FRAAIE ZIJDEN KOUSEN
ZIJN VEILIG
in LUX
UIT DE ZAKENWERELD.
EEN VR00LIJKE
ROMANCE
Uitgevers: N.V. v.h. TRAPMAN Co., Schagen.
Eerste Blad.
Donderdag 10 October 1929.
SCHAGER
AlieiBti Nitiis-
72ste Jaargang No. 8543
COURANT.
iiisiitilit- Lmlloiflilai.
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
tentiën nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst»
POSTREKENING No. 23330. INT. TELEF. No. 20.
Prijs per 3 maanden f 1.65. Losse nummers 6 cent ADVERTEN-
TIcN van 1 tot 5 regels f 1.10, iedere regel meer 20 cent (bewijsno.
inbegrepen). Grootere letters worden nnar plaatsruimte berekend.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
v.
FORT).
1
In ons vorig artikel over den auto-koning, opge
nomen in de „Schager' van 21 Augustus j.1., hebben
we o.m. een opsomming gegeven van de bedrijven,
welke hij buiten de Vereenigde Staten reeds heeft ge
sticht of nog gaat stichten.
Over de loonen, welke hij in de nieuwe fabrieken
Bal betalen, hebben we niet gerept. Laat ons het
eerlijk bekennen: we vonden daarover geen gege
vens en door den aard van het artikel drong de loon-
Ikwestie zich niet op.
Had men ons echter gevraagd:
En wat denkt u van de loonen, welke Ford aan
lijn buitenlandsche fabrieken zal betalen?
dan hadden wij zonder aarzelen geantwoord:
Die zullen stellig goed zijn, allicht wat beter dan
ide normale, ter plaatse geldende.
Ford is immers een voorstander van flinke loonen.
Trouwens Ford niet alleen. Het is in zekeren zin het
Amerikaansche systeem, om de loonen zoo hoog mo
gelijk op te voeren, terwijl aan dezen kant van den
Oceaan eerder de neiging bestaat om ze zoo laag
mogelijk te houden.
Hieruit mag natuurlijk niet afgeleid worden, dat
de kapitalisten daar ginder zooveel betere menschen
zijn dan de Europeesche. Ford en zijn collega's be
trachten geen liefdadigheid; ze vechten ook om de
winst en om een zoo groot mogelijke winst, doch zij
achten die het best gewaarborgd bij hooge loonen.
Wat zijn echter hooge loonen?
Als wij hooren, dat een arbeider bij Ford wel 6
dollar per dag kan verdienen, zijn we geneigd, de
handen in elkaar te slaan van verbazing. Wij ver
gapen ons er aan en rekenen: 6 dollar per dag, dat
is 6 rijksdaalders, dat wordt per week wel negentig
gulden!
Twee dingen vergeten we: de werkweek is dikwijls
geen 6, maar 5 dagen en een dollar daar is niet
zooveel als een rijksdaalder hier.
Het voornaamste is niet, hoeveel men verdient,
maar hoeveel men met het verdiende loon kan doen.
Wie zich de mobilisatietijd herinnert, geeft dat on
middellijk toe. Loonen en prijzen gingen beide om
hoog, doch het hoogere loon woog dikwijls niet te-
gende hoogere prijzen op.
Stellig zouden de Hollandsche arbeiders, die aan de
Ford-fabriek te Rotterdam komen werken, beter af
zijn dan hun Amerikaansche collega's, als Ford deze
redeneering toepaste:
Ik betaal in Detroit 6 dollar, welnu, dan betaal ik
in Rotterdam 6 rijksdaalders.
Ford zal dit niet doen.
Ook wil hij zich niet houden aan den plaatselijken
loonstandaard. Hij wenscht gelijkheid tusschen de ar
beidsvoorwaarden bij hem thuis en elders en daar
om laat hij onderzoeken, welk loon in Hollandsch,
Engelsch, Spaansch, Deensch geld, gelijk staat met
het door hem in Amerika betaalde.
Wie hij dat laat uitzoeken?
Wel, daarvoor heeft hij zich gewend tot het Inter
nationaal Arbeidsbureau te Genève en toen dit tot
de ontdekking kwam, dat het voorloopig geen geld
had, om zulk een enquête te bekostigen, heeft Ford
daarvoor 25.000 dollar beschikbaar gesteld.
Over de voorwaarden is men het eens geworden.
FEUILLETON
door
P. G. WODEHOUSE.
Ashe glimlachte bedaard.
„Gisteren had ik een onderhoud met dat Individu, Jo-
nes die te Market Blandings zijn intrek genomen heeft
Waarom had hij daar zijn intrek genomen? Omdat hij
goede redenen bezat met u in nauwe aanraking te blij
ven. Omdat gij op het punt waart in zijn handen iets
te laten overgaan wat gij u hebt kunnen toeeigenen,
maar dat alleen hij voor u te gelde kon maken. De
8carabee."
De Hoogwelgeboren Freddie was sprakeloos. Hij wist
niets tegen de beschuldiging in te brengen. Ashe ging
voort
„Met alen Jones had ik een onderhoud. Ik zei tot hem:
„Ik ben in het vertrouwen van den Hoogwelgeboren
Frederick Threepwood. Ik weet alles. Hebt gij instruc
ties voor mij?" Hij gaf ten antwoord. „Wat weet gij?"
Waarop mijn antwoord luidde: „Ik weet dat de Hoog
welgeboren Frederick Threepwood iets heeft dat hij u
wenscht te overhandigen, maar dat hij niet heeft kun
nen doen omdat hem een ongeval overkomen, en hij
aan zijn legerstede gekluisterd is." Toen verzocht hij mij
te vragen hem de scarabee per boodschapper ter hand
te stellen."
Freddie deed een poging zich van zijn schrik te her
stellen. Zijn toestand was netelig, maar hij meende één
laatste kans te zien. Zijn bekendheid met detective-ver
halen had hem geleerd dat detectives somtijds hun hart
laten spreken wanneer zij met 'een geval van zich ver
dienstelijk maken te doen hebben. Zelfs Gridley Quayle
werd somtijds verteederd door een aandoenlijk verhaal.
Freddie kon zich een half dozijn gevallen herinneren,
waarin een ontmaskerd misdadiger gespaard werd, om
dat hij zich door de edelste beweegredenen had laten
leiden. Hij besloot zich op genade of ongenade aan Ashe
over te leveren.
„Ik moet eerlijk zeggen;" zei hij vleiend, „dat het ver
Het I.A.B. heeft gezorgd, dat zijn onafhankelijkheid
van den railden gever onaangetast blijft en ondanks
het verzet der werkgevers zal nu worden uitgezocht
wat het loon in 17 groote Europeesche steden, ver
deeld over 12 landen, moet zijn, opdat Fords arbei
ders er evenveel zullen kunnen koopen als hun col
lega's in het Westen.
Met belangstelling zien wij de uitkomst tegemoet.
Vergelijkingen zijn altijd moeilijk en ze zeggen zoo
weinig, als de waarde der factoren niet hekend is.
Deze enquête kan ons cenigermate op streek hel
pen en zal in elk geval eenig licht verspreiden over
het Amerikaansche loonpeil. De werkgevers-leden
van het I.A.B., die van dit onderzoek niets wilden
LUK
Indien fijne z'-jd'n kon een Bleekt» 'én»
verkeerd gcwasschen worden, vormen
zij spoedig laddertje»—waecb ze daarom
stced» in Lux. Met Lux kunt li ze
herhaaldelijk wa»«chen zonder de kleur,
de slanke vorm of het fijne weefsel te
schaden.
Klop de Luxvlokkcn in een teil met
heet water tot een dik schuim en voeg
koud water bij tot
het sop lauw is. Lux
is veilig omdat het
zoo zuiver is. Zoudt
U Uw kostbaar bezit
aan iels anders dur
ven toevertrouwen?
n. V. DE LEVER'S ZEEP MAATSCHAPPIJ, VLAARDTNGEN
bazend knap is dat gij alle gegevens hebt kunnen ver
zamelen."
„En7"
„Maar ik geloof dat gij de zaak zoudt laten rusten, als
ge mijn zijde van het geval aangehoord hebt."
„Ik ken uw zijde van het geval. Gjj zijt bevreesd dat
een zekere juffrouw Valentine chantage tegenover u
wil plegen, omdat gij haar vroeger brieven geschreven
hebt. Zij denkt daar niet over. Juffrouw Valentine, heeft
die brieven vernietigd. Dat zei zij reeds tot dien Jones,
toen hij haar in Londen kwam bezoeken. Hij stak die
vijf honderd pond in zijn eigen zak. en probeert nu on
der valsche voorwendsels u er nog duizend af te zet
ten!"
„Wat! Dat kan onmogelijk waar zijn."
„Ik spreek altijd de waarheid."
„Ge moet u vergissen."
„Me vergissen doe ik nooit."
„Maar hoe weet u het dan?"
„Ik heb mijn bronnen van inlichtingen waaruit ik
put."
„Maar zal zij mij dan niet wegens schending van
trouwbelofte vervolgen?"
„Daartoe heeft bij haar nooit het voornemen bestaan."
De Hoogwelgeboren Frederick Het zich in zijn kus
sens terugzinken.
„Brave meid!" zei hij met vuur. Hij straalde van ge
luk. „Dat," zei hij, „is dus in orde."
„Laat dat rusten," zei Ashe. „Geef mij de scarabee.
Waar is ze?"
„Wat zult ge er mee doen?"
„Haar aan den rechtmatigen eigenaar teruggeven."
„En zult ge mij bij den ouwen heer verklikken?"
„Neen.'
„Ik moet zeggen," zei Freddie erkentelijk, „dat Ik u
een geschikten kerel vind. Ge maakt op mij den indruk
van een echte kraan van een vent te zijn! Zij ligt onder
mijn matras. Toen ik die buiteling deed had Ik haar
in mijn zak, en daarna kon ik haar nergens verstoppen".
Ashe nam de scarabee er onder uit. Hij bekeek haar,
In gepeins verdiept. Hij kon nauwelijks gelooven dat zijn
deel bereikt was, en dat er een klein vermogen in de
palm van zijn hand lag.
Freddie beschouwde hem met bewonderende blikken.
„Ja, ziet ge," zei hij, „ik heb altijd zoo verlangd een
detective te ontmoeten. Ik snap maar niet hoe jelui
kerels al die dingen uitzoeken.
„Wij hebben onze methoden."
„Dat geloof ik graag. Gij zijt een verbijsterend won
der! Wat bracht u het eerst op mijn spoor?"
„Het zou te veel tijd vergen, u dat uitvoerig te ver
tellen," zei Ashe. „Natuurlijk moest ik tot eenige ge-
volgtrekkend redeneeren mijn toevlucht nemen. Maar ik
kan u niet lederen schakel verhalen waarvan ik achter
eenvolgens den keten smeedde. Het zou u gaan verve
len."
„Mij nooit!"
„Op een anderen keer."
„Zeg eens, ik zou wel eens willen weten of ge ooit die
verhalen van Gridley Quale gelezen hebt? Ik ken ze
van buiten.
Nu de scarabee veilig in zijn zak zat, kon Ashe het
felkleurlge boekdeeltje dat de ander hem aanreikte, zon
der te grooten afschuw beschouwen. Reeds begon hij
met den in een hoek gezetten Quayle een soort van me
delijden te gevoelen, als met iets dat een deel van zijn
leven geweest was.
„Leest gij die dingen?"
„Nu en of!"
„Ik schrijf ze."
Er doen zich dingen van die diep verheffende oogen-
blikken voor, die geen beschrijving toelaten. Zulk een
oogenblik, waarvan-hij nooit gedacht had dat er in zijn
leven één zou voorkomen, werd door Freddie begroet
met een ontstellenden uitroep en een stuiptrekkende be
weging van al zijn ledematen. Hij schoot uit zijn kussens
overeind en zag Ashe verbijsterd aan.
„Schrijft ge ze! Ge wilt toch niet zeggen dat gij ze
schrijft?"
„Ja."
„Genadige God In den Hemel!"
Hij zou ongetwijfeld nog meer gezegd hebben, maar
juist in dat oogenblik werden op de gang stemmen hoor
baar. Men vernam voetstappen. Toen werd de deur ge
opend, en een kleine optocht trad binnen.
Voorop liep de Graaf van Elmswortli. Achter hem,
mijnheer Peters. En in het zog van den millionnair ver
schenen Kolonel Horace Mant en de Pientere Baxter.
Zij stapten de kamer binnen, tot naast het bed. Ashe
nam de gelegenheid waar om weg te sluipen.
Freddie keek het gezelschop zonder belangstelling aan
Zijn geest was met andere dingen bezig. Hij dacht dat
zij gekomen waren om naar zijn enkel te vragen, en
hij was den hemel dankbaar dat zij tegelijk gekomen
waren in plaats van een voor een. De deputatie rang
schikte zich om het bed, en schuifelde met de voeten.
Er heerschte een stemming van gedruktheid.
„Ahem! Frederick," zei Lord Elmsworth. „Freddie,
mijn jongen." Mijnheer Peters speelde verlegen met een
punt van het dekbed. Kolonel Mant schraapte zich de
weten, schijnen te vreezen, dat de uitkomst de Euro
peesche loonen omhoog zal jagen.
Een van hen, zoo lezen we in Het Volk in een
correspondentie uit Genève, een van hen meende
zelfs dat dit het doel van de door Ford verlangde
vergelijkende studie was. De Amerikanen ondervon
den in hun poging om dc geheele wereldmarkt te
beheerschen, nog steeds eenigen weerstand van Eu
ropa, dank zij den lageren loonen. Zij wilden thans
het Internationale Arbeidsbureau gebruiken als mid
del, om aan de lage loonen een einde te maken en
aldus zelf onbestreden heerschcrs over de wereld te
worden op economisch gebied
Het lijkt ons nog al ver gezocht.
Ook zonder de enquête is het Ford immers moge
lijk boven de plaatselijke loonen uit te gaan. Is het
zijn bedoeling, om hier het loonpeil op te jagen en
aldus zijn Europeesche concurrenten lam te slaan,
dan heeft hij daarvoor een enquête niet noodig.
Natuurlijk weten wij niet, of Ford een geheime be
doeling met zijn onderzoek heeft. Een engel is hij
volstrekt niet en wij zien hem best in staat, om zijn
concurrenten dood te drukken, als hij daarvoor de ge
legenheid heeft.
Zij, die dat kunnen en op deze wijze zich omhoog
werken, zijn overal de gevierde koningen der in
dustrie. Zoo is nu eenmaal nog onze moraal.
Of meent u, dat de Europeesche werkgevers, die
naar hun eigen getuigenis zie hierboven slechts
tegen Amerika kunnen concurreeren dank zij den
lageren loonen, er eenig bezwaar in zouden zien om
Ford van de wereldmarkt te werken, als zij
sl echts konden?
Naastenliefde en samenwerking zijn nog geen gang
bare munten niet in het wereldverkeer en niet in
onze eigen kleine omgeving.
De harde praktijk leert nog:
De een z'n dood, is de ander z'n brood.
WAAR EEN VROUW
BELANG IN STELT.
De lamp als voornaamste hulp
middel om zijn huis gezellig in
te richten.
Nu de oude tijd wederom is ingetreden en het
kille seizoen met zijn vroege donkerte zijn intrede
heeft gedaan, nu nog te meer dan anders is de ech
te huisvrouw er op bedacht, om haar „home" zoo ge
zellig en aantrekkelijk mogelijk te maken. Een van
de eerste vereischten hiertoe is, dat men „sfeer",
d.w.z. een zekere intimiteit weet te brengen in zijn
woning. Dat in dit opzicht de lamp wel een zeer bij
zondere plaats inneemt, zal wel niemand willen ont
kennen. En het is juist de lamp, waarmede vooral
in den tegenwoordigen tijd in tegenstelling met vroe
ger zoo ontzaggelijk veel te bereiken is. Met al de el
lende en narigheid, welke in vroegere jaren verbon
den was aan kaars- en petroleumlicht, viel toch niet
te ontkennen, dat hierin meer poëzie school dan in de
nuchtere gasverlichting en zelfs aanvankelijk veel
meer dan in de meest verstarde lichtbron, welke
met electriciteit gevoed wordt. Maar daar is allengs
verandering in gekomen, Men heeft thans wel niet
meer het fantastische flikkerlicht van kaarsenkro
nen, noch het opflakkerend vlammengespeel van pe
troleum- of gaslicht, maar daar staat tegenover, dat
men in die dagen gebonden was aan één vaste licht
bron, een lamp, welke persé in het midden van de
kamer vanaf het plafond moest neerhangen. Men is
toen daaromheen gaan fantaseeren: ijzeren geraam
ten werden met zijde en anderszins omspannen, om-
plooid en omfladderd. Men fabriceerde stofnesten,
keel. De Pientere Baxter grijnsde en keek woedend.
„Ahem! Freddie, beste jongen, ik geloof dat wij een
pijnlijken ahem! een pijnlijken plicht te vervullen
hebben!"
Deze woorden troffen het schuldige geweten van den
Hoogwelgeboren Freddie diep. Hadden ook zij de lucht
van zijn handelingen gekregen en kwamen zij hem nu
beschuldigen van het stelen van die vermaledijde sca
rabee? Bij het denkbeeld dat het beroerde ding niet lan
ger in zijn bezit was, kende zijn verademing geen gren
zen. Een brave kerel zooals die detective zou hem niet
verraden. Hij behoefde niet anders te doen dan het
hoofd op te houden en alles te heeten liegen. Dat was
do manier. Alles heeten liegen.
„Ik weet niet wat u bedoelt," zei hij defensief.
„Dat is verdikkeme nog al glad," zei Kolonel Mant.
„Wij komen het je juist vertellen. En ik zou graag wil
len beginnen met te zegen dat, hoewel het in zekeren
zin mijn schuld is, ik niet inzie hoe ik anders had kun
nen handelen..."
„Horace."
„O, best hoor. Ik probeerde alleen maar een verklaring
te geven."
Lord E'msworth morrelde aan zijn bril en beproefde
op het behangsel te lezen wat hij zeggen moest.
„Freddie, mijn Jongen," begon hij weer. „wij hebben
een eeaigszins onaangename ahem! een eenigszins
verbluffende... Wij zijn verplicht het je te zeggen. Wij
zijn allen zeer ontdaan en ahem! diep begaan!"...
De Pientere Baxter nam het van hem over. Het duur
de hem te lang.
„Juffrouw Peters," gooide hij er botweg uit, „is met
uw vriend Emerson weggeloopen."
Lord Elmsworth slaakte een zucht van opluchting.
„Jawel, Baxter. Goed. Je hebt het kort en bondig ge
zegd. Waarlijk, beste jongen, je bent onbetaalbaar."
Alle oogen waren op Freddie gericht om op zijn ge
zicht teekenen van de diepste radeloosheid te ontdekken
Do deputatie verlangde smachtend naar zijn eersten
noodkreet.
„Hé? Wat?" zei Freddie.
„Het ia de volle waarheid, beste jongen, mijn Freddie.
Met den trein van 10.50 ging zij met hem naar Londen."
„En, als men mij niet met geweld weerhouden had,"
zei Baxter hatelijk met een woedenden blik op Kolonel
Mant, „zou ik het belet hebben."
Kolonel Mant schraapte zich de keel en streek zijn
knevel op.
Wordt vervolgd.
