Schager Courant
TUTTI-FRUTTI.
Wat leert ons 3 Juli?
„Bevorderd Met lof!"
Tweede Blad.
s
Gemengd Nieuws.
Roemeensche vrees voor de Russische
luchtvloot.
Woensdag 17 Juli 1929
72ste Jaargang. No. 8494
n.
Als we nu onze aandacht bepalen tot de verkiezing in
Noord-Holland, dan valt het dadelijk op, dat de stijging
van het aantal stemgerechtigden sinds 1925 nog al uit
eenloopt.
Het aantal kiezers was en is n.1.:
1925 1929 Stijging:
Den Helder 169.038 177.545 5
Haarlem 170.536 195.295 14.5
Amsterdam 378.091 401.656 6.2
Den Helder en Amsterdam vergelijkend, is men ge
neigd. deze conclusie te trekken:
de trek naar de groote steden is de laatste jaren niet
zoo sterk meer, als men vroeger wel beweerde.
Voor den buitengewonen groei van het kiezerscorps
in den kieskring Haarlem is de verklaring waarschijnlijk
hierin te zoeken, dat Mooi-Nederland, de duinstreek
en het Gooi, niet alleen veel bewoners trekt, die hun
werk in Amsterdam vinden, maar ook vele, die daar
als renteniers gaan leven.
De normale stijging van onze bevolking i3 de laatste
jaren ongeveer 1% per jaar. Amsterdam wijkt daar
niet van af, den Helder blijft er iets onder, terwijl
Haarlem meer dan het dubbele tot zich trekt
Weet iemand een andere verklaring, dan die wij hier
boven gaven?
Groot is ook het verschil wat betreft het aantal kie
zers, dat niet of verkeerd gestemd heeft.
Amsterdam
Haarlem
Den Helder
15
11
8
Wie kan verklaren, waarom Den Helder zoo'n goed
figur maakt moge het zeggen. Wij meenen twee rede
nen te mogen noemen:
1. de politieke belangstelling was hier ver boven het
gemiddelde;
2. de bevolking behoort niet tot de achterlijkste, in
tegendeel!
De aard der bevolking ten N. en ten Z. van het IJ.
loopt nogal uiteen, zooals blijkt uit het percentage der
stemmen, dat verschillende partijen op zich wisten te
vereenigen.
Den Helder Haarlem A'dam
R.K.
27.3
26.4
15.6
Christ. Hist.
5
13.9
5.9
A.R.
7
9
6.2
Kleine kerk. partijen
1.4
2.4
2.1
S.D.A.P.
28
23.9
39.5
V.D.
15.6
6.9
6.9
V.B.
6.9
8.9
8.5
Floris Vos
1.3
2.8
3.7
Comm. (3 soorten)
2.6
2.2
8.3
De kieskring Haarlem is dus in meerderheid kerke
lijk; Den Helder voor ongeveer 41 en Amsterdam
voor nog geen 30
De aanvoerder der r.k. lijst, de heer Ch. van de Bilt,
Verklaarde in een interview:
„Het platteland (van Noord-Holland) verroomscht. Ik
heb al in tal van plaatsen benoorden het IJ de bevolking
een er gemeente óf zien omslaan óf sterk tot een Room-
sche meerderheid zien naderen".
Dit laatste moge waar zijn en Is ook waar, maar het
beteekent daarom nog niet, dat het platteland ver
roomscht.
Een vergelijking tusschen de verkiezingscijfers van
1925 en 1929 geeft dit beeld:
Den Helder Haarlem A'dam
R.K. 1925 27.2 26.3 15.2
R.K. 1929 27.3 26.4 15.6
Op een eenigszins beduidende stijging van het room-
sche element wijst die niet.
In datzelfde interview antwoordde de heer Van de
Bilt op de vraag:
„Wat is de oorzaak van onzen groei in Noord-Holland?"
het volgende:
TE VEEL VAN HET GOEDE. De dominé van een
negerbaptistenkerk In Evanston bij Chicago had
er zich bij de politie over beklaagd, dat zijn ge
meente te veel bad. Overigens een zeer zonderlin
ge aanklacht, wanneer die komt uit den mond
van een zielenherder, zooals in dit geval. En de
politie vond dan ook, dat zij de vrome negers
hun gang maar moesten laten gaan. Doch on
langs op een Zondag werd het vele bidden den
dominé echter toch wel wat te bont, weshalve hij
dringend om politie-hulp verzocht. De wacht
meester, die daarop op de plaats van samen
komst verscheen, vond tachtig negers in de kerk
verzameld en verder in de pastorie de dominé, die
vol vertwijfeling zijn handen wrong. Nu is de
preek al reeds uren afgeloopen, klaagde hij, en
nog steeds hebben de leden van de gemeente de
kerk niet verlaten en ze zijn er eenvoudig niet
met een stok. uit te krijgen. Het moest toch aan
hem, den dominé worden overgelaten, om te oor-
deelen of er genoeg was gebeden? Daarbij liet de
geachte voorganger tevens doorschemeren, dat de
gebeden van zijn vrome gemeente niet geheel en
al in overeenstemming waren met hetgeen hij ze
voorhield, en het hem bij den schijnbaar prij
zenswaardige geloofsijver zijner standvastige
kerkgangers allesbehalve behaaglijk te moede
was. De wachtmeester dacht er eens over na wat
te doen, maar dan herinnerde hij zich eensklaps,
de scheiding tusschne Staat en Kerk, op grond
waarvan bij weigerde zich verder met het geval
te bemoeien. Lekker, dan was hij er af!
En nu zit de dominé gansch alleen met zijn
tachtig .broeders en zusters", die blijkbaar wat
al te veel van het goede hebben gehad.
„Ons geboortecijfer. De Noord-Hollandsche boeren,
vooral in 't noordelijkste gedeelte, zijn vrijzinnig-protes
tant of politiek liberaal. Veel kinderen hebben ze niet.
Gewoonlijk hoogstens een of twee. De katholieken heb
ben nog altijd een gunstig geboorte-overschot en dit
geeft ons een numerieke voorsprong, die het beste voor
de toekomst belooft.
We gaan hiertegen niet polemiseeren, doch verwijzen
naar bovenstaande cijfers. Ook mag er hier aan herin
nerd worden, dat de verkiezing voor Provinciale Staten
dit resultaat had:
In 1923 19 R.K.
In 1927 17 R.K.
We hebben ook eens becijferd, hoe de samenstelling
der Noordhollandsche Staten zou zijn, indien deze wer
den gevormd naar den uitslag der Kamerverkiezing.
Een vergelijking met 1923 en 1927 geeft dan dit beeld:
1923
1927
Naar 3
R.K.
19
17
17
Chr. Hist.
10
8
6
A.R.
7
6
6
S.D.A.P.
19
24
27
V.D.
10
8
7
V.B.
8
10
7
Communisten,
3 soorten
3
3
4
Middenstand
0
1
Floris Vos
3
Christ. Dem.
1
77
77
77
Dit ziet er voor de „rooden" hoopvoller uit dan voor
de roomschen.
Wat er waar is van de bewering, dat de N.H. boeren
vooral in het Noorden politiek liberaal zijn, laten we
voor de verantwoording van den heer Van de Bilt. Er
wonen op het platteland echter ook nog andere menschen
dan boeren en we gaven hierboven reeds cijfers, waaruit
blijken kan, hoe zij stemmen, hetzij dan boer of geen
boer.
In welke richting de ontwikkeling gaat, kan eenigs
zins worden afgeleid uit dit staatje:
u
a>
a
Li
g
2
g
ca
2
g
K
O
"u
1
K
13
Li
ca
c
3
X
a
<i
c
a>
Q
ca
X
a
<i
1925
1929
S.D.A.P.
24.9
23 8
37.2
28
23.9
39.5
R.K.
27.2
26.3
15.2
27.3
26.4
15.6
V.D.
18.4
6.9
7.5
15.6
6.9
69
V.B.
8.8
10.7
10
6.9
8.9
8.5
Chr. Hist.
4.5
12.4
5.9
5
13.9
5.9
A.R.
7.2
10.7
7.2
7
9
6.2
Ieder trekke zijn conclusies.
Onzerzijds zij nog slechts gewezen op den achteruit
gang der V.D. in den kieskring Den Helder.
Het komt ons voor, dat deze te wijten is aan hun
houding ten opzichte van het Staatspensioen en daarin
zoeken wij gedeeltelijk ook de verklaring van den enor-
men aanwas der S.D.A.P., speciaal in de omgeving van
Schagen.
Tot slot nog dit
Eerst een verzuchting:
Wie verlost ons van de nadeelen der Evenredige Ver
tegenwoordiging
Zij heeft natuurlijk ook haar voordeelen. doch wat
vroeger kleur en leven gaf aan den politieken strijd is
jammerlijk verloren gegaan.
Toen had het. persoonlijke element somtijds misschien
wat al te veel op den voorgrond, doch thans is het al
te radikaal uitgeschakeld.
Ongetwijfeld: de politieke strijd moet gaan om be
ginselen en hij ontaardt .indien alleen een persoon de
inzet is. Daarom is het succes van den heer Floris Vos
een bedenkelijk verschijnsel. Immers, niet als de dra
ger van eenig beginsel of als de personificatie daarvan
is hij gekozen, maar als de branie, die de "difüf en'het
geld heeft, om onsympathiseerende reglementen "te over
treden.
Wij, Nederlanders, hebben nu eenmaal een anarchis-
tischen inslag.
Om het op zijn Amsterdamsch te zeggen:
„Menheertje" is onze natuurlijke vijand en elke „lef-
gooser", die hem braveert, is van applaus verzekerd.
Met handen en voeten!
Hierboven hebben we beweerd, dat in den kieskring
Den Helder de politieke belangstelling ver boven het
gemiddelde was en we doelden daarbij vooral op het
noordelijk gedeelte. Vraagt men ons de verklaring daar
van, dan meenen we die te kunnen geven.
Zoowel V.D. als S.D. hebben op hun lijst iemand, die
door jarenlange persoonlijke propaganda de beginselen
zijner partij in den kop van Noord-Holland, heeft ver
dedigd en de organisatie heeft opgebouwd.
Dit persoonlijke element werkt o.i. nog altijd na en
de oorspronkelijke strijd tusschen deze twee kampioe
nen geeft aanden kamp van lijst tegen lijst zelfs nu
nog een wat levendiger karakter, een, laat ons zeggen,
wat menschelijker aard.
En hoog de beginselen, maar... de mensch moet er
niet in te loor gaan!
KRANTEN VAN EUCALYPTUS-PAPIER. Tot nog
toe werden de kranten in Australië gedrukt op
papier, dat men uit het buitenland invoerde.
Thans wil men echter trachten, zelf krantenpa
pier te fabriceeren. Men hééft in den laatsten
tijd verschillende procédé's toegepast, maar uit
de verschillende houtsoorten, die er in Australië
aanwezig zijn, kan men geen geschikte grondstof
vinden voor goed krantenpapier.
Men heeft daarna proeven genomen mt Euca-
lypthus-vezels, maar in den beginne was het pa
pier veel le week. Thans is het echter gelukt om
een procédé te vinden waardoor men in staat is,
uit de Eucaiypthus een zeer goed bruikbaar kran
tenpapier te fabriceeren.
De Australische kranten zullen dus binnen af
zienbaren tijd op Eucalypthus-papier gedrukt
worden, wat den lezers intusschen wel onver
schillig zal laten. En Eucalypthus-papier zal wel
even geduldig blijken als gewoon papier.
DUIMZUIGERIJ EN TOEKOMSTIG GENIE. Dr.
Arnoeld Gesell, directeur aan het psychologische
instituut van de Universiteit Yale te New-York,
heeft in een voordracht uitgelegd, dat het moge
lijk was, uit den ouderdom, waaróp een baby
voor de eerste maal op zijn duim begon te zui
gen, en uit de wijze waarop hij trachtte verschil
lende voorwerpen uit zijn omgeving in zijn bezit
te krijgen, was af te leiden of het kind zich tot
een genie, een industrieelen leider of een zwakzin
nige zou ontwikkelen.
Tégen deze theorie heeft alleen Dr. Henry Goddard
van de Staatsuniversiteit in Ohio ernstige beden
kingen opgeworpen, waarbij hij opmerkte, dat
wanneer deze methode tot vaststelling van
iemand's geestelijke capaciteiten tot algemeene
uitvoering zou komen, dat dan de helft der be
volking van de Vereenigde Staten als zwakhoof-
Efkus wachte...
„Negens. Achte...
„En ien Tien: Geskiedenis".
Dat wil zegge,
Bai 't uitgaanlegge,
Dat je kind een Vluggerd is.
Mooi Rapportje,
Zeg... wat skort je?
'n Donderjoól? Wat wil je nou?
Weer 't lot viel,
Weer Tc neerkniel,
In gebed: „Goddank voor jou."
Weer Uw lot viel.
Weer 'k neerkniel,
In 't gezegend huis en hof:
„Skenker. Geev'ner.
.Hougve rh eev'ne r
„Méér... den alle aardsche lof!"
12 Juli 1929.
Dr. T. P. MERKRID.
Iets uit het leven van onze
Harmonie.
Nu de dag nadert waarop het zestigjarig feest onzer
Harmonie op nog grootscher wijze zal worden gevierd
dan door het laatst gegeven feestconcert, dacht het
ons niet onaardig iets uit het leven van de jubilaresse
mee te deelen.
In het begin van het jaar 1869 ontstond bij de heeren
W. A. Hazeu, W. Roggeveen, Jb. Wz. Denijs en E.
Schoeman het denkbeeld om in onze gemeente een
Harmoniegezelschap op te richten. Een leermeester werd
gevonden, f 116 bijeengebracht voor den aankoop der
allernoodigste instrumenten, en de muziek ging in
Schagen de lucht in per windstoot al3 nu per aether-
golf, De eerste directeur der kapel was de heer Frigerio,
stafmuzikant van de Kon. Ned. Marinekapel te Den
Helder. De heer Frigerio zwaaide den staf maar een
jaartje en werd toen opgevolgd door den heer J. M.
Otto, muziekdirecteur te Alkmaar. Deze bleef directeur
tot 17 Januari 1883 toen hij voor het laatst de kapel
dirigeerde, op het feest gegeven ter viering van het 75-
jarig bestaan van het Schager Nutsdepartement.
De eerste voorzitter der kapel was de heer Jb. Wz.
Denijs, die dit tot 29 Mei 1877 bleef en toen opgevolgd
werd door den harmonlst in hart en nieren, den heer
W. A. Hazeu, later eere-voorzltter. Diens dochter ver
maakte aan haar vaders kapel nog f 100, zooals blijkt
uit het jaarverslag: van 1925/26.
Een beschermheer vond de kapel in Dr. Hoekstra en
na diens dood werd beschermvrouwe mevr. de wed. J.
HoekstraTomey. Aan beiden heeft de kapel veel te
danken gehad. Ons gemeentebestuur zag spoedig het
nut in van het bestühn der kapel en subsidieerde haar
al in 1870 met f 100. Dit subsidieeren met wisselende
bedragen is gebleven tot op dezen dag.
Het 10-jarig bestaan der kapel werd o.a. gevierd met
het uitspreken van een feestrede door den heer Hazeu,
wlen om zijn verdiensten een gouden zegelring werd
aangeboden. Na de heeren Otto en Polak, met wien de
kapelleden het niet best konden vinden, werd de heer
Rugers directeur. Onder hem behaalde de Harmonie een
2e prijs te Nijmegen. De dames van de vereeniging „Cae-
cilia" meenden deze eerste groote prestatie met niet
minder le mogen eeren dan door de aanbieding van het
fraaie vaandel, dat de Harmonie nog steeds voert. De
heer Rugers, die van 1883 tot 1890 directeur was, werd
opgevolgd door den heer L. A. Schouten, die dit 18 jaar
is geweest. Hem dankt de kapel o.m. een schat van mu
ziek. Het vijf en twintig jarig bestaan onzer Harmonie
werd gevierd met een schitterend feestconcert en weer
hield de heer Hazeu toen een feestrede.
De heer Hazeu, die wegens ouderdom In 1896 als lid
bedankte, was secretaris, voorzitter en penningmeester
geweest. Zijn laatste levensjaar was hij eere-voorzitter.
De tegenwoordige eere-voorzltter, de heer W. Vader,
die dit jaar zijn 25-jarlg jubileum al3 zoodanig viert,
werd voorzitter In 1893. Hij heeft een zeer groot deel
van het leven der kapel, actief dienende in verschillende
functies, meegemaakt. Zoowel het veertig- als het vijf
tigjarig bestaan, ja ook het zestigjarig feest maakte hij
mee in de hoogste functie. Een meer verdienstelijk lid
dan de heer W. Vader heeft de kapel zeker niet gekend.
Na den heer Schouten werd de heer Dartlllact van
Tright directeur, toen de heer Barend Kwast, vervolgens
de heer Ter Hall, dan da heer Jac. Jansen en na 27
April 1922 de tegenwoordige directeur, de heed Dol.
Het zou ons te ver voeren, de overwinningen te ver
melden, die onze Harmonie ln haar zestigjarig leven be
digen was te qualifiseeren. De laatste uitspraak
is misschien nog niet zoo kwaad, wanneer men
bedenkt, dat een Amerikaansche Universlteit-di
recteur vérstrekkende gevolgen achter het op-
zijn-duim-zuigen van een baby meent te moeten
zoeken.
EEN OCEAAN TE KOOP. In de onmiddellijke om
geving van New-York Is het plaatsje Wildwood
gelegen, dus tenslotte nog niet eens zoo heel erg
afgelegen van de bewoonde wereld. Ondanks dat,
is echter onlangs een Wildwooder inwoner op zoo'n
origineele wijze bij zijn neus genomen, dat eenige
twijfel omtrent de slimheid van zijn medeburgers
wel eenigszins gerechtvaardigd is.
Op zekeren dag dan kwamen twee onbekende
heeren bij den man, die zich als de „bezitters
van den Atlantischen Oceaan" bekend .maakten en
die den niets vermoedenden Wildwooder aanboden
hem een stukje van „hun Oceaan" te verkoopen.
Tegelijk met den verkoop van een zeker gedeelte
zouden dan verschillende rechten als visscherij- en
badrechten op den nieuwen eigenaar overgaan
en dus kon hij van iedereen, die In „zijn" Oceaan-
gebied wenschte te visschen of te baden, een
zeker bedrag eischen. Vermoedelijk zou het ook
niet moeilijk wezen, van binnen de grenzen van
zijn Oceaanbezit gelande Oceaanvliegers een over
eenkomstige belasting te heffen. Dit alles klonk
zoo natuurlijk en zoo verleidelijk, dat de Wild
wooder aan de beide Oceaanbezitters een bedrag
van 384 dollars in baar geld als koopprijs van het
stuk Oceaan, overhandigde het waren zijn
spaarduitjes, die hij de laatste jaren met hard
werken had weten over te leggen!
Toen hij den volgenden dag meende een begin te
moeten maken met het heffen van belastingen
van de hoogst verbaasde strand bezoekers binnen
„zijn Oceaangebied", schoot al heel spoedig een
haalde. Het schitterend .behangen vaandel is daarvan
de levende getuige, die steeds den volke meldt wat onze
kapel presteerde.
Overal en bij honderden gelegenheden klonken de
Harmonietonen feestelijk door de lucht. Onze gemeente
zou haar niet graag willen missen en het is geen wonder
dat de kapel, hoe slecht het er soms ook voorstond, niet
te gronde ging. Voor haar was er altijd redding. Z e w as,
ze is, ze blijft. Daarvan zijn we overtuigd.
OP HET OOGENBLIK MET 4300 VLIEGERS DE
STERKSTE OP DE WERELD,
Afwecrmaatregelen dringend geboden.
Men begint zich in Roemenië ernstig ongerust te maken
over de gestadig voortgezette bewapening van de Sow-
jet-Unie en met name over de militaire voorzieningen
en maatregelen welke in het Zuid-Westen van het
Sowjet-rijk worden genomen, en die naar men te
Boekarest wel als zeker meent te moeten aannemen
alleen tegen den onmiddellijken buurman Roemenië zijn
gericht met het oog op de nog altijd hangende kwestie
aan wie Roemenië of Rusland Bessarabië ton
slotte zal verblijven.
Met gespannen aandacht worden die wapeningen te
Boekarest gevolgd, aldus de Balkan-corr. van de N. R.
Ct, en geen kosten en moeiten worden gespaard om
daarvan op de hoogte te komen en te blijven; hetgeen
trouwens niet zoo bijzonder moéilijk is, daar men in
Sowjet-Rusland daaromtrent veel minder geheimzinnig
en achterhoudend Is dan over het algemeen overal elders.
Inzonderheid wordt de luchtvloot verzorgd; zoodat die
nu al tot de sterkste ter wereld moet worden gerekend.
Belangwekkende bijzonderheden heeft Roemenië daar
over in de laatste bijeenkomst der Kleine Entente, de
vorige maand te Belgrado, medegedeeld.
Volgens die mededeelingen heeft Sowjet-Rusland nu al,
onder leiding van Duitsche technici en vaklieden, meer
dan 4300 vliegtuigen uitgerust, waarvan duizend groote
gevecht»- en bombardeertoeétellen, die een snelheid van
270 K.M. per uur kunnen ontwikkelen, en met zes mi-
trallleuses en vier revolver-kanonnen bewapend. De
vliegtuigen voldoen aan de hoogste eischen. Zij kunnen
hooger stijgen dan ieder ander vliegtuig, en tot twintig
ton aan torpedo's en bommen medevoeren. Zij kunnen
4000 K.M. afleggen zonder landing.
De mitrailleuses zijn van 25 m.m. kaliber. Elk Sowjet-
vliegtuig is voorzien van een toestel voor televisie. Des
nachts gebruiken zij om zich te richten het radio
kompas.
Een groot deel dier vliegtuigen is er op ingericht om
ook als vliegboot te kunnen worden gebruikt, zij kun
nen op het water nog een snelheid van 170 K.M. in het
uur behouden.
Men overweegt in Roemenië, dat met zulk een lucht
vloot de Sowjet-unie in enkele uren de groote steden,
de arsenalen, de fabrieken, de oli-installaties, de verkeers
verbindingen, e.z.m. kan vernielen, en elke afdoende
verdediging onmogelijk maken.
De Sowjet-artlllerie gebruikt geschut van 100 m.m.
kaliber op draaistoelen, waardoor het als luchtdoelge
schut kan worden gebruikt. Die kanonnen dragen 18
K.M. ver en Bchieten projectielen met scherpen" punt om
de luchtweerstand zoo gering mogelijk te laten zijn, en
zijn geladen met kalium, een onbluschbare brandstich
tende stof.
Het Sowjet-leger beschikt verder over ongeveer drie
honderd soorten van verstikkende gassen; mitsgaders
(DE WARE REDEN)
(Karrikaturen)
Oude heerWaarom gaan de dronkaards den
breeden weg op naar de hel
JongenOmdat zij zooveel plaats noodig heb
ben om te slingeren.
politle-agent op hem af, die hem wegens het las
tig vallen van zijn medemenschen een rustig
plaatsje verschafte achter de „Zeeuwsche gordijn
tjes".
Naar het schijnt is het nog altijd niet tot den
onnoozelen Wilwooder doorgedrongen, dat zijn
Oceanisch bezit een min of meer twijfelachtig
bezit is.
o
EEN NleUW BEROEP. Ondernemende jongelui van
goeden huizen konden reeds op verschillende wij
zen een aardigen duit verdienen door als gids op
te treden voor rijke Amerikanen in Europa; het
is een baantje dat niet veel beter is dan danseur
in een hotel, maar het biedt in elk geval meer
afwisseling en men kon er met een zekere han
digheid een vrij ruime verdienste mee verwer
ven. Deze gidsen trokken natuurlijk provisie van
de Inrichtingen waar zij hun patroons brachten,
van de winkels waar niet alleen heeren- maar
ook dameskleeren werden gekocht. De nieuwste
trouvaille op dit gebied is, volgens de Sunday
Times, het bedienen van toekomstige Amerikaan
sche Europa-reizigers in hun vaderland voordat
zij den toch over den haringvijver ondernemen.
Een scherpzinnig jongmensch is eenige maanden
geleden naar Amerika overgestoken en geeft ad
viezen aan hen die voor de eerste maal Europa
bezoeken, wat daar thans gedragen wordt en hoe
het gedragen moet worden. Gewoonlijk wordt hij
eerst door mevrouw opgeroepen, omdat zij vreest
dat haar man in zijn Amerikaansche kleeren in
het oude land een raar figuur zal slaan. Hij vos-
strekt dan een lijst van de kleeren die een goed
gekleede Engelschman noodig heeft, alsmede de
attributen die erbij hooien, en hij laat zich niet
alleen voor het gegeven advies betalen, maar
incasseert natuurlijk ook een commissie van d«
firma's die hij zijn klanten heeft aanbevolen.
