Ingezonden Stukken.
Een sympathieke instelling, ock voor U!
Ongemanierdheden in de kerk.
Staatsloten",
heldsproef en de reinheid en toestand der melkbussen.
Heeft de melk een afwijkende geur, dan komt de melk
In de volgende slechtere klasse. Voor melk, die ln klasse
1 komt, ontvangt men b.v. 0.1 of 0.2 cent toeslag per
K.G.; voor de 2de klasse melk wordt de gewone prijs
betaald, bij melk in de 3de of 4de klasse wordt een
korting toegepast van b.v. 0.1 en 0.2 cent.
In de laatste 2 nummers van het Officieel Orgaan
vindt men het systeem-Veenbaas-Keestra uitvoerig be
schreven. Nu sommige fabrieken begonnen zijn het toe
te passen, doet men practlsche ervaring op, die in de
zeer moeilljko kwestie allicht tot verbetering van het
systeem zal voeren.
Het komt mij voor dat de N.-H. zuivelfabrieken nog
niet rijp zijn voor de invoering van het betalingssysteem
volgens do kwaliteit; de grootste zouden het misschien
Ingevoerd kunnen krijgen en het kunnen uitvoeren.
Maar het i3 zeer zeker gewenscht, dat de controle
op de deugdelijkheid der geleverde melk meer dan tot
nu toe door de fabrieken ter hand wordt genomen,
om een goede grondstof te verkrijgen en den veehouder
te behoeden voor de zoo schadelijke uierziekten bty zijn
veestapel.
In de laatste jaren hebben eenige zuivelfabrieken
gebruik gemaakt van de gelegenheid om door het zui-
velconsulentschap die controle te laten uitoefenen op
de geleverd® melk. Het gewone werk wordt uitgevoerd
door het Station van Mclkonderzoek, dat de werkzaam
heden heeft overgenomen van den 2den assistent, toen
wij dien moesten missen.
Wij hebben daarbij ervaring opgedaan, die ons aan
leiding geeft tot eenige beschouwingen. De gang van de
controle is de volgende:
Uit elke bus geleverde morgenmelk wordt een monster
genomen ln een gesteriliseerde flesch. De monsterschei*-
per wordt telkens voldoende afgespoeld. Ter verkrijging
van een oordeel over de melkwinning worden de gis-
tingsproef en de reductaseproef toegepast Om met de
glstingsproef zooveel mogelijk zekerheid te verkrijgen
werden van elk monster 3 buisjes gevuld, welke met
oen laagje paraffine werden afgesloten en gedurende
24 uren zorgvuldig op constante temperatuur (40 gr. C.)
gehouden. Het is mij gebleken, dat of in geen, of ln alle
3 buisjes gasvorming optrad, zoodat bij deze wijze van
werken voortaan wel met 1 gistingsbuisje kan worden
volstaan. Het afsluiten met paraffine bevalt heel goed.
Deze wordt weer teruggewonnen.
Verder worden de katalaseproef en de sedimentproef
met het microscopisch onderzoek van het sediment ge
daan, om kcclcn met een ontsteking in den uier op te
Bperen. Wanneer de gistlngsproef en de reductaseproef
ongunstig uitvallen, krijgt de directeur der fabriek een
brief met raadgevingen om dien aan den betrokken le
verancier uit te reiken. Wanneer de katalaseproef en het
scdlmentonderzoek er op wijzen, dat er een of meer
koeien van oen boerderij lijdende zijn aan uierontste
king. dan worden er uiermonsters van elke koe geno
men. Op deze wijze worden de verkeerde koeien opge
spoord. Daarna wijst het onderzoek van verrelmonsters
aan ,in welk verrel of verreis der koe de kwaal zit
Voor een paar fabrieken zal 11c het verloop der zaak
medcdeelen. De eerste fabriek kreeg einde Juli de melk
van 29 leveranciers ln 96 bussen. Bij de melk van 7
leveranciers trad gisting op ln 13 van de 22 bussen. 4
leveranciers hadden ln de melk van alle bussen gisting,
bij andere in 2 van de 3, resp. 1 van de 3 en 1 van de
5 bussen.
De reductaseproef viel in 't algemeen bevredigend
uit Bij een leverancier werden in de melk van 2 bussen
etrcptococcen gevonden. HU molk 29 koeien. De melk
van een koe was afwijkend van stremtUd, zunrheids-
graad, allzarinoproef en katalaseproef betreft. Het wei-
nlgo sediment bevatte veel streptococcen. De melk uit
allo 4 verreis afzonderlUk bleek sterk afwijkend te zijn.
volgens de 4 bovengenoemde proeven, behalve volgens
do sedimentproef; streptococcen zUn evenwel niet ge
vonden. Er was nog een driespeendo koe, die abnormale
mcllc gaf.
Een andere leverancier had een koe, lydende aan uier
ontsteking, en bU een derden leverancier zy'n 2 koeien
met afwUkende melk gevonden.
Voor een andere fabriek zUn begin September 42
busmonsters van 20 leveranciers onderzocht. De fabriek
maakte losse kaas. In de melk van 10 leveranciers was
gisting. WU vonden in de mengmelk van een dezer
streptococcen. Het onderzoek der uiermonsters bracht
aan het licht, dat 2 der 18 koeien lUdende waren <mn uier
ontsteking.
Naar mijne meening zal de zuivelfabriek meer moeten
doen ter verbetering van de kwaliteit der geleverde melk.
Daarop wordt te weinig gelet en dan is er veel kans,
dat de toestand ongunstiger wordt De lcaasmelk wordt
hier niet gepasteuriseerd en dat ls ook zeer gewenscht,
maar dan moet ook alles gedaan worden om van alle
leveranciers goede melk geleverd te krijgen.
Wat kunnen de fabrieken nu doen? z
Men make do kans op de levering van goede melk
zoo groot mogelijk, door na te gaan, hoe de toestand
op de boerderijen is. DaarbU moet gelet worden op de
melkplaata, melkstoeltje, spantouw of ketting, het melk-
gerecdschap, hot boenwater, eventueel de gelegenheid
om de avondmolk te koelen. Herhaalde malen heeft het
zulvelconsulcntschap zich met die inspectie belast, in
medewerking van 1 of meer besttiursleden, en het is
steeds gebleken, hoe nuttig dit werk ls. Zoo'n inspectie
la oen prikkol tot verbetering en medewerking. Het
bestuur kom op de hoogte van den toestand op de
boerderijen en kent de zwakke punten.
Wanneer de fabriek de zorg voor de reiniging der
melkbussen op zich heeft genomen, dan moeten ze
ook goed schoon worden afgeleverd. Welke veehouder
zal op den duur zijn best blU'ven doen om zuivere melk
te winnen, wanneer hij die ln een niet gereinigde bus
moot storten?
Het is hier de plaats om de zuivelfabrieken nog eens
op te wekken om te bevorderen, dat er meer cursussen
ln hot melken tot stand komen. Dlo zaak verdient
meer belangstelling, dan zU tot nu toe ondervindt.
En dan komt nog de controle op de deugdeiyhheld der
melk. De groote fabrieken kunnen zich daarop inrich
ten en doen dit thans ook. De kleinere zijn aangewezen
op hulp. Zooais U gezien heeft, is er aan het Station
voor Meikondorzoek te Hoorn tegen biUUk tarief gele
genheid om deze controle te laten uitvoeren; misschien
sohept het laboratorium van den Bond ook wel gele
genheid daartoe. Hoe dikwijls men die controle laat
uitvoeren, zal do practljk wel leeren. De eerste stap in
do goode richting zal gezet zijn, wanneer de fabrieken
er toe overgaan om do melk van alle leveranciers eens
op deugdelijkheid te laten controleeren, dan leert men
den toestand kennen en die kennis voert allicht tot
verdere maatregelen. Al zou men aanvankelijk die con-
trolo slechts een paar malen gedurende den zomer
laten uitvoeren, dan moet men do beteekenis er van toch
niet onderschatten. Er gebeurt dan ten minso iets; de
genen, die good medewerken worden er door bevredigd
en voor sommigen zal het een spoorslag zijn tot mede
werking. Controle ls voor ledereen een prikkel ten
goede. De fabriek leert de bedrijven kennen, die ongun
stig uitkwamen en de veehouder de koeien met strepto-
coccon-uierontsteking, waarvan de directeur van den
Gezondheidsdienst voor Vee in Friesland in zUn Jaar
verslag 1928-'29 schrijft, dat men de veehouders niet
voldoende kan wUzen op den besmettelijken aard der
zlekto en dat een koe daaraan lijdende moet borden
behandeld als een voor 't overige vee gevaarlUk dier.
Dikwijls immers vindt men ooder de koelen van een
boerderij eenige dieren, welke aan die zoo schadelUke
ziekte lijden.
Mijne Heeren. Ik heb Uwe aandacht gevraagd voor
de controle op de deugdelUkheld der melk en ln 't al
gemeen voor de verbetering der grondstof onzer zui
velfabrieken. Moge dit er toe bijdragen, dat evenals
b.v. In Friesland en Denemarken ook hier aan die zaak
met kracht wordt gewerkt
Applaus.
De heer Jensma, Lutjowinkel, Juicht de rede van den
heer Dr. ScheU toe en spr. vraagt oX zU niet gedrukt
kan worden en alle fabrieken voor hare leden toege
zonden. Spr. wijst er dan verder op, dat in Denemarken
korting wordt toegepast op melk, die eenigszins afwijkt,
ln Friesland daarentegen geeft men een kleine toeslag
voor uitstekende melk, of heft een kleine toeslag voor
afwykende melk. Spr. vraagt of er Iets bekend is of
voorkomende uierziekten van schadelyken Invloed zUn
op de kaas. Het nemen van uiermonsters ls voor groote
fabrieken ondoenlUk. Spr. vraag voorts of uierontste
king besmettelijk ls als er sprake ls van streptococcen.
De heer Dr. ScheiJ zegt geen oordeel te kunnen uit
spreken over de stelsels die in Denemarken en in Fries
land worden toegepast Het is een nieuwe zaak en eerst
zal ervaring opgedaan moeten worden.
Positieve gegevens dat de toevoeging van slechte aan
kaasmelk nadeeligen Invloed op kaas uitoefent zijn er
niet maar etterige melk behoort niet in de kaasmelK
thuis.
Voor de directeuren der fabrieken Is het een gelukje
dat die melk geen invloed heeft op hun product.
Dat het onderzoek naar uierziekte van groote fa
brieken onuitvoerbaar is, kan spr. zich indenken, maar
toch ls het gewenscht, dat men in die richting werk
zaam ia Spr. wU'st h ier op de katalase-proef en zegt
dat het hier weer is een kwestie van pracrijk. Zoowel
het belang van de boeren als dat der fabrieken staan
op het spel. Wat de laatste vraag van den heer Jens-
.ma betreft, daar gaat spr. niet op in, omdat het een
zaak voor den dierenarts is. Het voorkomen van strep
tococcen wordt bevorderd door zeer onhygiënisch melken
en in de tweede plaats door het z.g. stroomelkcn. Hoe
gauwer een koe, die streptococcen heeft, wordt droog-
gezet hoe beter, omdat zij dan geen besmetting ver
oorzaakt.
De heer Jimmink, 't Zand, deelt mede, hoe door hem
zelf ondeugdelUke melk aan zijn fabriek werd geleverd
en bij onderzoek bleek dat 6 van de 29 koeien ondeug
delijke melk gaven. Het eigenaardige was dat die 6
koelen door den zelfden melker werden gemolken. Mon
sters melk van die 6 koelen zUn genomen, en het bleek
dat de koelen streptococcen hadden. Een serum is ge
maakt en iedere koe met haar eigen serum ingespoten
en daarna waren ze weer volkomen goed. Voor het oog
was er aan de beesten niets te merken.
De Voorzitter deelt mede, dat de inleiding van den
heer Dr. Scheij ln het officieel orgaan zal worden ge
plaatst en aan de fabrieken zooveel exemplaren worden
gezonden als ze leden hebben. Spr. wUst er nog op, dat
als wU ambtelijke bemoeiingen in dezen willen voor
komen, we zelf deze zaak ter hand moeten nemen.
De agenda voor de algemeene vergadering van den
F.N.Z. geeft geen aanleiding tot bespreking.
De heer Geluk, secretaris van den F.N.Z., licht nog
enkele begTootingsposten toe. Van die toelichting ver
melden we nog dat volgend jaar wel een controle-stati
on voor melkproducten zal worden gesteld en er dan
Vri een uitvoerverbod zal komen van ongecontroleerde
melkproducten.
Het benoemen van 2 leden van bestuur en een plaats
vervangend lid van het Bestuur van den F.N.Z. voor
1930 wordt aan het Bestuur overgelaten.
Tot leden van de finantleele commissie voor het na
zien van de rekening 1929 en de begrooting-1931 worden
benoemd de fabrieken „Eureka" te Binnen wijzend, „de
Goede Verwachting" te BobeldUk en „Welgelegen" te
Grosthulzen.
Do begrooting.
Aan de orde wordt gesteld de begrootlng 1930.
De heer Daan Kaan deelt mede, dat de commissie
geen bezwaar heeft tegen de begrooting, alleen oor
deelde zijn medelid, de heer Jm. Blaauboer Kz., het niet
goed, dat de begrooting sloot met een nadeelig saldo van
f 1000, maar achtte hU het beter de schatting van de
melkopbrengst hooger te nemen.
De Voorzitter zegt dat dit laatste ls gedaan met het
oog op de weersomstandigheden, terwijl onze bezittingen
van dien aard zijn dat er desnoods een nadeelig saldo
van f 1000 mag zyn.
De heer Groot, Stompetoren, geeft in overweging om
in den vervolge voor elk lid een vast bedrag aan con
tributie te heffen en daarnaast dan een contributie per
1000 Kg. melk. Door den bond worden verschillende
zaken gedaan, die voor de groote fabrieken weinig
waarde hebben.
De heer Zeiliemaker vraagt zich af of de bond niet
op te grooten voet leeft, de secretaris heeft een secre
taresse, de technicus een hulp, reis- en verblijfkosten
voor secretaris en zijn assistente pl.m. f 1000. We kun
nen niet op den weg om een nadeelig saldo uit, de
bezittingen te dekken doorgaan.
De Vqorzltter zegt, dat het beetuur het kwantum melk
laag heeft geschat uit voorzichtigheid, maar in een nor
maal jaar zal er geen sprake zijn van een nadeelig
saldo. En waar de zaak sluit, leven we dus niet te groot.
Spr. merkt voorts op, dat het er om gaat, wat de
bond geeft
De heer Jongejans, Assendelft, informeert dan naar
het achterdeurtje, dat de bond blUkbaar heeft en dat
niet uit do balans blUkt.
De heer D. de Boer dringt er op aan, dat volgend
maal het bezit van den bond op de balans tot uit
drukking komt
De opmerking van den heer Groot bedoelt dat de
bond ons Iets voor de te heffen contributie geeft, dan
peuteren we niet aan kleinigheden, als salaris en rels-
en verblijfkosten.
De secretaris licht toe, dat de Coop. Aankoop en de
afdeeling Kortingen een reservefonds hebben van res-
pectievelyk ruim f 7000 en ruim f 5000, die afdeelingen
hebben een aparte boekhouding, maar met den wensch
van den heer De Boer zal rekening worden gehouden.
Nog meerdere inlichtingen worden gevraagd, die of
door den Voorzitter of door den secretaris worden ver
strekt
Do begrooting wordt onveranderd goedgekeurd.
BU de rondvraag Informeert de heer Jimmink, 't
Zond, naar de uitspraak over de vraag' welke uitbe
taling der melk de juistheid 't meest nabij komt de
uitbetaling naar ft berekend vot of naar het aantal
kilogrammen melk.
De heer Dr. ScheU deelt mede, dat hieromtrent uit
gebreide onderzoekingen hebben plaats gehad en men
bezig is de cUfers te verwerken.
Waar de straks genoemde reservefondsen nogmaals
ter sprake komen, zegt de Voorzitter dat deze kwestie
het bestuur niet ls ontgaan, maar hU hoopte dat op
(leze wUzo niet op het bezit zou worden gewezen, met
het doel de contributie verlaagd te krygen. Nog enkele
opmerkingen worden hierover gemaakt, o.m. geïnfor
meerd naar do gekweekte rente van die reservefondsen,
welke rente bU de reservefondsen wordt gevoegd.
De heer Tjal3ma wUst erop, dat door het overlijden
van den Jongen kaasmaker C. Zweet te Schagcn den
treurlgen toestand weer ls ontstaan, dat een vrouw met
kinderen onverzorgd achterblyven. Spr. spoort do fa
brieken aan hun kaasmakers toch te verzekeren.
Hierna volgt sluiting.
Redactie Schager Courant.
Geachte Heer Redacteur,
Gaarne zag ik onderstaande geplaatst in Uw blad;
bij voorbaat mijn dank.
Heden las ik het verslag van het concert der Scha
ger Symphonievereeniging in Uw blad, en onwille
keurig dacht ik: wat hebben dergelijke menschen
weinig waardeering voor hun prestaties. Hoe komt
dat toch? Zit de fout bij de pers, dirigent, bij de or
kestleden of bij het publiek? Ik vind het onverklaar
baar dat een gewoon plattelands-orkestje werken op
het programma neemt, zooals b.v. een Symphonie
van Mozart; dit is toch veel en veel te zwaar; hierbij
wordt wel zoo'n eenheid in het orkest verlangd, dat
een prima-prima orkest er de handen aan vol heeft.
Op een dergelijke manier wordt met ontzaggelijke
inspanning toch veel minder bereikt dan met lichte
werken mogelijk is, en de orkestleden hebben weinig
plezier van hun inspanning en hun samenspel komt
natuurlijk nooit op hooger peil. Dit is een zeer onlo
gische muziekbeoefening.
LEO KöNIG, Schagen.
Met oprechte dankzegging aan den Heer Uitgever
van dit blad, die door opname van deze regelen toont,
het algemeen belang te willen dienen, vraag ik als
Propagandist van de „Federatie van Vereehigingen
voor vrije Ziekenhuisverpleging in Noord-Holland"
eenige minuten aandacht voor iets belagrijks!
Blijkens door ons bij alle gemeentebesturen van
N.-H. ingewonnen gegevens bestaan er in de meeste
plaatsen reeds grootere of kleinere onderlinge Ver-
eenigingen tegen Ziekenhuis-verplegingskosten. Deze
sympathieke plaatselijke Verecnigingcn verrichten
heilzaam Maatschappelijk werk, aangezien tegen
zeer geringe wekelijksche contributie een groot deel
der finantleele gevolgen van opname in een Zieken
huis voor de betrokkenen worden verlicht.
Toch bestaan, helaas, nog niet overal dergelijke
nuttige plaatselijke vereenigingen, waai om het on-
dergeteekende genoegen zou doen, indien uit derge
lijke plaatsen verzoeken om inlichtingen en om be-
langelooze hulp inkwamen, desgewenscht is hij gaar
ne bereid, in oprichtingsvergaderingen als spreker
op te treden.
Om twijfelaars iets nuttigs ter overdenking te ge
ven, wijzen we er wel eens op dat men zich terecht
vrij algemeen verzekeit tegen Brandschade, terwijl
veel meer gezinnen door ziekte, ziekenhuisopname of
operatie getroffen worden dan door brand!!! Zou ver
zekeren tegen de gevolgen van ziekte dan onnoodig
zijn???
Menigeen is tot het besef gekomen, dat er thans
vest meer menschen voor verpleging en operatie naar
ean ziekenhuis gaan, dan voorheen!
Da oorzaak? Als voornaamste kunnen we zeker
noemen: a. Vooruitgang der wetenschap, b. betere
verbindingen en vervoermiddelen naai de zieken
huizen; c. betere inrichting der ziekenhuizen! En als
simpel voorbeeld noemen we het feit, dat enkele
tientallen jaren geleden de meeste patiënten met
blindedarm-ontsteking overleden, terwijl thans nage
noeg allen door snel vervoer naar een ziekenhuis ge
red worden.
Na bovenstaande gedachten die uiteraard be
knopt moesten worden gehouden moge het den le
zers duidelijk zijn, van welk groot belang het is, lid
te worden van reeds bestaanae plaatselijke Vereeni
gingen voor Verzekering tegen de kosten van Zie
kenhuisverpleging, waardoor men voor ongeveer drie
cent per week behoorlijk voorziet in een groot risi
co! En dat oprichting van bedoelde verecnigingcn in
plaatsen, waar ze nog niet bestaan, ten zeerste is aan
te bevelen, moge thans ook duidelijk zijn! Men vrage
bij ondergeteekenae hulp.
Het Federatie-Bestuur, dat de belangen behartigt
van ongeveer 12.000 led?n der aangesloten plaatselij
ke vereenigingen, beschikt over belangrijke gegevens,
waaruit o.a. blijkt, dat per 300 leden er jaarlijks ge
middeld 5 naar een ziekenhuis worden verwezen, ter
wijl daarvan gemiddeld 3 personen een operatie moe
ten ondergaan, alzoo gemiddeld 1 per 100.
Overdenking van een en ander zal het duidelijk
doen zijn, dat het Bestuur van de Federatie ernstig
ging zoeken naar een goede en billijke gelegenheid,
waarbij de leden der aangesloten vereenigingen zich
collectief in groepen van minstens 100 personen kun
nen verzekeren tegen operatiekosten, hier
mede de gcwenschte completeering met verzekering
legen verplegingskosten bereikende
liet zoeken is met succes bekroond geworden, en
aan de aangesloten plaatselijke vereenigingen wer
den de speciale Federatie-tarieven ter verspreiding
toegezonden. Deze geven voor 3 cent par weok'recht
op uitkeering van maximaal f 110.operatiekosten
ondei de vastgestelde eenvoudige voorwaarden, waar
van alle zich nog bij ons aansluitende plaatselijke
vereenigingen voortaan oók gebruik kunnen maken,
waarvoor ondergeteekende gaarne verzoeken om in
lichtingen tegemoet ziet uit alle plaatsen van Noord-
IIolland.
Ondergeteekende, die als Propagandist der Federa
tie zich overal en altijd geheel belangeloos beschik
baar stelt voor inlichtingen en spreekbeurten, ten
einde hierdoor een groot Maatschappelijk belang te
dienen, omschreven in het reglement van de Fede
ratie, hoopt op algemeene toetreding tot bestaande
plaatselijke vereenigingen, en op informaties voor op
richting van dezulken!
Verblijve met dank cn hoogachting,
H .E. DIJKEN,
Secretaris-Prcpagundist
der Federatie N.H.
Schoorldam, einde 1929.
Waar dorpsdominees, maar niet minder do
stadsvoorprangers moe hebben te kampen.
Rooken, pruimen, slapen en praten. Wat
in den tempel niet thuis behoort moet er
uit.
Een Ned. Herv. predikant schryft aan de N.R.Ct.:
De woorden boven dit artikel geschreven houden voor
het zuiver besef een tegenstrijdigheid ln. Ongemanierd
heid en de kerk, die twee sluiten elkander uit als wa
ter en vuur, ja en neen, negatief en positief, hel en he
mel, Duivel en God.
De kerk zegt tegen alle ongemanierdheid neen, geiyk
omgekeerd alle ongemanierdheid tegen de kerk neen
zegt. De kerk ls de draagster van „al wat goed ls en
liefelUk en welluidend". Hoe kan zy dan verdragen wat
van dit alles volmaakt het tegendeel is? Zoo zouden wy
zeggen, maar de praktijk is het daar lang niet altijd
mee eens. Ongemanierdheden ln de kerk zUn waarlyk
geen zeldzaamheid gelyk het al evenmin een zeldzaam
heid is dat do kerk ze tolereett en vaak zelfs sanctio
neert met het bekende: ,,'s lands wys, 'b lands eer." Het
is mij echter absoluut niet duideiyk, waarom het als 's
lands eer zou moeten worden aangemerkt, wanneer boe
ren met brandende pijp of sigaar de kerk binnen komen
en hun laatste trekje eerst doen wanneer do dominee
voor hun oogen op den kansel verschynt. De Zwitser
Hilty krUgt in dit geval zeer stellig geiyk, wanneer hy
van „das heidnlsche Rauchen" spreekt Dat hiertegen-
gecn protest rijst van de zyde van den kerkeraad, is
heel begrUpelUk, aangezien de lieden van dit college zelf
ln de consistoriekamer plein pouvoir meenen te hebben
zoolang het oogenblik nog niet daar ls, waarop zy ln
plechtlgen optocht den dominee naar den kansel hebben
te leiden. Zijn de „broeders" eenmaal binnen, dan zoeken
zy met vele anderen vergoeding voor hun gemis door
een pruim achter de kiezen te stoppen. En daarvan is
een andere ongemanierdheid weer het gevolg. Het ver
manend karton aan den wand met de duideiyke woor
den: „Het is verboden door pruimen het kerkgebouw te
verontreinigen", mist volkomen zUn uitwerking. De le
den van den achtb'ren kerkeraad zelf letten er niet op.
Zou het geen tyd worden, dat menig dorpsdominee eens
ging preeken over den tekst: „Zeg den heidenen, dat
zU menschen zyn?" Ik heb echter een gegrond vermoe
den, dat vele voorgangers uit vrees voor moeiiykheden,
de „landelijke gewoonte" in den vrede maar verdragen,
alhoewel zy thuis gekomen, misschien by herhaling van
de echtgenoote te hooren krygen: „Maar man! hoe ls
het mogeiyk, dat Je daar toch geen eind aan weet te
maken!" en dezen terecht er op wUzen, dat blauwe ta
bakswalm desnoods de gelagkamer mag vui.en, maar
zeker niet de kerk.
Zulke dingen nu, komen natuuriyk In geen enkele
stadskerk voor: daar rookt niemand, daar pruimt nie
mand, daar spuwt niemand. Inderdaad daar rookt nie
mand; maar verder? Maar weet u, wat zy in stadsker
ken zeker niet mmaer dan in dorpskerken doen? Pre-
ten! Wanneer het aanvangsuur nog niet geslagen ls,
doet menige kerk denken aan markt, sociëteit of bu-
renvisite. Dan handelen de vrouwen over al of niet denk
beeldige kwalen van zichzelven of van de kinderen; dan
hebben het de mannen over de beursnoteeringen of
over hun nieuwsten wagen en op de gaanderijen wordt
sport- en bioscoopnieuws druk besproken en het wil wel
gebeuren dat de conversatie nog niet wordt stoptgezet
wanneer de voorganger door zyn votum den dienst reeds
heeft „gewijd". Ja, het komt voor, dat zelfs leden van
den kerkeraad in deze ongemanierdheid voorgaan en
dat soms zoozeer, dat zy den voorganger dwingen met
een boos oog of een vermanend sst! zich tot hen te kee-
ren.
En ls eenmaal de dominee met zyn preek aan den
gang, dan treedt een andere ongemanierdheid aan den
dag: dan n.1. komt geruischloos Morfeus de kerk binnen
en slaat zyn slag. Hoofden beginnen te knikken en oog
leden gaan elkander bedenkelijk dicht naderen. Sommi
gen van de hoorders doen goedbedoelde pogingen om al
te dichte nadering te voorkomen, zij gaan wat verzitten,
zetten zich in de houding, sperren de weerbarstige oog
leden epen, kijken ostentatief naar den voorganger, die
natuuriyk niet boeit en... even later zyn zij weg. En geen
zeldzaamheid is het, wanneer de geregeldo ademhaling
vergezeld gaat van een gesnork, dat op vele meters af
stand hoorbaar is en dat den minder-vast-slapenden-
buurman uit zijn dutje wekt en dezen aanleiding geeft
om den Farizeeër to gaan uithangen en met zachten
stomp of vingerdruk zijn medechristen tpt de orde te
roepen. En nu mag men dien slapenden kerkmenschen
hun ongemanierdheid niet altijd al te zeer kwalyk ne
men... zy hebben het in de week vooral boeren in
den hooibouw ook zoo druk! Maar het komt ook
voor dat men noj» op andere wys zich excuseert. Een
bejaarde dominee, lid van den Geref. Bond, meende
eens een trouwen kerkganger, die geregeld onder'den
dienst zat te slapen, daarover te moeten onderhouden.
„Och dominee!" was het trouwhartig antwoord, „dat kan
Ik nou by jou zoo goed doen, want ik weet, dat het zoo
goed is wat er over je lippen komt," waaruit dus zou
kunnen worden afgeleid, dat de beste dominees zy zyn,
onder wier gehoor het meest wordt geslapen en dat zU,
bij wie dat niet gebeurt, in de gaten moeten worden ge
houden.
Intusschen blijft het slapen ln de kerk al of niet
geëxcuseerd of te excuseeren een ongemanierdheid.
„Slapen doe je in je bed," zei mUn moeder en zy had
gelyk.
Zyn de aangeduide ongemanierdheden nu niet de we
reld uit te lcrygen? Ik meen van wel. Als de voorgangers
maar op hun post zijn en de leden der kerkeiyke colle
ges een goed voorbeeld geven. Men mag de menschen
veel toegeven, maar niet, dat zy de kerk aan ongema
nierdheden zich te bulten gaan. Wanneer in den Jeruza-
lemschen tempel veehandelaars en geldwisselaars hun
zaken doen, dan geeselt Jezus hef er uit als zynde ds
tempel voor het bedrijf derzulken niet de aangewezen
plaats. Wat in den tempel niet thuis behoort, moet er
uit. Dus ook de ongemanierdheden ln de kerk.
Trekking van Dinsdag 2G November.
Ie Klasse 2e LysL
No. 6421 f 1000.
Nos. 368 9237 f 400.
Nos. 96S3 14110 f 200.
Nos. 8644 9412 10020 f 100.
Pryzen van f 20.
101
107
151
300
462
494
550
658
6G3
666
706
799
822
889
898
927
1049
1052
1077
1099
1103
1121
1124
1137
1236
1238
1323
1330
1347
1378
1380
1428
1492
1553
1646
1675
1704
1749
1779
1809
1867
1874
2001
2019
2024
2028
2080
2109
2140
2215
2266
2403
2407
2414
2448
2473
2503
2535
2590
2619
2631
2673
2685
2703
2753
2774
27S1
2S10
2849
2863
2911
2913
2965
2984
3061
3150
3167
3185
3196
3214
3265
3269
3284
3335
3454
3496
3582
3594
3701
3710
3756
3927
3975
4318
4325
4462
4465
4500
4593
4603
4642
4659
4696
4744
4760
4777
4845
4879
4984
5111
5174
5219
5507
5525
5598
5650
5692
5706
5771
5777
5856
5S72
5931
5934
5966
5983
6036
6166
6182
6248
6286
6322
6398
6520
6580
6582
6600
6665
6737
6755
6792
6303
6824
6845
6861
6862
6985
6937
7063
7135
7149
7218
7301
7342
7388
7400
7424
7448
7510
7533
7639
7655
7663
7755
7853
7877
7957
8076
8091
8216
8272
8279
8336
8427
8438
8462
8510
8531
8547
8585
8591
8595
865i
8664
8814
8841
8888
8942
8986
9019
9049
9060
9079
9094
9111
9136
9141
9168
9216
9305
9331
9342
9426
9430
9453
9496
9534
9603
9680
9700
9709
9804
9828
9886
9938
9993
10063
10094
10103
10129
10212
10232
10361
10362
10404
10464
10493
10497
10565
10659
10663
10673
10764
10805
10831
10843
10854
10904
10948
11003
11072
11097
11101
11118
11122
11144
11174
11208
11256
11296
11306
11355
11370
11402
11449
11463
11510
11524
11584
11607
11622
11648
11665
11668
11729
11S90
11935
12015
12010
12024
12052
12054
12077
12153
12228
12286
12320
12332
12406
12341
12503
12515
125C2
12641
12661
12683
12708
12825
12856
12857
12897
12938
12952
13073
13117
13127
13233
13282
13330
13343
13520
13575
13612
13685
13734
13837
13997
14064
14065
14205
14220
14261
14317
14350
14301
14362
14393
14481
14500
14522
14531
14540
14581
14587
14612
14623
14676
14713
14738
14778
147S2
14830
14900
14940
14947
14960
14990
14993
15021
15086
15098
15100
15151
15198
15391
15400
15-174
15599
15617
15631
15660
15663
15678
15690
15701
15711
15728
15743
15806
15616
15882
15885
15907
15917
15932
16012
16023
16061
16093
16124
16251
16319
16847
16403
16476
16526
16640
16671
16697
16729
16734
16783
16807
16836
16914
16968
16997
17008
17023
17048
17064
17093
17154
17248
17273
17281
17328
17344
17361
17408
17434
17447
17458
17487
17489
17544
17617
17656
17663
17691
17702
17772
17854
17855
17885
17905
17930
17943
17981
18035
1S100
18113
18123
18155
18244
18272
18276
18278
18285
18312
18349
18360
18361
18424
18438
18470
18482
18550
18599
18609
18627
18722
18736
18741
18752
18830
18843
18875
19003
19053
19057
19107
19255
19307
19319
19380
19402
19427
19515
19537
19567
19666
19673
19703
19733
19747
19837
19866
19960
19982
20033
20035
20049
20132
20226
20251
20273
20322
20354
20375
20387
20423
20692
20729
20754
20798
20816
20878
20929
20933
20938
Ie Klasse le LUst: 633 ra. z. 630; 19090 m. z. 19093.
PROSIT I
(Lustiche Sachse.)
Potdorie, wat hebben ze den bal hard gemaakt i
