bereid zullen zijn zich uit
te spreken, eerst dan zal op een democratisch program
een regeering kunnen worden gevormd. Gebeurt dat
niet, dan zal er helaas geen parlementaire meerderheid
worden gevonden. En dan hebben wij V. D. de taak te
vervullen te drijven in de riohfcing van ons programma
en dat zal mogelijk zijn al naar mate het aantal V. D,-
ers grooter wordt dat achter ons komt te staan. Laten
wij ons best doen het aantal V. D.-deden in de Kamer
op te voeren.
Spreker doet een beroep op de aanwezigen het V.-D.-
programma zooveel mogelijk te verbreiden en den aan
hang zooveel mogelijk te vergrooten.
Van de gelegenheid tofch et stellen van vragen wordt
door enkele personen gebruik gemaakt en worden nog
besproken het kiesstelsel der evenredige vertegenwoor
diging, de samenstelling der oandlsdiatenlijstenhet wo
nen van de Kamerleden ln of in dh nabijheid van Den
Haag en tenslotte het verleerteax van orediet «nin de
Handel skamer.
Al deze zaken werden uitvoerig besproken en het
liep reeds aardig naar het mdddemachteayk uur, toen
de Voorzitter ondier de -gewone plichtplegingen de ver
gadering sloot
RIJKSPOSTSPAARBANK.
Opgave betreffende het postkantoor Schagen, over de
maand Januari 1929.
Aan bovengenoemde kantoren werd, in den loop der
maand, op spaarbankhoekjes, ingelegd f 7.153.85, en,
terugbetaald f 5.619.25. Derhalve meer ingelegd dan
terugbetaald f 1.534.60.
Het aantal nieuw uitgegeven spaarbankboekjes be
droeg 12.
SCHAGER IJSCLUB.
Dinsdagmiddag hield de Sdhaiger ijs club haar aan
gek ondigden wedstrijd voor behoeftig weduwen en,, ge
red-en door het Bestuur en genoodigden. Het bestuur
had wel de gedachte gehad -het goede doel in aanmer
king genomen, dat er veel publiek aanwezig zou zijn.
De belangstelling was echter om het vriespunt
Bij de uitreiking der prijzen ln Het NoordhoHanidsch
Koffiehuis memoreerde Voorzitter Keesman de arbeid
'die het bestuur had gehad voor een juiste udtd'oeUng
der bovenstaands personen, dU, dank zij da undfearar-
kfog van armbestuur «n gasnasr.ta aanmartcafijk «u
verlicht. 33 Personen kwamen hiervoor in aanmerking,
waarvan 4 personen de verhooging krijgen, dde de Ie*
2e, 3e en 4e prijs opleverden. Bpr. dankte de rijders en
rijdsters van het bestuur voor hunne prestatie W8lke hen
echter niet ln de prijzen bracht en die moesten overla
ten aan:
Majoor Hansma, le prijs 1/40 fust Lirvang Encellen-
tes; 2e pr. M. J. P. v. Veen, 1/40 fust Ind. Port Imprial,
3e prijs C .Boontjes, 1/100 fust Gold Seat: 4e prijs
Jan Schenk 1/100 fust Ind. Port Chlo, welke voorzitter
met de hem geelgende geestige wijze overhandigde.
T«k eJette «eg een woord ve* d*«k aan de I
starters, die als vrouwelijke bestuursleden de
van den wedstrijd hadden.
Hierna vergadering cm te komen tot een
wedstrijd, welks Vrijdag of Zondag weer gehouden j
worden,
SCHOOLLEVERANTIE.
De levering van. de echocibehoeften der
lagere school in deze gemeente voor 3928 la na
opgave opgedragen aan den Boekhandel vh. Trenoj
en Co., alhier.
HET PRACHTIGE BOUWWERK VOLKOMEN
VERWOEST.
Niets ls er gered.
Zooals wij reeds gisteren meedeelden, is het prach
tige aloude en wereldvermaarde stadhuis van Leiden
gistermorgen vroeg in brand geraakt en vrijwel ge
heel met den grond gelijk gemaakt,
Eerst sedert kort werd ook 's nachts in het gebouw
gesurveilleerd en het was gistermorgen op zijn ronde,
van half vijf, dat de nachtwaker de rekenkamer in
lichtelaaie vond. Tezamen met den stadhuisbewaar
der heeft hij nog geprobeerd het vuur meester te
worden, doch het mocht niet gelukken.
Intusschen hadden de vlammen ongelooflijk snel
om zich heen gegrepen. Eon houten loods, die geheel
met petroleum doordrenkt is, zou niet harder hebben
kunnen branden dan dit, geheel van steen opgetrok
ken uitgestrekte gebouwencomplex.
Na een hall aar al één groote vuurzee.
De brandweer was nu spoedig ter plaatse. De brand
werd aan de achterzijde van het gebouw aan de
Vischmarkt aangevallen. 'Hoewel men dadelijk met
groot materiaal was uitgerukt, en snel water kon ge-
gevon worden, konden de ongeveer zes stralen, die
water in de vuurzee wierpen, zoo goed als niets uit
richten. De tamelijk felle Noord-Oostenwind deetTde
vlammen telkens weer op een ander gedeelte v&n het
gebouw overslaan.
Ook de toren geraakte in brand. Uren ver waren
de vlammen te zien en een ware vonkenregen kwam
op de huizen tot ver in den omtrek neer.
Hoewel do achterzijde van het stadhuis aan de
Vischmarkt in het begin hot ergst was getroffen, sloe
gen <ie vlammen zeer spoedig ook naar do voorzijde
over en zotten de geheele breedte van het gebouw
aan de Breestraat in vuur. Het oerst ging daar do
leeskamer in vlammen op, vervolgens de raadzaal, do
kamer van B. en W., de groote hal (de pers genaamd),
terwijl ongeveer tegelijkertijd de rechterzijde, do com
missiekamer en de kamer van den 'burgemeester in
vlammen opgingen, zoodat ongeveer een half uur na
het begin het geheele complex één vuurzee was.
Hevige vonkenregen.
Zóó hevig was de vonkenregen, dat de huizen van
de overzijde van de Breestraat telkens gevaar liepen,
mede in brand te geraken. Het eerst gebeurde dit met
het huis van prof. Kan, die iuist tegenover 't stad
huis woont. Door tijdig ingrijpen kon erger-voorko
men worden; wol kreeg het huis waterschade. De bo
venzijde van het gebouw van den gem. geneeskundi
gen dienst geraakte eveneens in brand. De voorzijde
van de zolderverdieping brandde uit, doch ook hier
kon uitbreiding worden voorkomen: Hot winkel pond
van de firma Jongbloed (modemagazijn) vatte tot
drie maal toe vlam; ook dit perceel kon behouden
worden, al kreeg het tamelijk ernstige waterschade.
Be toren komt naar beneden.
Van het stadhuis zelf bleef tenslotte niets anders
dan een vormlooze massa over. Telkens werden zware
ploffen van neervallende plafonds, torentjes, muren,
enz. gdhoord, en de groote toren, die over een groot
gedeelte van de stad te zien is, kwam omstreeks kwart
voor zeven naar beneden. Het neerkomen van den to
ren was door het geraas van neerpuloffende steenen,
enz. van 'het overige gedeelte van 'het gebouw bijna
niet te hooren. Telkens kwamen brandende gedeelten
midden op de Breestraat terecht. Ernstige ongeluk
ken zijn er echter niet bij voorgekomen.
Tegen half acht, dus slechts drie uur na het uit
breken van den brand, stonden nog slechts de muren
overeind. 'Slechts eenige vrijwel waardelooze boeken
en een geteekend portret van oud-burgemeester De
Gijselaar konden worden gered. Van het twee verdie
pingen hooge gebouw met den prachtigen gevel en
het bordes was slechts een puinhoop over. Alleen de
muren waren blijven staan. Alles was verzekerd.
Behalve het stadhuis zijn afgebrand het nevenge
bouw, waarin de Burg. Stand was ondergebracht, de
conciërgewoning en het pand van de firma Goddijn
en Bayer. "Alle bewoners konden tijdig worden ge
waarschuwd, zoodat geen persoonlijke ongevallen
plaats hadden.
Een historisch bouwwerk verloren gegaan.
Het stadhuis te Leiden was een der oudste gebou
wen van de stad en behoorde tot de beste voortbreng
selen van de Hollandsche Renaissance. Reeds voor
1392 bestond er een stadhuis, dat later herhaaldelijk
vergroot werd en gedeeltelijk hernieuwd was. Vooral
de 'burgemeesterskamer, de raadszaal en de schepen
kamer met haar fraaie gobelins en schoorsteenen,
waren van groote waarde.
De kluis van den ontvanger.
Onder den Stadhuistoren was de kluis, van den
gemeente-ontvanger. Naar verluid is er een 'bedrag
van f 100.000 aan gemeentegelden en 'n bedrag van
f200.000 van particulieren. Wat er van terecht zal
komen? De puinhoopen van den toren liggen over de
'kluis en alles is één ijsmassa.
De oorzaak?
Onder groote reserve wordt als oorzaak van dezen
geweldigen brand een schoorsteenbrand beschouwd.
hij vroeg, of er een nachtwaker binnen was. De tn
j-deelde hém moe, dat hij zelf de nachtwaker
'maar hij was nauwelijks in staat iets te zeggen, w;;<
!op hij naar het nabij gelegen politic-posthui. op
i Rembrandtplein is gebracht orn eerst op zijn verjia
I te komen en daarna te worden gehoord.
Toen dc brandweer mot zeer talrijk materiaal, o
de mechanische ladder, enkele minuten later 1
aangerukt, sloegen de vlammen aan de ^tra.'2
over de heele lengte van het gebouw, ongeveer 50
ter, uit, vooral uit het bovenste gedeelte. De talri
nooddeuren werden opengera-meid, en toen bleek
daarbinnen een ware vuurpoel te zijn.
Geweldige hit
Het tooneol en de kleedkamers en de heele
schouwersruimte stonden op alle rangen in Hch
laaie; overal knetterden de vlammen, eon gewcldi
hitte verspreidend, terwijl zware rookwolken van
brandende gebouw over de binnenstad trokken, f
ongeveer 25 stralen tastte de brandweer het vi
aan, aan de voorzijde zoowel als aan de acht xii
van het gebouw. In de 'Heerengracht had de bra
weer een groote bijt gehakt en pompto hieruit do
slangen, gelegd door de gelijkstraatsche verdiepl
gen van het Museum Witte Holthuyzim en door li
kantoor van notaris Dc Blanc, geweldige wat
massa's in de laaiende vlammenzee. In de Amsl
straat stonden bij de tien brandspuiten te werk!
van boven af werd het vuur bestreden van de r
chanische ladder af.
De Amstelstraat werd een IJsbal
Bij de felle vorst (de thermometer stond bij de
graden onder nul) bevroor het bluschwater, zood
het op het asfalt terecht was gokomon; telkens pp re
gen er slangen, zoodat er groote fonteinen ontstond!
cn de Amstelstraat was in korten tijd eon ijsbal
waarop rijkelijk zand werd gestrooid ter voorkom]
van ongelukken. Zwaar hadden de spuitgasten i
te verantwoorden; van bijna allen waren dc kteor
helmen en schoenen in korten tijd mot oen dikke
korst bedekt, welko hen in hun bewegingen hela
merde en hen maakte tot fantastische figuren. A
niemand der wakkere kerels bemorkte men echt
dat zij tot het gebeente koud moesten zijn; zij t
vulden hun weinig aanlokkelijke taak met de govjoi
opgewektheid en doortastendheid. Do caféhouders
de Amstelstraat wedijverden in edelmoedigheid
hen van warme koffie te voorzien.
Intusschen woedde do brand voort, totdat alle
nog de muren van het gebouw stonden; hoewel
watergordijn daarbinnen van den aanvang tot het
de zijn taak vervuld heeft, en hoewel do brandw
enorme hoeveelheden water in den vuurgloed wj
was alles ongeveer 7 uur schoon uitgebrand.
Een koolzuursyphon ontph
Ongeveer half zeven dreunde een zware slag.v
werd uit de bovenverdieping van dit café, waar
vuur nog mot onverminderde krocht woedde, de h
van een koolzuursyphon, die ontploft was, naar h
ten geslingerd. Het zware stuk Ijzer vloog met e
broeden boog juist over de hoofden dor spuUgiisit
•die op de mechanische ladder hun werk deden, tow
en kwam daarna terecht op het trottoir aan don ov
kant, zonder dat het ongelukkon veroorzaakt heeft
Totaal leeggebrai
I Het inwendige van Flora kon, nadat men het vu
meester was, nauwelijks meer een ruïne genoa
worden. Het theater is totaal leeggebrand, maar da
zij het watorgordijn, dat door de brandweer nog
dig in werking gesteld kon worden, kon bet tooni
met de décors, rcquisicten e.d. nog gespaard blijvs
Omtrent de oorzaak was gisteravond nog niets
kend. De nachtwaker was na zijn ronde een du
gaan doen, waaruit hij plotseling werd opgeschri
door het knetteren van vlammen; overal zag hij t
reeds vuurtongen lekken, langs de galerij en t
reeds in de stalles.
Dit ls de tweede maal dat Flora afbrai
Dit is de tweede keer, dat dit theater eon prooi
vlammen is geworden.
In den middag van 29 Augustus 1902 ging het 0
in de vlammen op. De waterleiding, waar toen
brandweer in eerste instantie op aangewezen was, s
afgesloten om een installatie te maken voor het te
nieuwe Rembrandt-theater.
Het werd opnieuw opgebouwd en op 17 Decomï
1903 in gebruik genomen.
Het theater is gedurende yple jaren het eigenai
geweest van de familie Nutting.
Het vorig jaar ging het tengevolge van een faiii
1 sement over in handen van den heer J. de Smet.
BRANDWEERKAZERNE EEN PROOI DEH
VLAMMEN.
Moeilijke blusschlng.
GEWELDIGE VUURZEE IN DE AMSTELSTRAAT.
Het bluschwater tot ijs gestold.
Gistermorgen omstreeks 'half zes zag een in de
Amstelstraat te Amsterdam surveilleerend politie
agent zware rook dringen door de kieren van alle
deuren en vensters van heft specialiteiten-theater
Flora. Het eerste wat hij deed, was de brandweer
alanneeren; daarna bonsde en trapte hij tegen ©en
der vele deuren, en teiwij! hij hiermee bezig cw,
kwam een zeer ontdane oude man op hem toe, wien
Gisternacht heeft te Gouda een zeer zware br
gewoed. Omstreeks kwart voor drio ontdekte
surveilleerende agent van politie, dat in een uil
bouwden zijvleugel van het magazijn en den I
niermanswinkel van de plaatselijke werken, in
ken vleugel de brandweerkazerne» is ondergebra
brand was uitgebroken. De brand had toen al
zeer ernstig aanzien; het gelukte de motorspull
veiligheid te brengen, de magyrusladder had al
re brandschade, de stoombrandspuit stond op
oogenblik in lichte laaie. De Goudsche brandweei
terstond met de motorspuit en enkele slangen op
waterleiding met het blusschingswerk begon
maar door de groote droogte, den feilen oosten^
en de moeilijkheid om water te krijgen, gelukte
niet het vuur te stuiten. Integendeel. Het f?
steeds verder om zich heen en tenslotte stond hel
heel magazijn van plaatselijke werken in vlam®
Door den feilen Oostenwind aangewakW
Door den feilen Oostenwind aangewakkerd,
het vuur zich rees medegedeeld aan de uit één
dieping bestaande kazerne van de brandweer.
men het bluschmateriaal naar buiten wilde ifj
bleek alleen de motorspuit nog onaangetast; dej
torspuit „Domme August" stond reeds in Wjf
laaie en ook de groote ladderwagen had reeds "j
gevat.
Met vijf stralen, waarvan drie op de watei
en twee op het water van de Nieuwe Haven, 1
in een Wjt wae gehakt waarbij een der braaf
