SchagerCourant
„Huis Ten Bosch".
Tweede Blad.
Het toekomstige paleis van
Prinses Juliana.
EEN FILMOPNAME.
DE LANGENDIJKER
GROENTENVEILINGEN.
BERTELS;,KUNSTKORREL"
Dinsdag 14 Januari 1930.
73ste Jaargang. No. 8594
EEN GELIEFKOOSD VERBLIJF DER
ORANJE-VORSTEN.
Wat liefde en trouw eener vorstin hebben
tot stand gebracht.
Be voorgevel van het Huis ten Bosch, met op den
voorgrond het standbeeld van den stichter
Prins F reder ik Hendrik
Zooals onlangs gemeld, besloot H.K.H. Prinses Juli
ana na het beëindigen harer studies aan de Universi
teit te Leiden in Februari a.s. niet het aanvankelijk
voor haar bestemde paleis aan de kromming op het
Lange Voorhout bij den Kneuterdijk te betrekken, doch
haar intrek te nemen in het door de Oranje-vorsten
meest geliefkoosde verblijf „Huis ten Bosch".
Het is daarom wel eens interessant de belangwekken
de geschiedenis in het kort weer te geven.
De stichter van dit imposante gebouw was Prins
Frederik Hendrik, die het bestemde voor zijn gemalin
Amalia van Solms. In 1645 werd aan den bouw be
gonnen en stond de kamer van Rekening van Hollands
Grafelijkheid den benoodigden grond af. De ontwerper
van het gebouw was Jacob van Campen, terwijl Pieter
Post als uitvoerder genoemd wordt. Ook Constantijn
Huygens, de secretaris van het vorstelijk echtpaar heeft
veel tot de verfraaiing van het gebouw bijgedragen. Het
eerste werk nu was het ophoogen van den moerasslgen
grond, waarvoor een som van f 8500 noodig bleek, hier
na kwamen het graven der grachten en de verdere
aardwerken aan de beurt, hetgeen in het geheel 3 jaar
in beslag nam. Thans kon met den bouw een aanvang
worden gemaakt en den 2 September 1545 werd door de
Koningin van Bohemen den eersten steen gelegd,
waarna het gebouw werd aanbesteed wat betreft de
romp voor f 48000.Alleen de tuinmuur kostte reeds
f 17000.De Prins en de Prinses maakten zelf een
lijstje op van de schilderijen, welke in het lusthuis
moesten komen, terwijl Huygens een lijstje maakte van
44 namen, waaruit de Prinses „Huis ten Bosch" koos.
In de zoo zorgvuldig voorbereide plannen van den
bouw zou echter een belangrijke wijziging komen. Prins
Frederik Hendrik mocht de voltooiing van het palels
niet meemaken.
Hij stierf 14 Maart 1647. Door den dood van haar diep-
betreurden gemaal liet de Prinses de plannen geheel
veranderen. De groote of Oranjezaal die in het midden
gedeelte van het gebouw lag en aanvankelijk voor re
ceptiezaal gebruikt zou worden, werd thans herschapen
in een mausoleum ter verheerlijking aan de nagedach
tenis van Prins Frederik Hendrik, waaraan de beroemd
ste schilders uit dien tijd hebben medegewerkt. In April
1647 waren de gewijzigde plannen gereed en geschiedde
de aanbesteding van een koepel, welke boven de Oranje
zaal verrijzen zou. Jacob van Campen leverde in overleg
met de stichtster en Constantijn Huygens de schetsen
der schilderstukken, volgens welk initiatief de groote
meesters te werk moesten gaan. In 1652 was het ge-
heele gebouw in en uitwendig gereed, waarna de Prin
ses, door Jacob van Campen en Huygens rondgeleid,
alles in oogenschouw nam. Genoemde schilderstukken
zijn allen in ongeschonden staat bewaard gebleven. Bo
ven aan het plafond van den koepel ziet men het portret
van de stichtster Amalia van Solms, waarbij het door
Huygens ontworpen opschrift in het Latijn: „Amalia
van Solms, de ontroostbare weduwe deed ter eere van
haren onvergetelijken gemaal Frederik Hendrik Prins
Het toekomstige paleis van H.K.H. Prinses
Juliana, het Huis ten Bosch, gezien vanaf
de tuinzijde.
Kort verhaal
(Kopenhagen).
Vervolg.
De Franschman voldeed aan haar verzoek en in het
donkere gebouw ging schril de electrische bel over.
Daarop stak het meisje den vreemdeling de hand toe
en deze nam zijn hoed af.
Mag ik mij even, vroeg hij met een lichte buiging,
r— aan U voorstellen? Mijn naam is Mare Michel.
Het meisje keek hem verbaasd aan.
Mare Michel? herhaalde ze. Dat is immers de
naam van den Franschen detective, die een paar weken
geleden het raadsel van de vliegongelukken in Stock
holm heeft opgelost. U bent toch niet... Maar U zei
straks dat Uw beroep...
De Franschman glimlachte. Die detective ben ik,
antwoordde hij met een bescheiden klank in zijn stem.
Ik ben op de terugreis van Stockholm naar Parijs
en omdat de Deensche autoriteiten van mijn aanwezig
heid gebruik wilden maken om mij een advies te vra
gen, ben ik wat langer in Kopenhagen gebleven dan
oorspronkelijk mijn plan was.
U Mare Michel.' stamelde het meisje. Heeft het
toeval mij zoo plotseling met den rechten man in aan
raking gebracht?
Ze wachtte even en vervolgde toen angstig:
- Zegt U mij eens eerlijk, Monsieur Michel, is er
werkelijk reden om mij ongerust te maken?
Hij haalde de schouders op. Daar is nog niet veel
van te zeggen, juffrouw Carstens. Maar toch schijnt de
zaak mij interessant genoeg om er mijn aandacht aan
te wijden.
In de hall werd lioht gemaakt. Een sleutel werd om
gedraaid en de nachtportier kwam de stoep af. Hij nam
zijn pet af en opende het buitenhek.
Juffrouw Carstens? zei hij verbaasd, toen hij de
jongedame zag, zoo laat in den nacht?
Ja, antwoordde de jongedame, ik heb een onge
luk met mijn rijtuig gehad. Deze heer was zoo vrien
delijk me te begeleiden. Heb je een kamer voor mij, por
tier?
Zeker juffrouw! Moet meneer ook een kamer heb
ben?
Neen, antwoordde Mare Michel glimlachend, ik
ga naar Kopenhagen. En terwijl hij zich weer tot de
jongedame wendde, zei hij:
Een ding zou mijn wei-k erg vergemakkelijken, en
dat is, als ik van dezen merkwaardigen meneer John-
strup een portret had.
Een portret? antwoordde juffrouw Carstens, dat
is gemakkelijk genoeg. Ik heb u al verteld dat ik een
beetje schilder. En omdat ik vond dat Johnstrup zoo'n
Interessanten kop heeft, heb ik hem uit het hoofd nage-
teekend.
Hebt U die teekening hier?
Helaas niet. Hij is in ons huis aan de Roskildevej.
Als U haar zoudt willen halen...
Natuurlijk.
Dan zou ik U een briefje voor het dienstmeisje
kunnen meegeven. Ik zal in de hall even een paar woor
den schrijven. Wilt u zoo goed zijn om een paar minuten
te wachten
De schrijfkamer is op de eerste verdieping, zei de
nachtportier een beetje uit zijn humeur.
Niet noodig, zei Mare Michel. briefpapier en een
vulpen heb ik bij me. Als U zoo goed wilt zijn... Hier
is al een tafeltje en een stoel, juffrouw Carstens...
Het meisje schreef een paar regeltjes op een velletje
dun mailpapier dat de detective haar gegeven had en
gaf het met een woord van dank terug.
Een ding nog. zei hij, mijn komst zoo midden
in den nacht zou Uw meisje een beetje bang kunnen
maken. Hebt U telefoon?
Ja.
Zoudt U dan. even willen telefoneeren om mijn
komst te melden?
Zeker. En wanneer hoor ik nader van U? Om zeven
uur is de opname al.
Ik ben er wanneer U mij noodig hebt, antwoordde
de Franschman zacht.
De deur werd rammelend gesloten. Een oogenbllk
stond de jongedame na te denken terwijl ze den detec
tive nazag, wiens slanke gestalte langzaam in den duis
teren nacht verdween. Even staarde haar oogen in de
zwarte duisternis, die dreigend over het stille landschap
en den Oresund lag. Toen keerde zij zich met een zucht
om en ging met de portier de trap op naar de eerste
verdieping. En terwijl ze luisterde naar het geluid van
de voetstappen die hol klonken in het nachtstille hotel,
kwam meer en meer een gevoel van verlatenheid over
haar.
De auto, waarin Mare Michel zat, raasde door het
nachtelijk Kopenhagen en hield eindelijk voor een
vriendelijke witte villa stil; de witte gevel schemerde def-
tig-eenvoudig tusschen de berken van Roskildevej. Hij
belde. Een raam werd verlicht, het venster werd ge
opend en een stem riep naar beneden:
Meneer Michel?
Ja!
Een oogenblikje.
Een paar seconden later kwam een vrouwengestalte
vlug de trap af; de deur ging krakend open en een
van Oranje dit gedenkteeken harer smart en harer al
toos durende liefde hem ter eere oprichten". Van onder
tot boven prijkt de geheele zaal met schilderstukken
van beroemde meesters als de Grebben, Jordaens, leer
ling van Rubens, van Tulden, Honthorst, Caeser van
Everdingen, Salomon de Bray, Jan Lievens en Cornelis
Brizé. In 1748 werd het gebouw door Prins Willem de IV
met 2 zijvlieugels verbreed. Ook deze Prins heeft er on
danks zijn kortstondige regeering met zijn gemalin dik
wijls verblijf gehouden. Na 1795 werd het „Huis ten
Bcsch" gebruikt voor Staatsgevangenis voor degenen,
die trouw bleven aan het Huis van Oranje. Ook koning
Willem I was dikwijls op de Oranjezaal werkzaam. H.M.
koningin Sophia noemde het haar lievelingsverblijf en
bracht er haar meesten tijd tot aan haar dood toe door.
2,telden wij tenslotte nog, dat ten behoeve van deze
Amalia van Solras-stichting indertijd de Bezuidenhout-
sche weg, thans een der drukste boulevards in onze
Residentie, werd aangelegd, welke weg echter eerst
in 1700 bestraat werd tot de Laan van Nieuw Oost-ende
en in 1748 tot aan het „Huis ten Bosch". Hopen wij, dat
het „Huis ten Bosch" nog veel geslachten uit het huis
van Oranje binnen zijn muren zal huisvesten.
Een ongunstige week; veel werk en geringe
verdiensten; lagere omzetten aan de veilin
gen. Bonnenstelsel e? aanvoer producten
van goede kwaliteit De koolsoorten vormen
den hoofdschotel op de markten. Bloemkool
geringe aanvoer, lagere prijzenroode kool
lager, vooral in 't laatst der week; aanvan
kelijk ongunstiger stemming voor gele, later
beter; witte kool al weer lager prijzen.
Was het besluit van den Noordermarktbond om nog
geen definitieve beslissing te nemen inzake de verhoo-
ging van het veilingspercentage voor kapitaalvorming
voor den nieuwbouw een aanwijzing, dat de tuinbouwers
de toekomst niet al te reuskleurig inzien? Men zou het
haast vermoeden, daar zij, bij eenigszins loonende re
sultaten van het tuinbouwbedrijf, gewoon zijn de koe
by de horens te durven pakken en blijk geven van in
stemming met het bekende gezegde, dat de scha voor de
baat uitgaat
De afgeloopen week droeg het hare er toe bij, om het
de tuinbouwers in een stemming van voorzichtigheid te
brengen. Daar waren in de eerste plaats de bekende ge
maakte omzetcijfers over het afgeloopen jaar aan de
Noordhollandsche veilingen. Overal een aanmerkelijke
achteruitgang, en ook aan Langendijk zal dit wel het
geval blijken te zijn. Er wordt gerekend op een minde
ren omzet van ongeveer 20 procent, vergeleken met dien
van het vorige jaar. Dat men dit durft voerspellen, ligt
vooral in de zekerheid, dat de vroege aardappelen een
buitengewoon lagen prijs hebben opgebracht, zoodat on
slaperig meisjes-gezicht kwam in de voordeur.
De juffrouw heeft getelefoneerd. Ik moest U dit
geven.
Heel goed. Dank je wel.
De Franschman stak schuin het trottoir over en liet
het licht van zijn zaklantaarn schijnen op het carton
dat hij in de hand hield. Op het witte papier waren de
scherpe trekken vaneen geweldigen heerscherskop vast
gelegd. Het vooruitspringende voorhoofd en de halfge
sloten oogen drukten wilskracht uit. Maar de mond, die
even open was en de breede, haast vlerkante kin gaven
aan dit raadselachtige gezicht een uitdrukking van in
gehouden wreedheid.
De chauffeur tikte in afwachting aan zijn pet.
Naar het huis van den hoofdcommissaris van politie
Het oude Raadhuis, waarin het hoofdbureau van de
Kopenhager politie is ondergebracht, was nu, midden in
den nacht, slechts spaarzaam verlicht. Een eenzame
agent liep voor de ouderwetsche portiek lusteloos heen
en weer.
Mare Michel liet de auto stoppen.
Ik zou graag den hoofdcommissaris spreken.
De agent salueerde en wees naar links.
De dienstwoning ligt aan de voorzijde bij de Ves-
tervoldgade, meneer, zei hij beleefd, maar nu midden
in den nacht...
Ik moet den hoofdcommissaris spreken!
De oude portier, die uit de woning aan den anderen
kant van het gebouw slaperig voor zijn venstertje zat,
wenkte afwijzend met de hand, toen hij het verzoek van
den Franschman hoorde.
Ik moet den hoofdcommissaris spreken, herhaalde
deze.
Hij is niet thuis, zei de oude man, knorrig en een
beetje uit de hoogte.
Wanneer komt hij terug?
Om vijf uur pas.
Mare Michiel keek op zijn horloge. Het was kwart
over drie. Hebt U er eenig idee van waar hij op het
oogenblik is?
Hij is op het bal bij graaf Kjelland, antwoordde de
portier.
De detective knikte. Hij tastte in zijn vestzak en liet
een geldstuk in de hand van den oude glijden. Zoudt
u mij willen zeggen waar graaf Kjelland woont?
Het knorrige gezicht van den ouden heer klaarde op.
Graaf Kjelland woont in de Frederiksbergalle, hoek
Alhambravej, zei hij op heel wat beleefder toon dan
eerst
Dank U zeer. En de auto raasde verder naar het
Zuiden.
Het Renaissancepaleis van graaf Kjelland schemerde
wit tusschen de rij villa's die aan beiden zijden van do
Frederiksbergallee staan, als een schitterend slot van
een sprookjesprinses. Het rhytme van een jazz dreunde
door den stillen nacht en een honderdvoudig gewirwar
geveer een derde deel van de opbrengst van het vorige
jaar zal zijn gemaakt. Nu moge het waar zijn, dat de
omzet over het kalenderjaar loopt en dat daarmee nog
niet alles is gezegd, omtrent de resultaten van het boek
jaar, doch wie bedenkt dat in dit kalenderjaar ook is
gevallen de zeer gunstige winterkool-campagne van do
eerste maanden van 1929, moet wel tot de conclusie ko
men, dat de nieuwe campagne 19291930 al bijzonder
ongunstig is geweest.
Op het oogenblik klagen de tuinders, o.i. niet zonder
reden, De temperatuur en atmosfeer zijn zoodanig, dat
de kool zeer sterk door rotting wordt aangetast en dat
daai'door buitengewoon veel arbeid moet worden ver
richt, om ze schoon te houden. Abnormaal lange werk
dagen moeten worden gemaakt en al deze arbeid vindt
niet zijn belooning in hoogere prijzen. Integendeel, deze
hebben eer neiging tot dalen dan tot stijgen. Dit ver
wondert onzen tuinder niet. Door het zachte, open weer
is de vraag naar hun winterkool nog gering. Zoowel uit
binnen- als buitenland komt nog niet die vraag, welke
voorwaarde, is, voor ene flinke prijssstijging. Nuwcweldra
half Januari zijn, begint de noodzakelijkheid gevoeld te
worden van een grooteren afzet. Mocht dit slappe weer
nog wat aanhouden, dan wordt gevreesd, dat er half
Februari, bij de tweede inventarisatie, nog zulke groote
voorraden aanwezig zullen blijken te zijn, dat deze voor
het^ vervolg de markt zullen drukken. Voor uien en
Deensche witte kool is die vrees voor velen al werke-
lijheid. De groote voorraden van deze producten als ge
volg ook van de lage prijzen, welke tot nu toe voor die
groenten zijn besteed, zullen straks de prijzen ongetwij
feld ongunstig beïnvloeden.
Als er niet zeer spoedig verandering komt in de
weersgesteldheid, loopt het volgens deskundigen met
deze groenten mis.
De laatste weken doet zich weer het euvel voor, dat
zoo weinig eerste kwaliteit kool wordt aangevoerd. Ten
einde de reputatie onzer stapelgroenten hoog te houden,
is het zoo gewenscht, dat er goede kwaliteit naar bin
nen- en buitenland kan worden verzonden. Producten
met het U.C.B.-merk heeft men daartoe noodig. Doch
welke bouwer gaat tegenwoordig bij de geldende prijzen
zijn beste kool aanvoeren? Te meer doet hij dit niet, nu
de tweede soort niet bijzonder veel minder opbrengt
dan eerste soort. Een moeilijk probleem is dit; de tuin
bouworganisaties hebben er zich meermalen mee bezig
gehouden, doch theoretisch laat zich dit onderwerp ge
makkelijk behandelen, maar een practische uitvoering
is zeer moeilijk. Met deze zaak gaat het als met de
bonnen-kwestie. In theorie is er alles voor te zeggen,
doch waar de practijk hier een bijzonder gewichtig
woordje meespreekt, is de uitvoering ervan zeer moei
lijk. De L.G.C. nam op haar laatste algemeene verga
dering het besluit, de bonnen af te schaffen, aU de
Vierbond daarin meewerkte, doch deze deed dit niet
en nog altijd wordt het bonnenstelsel gehandhaafd. Dit
en andere dingen houdt de belangstelling onzer tuin-:
ders de laatste week bezig. a
Aan de veilingen waren het in het bijzonder de kool
soorten en de uien, welke hun stc cl op de markt
drukten. Van de andere producten vden geen groote
hoeveelheden aangevoerd. Bieten brachten van f 1.70—
f 2.50 per 100 K.G. op. kleine partijtjes van afwijkende
kwaliteit werden beneden dien laag3ten prijs verkocht.
Peen bracht voor groote f 1.102 op, voor kleine
f 1—1.30.
Voor groene kool werd van f 250380 besteed, dit per
100 stuks. Spruitkool gold f 10—12.30 per 100 K.G.
Uien bleken nog lager prijzen op te brengen dan
verleden week. De aanvoer was iets grooter, ongetwij-'
feld doordien sommige bouwers de kans verkeken ach
ten, er straks meer van te maken. Ze brachten Maan
dag van f 0.90 tot f 2.50 op per 100 K.G. Het verder
verloop noteerde prijzen van f 1.702.70. Voor drielingen
werd van f 1.10 tot f 2 betaald, voor nep f 2.703.10,
voor grove uien van f 1.802.90. Aan beide veilingen
werden in totaal ruim 8 spoorwagens aangevoerd.
De aanvoer van bloemkool was danig geslonken.De
vorst heeft heel wat vernietigd. De kwaliteit laat wel
iets te wenschen over, terwijl de bloemkool klein blijft.
De prijzen zijn lager dan de laatste weken. Er werd van
f 6—11 besteed voor eerste soort, terwijl voor tweede
soort van f 0.901.50 werd gemaakt.
On^aS/OemaaAcie. Caenpnodudtuz c&xA
VollediQ voeder voor kuikens, kippen.eenden enz
Alle foutief voederen wordt hierdoor opgeheven.
Eenvoudiger, voordeeliger en betere voedinq
sterkeren mooier dieren en 305. méórenqroofer
eieren van hooqfgnen smaak.dan van andere moeders
Q&°{ 50 9, 50 postv Vraagt brochure
Octrooi reeds verkregen in Belqie.Canada Engeland.
Frankrgk.ltalië.Honqarge. Polen. Spanje.Zuid Afrika
van vroolijke stemmen klonk als een koor van levens
vreugde tot op de verlaten straat.
De auto hield met een schok stil voor den hoofdingang^
Kunt U zorgen dat ik de hoofdcommissaris van
politie even te spreken krijg?
De portier haalde zijn schouders op en zei beleefd:
De commissaris is tien minuten geleden weggereden.
Waarheen?
Ik weet het niet. Waarschijnlijk niet naar huis.
Een van zijn inspecteurs heeft hem opgebeld.
Mare Michel liep langzaam naar zijn auto terug. Ik
heb vandaag geen geluk, mompelde hij. Toen haalde hij
zijn portemonnaie te voorschijn en betaalde den chauf
feur. Ik heb u niet meer noodig, zei hij.
Een paar minuten later was de auto verdwenen.
Mare stak zijn handen diep in de zakken van zijn
overjas en ging langzaam en nadenkend door de Fre
deriksbergallee in de richting van de Vesterbrogade. En
terwijl hij met zware passen verder liep, kwam er een
donkere uitdrukking in zijn oogen en een grimmig lachje
verduisterde zijn gezicht
Er lag een dikke, witte nevel over de grijze wateren
van de Oresund. Ver in het Oosten, achter de nauw-
zichtbare oevers van de Zweedsche kust, lag een vurige
streep boven den horizon. Met gloeiende pijlen boorde
het licht van den komenden dag zich een weg in de
zware nevelmassa's, die onwillig moesten wijken. Een
kwartier lang duurde deze verbitterden strijd tusschen
dag en nacht.
Toen verdwenen de nevels in het water en de stralen
de dag overwon.
De heer, die ongeduldig aan den landingsbrug heen
en weer liep, trok bibberend zijn jas dichter om zich
heen eii keek zoo nu en dan den weg af die naar Helle-
rup gaat. Een zacht gebrom werd hooxbaar in de
stilte van den morgen en werd langzamerhand luider.
Een paar minuten later kwam om de bocht van den
landweg een auto in snellen vaart aanrijden. Uit den
wagen, die met een schok stopte, stapten directeur
van Dymen en een jongere man. die zorgvuldig eenige
voorwerpen in den wagen terecht legde.
Goeden morgen meneer Carstens. zei van Dymen,
teiwijl hij den tconeclspeler een hand gaf. U over
treft mij in stiptheid. U veroorlooft mij wel dat ik U
mijn operateur voorstel... meneer Skansen is een der
flinkste assistenten in onze firma. U zult wel met
zijn opname tevreden zijn, denk ik. En nu zullen we,
als u het goedvindt, dat korte eindje maar te voet
gaan. Ik zou u onderweg nog graag een paar instruc
ties geven. U, meneer Skansen, wilt wel nakomen in
de auto met uw apparaat. Dus meneer Carstens. begon
de directeur, terwijl hij zijn hand vertrouwelijk op
den arm van den tooneelspeler legd, uw rol zal,
zooals ik u in het kort al vertelde, ongeveer zóó zijn;
