SchagerCourant
BOND VAN OP COÖPERATIEVEN GRONDSLAG
WERKENDE ZUIVELFABRIEKEN IN N.-HOLLAND.
Derde Blad.
Donderdag 28 November 1929.
72sle Jaargang. No. 8571
De Algemeen? Vergadering van dezen Bond werd
gehouden op Dinsdag 26 November 1929, in „De
Roskam" le Hoorn.
Voorzitter de heer II. K. Koster. Wieringerwaard,
secretaris de heer G. Nobel, Lutjewinkel.
De Voorzitter heet in zijn openingswoord in het bij
zonder don heer Geluk, secretaris van den F.N.Z. en
den secretaris van den Nieuwen Bond van Zuivelfa
brieken. Spr. hoopt, dat diens tegenwoordigheid mag
leiden tot het krijgen van één bond, want nog altijd
ligt in vereenigen kracht.
In het afgeloopen jaar kan de zuivelboer tevreden
zijn over de prijzen, maar de productie heeit zeer ge
leden door weersomstandigheden cn dat is oorzaak
geweest, dat do resultaten der zuivelbedrijven onbe
vredigend waren.
En in zulke gevallen gaat men de oorzaken opspo
ren en kijkt men uit naar de middelen tot verbete
ring.
Spr. herinnert aan de klacht die men tegenwoordig
dikwijls hoort, dat de regeering zoo weinig doet, zoo
o.m. in de op 1 October gehouden vergadering, te
Bolsward, dat de zuivel niet in een zoo gunstige po
sitie verkeert ten aanzien van andere bemoeiingen,
door de regeering. Spr. wijst er op, hoe bijv. men in
de zuivelbeweging algemeen van oordeel is dat de
zuivelschool te Bolsward daar niet op haar plaats is,
terwijl de regeering blijft vasthouden aan de plaats
Dit wordt in de zuivelwereld als een onjuiste daad
beschouwd. Maar spr. oordeelt, dat er ook dichter bij
huis fouten zijn te constateercn, o.rn. dat lang niet
alle fabrieken beschikken over voldoende deskun
dige voorlichting. Wel wordt de technische voorlich
ting van het rijkszuivelconsulentschap cn van onzen
technicus meer cn meer gewaardeerd, maar spr. be
jammert het dat de fabrieken zich door het aanstel
len van een directeur van geen dagelijksche voor
lichting verzekeren. Alle hulpmiddelen zullen te baat
genomen dienen te worden oiïj de kwaliteit der pro
ducten te verbeteren en met den wensch dat dit ern
stig woord van waarschuwing aanleiding moge zijn
tot bespreking in de vergaderingen der fabrieken,
verklaart spr. de vergadering voor geopend.
De notulen worden onder dankzegging goedge
keurd.
Ingekomen slakken.
De heer Eriks zond een dankbetuiging voor de be
langstelling bij zijn 25-jarig ambtsjubileum.
De accountant, de heer Oosterbeek, te Edam, deelde
mede, hoe met goed succes de pogingen om aansla
gen in de dividendbelasting voor overschrijving
van ledcnkapitaal op rekening der leden, vernietigd
te krijgen, zijn geslaagd.
Het bestuur van den F.N.Z. zond dankbetuiging
voAr de aangename excursie.
Mededeelingen.
Van den heer D. Jongejans te St. Maartensbrug
kwam de mededeeling in, dat hij de benoeming tot
lid van de Commissie vooi de Boterkeuringcn aan
neemt, de heer C. Jongejans te Uitgeest de benoeming
tot lid van de Commissie voor de Kaaskeuringen, de
heer Joh. C. Bruijn te Burgerbrug, de benoeming tot
lid van Bestuur.
Het Bestuur gaf gaarne gevolg aan de uitnooai-
ging van de Verecniging van Oudleerlingen van de
Zuivelschool te Bolsward om de huldiging van het
25-jarig bestaan van genoemde school op 1 October
bij te wonen.
Als vertegenwoordiger werd Voorzitter aangewezen.
Tentoonstelling Rekofa te Essen.
Het verzoek van den F.N.Z. om ten behoeve van
de propaganda op de tentoonstelling te Essen kaas
in te zenden werd aan de fabrieken doorgezonden
met een opwekkend woord er gevolg aan te geven.
Tot ons leedwezen heeft dit/verzoek om medewer
king aan alle fabrieken van den F.N.Z. niet geleid tot
het resultaat dat men er van verwacht had.
Secretaris heeft deze tentoonstelling bezocht met
het doel om zich op de hoogte te stellen wat andere
landen ton aanzien van de boter en vooral van de
kaas doen. Het is hem daarbij gebleken, dat andere
kaasmakende landen niet stil zitten cn wij dienten
gevolge goed ons best moeten doen om een goed pro
duct aan de markt te brengen. Het is hem opgevallen,
dat vooral in Duitschland met papieren merken
gepoogd wordt ons Nederlandsche kaasmerk
de Zeshoek na te maken.
De tentoonstelling was het bezichtigen ten volle
waard cn de inzending van den F.N.Z. was keurig
verzorgd en goed en genoot veel belangstelling.
In verband met dit bezoek brachten korten tijd
daarna ruim 130 Duitschers Dames cn Heeren
een bezoek aan Noord-Holland en de Zuivelfabriek
te Lutjewinkel, dat wel is waar te kort duurde,
maar toch goede belangstelling genoot van de zijde
der excursionisten.
Ccdsrgrcndsche kabel voor electrische
stroomievering aan fabrieken.
Naar aanleiding van het ingestelde onderzoek kan
worden medegedeeld, dat de fabrieken, die door on-
dergrondschen kabel van stroom worden voorzien
geen moeilijkheden hebben.
Andere fabrieken zijn niet. aangesloten, terwijl
weer anderen stroom gebruiken als drijfkracht.
De moeilijkheden met het bovengrondsche net
I kwamen tot uiting te Opmeer, dit de zaak in be-
spreking bracht, terwijl „de Goede Verwachting'' te
Ibobeldijk eveneons klaagt over zeer voel stoornis.
De fabriek „de IIoop'' te Assendelft ondervindt
hoegenaamd geon stoornis, terwijl „Assumburg" te
Uitgeest bericht weinig hinder te hebben onder-
j vonden.
„De IIoop" te Beemster meldt bijna nimmer be-
j drijfsstoornis te ondervinden.
„De Tijdgeest" te Sint Maarten een paar maal
stoornis te hebben gehad in de morgenuren.
De Zuivelfabrieken „Wijdenes" te Wijdcnes en
„West-Friesland" te Abbekerk berichten geen stoor
nis van eenige heteekenis te hebben ondervonden.
I t)e fabrieken „Bamestra" te Beemster, „de Dage
raad" te Burgerbrug en „Op Hoop van Zegen" te
Wijde Wormer melden geen stoornis te hebben on
dervonden.
„De Volharding" te Wieringerwaard heeft volgens
mededeeling van Voorzitter ook stoornis ondervon
den.
Kaaskouring op Tentoonstelling to Heer-
hugowaard.
Van het Comité voor het houden van eene ten
toonstelling ter gelegenheid van het 300-jarig be
staan van den Heerbugowaard op 17, 18 en 19 Sep
tember ontving het Bestuur het verzoek orn op deze
tentoonstelling eene kaaskeuring te willen houden.
Do Nieuwe Bond van Zuivelfabreiken ontving een
zelfde verzoek en deze verzocht onzen Bond om sa
menwerking.
Over dit verzoek zijn de leden van de Commissie
voor de Kaaskeuringen gehoord cn deze adviseerden
om het verzoek in te willigen.
Met den Nieuwen Bond is overleg gepleegd over
de regeling en deze is zeer goed getroffen door op
Maandag 16 September in het andbouwhuis de ka
zen van de beide bonden te laten bcoordeelen door
de beicle Commissiën van de bonden.
Korte cursus ever het zuursel.
Deze cursus, flie door onzen I.eeraar-Technicus zal
worden gegeven, zal bestaan uit 3 a 4 lessen, ter
voorlichting van de boter -en kaasmakers, 33 leer
lingen gaven zich aan.
In verband met de woonplaatsen vfon de leerlin
gen zal waarschijnlijk een cursus te Alkmaar, Hoorn
en Schapen worden gegeven.
Met het oog op de voorbereiding en den meest ge-
schikten tijd zullen deze cursussen in Januari wor
den gegeven.
Verlaging tarief waterleiding.
Van het Provinciaal Waterleidingbedrijf voor
Noord-Holland kwam de mededeeling in naar aan
leiding van een verzoek over verlaging van den prijs
van het water van de waterleiding ten behoeve'" vnn
fabrieken, die een groot kwantum water gebruiken,
dat er geen aanleiding bestaat om het vigeerende
stelsel, waarbij onafhankelijk Van de hoeveelheid
water, die door neringen en bedrijven wordt afge
nomen, een zelfde eenheidsprijs wordt berekend te
verlaten.
Electrische stroom.
Van de Zuivelfabriek ..Iloogkarspel" te Hoogkarspol
kwam een verzoek in of een speciaal tarief voor de
fabrieken door het Provinciaal Electriciteitsbedrijf
kan worden vastgesteld voor fabrieken die meer dan
2000 K.W.U. per jaar gebruiken.
Bij het hierover gepleegde overleg werd medege
deeld, dat de heer Memelinck het hiervoor in aan
merking komende tarief nader zal toei^chten, en te
vens de wenschèlijkheid onder het oog zal worden
gezien om naar de fabriek een atzonderlijke aan-
sluitleiding te doen leggen.
Huldiging P. Jzn. Eriks.
Het Bestuur was gaarne bereid om mede te wer
ken aan de huldiging van den he^r P. Jzn. Eriks
Hoofdassistent van het Rijkszuivelconsulentschap
bij zijn 25-jarig ambtsjubileum, op grond van het
zeer vele dat hij door zijne lessen aan de Vakschool
voor Kaasmakers en de opleiding van melkcontro-
leurs heeft gedaan. liet heeft voor dit doel f50.
beschikbaar gesteld.
Voordracht Leeraar-Technicus.
Van de kaaskcuringscommissie voor de Groninger
en Drentsche Zuivelbonden kwam het verzoek in
of de heer Van Buren ter gelegenheid van eene keu
ring 8 October eene voordracht zou mogen
houden. Dit verzoek werd toegestaan en is. goed ge
slaagd, zoowel wat do belangstelling van de Zuivel-
bereiders, als het onderwerp betreft.
Door den Voorzitter wordt overgegaan tot uitrei
king van de behaalde prijzen voor de kaaskeuring
te Heerhugowaard. Een verguld zilveren medaille
verkreeg „de Goede Verwachting" te Bobeldijk, met
het hoogste aantal punten, n.1. 83K, een zilveren me
daille „de Zaanstreek" te Wormerveer met 84 pun
ten.
Als gewoon lid wordt aangenomen de fabriek „Koe
gras" te Callantsoog.
Tot lid van de Bouwcommissie wordt bij acclama
tie herkozen de heer Th. van der Meer, Heerhugo
waard.
Tot lid van de Aankoopcommissie, periodiek af
tredend cn niet herkiesbaar, de heer Th. van der
Meer, wordt gekozen de heer Tjalsma, Wognum.
Grensregeling.
Het Bestuur heeft naar aanleiding van moeilijk
heden tusschen fabrieken over grensregeling een
onderzoek ingesteld bij de aangesloten fabrieken,
waarover het volgende kan worden gerapporteerd.
21 fabrieken verklaarden zich voor eene grens
regeling en zijn tot medewerking bereid.
8 fabrieken hebben verschillende bedenkingen te
gen eene grensregeling.
Uit de gegevens meent het Bestuur het volgende te
mogen concludeeren:
Voor de grensregeling bestaat in veel gevallen
eene goede welwillendheid, die veel kan bijdragen
om eene goede samenwerking te verkrijgen, waar
door niet op kosten van de boeren melk vervoerd
wordt over noodeloos groot* afstanden en waardoor
tevens voorkomen wordt dat in hetzelfde gebied
melkvervoer voor verschillende fabrieken plaats
vindt, wat nu juist geen goed beeld is van goede sa
menwerking.
Uit enkele antwoorden blijkt evenwel ook, dat de
gewenschte geest tot samenwerking nog te veel ont
breekt Voor die gevallen is bet goerl dat er op ge-
wez enwordt dat het boeronbelang in deze meerdere
somenwerking mag vragen. Goede propaganda kan
daarvoor nog goed werk doen, want het is tenslotte
een belang van alle boeren, dat geen noodeloos werk
wordt gedaan cn geen overbodige kosten worden ge
mankt wanneer een goede concentratie mogelijk is.
Hieraan moet geleidelijk worden voörtgewerkt, op-m
dat het billijkheidsgevoel naast het economische be-*
lang wordt bevorderd en eene grensregeling wordt
verkregen, die voor alle fabrieken goed is.
Vaak wordt te veel geoordeeld naar het uitbeta-
lingscijfer, zonder meer, wat niet altijd een juiste
basis is. omdat men ook de finantieele positie van
de fabriek in aanmerking moet nemen, terwijl het
vetgehalte van de melk van de eene streektegen
over de andere, ook niet uit het oog mag worden
verloren.
Alles pleit voor de wenschelijkheid van samenwer
king, rekening houdende met alle genoemde fac
toren.
Het Bestuur wenscht dit gaarne te bevorderen door
te werken op het billijkheidsgevoel tegenover an
dere fabrieken en eventueel medewerking te ver-
leenon bij voorkomende moeilijkheden, die eene goe
de regeling in den weg staan, opdat geleidelijk eene
goede grensregeling wórdt verkregen.
De Voorzitter zegt, dat het Bestuur hij voorkomen
de gelegenheid medewerking zal verleenen.
De heer Brugman. Lutjewinkel, oordeelt, dat er
dan reeds een kwestie is en spr. vraagt of het dan
niet beter is tevoren reeds een regeling te ontwerpen.
De Voorzitter zegt, dat het Bestuur oordeelt, dat
de gemakkelijkste regeling is te verkrijgen door on
derling overleg tusschen de betrokken fabrieken.
Komt men dan niet direct tot resultaat, wat nog
niet direct tot een conflict behoeft te leiden, dan
verleent het Bestuur zijn medewerking.
Kaasbears.
Naar aanleiding van een verzoek van een paar fa
brieken, om te overwegen of het gewenscht is, dat
getracht wordt een kaasbeurs te krijgen op een goed
middelpunt van onze provincie, heeft het Bestuur dit
verzoek in studie genomen door zich in verbinding
te stellen met de aangesloten fabrieken, met het ge
volg, dat elf fabrieken zich voor het oprichten van
een kaasbeurs uitspraken en negen zich in begin
sel tot medewerking bereid verklaarden.
Zeven opperden bezwaren en zegden geen mede
werking toe; van 15 ontvingen wij nog geen ant
woord.
Met den Nieuwen Bond is overleg gepleegd en deze
zal zijn leden vragen of zij tot medewerking bereid
zijn.
Verder zal overleg gepleegd worden met den Han
del, of van dien kant ook medewerking verwacht
kan worden.
Gezien het voorloopig resultaat zal het plan met
de noodige voorzichtigheii behandeld moeten wor
den en kan het onderzoek worden voortgezet.
Intusschen kan, zooals nu reeds in r.iet onbelang
rijke mate plaats vindt, buiten de .markt om worden
verkocht en komen op practische basis de wenschen
van de voorstanders reeds nu in vervulling.
Den heer D. de Boer was niet bekend, dat een on
derzoek bij de fabrieken was ingesteld en ziet in de
antwoorden een voorloopig oordeel. Spr. acht het ge
wenscht, dat eerst overleg wordt gepleegd met den
handel. Het contact met den handel door den tuin
bouw js oorzaak van het groote succes der groenten-
veilingen. v
De Voorzitter deelt mede, dat dit overleg zal
plaats hebben.
De heer Spaander vraagt, of, waar er een kaas
beurs te Amsterdam is, wel gewenscht is daarnaast
een kaasbeurs op te richten.
De Voorzitter zegt, dat de beurs te Amsterdam uit
sluitend is voor den handel, als producent krijgt
men niet gemakkelijk inzicht in dei. gang van zaken.
Maar voordat verdere stappen worden gedaan, zal
het Bestuur zich op de hoogte stellen.
De heer Veldstra licht nog toe. clat door een kaas
beurs bijv. te Alkmaar de handel in contact zal ko
men met de producenten, terwijl de kaasbeurs te
Amsterdam den groothandel in contact brengt met
den détailhandel.
De lieer Bark bepleit het oprichten van een kaas
beurs en wijst er o.m op, dat het koopen van een
groote partij een kwestie van vertrouwen is Wanneer
uitsluitend op monster wordt verkocht, kan dat op
een kaasbeurs gebeuren. Spr. had gehoopt, dat deze
zaak bij het bestuur reeds meerdere voortgang had
verkregen. Wel verwacht spr. dat de handel niet
direct zijn volle "medewerking zal verleenen, maar
tenslotte zal de handel wel komen waar de kaas te
vinden is.
De heer Veldstra, Opmeer, wijst ei op, dat speciaal
in Noordholland de kaas ter markt aangevoerd op
denzelfden dag wordt verhandeld, terwijl in Fries
land de verkoop meer vanaf de fabriek plaats vindt.
Door de laatstgenoemde wijze nu ontstaan veel
grooter prijsverschillen.
De handel rechtstreeks vanuit de fabrieken heeft
meerdere moeilijkheden De onregelmatige prijzen
zullen oorzaak zijn van onregelmatige \trkoopprij-
zen, wat spr. niet direct ten vuordeèle van de kaas
producenten acht.
Dc heer G. Nobel deelt mede, dat het bestuur zich
allereerst in verbinding heeft gesteld niet de leden
om hun geest te weten en daarna overleg is ge
pleegd met den Nieuwen Bond van Zuiveltabrieken,
aie de kwestie bij de leden aanhangig heeft ge
maakt. En als er voldoende belangstelling blijkt te
bestaan, eerst dan kan overleg met den handel
plaats vinden. Het bestuur beziet d«*ze zaak met de
noodige voorzichtigheid, er zit te veel aan vast, om
tot overhaasting over te gaan. Door één der fabrieken
werd bij\. bepleit de beieekenis van de Alkmaar-
sche markt voor ons product.
De Voorzitter acht den tegenwoordigen toestand
niet ideaal, maar ook dienen we de oogen niet te
sluiten voor de nadeelen die een kaasoeurs ople
vert. Als op monster wordt verkocht, zal geen at re
kening op denzclfden dag plaats vinden, maar zal
dat van de mentaliteit van den handelaar afhangen.
Spr. verwacht ook meer reclames dan bij de tegen
woordige wijze van verkoopen. Maar toch moet de
vergadering niet tot de conclusie komen dat de
secretaris en spr. aikeerig zijn van een kaasbeurs.
Reorganisatie van fabrieken.
De plannen voor het bouwen van een zuivelfabriek
op leringen werden niet voortgezet. Oin te komen
tot toekomstige samenwerking i> tijd noodig. lntus-
schen is voorkomen, dat dt bestaande kleine fabrie
ken afzonderlijk groote kosten voor reorganisatie
maken, welke voor deze kleine bedrijven veel te
kostbaar zouden zijn, voor de toekomst niet afdoen
de en niet economisch
Wij hopen, dat in de toekomst meerdere samen
werking wordt verkregen, omdat daardoor het boe-
rcnbelang het best woait gediend. De werkzaamhe
den voor de nieuwe fabriek „de Tijd" te Beemster,
met medewerking van de Bouwcommissie, vorderen
naar wensch.
Aan de fabriek „Auiora" te Opmeer wordt, mei
medewerking van de Bouwcommissie, eene groote
verbouwing ten uitvoer gebracht.
De Voorzitter zeg't, dat het oogenbiik is genaderd,
dat de dagfabrieken in de mindetheid komen tegen
over de zoetfabrieken. Maai zij, die met plannen tot
reorganisatie der fabriek rondloopcn, roept spr. loc,
kijkt eerst rondom kijkt of niet beter samen is
te doen niet een naburige fabriek. Spr. zegt, zich
thans te ontpoppen als voorstander van groote fa
brieken. Voorheen oordeelde hij dat een ieder het
beschikkingsrecht had, maar de tijd is veranderd,
en als we de teekencn van den tijd niet begrijpen,
komen we ten achter. En spr. wijst op een uit
spraak van eeh onpartijdig deskundig man, als Dr.
Scheij, die oordeelde, dat ül kleine fabriek haar tijd
had gehad. Spr. geett zijn verklaring, opdat de ver
gadering weet wat zij aan haar Voorzitter heeft. De
groote fabrieken kunnen de meerdere producten, aie
ue handel wenscht, beter maken dan de kleine fabrie
ken. Zij die dus met plannen tot reorganisatie rond
loopcn, raadt spr. aan zich te wenden tot de bouw
commissie of tot de commissie voor landbouw
coöperatie.
Wat de afdeciing laboratorium betreft, wordt door
den secretaris medegedeeld, dat vanaf 1 Januari tot
en met half November 1929 totaal 1438 monsters zijn
onderzocht, alle monsters in duplo, dus 2876 bepa
lingen en clat 10 monsters op een ander laboratorium
werden onderzocht.
De werkzaamheden van don technicus.
De technicus van den bond doet mededeeling over
de werkzaamheden door hem verricht.
Wat den technischen dienst betrof, 120 bezoeken
aan de fabrieken werden afgelegd. Ten aanzien vnn
de rentabiliteit van het centrifugeeren der wei, wordt
opgemerkt, dat om tot een conclusie te komen, meer
dere onderzoek.-n noodig zijn Als belangrijk voordeel
van het centrifugeeren noemt spr. het verkrijgen
van veel zindelijker wejroom, als nadeel dat er min
der vet naar de boerderij gaat.
Aan den nieuwen cursus voor bolermakers nemen
14 leerlingen deel.
Aan de kaaskeuringen namen deel te Alkmaar 22
fabrieken, te Heerhugowaard 24.
De omzet van het coöperatief magazijn was 40
hoogcr dan over eenzelfde tijdvak van vorig jaar.
De heer Jimmink, 't Zand, merkt op, dat de kaas
keuringen geen juist beeld geven van de kaas die in
de fabrieken wordt gemaakt, omdat de kaas voor
de keuring bestemd, een extia behandeling onder
gaat. Spr. geeft in overweging, dat fabrieken die
aan de keuring wenschen deel te nemen, daarvan
mededeeling doen en dat dan op een zeker tijdstip
willekeurig kans uit de stapels wordt genomen.
De Voorzitter zegt, dat het bestuur dit met. de
commissie voor de kaaskeuringen zal bespreken.
De heer Spaander merkt op, dat jit de mededeelin
gen van den technicus wel blijkt, dat het centrifu
geeren van de wei een moeilijk vraagstuk is.
De heer Dr. Scheij deelt mede, dat hij den men-
schen kan aanraden rle fa bi leken te gaan inrichten
op het ontromen van de wei.
Hierna wordt gopauzeeid
Van de Landbouwcoöperatie.
Voor deze commissie brengt, de heer Dokter rap
port uit en wordt medegedeeld, dat de commissie er
in geslaagd is een boerderij te vinden voor electri
sche installatie en idem van een tweetal pluiraveë-
houderijen. nl. de hoerderfij van den heer E. de
Roer te Burgerbrug en de pluimveehouderij van de
heeren C Vader to Dirkshom cn J. Sleutel te St.
Maartensbrug.
Voor de landbouwboekhouding zijn 50 deelnemers.
Enkele reclames werden tot de aangifte terugge
bracht.
Den beer Jensma, Lutjewinkel, lijkt bet loe, dat
de commissie zich voor deo propnganda-wagen van
het P.E N heeft laten spannen. Spr. vraagt of er
nog ander werk door de commissie is verricht, er
is nog ander werk genoeg.
De heer K Kuiper, Oost woud. meent dat deze he-
moeiiing meer op den weg van de Centrale Pluiravee-
enmmisóie had gelegen en spi wijst verder op het
bestaan van de Werktuigencommissie van Hollands
Noorderkwartier.
Door den heer G. Nobel wordt medegedeeld, dat
van de ITollandsche Maatschappij van Landbouw
geen antwoord inkwam en dat aan den heer Gijten-
beek. zoowel als aan den heer Drost, voorzitter van
den bond van pluimveehouders, te Kwadijk, bericht
is gezonden en de laatste ook de vergaderingen van
de commissie heeft bijgewoond. De commissie was
wel ingenomen met de opdracht en heeft de kwestie
van den akkerbouw ann Hollands Noorderkwartier
overgelaten. De commissie heeft zich ook nog bezig
gehouden met de grensregeling voor de fabrieken en
als het mogelijk zal zijn haar medewerking verlee
nen. Op 't oogenbiik waren er geen andere vraag
stukken aan de orde
De heer D de Boer zegt, dat het geleverde werk te
goed on te sympathiek is om er een schaduw op te
werpen. Wat bet betoog van don heer Kuiper betreft,
wil snr. er echter op wijzen, dat was deze zaak bij
de commissie voor landbouwwerktuigen (uit Hol
lands Noorderkwartier) gebracht, dan zou zij direct
de sympathie van de Hollandsche Maatschappij vnn
Landbouw hebben gehad.
Dc controle op da deugdelijkheid der melk
geleverd aan de Zuivelfabriek.
Door den heer Dr. L. T. C. Scheij wordt over dit
onderwerp een inleiding gehouden.
Ongeveer 30 jaren geleden werd de toenmaals ge
deeltelijk afgeroomde melk. door de veehouders aan de
N.-H. kaasfabrieken gebracht, vrijwel algemeen per
Liter of K.G. betaald, zonder dat er rekening met de
samenstelling werd gehouden. Aan de kaasfabriek te
Hoegkarspel en haar directeur den heer D. Brander Tz.,
komt de eer toe in samenwerking met 'de heeren Dr.
van der Zande. destijds directeur van het Rijksland-
houwproefetation te Hoorn, en W. Keestra, zulvel-
consulent alhier het eerst n.1. in 1899 een geschikt
uitbetalingssysteem te hebben ingevoerd. Een jaar
later volgde de kaasfabriek „Aurora" te Wieringer
waard, waar de heer Groneman de leider was. In 1902
begon weer een fabriek, in 1904 kwamen er 6 bij. in
1905 8 en in 1912 betaalden nog maar ongeveer de helft
der fabrieken naar gehalte. Evenwel 6 jaren later in
1918 kon men' zeggen, dat alle het deden. Thans vindt
een ieder het een van zelf sprekende zaak, dat men met
het verschil in samenstelling der melk rekening houdt
en misschien komt de gedachte wel op van achterlijk
heid der N.H. kaasfabrieken in dien tijd.
..L'histoire se repête" zegt de Franschman. De ge
schiedenis herhaalt zich. Wij komen nu voor een derge-
Hlk geval te staan. Immers leder weet, dat de waarde
der geleverde melk niet alleen van de samenstelling
afhangt. Melk met een hoog vetgehalte en veel eiwit
kan zelfs een negatieve waarde hebben, omdat zij niet
deugdelijk Is en schadelijk werkt op de producten, voor
al de kaas.
Het is dus geen wonder, dat er getracht wordt bij
de verdeeling der melkgelden ook rekening te houden
met de deugdelijkheid der geleverde melk. Niet alleen,
omdat de billijkheid tegenover de leveranciers dat eischt
doch ock omdat er dan een heilzame prikkel is om aan
de winning der melk de noodige zorg te besteden. Dia
prikkel moet er zijn. Het is van het grootste belang,
dat alles gedaan wordt om een goede grondstof te krij
gen. waaruit in de technisch goed ingerichte fabriek
door bekwaam personeel onder goede vakkundige leiding
eerste klasse producten gemaakt kunnen worden, die
ep de wereldmarkt gevraagd blijven. Die prikkel is des
te meer noodig. omdat bij het grooter worden der fa
brieken de melkleveranciers minder met den gang van
raken In de fabriek meeleven en het oudere geslacht,
dat nog verstand heeft van de kansbereiding en de
koasgebreken, gaandeweg op den achtergrond geraakt
Geen betere prikkel dan de toepassing eener korting
op den melkprijs, wanneer op de kwaliteit wat valt
san te merken.
Eveneens heeft de betaling der melk naar gehalte
een eterken prikkel uitgeoefend om het vetgehalte»
der melk op te voeren door middel van fok- en eot\-
t rol everecr igingen.
Kort geleden is er een Deensch leerboek over zuivel
bereiding verschenen, gemaakt door Hansen en Jensen,
leeraren aan de zuivelsoholen te Ladelund resp. Dalum.
Tn het hoofdstuk gewijd aan dc beoordeeling der melk
staan interessante mededeelingen. Reeds !n 1890 be
proefde men de kwaliteit d*r geleverde melk te verbe
teren. door enkele der leveranciers te belasten met het
keuren der melk. Maar evenals hier moest dit stelsel
mislukken; het voerde tot onaangenaamheden onder de
Wlen en de liefhebberij was er bij de veehouders, met
de controle heiast. spoedig af.
Daarna in 1902 ontstond de eerste vereeniging voor
de controle op deugdelijkheid, als nieuwe vorm,
21 Zuivelfabrieken stelden te zamen Iemand aan. dl»
de melk beoordeelde raar reuk. smaak en uiterlijk.
T-ater kwam er de reduetascproef bij. Gedurende da
oorlogsjaren werd de belangstelling minder; daarna
vond men het roodig weer propaganda voor de zaak
'e maken en met geel resultaat. In 1928 hielden 56 pet.
der fabrieken bij de betaling rekening met de kwaliteit
der melk. Men heeft nagegaan, of de fabrieken, dit
zulks doen. ook hooger staan op de boterkeuringen,
dan de andere.
De uitkomst is interessant. De cijfers toonen aan. dat
die fr.brieken werkelijk zijn vooruitgegaan, en tevens,
dat de fabrieken, welke de melk wel beoordeelden doch
volstaan met de mededeeling der resultaten aan de le
veranciers. niet vooruitgaan. Alleen korting op den
prijs der minder goede melk helpt. Er wordt een voor
beeld genoemd, hoe een coop. zuivelfabriek na de in
voering van de betaling naar deugdelijkheid in den loop
van 2 4 3 maanden van de 3de en 4de klasse melk
bevrijd was. terwijl men gedurende eer.ige jaren met be
oordeeling der melk alleen hoegenaamd niet was op
geschoten.
Ook in Friesland is men met de betaling der melk op
kwaliteit begonnen.
De heeren Veenbaas, directeur van den Gezondheids
dienst voor Vee en F. Keestra, Leeraar-Technlcus van
den Bond hebben een systeem aangegeven, volgens het
welk men de melk in 4 klassen kan brengen, afhankelijk
van het aantal afwijkingen volgens de glsting-reductase-
proef, de sedimentproef, de vuilheidsproef en de rein-
