v.ROSSEM'* ZEEPAARD I5cr.
SchagsrCourant
Uit een Balkan-staat.
Derde Blad.
Brabantsche brieven.
Ontijdige knolvorming en verdikte spruiten
bij pootaardappelen en het gevaar daaraan
verbonden.
DE SPREKENDE FILM.
Zaterdag 13 April 1929.
72ste Jaargang. No. 8441.
Ulvenhout, 9 April 1929.
Menier,
Veur j aar I
Hieppieppiep
Wacht effekes mee oew
Hoerahl Eerst 'n paar be
richtjes uit'de kraanten.
In Twente is 't, na 'nen
fikschen vorst 's nachts
gaan sneeuwen, dat d'n
anderen dag 't verkeer d'ï
veul last van had. Do
sneeuw lag 'n paar vüsten
dik.
In Hamburg vroor 't
acht graden.
In de Oostzee verdronken
vier visschers deur 'nen
sneeuwstürm. Dertien kinderkes bleven mee d'r moe
der onverzurgd achter deur die veurjaarsgave.
Op d'n akker is gin eer te behalen, want wét er
nog uitkomt, da bevriest na 'n paar nachten.
Me zitten nouw tusschen OPaschen en Pinksteren.
Mee d'n Paasch staan de tullepen van de bollenboe-
ren in Ollaand op z'n schoonst, en nouw? De bollen
velden leggen di'k onder 't strooisel deur de tulpen
fokkers er op gespreid teugen de kouw en de plaan-
tjes komen, as ge goed kekt, d'n nèt effetjes boven
uit en as ze konnen, gongen ze trug d'n grond in.
Veurjaarl
Hieppieppiep
radiow-urgel, dan zijn ze nie veur niks gewiest.
Zóó is 't, 'nen soeppot van 'n dubbeltje beentjes en
pompwater. En die is mee tweehonderd god-zij-met
onsjes en 'nen grammofoon, dan veul te duur be
taald. En nouw me dieön dunnen sooppot zoo uit m'n
pen lopt, nouw gaan m'n gedachten vanzei vers naar...
sjuust! Gerajonl Naar d'n Zoepkopl
Amico, 't is zonde da"k 't zeg, maar wa's da toch
nen goren sloebert. Begin wezelijk meelijcn te krij
gen mee da-d-ouwe gekkinneke, da zusko van Wul-
lum II, Vikske die mee dieën Zoepcrt getrouwd
is en nie veul meer van d'r manneke ziet as de re
keningen en de pottegrafiekes waar ie op staat mee
'n Pariessjenncke zwaar in de neeglizjeel „Zwem
broek" zeggen wij in Ulvenhout.
Zemmen Vikske feljiet verklaard. En op de verga
dering van aandeelhouwers ('t lijkt wel 'n Ollaand-
sche indestrie!) in da feljiessement, is gebleken, dat
de Zoepert Vik d'r huis vol mee femilie en vrienden ee
gestopt, zeker om Vik gin heimwee te laten krijgen
naar hum? en dat die Russen de Vik mee huid en
haar opfreten. Nouw is z'aan d'n èrme en leeft ze bij
de gratie van d'r schuldeischers. En die laten haar
netuurlijk net, op 't kaantje-n-af, nie "heelemaal dood
gaan van den honger om aan d'r centen te komen.
Zooda'k denk, da-d-al die Zoepkoppers die bij Vik
thuis zijn, zoo maar, om 't is op z'n Ulvenhoutsch
uit te drukken, dun-af-zullen-gaanl
Kom, ik gaai d'r afscheien.
Trui loopt zóó om me heenen, da'k er 't zuur van
krijg. Al 'n paar keer ee ze „per ongeluk" teugen
m'n tafel aangeloopen, da m'n pen, deur m'n pepier
in 't tafelkleed blöef zitten en veur we nouw woor
den 'krijgen, doei ik maar liever 't stopko op 't inkt-
fleschke, want d'n inkt is te duur om er eventeweel
Trui mee te dikkerceren. Keb gère wa veur m'n vrouw
over, maar 't hoef nie weggesmeten te worren. Wa
gij 1
Ontvang dus, als al tij, veul groeten van Trui en gin
horke minder van oewen
toet a voe
Nouw? Waar blijfde nouw mee oew Hoernh?
De Lente, amico, is as 'n schoon knap wefke, da
mee oew kokketeert en oew tempteert, zonder da-g'r
kwaad op kunt blijven. Want as da kokette nest 't
oew 'n bietje è.1 te zuur eo gemokt, as z'ocw wa te
veul 't bloed onder oew nagels uit ee g'aald mee d'r
kuren en d'r nukken, dan, wel dan kietelt z'oew in
oewen nek mee 'n dun zonnestraaltje en dan vergi-te
gewoon om kwaad te zijn op da kitsig sallemaan-
derke.
't Is dan ok nie te verwonderen, dat de dichters,
die in 't algemeen veul verstaand eramen van 't
vrouwvolk en 't dus weten kunnen, dat die kérels
de Lente altij vergelijken mee 'n jonk, knap wefke.
Da-d-emmcn die versjes-potloojers vergimmes goed in
de gaten g'ad.
Maar zoo ziede, ieder in z'n vak.
Maar ik in mijn vak, amico, ik mot oew zeggen,
da'k er nog gin idee van eb, wanneer gij 'nen nuuwen
pieper, 'n hapke spenazie-van-d'n-lcouwen-grond,
prinsesseboontjes, 'n kropke slaai mee komkommer
op oew bord ziet 's middags. Want as et zóó deur-
gaat dan hedde me de kerssemis nog ginnen blóm-
kool gezien.
En èrebeestjes volgende maand?
Schrijf ze maar op oewen buik, jong, dan kundet
mee oew hemmeke weer uitvlakken.
't Is niks, niks en nog 's niks, 't lijkt wel ruzie.
Over ruzie gesproken: wa zegdo van dieën Rade-
joowkif?
Nouw maken ze, gatzammelievebbe van de locht
ok al 'n twedtie Kamer mee evenredige vertegen
woordiging!
Keb altij gedocht dat er in de locht ruimte volop
was, mar as ge nouw da geduvel leest en aanhooren
mot deur oewen luidschreeuwer, dan is er daarbo
ven in de groote, oneindige blaauwe locht 'n gedrang
van lui die ons allemaal tegelijk willen toespreken,
toezingen en ons d'r grammefoonplaten willen laten
hooren, da ge 'r benauwd van wordt.
Eigenlijk komen al die smoesjes hier op neer, da
ze allemaal dezelfde rechten willen emanen om ons
deur ons toestel gezellig bezig te houwen. Da's ten
minste mijn gedachtl Want as ze soms denken da'k
honderden guldens uitgegeven eb om naar wa polli-
tiek gezeever te lüsteren, dan vergissen ze d'r eigen
toch lillek!
Keb indertijd Trui d'r rammelkast, 1 'nen gramme-
fcon die oew deur oew zielement gong, verpatst om
er 'nen radejoow veur te koopen. Ik kreeg er tien gul
den veur en eb er toen 'n dikke tweehonderd bijge-
leed om 'nen radejoow te bezitten. Daarom doe Trui
altij nog of de radejoow van heur is. „Ik de gramme-
foon en gij tweehonderd gulden", zee ze, „mokt sa
men 'nen radejoow veur ons samen, en dan zal ik 'm
laten spelen, wa-d-ik will"
Ge snapt dus: kebbem heelemaal veur m'n lol!
En nouw willen ze allemaal tegelijk aan dieën uit
zender in Hilversum hangen of 't jandorie 'nen uier
ia van m'nen besten melkert.
Dezelfde rechten. Die komen ier op neer: ze willen
allemaal 7 X 24 uur per week veur ons mopkes
tappen, liedekes zingen, kinderuurkes volkweilen,
ons. Fransch, Duitsch en Engelsch leeren, veurdrach-
tjes geven, grammefoonplotjes af laten loopen, en
nog veul meer en dan de rest van d'n tijd over
laten aan de andere brengers van al da schoons.
As ik menister was van Waterstaat en Radejoow,
witte wa-d-ik dan dee, amico?
Dan 4*é,f ik ze allemaal, zeuven keer vierentwintig
uren per week dezelfde rechten en,.... ik schupte ze
allemaal veur dieën uitzender weg en dee 't zelf. Dan
hadden ze gelijke rechten, de smakkers!
't Zou me niks verwonderen, of g'ad hier in da
kleine laandje 'n driehonderdduuzend radejoowmel-
kers. As ge die nouw allemaal éénen riks per jaar
liet betalen, dan kwam 'r 'n potje van driekwart mil
joen keiharde, waschechte, zuiveren guldens per jaar
staand en me dunkt, daar kon 'n slordig mopke me-
ziek veur gefiedeld worden! En dan was da gedon
der deur oewen luidkwèkert veurgoed uit.
De radejoow is een van de schoonste gaven die let
terlijk uit den hemel op dezen è.èrdknobbel is neer
komen dalen op de èèrdknobbelèèrs en om van die
schoone gave 'n middeltje te maken om Jan, Piet of
Klaas aan 'n baantje in de Kamer te helpen, da's
mijn wel 'n bietje-n-ól te zout, amico. 'Dan trap is
da mesjien net zoo lief in spaanderkes. Mijn kamer
is te netjes veur Tweede Kamer, ok al leggen er dan
maar rooie plevuizen op m'nen vloer, 't Is hier gat-
vernollo ginnen pollitieken vuilnisbak, lot ze da be
grijpen die miekrofoon-bedelèèrs-meo-'n-gironummer.
En as de aanstaande nuuwe verkiezingen mee alles
wat er aan los en vast zit nouw maar 'nen menister
opleveren die zélf aan d'n zwengel gaat staan van d'n
Tengevolge van den strengen winter was de sprult-
vorming bij de pootaardappelen niet zooals die door de
bouwers gewenscht werd en daarom la men begonnen
op alle mogelijke, maar vooral onmogelijke manicven
te trachten toch op tijd een goede spruit te voorschijn
te roepen en wat zou men daarvoor beter kunnen ge
bruiken dan warmte? Dus begon men te stoken tegen
de klippen op. Waarvoor wij echter reeds bij voorbaat
bang waren is geschied. Vele aardappelen op een dus
danige wijze plotseling jakker geroepen en tot spruit-
vorming gedwongen, begonnen verdikte spruiten te
vormen en bet is hiertegen, dat we even een waar
schuwend woord willen laten hooren. Want, hoewel er
over dié vorming van verdikte spruiten, of erger nog,
over het vormen van knolletjes op de poters, nog niet
het laatste woord gesproken is, m.a.w., hoewel er nog
niet veel van bekend ls, weten we toch al wol, door de
onderzoekingen op dit gebied door Dr. Wellenslek ver
richt, dat een hooge temperatuur voor het vormen van
spruiten zeer nadeelig zijn.
Het gelukte hem zelfs 'kunstmatig ontijdig gevormde
knolletjes te voorschijn te roepen en als hij die poters
met knolletjes uitplantte bij lage temperatuur, werden
het de bekende onderzeeers met al de schadelijke ge
volgen ervan. Werden zulke poters uitgeplant bij war
mer weer, dan vormden zich geen typische onderzeeers.
Heeft men dus na het uitplanten van poters met ver
dikte spruiten of met knolletjes (waar ligt de grens)
goed weer, dan heeft men er ln geen geval zooveel
schade van. Nu ls het echter een feit, dat we op het
weer geen Invloed kunnen uitoefenen, dus moeten we
al onze aandacht concentreeren op het voorkomen van
verdikte spruiten of knolletjes.
Gezien het feit, dat de vorst op vele plaatsen nauwe
lijks uit den grond is kan men slecht aannemen dat de
temperatuur bij het poten hoog zal zijn, ook in verband
met het feit, dat we geen warm voorjaar gewend zijn.
Poot men die poters met verdikte spruiten dus nu reeds
uit, dan kan men verwachten, dat ook onderzeeers zul
len optreden.
Het beste is dus zulke poters tot het laatst te bewaren
en dan pas bij warmer weer uit te planten. Ook ls
het bekend, dat hoog land het eerste warm is, en dus
zal het aan te bevelen zijn zulk land voor poters met
verdikte spruiten uit te zoeken.
Wat het bewaren betreft, hierover nu veel te zeggen
zal geen nut hebben omdat de bewaartijd achter den
rug is. Wel willen we nog even iets zeggen over het
stoken en dekken bij poters in de bewaarplaats, want,
wellicht kan men er volgend seizoen nog nut van heb
ben.
We hebben reeds gezegd, dat een hooge temperatuur
schadelijk werken kan, maar nog slechter wordt het,
als men dan ook nog dek op de poters legt om de
spruiten te laten rekken. Het is namelijk bekend, dat
een luchtig, lichte en koele bewaring het beste ls.
Nu moet men dus uit twee kwade dingen het minst
slechte uitkiezen, want, als men niet stookt en dekt
krijgt men niet zoo vlug spruiten als wanneer men wel
stookt en dekt. In het eerste geval komt men met de
poters wat later op het land, maar, men (heeft kans op
een goeden oogst, afgezien natuurlijk van alle andere
gevaren, want, de kans op onderzeeers is gering. In
het laatste geval echter heeft men zeer veel kans op
onderzeeërs als men na het poten koud weer treft.
Als men toch stoken wil, zou men dat meer op. weten-
schappelijken grondslag moeten doen in zooverre, dat
men de temperatuur controleert met een thermometer
en dan de temperatuur niet laat komen boven 50 F.
Verder gebruike men geen dek dan alleen bij vorstge-
vaar.
Bij onafgesproten poters heeft men niet zooveel kans
op het optreden van onderzeeërs, hoewel het evengoed
voorkomen kan. Hoe meer men afgesproten heeft, hoe
meer kans op onderzeeërs men schijnt te hebben,
In winters, zooals we er nu een gehad hebben, komt
het nut van de moderne glazen poterbewaarplaatsen
sterk naar voren: daar heeft men een regelmatige tem
peratuur, veel licht en een goede gelegenheid om te
ventlleeren.
HET ZWAARTEPUNT LTGT IN HET MUZIKALE
GEDEELTE.
Van groote beteeken is voor de kleinere
provinciale theaters.
Nu dezer dagen in een paar groote bioscopen in de
hoofdstad voor het eerst de „sprekende film", zal
draaien, schrijft de Amsterdamsche corr. van de N. R.
Ct. aan zijn blad:
De Nederlandsche bioscoopindustrie heeft een belang
rijken stap gedaan; na lang beraad, na gedurende vele
maanden de kat uit den boom te hebben gekeken, is
men er eindelijk toe overgegaan de muziekfilm als vast
programma-onderdeel op te nemen.
Dat Iets dergelijks niet eerder gebeurt is, vloeit voort
uit het feit dat men te kiezen had tusschen .verschillen
de systemen, zoowel wat de film als wat het projectie
apparaat betreft.
Twee landen zijn er die op het gebied van den geluids
film, waarvan de sprekende film dan weer een onder
deel vormt, als producenten optreden, t.w. Dultschland
en Amerika. Maar terwijl men bij onze Oostelijke buren
blijkbaar het experimenteele stadium nog niet geheel
verlaten heeft (om welke reden mogen wij hier ln het
midden laten) zijn de Vereenigde Staten de sound
film en de talking film hoofdzaak geworden.
Vrijwel alle grootste theaters in New York, van de
allergrootsten als Paramount en Roxy, waar meer dan
6000 toeschouwers een plaats kunnen vinden, tot de.
kleinere Broadway bioscopen toe, vertoonen meer ge
luidsfilms dan zwijgende rolprenten.
Wat de vervaardiging van deze films betreft zijn twee
systemen te onderscheiden, namelijk het Vitaphone
(United Artists) en het movietone systeem. In het eer
ste geval worden muziek en geluid opgenomen en een
gramofoonplaat (de vervaardiging daarvan is in handen
van de Victor talking Corp., de moedermaatschappij
van de His Masters Voice) die zich van een normale
gramofoonplaat onderscheid door de grootere doorsnede
en den langzameren gang. Per minuut maakt deze plaat
33% omwenteling tegen 78 bij de normale plaat.
De in de plaat, die synchroon loopt aan het fllmpro-
jectieapparaat, gegrifte geluidstrillingen worden daar
van door middel van een z.g. plek up opgenomen en
omgezet in electrische trillingen die door een radiolam
pen versterker vergroot worden en tenslotte het bewe
gende deel van een reeks luidsprekers in trilling bren
gen.
Bij de movietone zijn de geluidstrlllingen, vla en se
lenium cel, ln oon reeks van lichtere en donko.ro streep
jes vastgelegd op den rand van de filmstrook waarop
ook do fotografische opneming werd gedaan. In het pro-
joctieapparaat bevindt zich nu wederom een aoleniumcol
die do verschillen ln doorschijnendheid van deze ge
luidsstreepjes omzet in variaties van electrlschen
stroom. En vandaar af volgt men dezelfde versterklngs-
en weergeving methode.
Door dè grootste Amerikaansche filmproducenten ls
de vervaardiging van de projectieapparaten, met bijbe-
hooren-van het electro-acoustische gedeelte, in handen
van de Western Electric gegeven; de apparaten die
door deze firma vervaardigd worden, met een vasten
termijn van 10 jaar, kunnen zoowel voor de projectie
van het vitophonie als van het novietone systeem die
nen.
In Duitecbland hebben verscheidene uitvinders hun
krachten op het vervaardigen van een geluidsfilm be
proefd; daarbij heeft men echter meestentijds vast ge
houden aan het denkbeeld dat ook ln de movietone be
lichaamd is en ook de door het Tonbild (Kuechenmeis-
ter-Tri Ergon) vervaardigde muziek- en spreekfilms
hebben de geluidstrillingen op den filfstrook vastgelegd
Vandaar dat ook de projectieapparaten ,die door het
Tonbild in den handel werden gebracht, en die thans
door bepaalde deelnemers in de groote Duitsche combi
natie Klangfilm-Tonbild vervaardigd zullen worden .in
gericht zijn voor de projectie van movietone-systeem-
films,
Terwijl de Nederlandsche bioscoop-industrie tot voor
eenigen tijd te kiezen had tusschen de inrichting der
Western Electric, die zonder twijfel goed is, maar daar
tegenover het nadeel heeft van ietwat onereuze flnan-
cieele voorwaarden of het Duitsche systeem, waarmee
men echter geen vitaphone geluidsfilms kon vertoonen
Js er sinds eenigen tijd een derde mogelijkheid gekomen,
voor zoover het betreft vertoonen van geluidsfilms.
In ons land heeft de heer Barnsteln een toestel ge
construeerd, dat aangesloten aan dezelfde motor waar
op ook het projectieapparaat loopt, daarmee volkomen
sychroom is, en waarop een drietal schijven zijn aange
bracht die het mogelijk maken zoowel gewone gramo-
foonplaten als Vitaphoneplaten te doen draaien. Phi
lips heeft daarbij het electrische en electro-acoustische
deel verzorgd.
De door den „piek up" ln electrische variaties ver-
andere geluidstrillingen worden door een 2000 Watt ver
sterker naar de electro-dynamisohe luidsprekers ge
voerd. Deze laatsten zijn in twee reeksen aan beide
zijden van het projectiedoek opgesteld. Men heeft hier
mee het bezwaar vermeden, dat het geluid door het
doek heen. moet, hetgeen een poreus doek voorschrijft,
waarbij weer de lichtsterkte van de projectielamp aan
zienlijk verhoogd moet worden om eenzelfde resultaat
te krijgen als men op een niet-poreus doek verkrijgt
Met deze combinatie worden nu te beginnen met deze
week in de Cinema Royal ln Amsterdam regelmatig
geluidsfilms vertoond. Tuschinsky daarentegen zal hier
te lande het Western Elecrio systeem invoeren.
De indruk, die men van een1, volgens hedendaagsohe
begrippen, goede geluidsfilm krijgt, verschilt wel aan
zienlijk van de indruk, opgewekt door den stille film.'
In den aanvang van dit jaar hebben wij in New York
bijkans alle „sound' 'en „talking" pistures, die in do
versohillcndo bioscopen vertoond werden, gehoord. In
de oersto plaats zij opgemerkt, dat daar althans weinig
verschil viel waar te nemen tusschen movietone en
vltaphono. Dat men hier te lande zlcsh voor een deel
ln eerste instantie voor de vitaphone heeft vorklaard,
vindt zijn oorzaak, eensdeels in de overweging, dat do
zooveel oudere gramofoonplatentechniek op het oogen-
bllk dichter bij het volmaakte staat dan de jongere
techniek van het vastleggen van geluidstrlllingen op
een filmstrook. In de tweede plaats zal ook het feit,
Heiloo.
Van Herwijnen.
IETS OVER INTERNATIONALE POLITIEK.
SCHOLEN EN GEWEREN ALS STRIJDMIDDE
LEN. EEN LEVEND VERBRANDE ME
TROPOLIET. EEN ONGESCHREVEN
MONROE-LEER VOOR DEN BALKAN.
(Van onzen reizenden correspondent).
SKOPLJE, 8 April 1929.
Vóór den wereldoorlog waren het voornamelijk drie
staten, die hun invloed op den Balkan trachtten uit te
breiden of ten minste te handhaven: Rusland, Oosten
rijk en Turkije. Thans is er nog slechts één groote
mogendheid, die voor den Balkan bijzondere politieke
belangstelling toont en er vasten voet tracht te winnen:
Italië, waarbij andere staten min of meer argwanend
toekijken.
Echter, het Balkan-schiereiland van heden ls niet
meer dat van gisteren. Er heersoht meer orde, meer
stabiliteit en reeds na één, twee generaties zal dit ge
bied vermoedelijk nog een geheel anderen aanblik op
leveren dan thans, ook al zijn alle haat en nijd er nog
niet uit de w|ereld. De aanleiding hiertoe is nog steeds
Macedonië, over welks tegenwoordige verdeeling vooral
in Bulgarije ontvredenheid heersoht
De strijd tusschen Grieken, Bulgaren en Serviërs om
genoemd gebied is reeds aangevangen in den tijd toen
de Turken er (vrijwel alleen in naam) meester was. Met
twee middelen voornamelijk werd die strijd gevoerd: met
scholen en met geweren.
De toenmalige koning Ferdinand van Bulgarije was
een vorst, die politiek op lang zicht werkte. In zijn tijd
gaf het toch niet rijke Bulgarije veel geld uit voor Bul-
gaarsche volksscholen en gymnasia in Macedonië*'" en
merkwaardig was, dat het daarbij van de zijde der
Turken minder tegenkanting ondervond dan de Ser
viërs, als die hetzelfde probeerden. Vóór de verjaging
der Turken bouwden b.v. de Serviërs te Skoplje een
eigen school, die een dag na haar opening in vlammen,
opging. „Aangestoken door de Turken" beweerden de
Bulgaren, maar het meerendeel der Serviërs geloofde,
dat de brand door de Bulgaren, was gesticht. Vele Sen
viërs zonden in dien tijd hun kinderen naar Nisj^ of
naar Belgrado om daar ter school te gaan.
Koning Ferdinand van Bulgarije toonde zich ln dien
tijd een handig diplomaat, tot hij tenslotte de fout
beging aan de zijde der centrale mogendheden aan den
wereldoorlog deel te nemen. Daartoe was zijn Huls ook
op den troon gebracht, want zijn Huis was geen natio
naal vorstenhuis, zooals dat van Kara(Zwarte)george-
w.itsj in Servië.
De oud-leerlingen der Bulgaarsche gymnasia ln Ma
cedonië weiden aanvoerders van een pro-Bulgaarsche
beweging en in hun handen berustte ook grootendeels
de actie der beruchte komitadsji's, die overal roofden
en brandschatten, zonder dat de Turksche overheid de
macht had daaraan een einde te maken.
Kwamen Bulgaarsche komitadsji's (en ze vormden
de meerderheid) welbewapenjd ln een dorp ,dan wilde
iedereen zich wel tot Bulgaren verklaren. Den Turken
was dit onmogelijk en dezen moesten dus steeds betalen,
wilden zij hun huls niet in vlammen zien opgaan. Wat
de anderen betreft waren er steeds wel verraders, die
de ware afkomst en gezindheid der bewoners uitbrach
ten (aan de taal was dat niet te hooren). De nietrBul-
garen moesten dan een brandschatting betalen. De op
brengst werd vóór een deel geschonken aan de Bul
gaarsche bewoners van het dorp; de rest ging in de
zakken der komitadsji's.
De Servische en Grieksche komitadsji's handelden al
niet veel anders, zoodat de bevolking, die niets liever
wenschte dan rustig te leven, zwaar leed onder het op
treden dezer vrijscharen. Menig landbouwer, door dit
komitadsji-onwezen tot armoede gebracht, sloot zich ten
einde raad bij een] der benden aan en deed m,ede aan
plunderingen en overvallen, waarbij vaak bloed vloeide.
Hoewel Serviërs en Bulgaren denzelfden godsdienst
belijden, behooren! ze tot verschillende kerkorganisaties
en zoowel de Servische als do Bulgaarsche geestelijken
werden door de geloofsverwante tegenstanders vooral
beschouwd als nationaal-politieke propagandisten en dus
niet zeer vriendelijk behandeld. Aan een kleine Servi
sche kerk, die te Skoplje half op een lagen heuvel
staat, half er is ingegraven, ziet men een marmeren
plaat met de namen van negen- 'en negentig Servische
priesters, die van 1912 tot 1918 op de een of andere
wijze door Turken of Bulgaren werden omgebracht. De
eerste naam is die van een metropoliet, die op waarlijk
midjdeleeuwsche wijze levend werd verbrand.
Vooral na den tweeden Balkan-oorlog ,toen het kleine
Servië verarmd en uitgeput was, bloeide het Komitadsji-
onwezen sterk. Bulgaarsche vrijscharen kwamen tel
kens over de grens, brandenden, plunderenden en als
Servische gendarmen verschenen, namen ze de wijk
naar ander gebied. Servische komitadsji's streden le
ger. hen, maar namen het daarbij ook niets zeer nauw
met hun beginselen. Hoofdzaak ook voor hen was dat
ze te eten, te drinken en geld hadden.
Na den wereldoorlog duurde het vrijscharen-onwezen
nog eenigen tijd voort, waaraan de Grieken echter zoo
goed als niet meer deelnamen. Toen echter de Joego
slavische grenstroepen, vrijwilligers, typen, die aan on
zen ouderwetschen Indischen Jan Fuselier doen den
ken, gevormd waren, begon de strijd tot het stichten
van orde eerst recht En niet alleen tegen de Bulgaar
sche, maar ook tegen de Servische komitadsji's werd op
getreden. De Bulgaarsche vrijscharen begingen echter
ook op Bulgaarschen bodem, vaak om politieke rede
nen, wandaden en vele Bulgaarsche komitadsji's zijn
gevlucht op Servischen bodem, terwijl Servische komi
tadsji's in Bulgarije een toevlucht hebben gezocht De
vroegere komitadsji's in Joego-Slavië gedragen zich rus
tig (wat hun ook wel geraden is); die in Bulgarije schij
nen daar nog een zekeren invloed op de regeering uit
te oefenen, waartegen zelfs protesten van Frankrijk en
Engeland niet baten.
Er is dus op den Balkan nog wel eenig troebel water
en Italië tracht daarin te vlsschen.
Ook tusschen Griekenland en Joego-Slavië was tot
voor kort de verhouding nog niet zeer vriendschappe
lijk. De Servische staatslieden hadden gedroomd van
het bezit van Salonikie. In een deel van het aan Grie
kenland gékomen Macedonische gebied wa3 bovendien
de bevolking in meerderheid Slavisch en niet Grieksch.
Door de overbrenging op groote schaal van Grieken uit
Klein-Azië naar het huidige Grieksche gebied (waarte
genover stond het transport van honderd duizenden Tur-
ken uit Grieksch Macdonie naar Turkije) is in dezen
toestand verandering gekomen. Het Grieksche gebied,
dat naar de bevolking overwegend Slavisch was, is over
wegend Grieksch geworden en de leiders der Joego
slavische buitenlandsche politiek zijn te veei realisten
om daarmedo geen rekening te houden. Ze hebben zich
bij het feit neergelegd en van dat oogenblik af was het
mogelijk, dat een vriendschapverdrag tusschen Joego-
Slavië en Griekenland tot stand kwam.
Tegenover de pogingen van Italië op den Balkan een
polltieken rol te spelen, blijven vele Joego-Slaven vol
maakt kalm. Ze meenen, dat nu reeds het gemeen
schapsgevoel tusschen alle Balkan-bewoners, niettegen
staande hangende geschillen, zoo sterk ls geworden,
dat allen zonder onderscheid een inmenging van buiten
in de Balkan-aangelegenheden desnoods met kracht van
wapen zouden afwijzen. Er zou zooiets bestaan als een
niet-geschreven Monroeleer voor den Mkan, waarvoor,
naar velen gelooven, zelfs de Albahee^i naar het go-
weer zouden grijpen. De Fransche gezant te Petersburg
Doulcet, schreef trouwens reeds ln 1912, toen de Balkan
volken, zonder Oostenrijk of Rusland, erin te kennen,
gezamenlijk oprukten tegen Turkije ,in een rapport aan
zijn regeering. „De Balkanvolken hebben alle voogdij
afgeschud. De Balkan behoort voortaan uitsluitend aan
de Balkanvolken."
J. K. BREDERODE.
