Schaper Courant
Indrukken van den Paleisbrand.
20 a 30 verlaagd.
BIJ HET 10-JARIG
BESTAAN
VAN HET FASCISME.
N.
Vijfde Blad.
CENTRALE STIERENKEURING.
STOOMWASSCHERU „DE LELIE" -SCHAGEN
Waar eens het trotsche glazen Paleis
had gestaan.
Tweede Kamer.
1
Geboren uit een groei-crisis van een volk.
Zaterdag 20 April 1929.
72ste Jaargang. No. 8445.
SI In den Bergerhout te Alkmaar had.Vrijdag 19 April
'a' de jaarlijksche Centrale Stierenkeuring plaats.
Het was prachtig zomerweer en dat zal zeer zeker
jn gunstige invloed op het bezoek hebben gehad. De
lelangsteiiing was zeer groot en duurde tot net
aatsl toe. en de belangstelling bepaalde zich niet al
een tot onze provin'cie, doch ook daar buiten, ja zei.
ran over onze grenzen, nl. uit Duitschland, waren be-
3, zoekers aanwezig. Over den handel was het oordeel
ïogal verschillend, werd hij in den beginne goed ge-
loemd. later was het oordeel trekkend, maar nog na
tfloop van de keuring werd handel gedreven. O.a.
loor den bekenden fokker den heer F. A. F. Grone-
nan te Wieringerwaard, werd Frans 744 verkocht
ijs net bestemming voor Noord-Brabant en Frans 141
tan de Exportvereeniging voor Brazilië.
De keuringscommissie bestond ook nu weer uit de
ïeeren E. Koster, Berkhout, P. Schenk Dz., Wierin-
lerwaard en Ir. De Vries, rijksvee teeltconsulent te
wai Alkmaar.
',b
kt
U KENT ZEKER NOG WEL ONZE VERLAAGDE PRIJZEN VOOR DE
SPECIALE SCHOONMAAKGOEDEREN.
25 cent, BEDDENZAKKEN 30 cent,
80 PELUWSLOOPEN 10 enz. enz.
MOLTON DEKENS
WOLLEN DEKENS
Wekelijksche bezorging met eigen autodienst.
De uitslag was:
arii
Éénjarige stieren: Bronzen medailles werden toege-
kc-nd aan: Blok Max B 8, van Jb. J. Bakker, Venhui-
38 Zen; Frans 144, van F. A. F. Groneman, Wieringer-
3, waard; Blok Max 6, van C. Stapel Pz., Hoogkarspel;
51 Willem, van Jm. Blaauboer Kz., Schagen; Constantijn
"iNico 1G, van Jm. Blaauboer. Kz. te Schagen; Dirk,
{van A. Brak Jr., Sint. Maarten; Max Wodan 2, van
Urma Ruijter, Oosterblokker; Frans Jan 2, van J.
tchenk, Wieringerwaard; Frans 141, van F. A. F.
Jroneman, Wieringerwaard; Dora's Frans, van P.
Waal Jz., Beemster; Jonge Meine 23, van P. Zee-
Beemster; .Siemon 17, van A.-Brak Jr., Sint
Maarten; Frans 140, van F. A. F. Groneman, Wierin
gerwaard; Frans 126. van P. Donker Jz., Hoogwoud.
Op tal werden gezet cte dieren: Constantijn E 17,
van E. Dz. Govers, Alkmaar; Wodan van Anna 26,
Ri van W. Koelemaij, Beemster;Wilson's Wodan, van
Gebr. Commandeur, Oosterblokker.
Tweejarige stieren: Premies van foO werden toe-
jekend:
1 eklas: Wbdan Jan 2, van P. Otjes Mz., Beemster;
lores 11, van H. Boelis, Wfestwoud; Max Constantijn
20, van N. D. Kaan, Wieringerwaard; Max Constan
tijn 119, van G. J. Snoek, Venhuizen.
2e klas: Flora's Maximiliaan, van P. v. Reeuwijk,
Haarlemmermeer; Albert, van C. v. d. Oord, Barsin-
gerhorn; Constantijn Jacob 123, van W. Koelemaij.
Beemster; Constantijn B 4, van P. N. Groot, Alkmaar;
Juzanna's Wodan, van C. Winkel, Hauwert. Jonge
e IVodan 7, van J. Stapel Gz., e.a., Lambertschaag.
3e klas: Constantijn Ja.cob 105, van C. Spaans, Wie-
Ifigenvaard; Vrijke s Constantijn 2, van P. Swaag,
II Bergen; Frans Constantijn 7, van Jb. Jimmink Hz.,
Jarsingerhorn; Frans 129, van G. Appel, Burgerbrug;
lonstantijn K 4, van J. Kuiper, e.a, Grootschermer,
g Aan de keuring voor groepen van zoons, bestaande
uit i dieren, afstammend van één vaderdier, werd
nomen door 9 groepen, De eerste prijs werd
toegekend aan groep IX, zoons van Constantijn Ja-
ÜMcob 49, bestaande uit 5 tweejarige stieren; de tweede
prijs a. aan groep II, zoons van Blok Max 4, be
staande uit 5 éénjarige stieren; de tweede prijs b aan
3 groep VI, zoons van Frans 110, bestaande uit 5 een-
arige stieren; terwijl een eervolle vermelding werd
ioegekend aan groep III, zoons van Wodan 3, be
staande uit 13 éénjarige en 4 tweejarige stieren.
Voor deze groepenkeuring had de Provinciale Com-
missie verguld zilveren medailles beschikbaar ge
steld, want ditmaal had noch de gemeente Alkmaar,
noch de afdeeling Alkmaar, van de Hollandsche
Maatschappij van Landbouw denkelijk uit gebrek
tl( lan contanten een medaille beschikbaar gesteld.
ih
volk aan den ouden stronk velen meende hij, was
alreeds vermolmd is een nieuwe wonderlijke scheut
ontbloeld. Rome, het Rome der Cesars, dat de bescha
ving aan de werled bracht en later de wereld gekerstend
heeft; datzelfde Rome het Rome van Mussolini, zal nog
eens de wereld redden, door haar de hooge bescha
vingswaarde van het keizerlijke Rome ln herinnering
te brengen, door haar den verschuldigden eerbied aan
het Christelijk Rome op te leggen, door haar de nieuwe
beginselen van het sociale Rome te Ïeeren.
[De onmetelijke waarde van het fascisme ligt n.1. in
de oplossing van het sociale probleem, dat dreigde de
afgrond te worden waarin onze beschaving ging ver
zinken. Europa staat op den drempel van nieuwe tijden.
Met groote stappen gaan we het failliet der democratie
tegemoet. Zal dat failliet beteekenen een strijd tot het
uiterste tegen den godsdienst en de terugkeer tot de
barbarij of zullen wij een regeneratie zien, de vervanging
van een systeem dat in verval en ontbinding verkeerde
door een ander jong en krachtig, waarmede het eeuwig
jeugdige latijnsche genie de wereld zou gezegend heb
ben?
Het sociale leven dreigde hier werkelijk in ontbin
ding uiteen te vallen op liét oogenblik dat het fascis
me ingreep. De groote arbeidersorganisaties matigden
zich de rol aan van arbiter in het nationale leven. Zij
vormden staten in den staat, beschikkende over de
openbare dienisten, vaak naar willekeurigheid hunner
grillen. Zoo zag men, in Italië, de algemeene Confede
ratie van den arbeid, de socialistische syndicaten der
spoorwegmannen, der post- en telegraafbeambten en
der zeevaarders, het openbare leven, het vervoer en de
verkeersmiddelen van het land stilleggen, en beslissen
over de buitenlandsche politiek der natie, over vrede
en oorlog. De openbare diensten van het meest vitale
belang waren aan den willekeur der socialistische or
ganisators overgeleverd. Zoo stonden in Italië de zaken
na den oorlog!
Zoodra het fascisme de macht !n handen nam, begon
het allereerst met het arbeidersvraagstuk onder de
oogen te zien, erkennende dat de organisatie der groe
pen en klassen een onomkoopbare noodzakelijkheid was
van het moderne leven.
Socialisten verwijten aan het fascisme, dat het den
arbeider zijn eenige verweermiddel ontnomen heeft door
de staking te verbieden en te verhinderen. Maar terecht
zeide minister Rocce, die de syndicale wet maakte: Dat
de zelfverdediging aan de volksklassen ontnomen is, is
niet hetzelfde als ze zonder verdediging laten en zon
der bescherming. Het Is hoogste eisch van het moderne
economische leven, dat deze klassen evenzoo wel ver-
dedigd werden door het publieke recht, als de enkele
[burgers. Het fascistisch regime heeft het probleem der
[verhoudingen tusschen kapitaal en handenarbeid opge
lost, op een manier, die den vrede tusschen de verschil
lende sociale groepen waarborgt. Het accoord van 2
October 1925 tusschen de confederatie der industrie en
die der fascistische corporaties waarbij de beide organi
saties elkander wederkeerig erkenden als de eenige
wettelijke lastheobers der werkgevers en werknemers
in de industrie, dit accoord was de eerste stap die ge
leid heeft tot de meest radikale transformatie die het
staatssysteem sinds de Fransche revolutie heeft onder
gaan.
De zelfverdediging der arbeidersklasse, noodzakelijk
geworden d»or de wetten der Fransche revolutie en het
liberalistisch wanbeheer, is overbodig geworden door de
wetten van het fascisme die wij in een volgenden brief
nader uiteen zullen zetten.
1) .Centrale Uitgeverij te Olsterwijk.
E. F.
NU EEN BOOKENDE PUINHOOP VAN VERBOGEN
IJZER EN ZWARTGEBLAKERDE BROKKEN
MUUR.
stukken muur of ptl&ren "dover, uit, waaraan krom go-
trokken of zelfs doorgebrande, half-afgesmolten stuk
ken golf-ijzeren plaat hangen. Het eigenlijke werk van
de brandweer kon pas beginnen, toen de ondergang van
het Paleis voor Volksvlijt algeheel was; het be^tord in
het blusschen van de puinhoopen en het omverhalen van
stukken muur, die het vuur geheel of gedeeltelijk ge
spaard had.
Het begin van den brand.
Omtrent het begin van den brand, dus ook omtrent
de oorzaak, is eigenlijk niets bekend. Een agent van
politie zag, toen hij voor de Utrechtschestraat stond,
rook uit het dak van den Oostelijken vleugel van het
gebouw opstijgen, naar hij meent boven het Paleis-café
hetwelk pas geheel gerestaureerd was. Daarna hoorde
hij een geluid, alsof er een scherm omlaag viel, maar
hij meent, dat het ook door een ontploffing kan zijn
veroorzaakt. Terwijl hij zich naar den ingang van het
gebouw aan het Oosteinde haastte, werden de opstij
gende rookwolken dikker, en nog voordat hij daar ge
komen was, zag hij door de ruiten van binnen de vlam
men. Hij ging nu naar binnen en haalde den heer Louis
Bouwmeester jr., die in een vertrek van den schouw
burg-vleugel zijn logies had, uit zijn bed. Gelijk men
weet, bespeelde de troep van Bouwmeester sinds eeni-
gen tijd den Paleisschouwburg; Woensdagavond is nog
de- revue Wonder boven Wonder gegaan. Men drong
nu door tot de schouwburgzaal, maar hier was het' toen
al in de stalle's ,de loges op de balcons en op de gaan
derijen een geweldige vuurzee. Inmiddels was de brand
weer, dood winkeliers van de Galerij gealarmeerd, ver
schenen; ze is nog begonnen met het leggen van slan
gen, maar er ontstond ln het gebouw, toen daartoe de
deuren geopend werden een sterke luchtstroom, die ds
vlammen door het geheele gedeelte als het ware voort
joeg. Er waren twee nachtwakers in het gebouw aan
wezig; bij hét doen van de ronde kort tevoren hadden
zij niets bijzonders ontdekt. Als vrijwel vaststaande kan
men aannemen, dat de brand in de schouwburgzaal ont
staan is, omtrent de oorzaak weet men niets.
Wie de schade dragen.
Zooals reeds gemeld, was het Palels verzekerd op
beurspolis voor f 500.000. Naar wij vernemen is het
schadebedrag over een zeer groot aantal assuradeuren
verdeeld. Slechts een enkele assuradeur zal een bedrag
van meer dan f 50.000 voor zijn rekening moeten ne
men. Van een „ramp" voor een of meer assuradeuren
is dus geen sprake.
Niets gespaard gebleven by den onverblddelijken
vuurgloed.
HOE IN ITALIë DE ZAKEN ER NA DEN
OORLOG VOORSTONDEN.
Wat de arbeiders het fascisme venvijten.
(Van onze Romeinsche briefschrijfster).
Nu het fascisme dezer dagen zijn tienjarig bestaan
vierde, willen; wij eens nagaan wat het in dit eerste
decennium tot stand bracht
In Maart 1919 kwamen in Milaan een honderdtal
jonge mannen met Mussolini samen om zich te ver
staan over de wijze waarop het mogelijk zou zijn een
«inde te maken aan de regeeringloosheid die het land
he moeilijke na-den-oorlog-tijdperk ten val dreigde
te richten.
Het is niet door de suggestie en den wil van een
genialen en krachtigen mensch, dat ln de tien jaren
die sinds dien verliepen het fascisme niet alleen een
«terke macht in den Staat werd, maar geheel het par-
I itementaire stelsel omschiep on geheel hot schiereiland
nt onder een nieuw regime een hergeboorte tegemoet ging;
een zoo radikale omwenteling kon alleen tot stand ko-
men omdat de groote massa van het denkende volk in
stinctief voelde dat er een absolute revolutie moest ko
ttien; daardoor sloten zich .in enkele jaren duizenden
ij de camicie Neri aan en zóó vormde zich een leger
&t tot millioenen aangroeide, nu Italië regeert.
i>Het is mogelijk, dat bij zijn ontstaan het fascisme
den schijn had van een politieke partij scheef De
Vries van Heekelingen in zijn studie over Het Fa»-
«sme en zijn resultaten 1) in werkelijkheid is het
nooit een partij geweest. Het fascisme is geboren uit
groei-crisis van een volk vol vitaliteit, vast beslotèn
een oud verleden te liquideeren en een volledigen her-
°Uw fce beginnen, een herleving. Het fascisme, heeft
ussolini eens gezegd, wil alles wat er nog van een
^ntokratisch verleden is overgebleven, vervangen door
nl nieuwe orde die gevormd wordt door tucht en
erarchie en die het den staat zal mogelijk maken
ponder afdreiging en zonder wanorde, zijn taak te vol-
)rengen voor het welzijn van het volk en den voor
bed der natie.'
Zoo is het fascisftie geworden een geestesgesteldheid
111 hernieuwing, een herleving van het Italiaansche
Het Amsterdamsche stadsbeeld is een zware slag toe
gebracht in den nacht van Woensdag op Donderdag.
Toen de stad den volgenden morgen ontwaakte was nog
slechts een rookende puinhoop van verbogen ijzeren
stangen en zwartgeblakerde brokken muur overgeble
ven van wat eens het trotsche Palels van Volksvlijt
was geweest. Dat geweldige glazen Paleis, die meester
lijke schepping van Dr. Sarphatl, dat zoowel in als bul
ten Amsterdam een groote bekendheid bezat, is door
het onverbiddelijke vuur in een paar uur tijds totaal
verwoest. In die paar uur tijds is een einde gemaakt
aan de historie van dit merkwaardige bouwwerk, welks
flonkerende koepel hoog boven zijn omgeving uitstak.
Een enorme menschenmenigte is getuige geweest van
zijn tragischen ondergang, heeft gezien hoe de vuurzee
zich verder uitstrekte in de hooge „Regionen" van het
groote gebouwcomplex, hoe tenslotte de reusachtig gla
zen koepel Ineen stortte en de gansche omgeving sid
derde en beefde onder den slag, die deze vallende kolos
veroorzaakte.
Eerst bij het volle daglicht kreeg men een volledig
overzicht van den omvang van de ramp. Wie door da
Utrechtschestraat het Frederiksplein naderde, zag voor
zich, in plaats ^an het vertrouwde facade van het Ps-
leis, die sen afsluiting vormde van het perspectief, een
groot stuk lucht, waartegen het lagere silhouet van de
peristyle scherp afstak. Daarachter was het als een
groot rulneveld uit de oudheid. Van da slanke ijzeren
zuilen, die waren blijven staan, hingen in slappe bocht
omlaag d'e verwrongen ijzeren bogen van het neerge- j
storte dak. Uit de puinhoopen stegen zware rookwolken
op. Overal woedde, onder den baaierd van ijzerwerk in
de kelders, het vuur nog voort, verstikkenden stank
verspreidend, en de brandweer hield zich nog altijd met
de puinhoopen bezig, in het bijzonder aan de zijde van
de beide ingangen van de volledig gespaarde galerij,
zulks met het oog op de daar staande bewoonde per-
ceelen.
De roode haan zegeviert.
Zooals we reeds in ons nummer van Donderdag meld
den, was het kwart voor drie in den nacht, toen het
angstwekkende drama van vuur, verwoesting en ineen
storting aanving. Slechts enkele minuten daarna was
reeds boven de geheele binnenstad een vreemden, hel
len gloed waarneembaar, telkens verduisterd door dikke,
rollende rookwolken, waardoor nochtans de vlammen
tot hoog in de lucht uitwaaierden. En toen, op het Fre
deriksplein en van de Galerij uit, een schouwspel, zóó
onwezenlijk schoon, zóó overweldigend en schrikbarend,
zoo fantastisch als zich moeilijk beschrijven laat. Heel
de Oostelijke vleugel van het Amsterdamsche Crlslat
Palace, voor een groot gedeelte opgetrokken uit golf-
ijzeren platen, met den hoogen, machtigen koepel, bo
ven op welks top de bekende engel nog zijn electrische
toorts geheven hield, stond in lichte laaie. Alle contou
ren stonden tegen den donkeren hemel afgeteekend ln
diamantvuur; daarbinnen loeide het met krakend ge
weld, telkens als zware constructies van Ijzeren binten
donderend omlaag kwamen storten in de brullende
v vlammenzee.
En plotseling zag men door de glazen kap, dat het
vuur ook den Westelijken vleugel ging aantasten, de
groote tentoonstellingszaal; dat het door geen macht
te weerhouden, met verbijsterende snelheid ook daar
doordrong. Om kwart na drie stond het geheele gebouw,
dat eens, toen het met zooveel praal en officieele fees
telijkheid geopend werd, beschouwd werd als het twee
de architectonische wonder van Amsterdam, over de ge
heele lengte, breedte eni hoogte ln het vuur. Ep wat
voor vuur! Het overal smeltende ijzer was wit-gloeiend
en kwam hier en daar vloeibaar en sissend omlaag; fel
blauw, als bij electrische ontladingen waren de vlam
men, die het zink van dakgooten en dakbedekkingen
verteerden, en zoo was de loeiende vuurgloed, die op
steeg uit het brandende houtwerk en hoog in de lucht
zich verloor in rollende rookwolken, welke zich als eep
lichtgordijn over de stad in Westelijke richting ver
spreidden.
Op het Frederiiksplein, dat de politie geheel afgezet
had, want uit alle stadsdeelea stroomde het publiek toe,
was het zoo licht als op klaarlichten dag; eveneens ia
den Paleistuin daarachter en de daaromheen gebouwde
Galerij. Het leek wel, of het Paleis uit vuur was op
gebouwd; en van dat laaiende vlammenpalela uit, dien.
onmetelijken vuurpoel, zich hoog hoven de stad ver
heffend, slingerde de geweldige hitte millioenen vonken
en brandende stukken! hout in wijde omgeving rond,
zoodat het haast onverklaarbaar lijkt, dat niet elders
ook branden zijn uitgebroken.
Reeds deelden wij mee, dat de brandweer machteloos
stond tegenover deze geweldige vuurzee. En daarin lag
juist het beangstigende en dramatische van het schouw
spel van verwoesting op hier bijan ongekende schaal,
dat er niets gebeuren kon om haar in haar onverbldde
lijken voortgang te stuiten.
Toen de koepel Instortte,
Zijn indrukken van het oogenblik, waarop de enorme,
ongeveer 45 meter hooge, koepel in den ziedenden poel
van razende vlammen neerstortte, geeft de Amster
damsche correspondent van de N.R.Ct. als volgt weer:
Wij stonden achter in den tuin van het Palels, op
zoo groot mogelijken afstand van de vuurzee, omdat de
hitte, welke zij uitstraalde, niet te verduren was, toen
gebeurde, wat te verwachten was, maar niemand zoo
spoedig verwacht had. Kort achter elkaar kwamen daar 1
eerst twee groote ijzeren schoorsteenen van de centrale
verwarming omlaag; even daarna zagen wij den aohter-
gevel over een groote lengte voorover neigen en in
een brekende massa van kromgetrokken, witgloeiende
ijzeren binten en golfplaten ijzer ineen storten. Een
zware stof- en rookwolk, een reusachtige fontein van
vonken, één enkele laaiende vlam, die loeiend en brul
lend opsloeg uit de kolkende vuurzee en 'hoog uitreikte j
boven alles wat daar brandde en smolt en verging, ont
trok op dat oogenblik den koepel en zijn toortsdragen-
den; engel, wiens toorts bet vuur zelf nu toch al lang
had gedoofd, aan het gezicht. En op dat oogenblik
hoorde men het daar in de hoogte kraken on vallen en
in storten miet donderend geveld; de koepel was, van
al zijn steun begeven, ingezakt en met één enkelen
dreunenden slag omlaag gestort in den vuurpoel, waarb
uit nu telkens r,u eens minder hevige, dan weer hevige
ontploffingen klonken.
Het noodlot voltrokken.
In nauwelijks drie uren tijds was het noodlot aan
het Paleis voor Volksvlijt voltrokken: De morgen brak
aan over een ander Frederiksplein, dan wij het tot nu
toe kenden; want het Paleis, in hoe vervallen toestand
het ook mocht verkeeren, hoe weinig waardeering de
tegenwoordige tijd ook voor zijn architectuur had, be~
heerschte het stadsbeeld over een groote omgeving.
Naarmate men het meer uit de verte zag, werd het
1 mooier, wat maar een zeer betrekkelijke waardeering
is; maar het was toch voor de Utrechtschestraat, de
Sarphatistraat en de Weteringschans een mooie, en im-
posante afsluiting, en in het beeld van Amsterdam-vogel
vlucht kunnen wij het toch noode missen.
Wat er nog staan bleef.
1 Wat er over is, doet denken aan de laatste resten van
ruines uit de oudheid. Als ruine heeft het Paleis voor
Volksvlijt zijn onmiskenbare schoonheid. Van den Wes
telijken vleugel staat niets meer, behalve een afgebrok
kelde muur; alles wat zich daarachter bevond, t.e begin
nen met eenige winkeltjes en een lunchroom, en den
Ingang tot de groote tentoonstelllngzaal met haar hooge
galerijen en glazen bekapping is verdwenen, met ai de
zonderlingo en grillige versleringen, tempeltjes en mos
keetjes, welke de bouwsmaak tusschen de jaren van
1860 tot 1870 meende, dat stijl waren.
Overeind is blijven staan, ten minste grootendeels. do
peristyle voor den hoofdingang, die zelf echter verdwe
nen la, zoodat de peristyle nu feitelijk geheel op zich
zelf staat en natuurlijk ook danig geschonden en groot
gevaar loopt elk oogenblik in te storten. Oostelijk var.
den hoofdingang is het geheele gebouw eenvoudig weg
gevaagd, op enkele wankele stukken muur na; van de
schouwburgzaal met de foyers Is niets meer te beken
nen. Maar wonderlijk lijkt het, dat juist het uiterste ge
deelte van den Oostelijken vleugel, waar de brand ont
staan moet zijn en van waar hij zich in zoo korten tijd
over het heele gebouw uitgebreid heeft, het uitgehou
den heeft, d.w.z. de gevels staan nog, hoezeer daarbinnen
ook alles schoon uitgebrand is. De verklaring is gelegen
in het feit, dat zich in dit gedeelte het tooneel van den
Paleisschouwburg bevond, afgescheiden van de schouw
burgzaal (waarvan niets meer te bekennen is) door een
brandscherm, en tevens onder de beschutting van het
regengordijn, hetwelk bij het ontstaan van brand auto
matisch in werking kemt
Daartusschen en daarachter was het Donderdagmor
gen een uitgestrekte baaierd van nog fel brandende
puinhoopen, hooger in het midden, waar de koepel in
de vuurzee neergeploft ls. Hier en daar staken er nog
STEUN AAN DE SUIKER-INDUSTRIE.
Het voorstel-Van den Heuvel aangenomen.
Er zijn heel wat woorden gevallen voor en aleer het
voorstel van dén heer Van den Heuvel, om tydeiyken
steun aan de beetwortelsuikerindustrie te verlecnen,
werd aangenomen. Nochtans is dit in de zitting van de
Tweede Kamer van Donderdag geschied, al was het dan
ook na hevigen strijd en met een kleine meerderheid.
Het wetsvoorstel werd aangenomen met 47 tegen 43
stemmen. Voor stemden de a.r., de r.k., de chrlst-hist.
Lovink, Weitkamp, Krijger, dr. Die Visser en Bakker
en de heeren Bderema (lib.) en Braat <pl.).
Tegen stemden de s.d., de v.d., de liberalen (behalve
Dr. Blerema) en de heeren Zandt en Kersten (beiden
s.g.) en de chr.-hist. Van Boetzelaer, Schokking, Tilanus,
Mej. Katz en Snoeck Henkemana
Afwezig waren de heeren Stenihuls, Louis de Visser,
Lingbeek, Hermans, F eb er, Beumer, Brautigam, Hlenv-
stra, Langman en Arts.
In de toelichting over zijn wetsvoorstel verklaarde de
heer Van den Heuvel on, dat verschillend© oorzaken
zijn aangegeven voor de malaise in de suiker-Industrie.
De prijzen zijn te laag als gevolg van de overproductie,
welke is ontstaan door de bescherming van andere lan
den.
Het gevaar van dit steun voorstel is echter, dat de
steun niet geheel ten goede zal komenl aan de landbou
wers, maar ook de fabrieken er van mee zullen profi-
teeren. En al zegt de heer Van den Heuvel dan ook,
dat dit gevaar zeer klein is, en het geen reden mag
zijn om tegen het wetsvoorstel te stemmen, meent hst
.Handelsblad" er In zijn kameroverzicht toch op te
moeten wijzen, dat indien de Eerste Kamer met het
voorstel-Van der Heuvel c.s. aceoord gaat, en indien de
regeering tot uitvoering besluit, dat dan toch maar even
tjes aan de suiker-industrie een cadeau van in maxi
mum vier mlllioen gulden wordt gegeven, waarvan
vaststaat, dat minstens 15 pCt. niet ten goede komt
aan den bietenteeler, maar aan de particuliere suiker
nijverheid, die daarom niet vroeg en den steun niet be
hoeft.
Bedenkelijker nog is deze beslissing, als antecedent,
zegt genoemd blad '?.ts verder.
Nu deze bres is geschoten in de vesting, zullen na
tuurlijk andere bedrijfstakken in het gedrang met nieu
wen moed gaan probeeren, oude zonden van beleid te
verhalen op de schatkist.
En zich beroepende op een eerder geplaatst artikel
wijst hetblad er nog op, dat A" '.it'.eeriu^en aea
de cooperstieve bietenverbouwers, gedaan in de laatste
acht jaren., het rec.it geve:, te verwachten, dat behoor
lijk was gereserveerd voor de kwade jaivn. Dat dit niet
is geschied wijst op een weinig solide bedrijfsleiding.
Hetgeen wij destijds schreven over te sterk uitge
breide productiecapaciteit der suikerfabrieken kreeg bo
den een nieuwe bevestiging in een stem uit de practijk.
Een vlugschrift van den heer H. F. Bultman Hz. toont
aan, dat wat de heeren! Van der Heuvel c.s. van de
belastingbetalers vragen is, dat die de gevolgen op zich
zullen nemen van over-speculatie door coöperatieve far
brieken. Wij hebben hier niet alleen te doen met een
noodtoestand geheel buiten schuld der getroffenen
ontstaan. De lusten hebben deze heeren zelf genoten,
voor de laatsten pogen zij nu de schatkist te laten
opdraaien. Wjj noemen dit politek van eeni zeer bed en
kelijken aard. De voorstellers hebben de bezwaren,
voor zoover ze daarop geen antwoord wisten te geven,
maar laten zwemmen. Er is een noodtoestand, zegt de
heer Van den Heuvel, over de reden daarvan behoeven
wij niet lang te redeneeren: het is de malaise op de
suikermarkt.
Neen, mijne heeren, zoo roept het blad tenslotte uit,
van een noodtoestand kunt gij niet spreken, omdat er
nog steeds de mogelijkheid ls iets anders te verbouwen
al kan dat vermindering van werkgelegenheid beteeke
nen. Er zullen dan kostbare installaties renteloos blij
ven staan, de oprichting en aanschaffing dezer instal
laties ls te danken aan speculatieve overwegingen,
waarvoor gij zelf de verantwoordelijkheid draagt.
Als elke onderneming, die in moeilijkheid kwam, om
dat hij het toekomstig verloop der conjunctuur verkeei'd
heeft geschat, aanspraak zou kunnen maken op staats
steun. dan zouden de consumenten en belastingbeta
lers „talllable et cordéable a merci" een vroolijk leven
leiden!
Het gebruikelijke, maar daarom nog niet krachtigs
argument, dat men in de havensteden eigen belangen
laat prevaleeren boven die van het platteland, deed weer
opgeld. Niet weerlegd werden daarentegen de bedenking
van den heer Schokking, ook door andoren uitgespro
ken, o.a. door den heer Boon, dat men met dit voorstel
voor het loopende jaar toch te laat komt, omdat het
teeltplan reedst vaststaat, blijkens hetgeen de heeren
Loerakker en Van den Heuvel zelf in den afgeloopen
herfst hebben gezegd.
Enfin, het kwaad is geschied, wij kunnen alleen nog
hopen, dat andere factoren aan dit wetsvoorstel den
weg naar het Staatsblad versperren. Geschiedt dit niet,
dan is het hek van den dam, en komen straks anderen,
aankloppen om hulp, die hun, nadat men eenmaal de
coöperatieve suikerspeculanten, die zich hebben over-
gaapt, heeft geholpen, moeilijk kan weigeren.
