SchagerCourant
Vijfde Blad.
Overheid en Dansgevaar.
Gemengd Nieuws.
Na den aanslag op den president van
Mexico.
Een vergiftigingszaak.
Noodweer op Sardinië en Sicilië.
De brand op de Miinchen.
Het Amsrikaansche drankverbod.
De Passiespelen
te Oberammergau.
Geld spselt geen rol
Zaterdag 15 Februari 1930
73ste Jaargang. No. 8613
De danscommissie geïnstalleerd. „Niet
om dansen te verbieden, maar om na te
gaan of overheidsmaatregelen noodig zijn".
Hoe kunnen de excessen worden bestre
den.
De Minister van Binnenlandsche Zaken en Land
bouw, jhr. mr. Ch. J. M. Ruys de Bee-
renbrouck, heeft Donderdag in de vergaderzaal
van zijn departement, geïnstalleerd de door hem en
door den minister van Justitie ingestelde commissie,
aan welke is opgedragen de regeering van voorlich
ting te dienen, over de vraag, in hoeverre van over
heidswege met betrekking tot het dansen maatrege
len dienen te worden getroffen.
Jhr. mr. Ch. JRuijs de Beerenbrouck.
Rede van den Minister.
De omstandigheid, aldus de minister, dat de over
heid met aandrang wordt geroepen tot bestrijding van
een groot gemeenschapsgevaar, moet leiden tot een
ernstig onderzoek naar den aard en den omvang van
•het kwaad.
Overheidsbemoeiing tot bestrijding van een zooda
nig gevaar is eerst op haar plaats als de enkelingen of
de gezinnen' niet over voldoende kracht beschikken
om het dreigende kwaad te keeren. Als een zoodanig
gemeenschapsgevaar beschouwt de regeering in de
eerste plaats de bedreiging der volkszedelijkheid. Op
dien grond is een onderzoek gewettigd naar de vraag,
of het. volksvermaak van den dans groote, zorgwek
kende uitwassen vertoont.
De gedacfhtenwisseling over de bestrijding der open
bare onzedelijkheid bij de algemeene beschouwingen
dor jongste Rijksdagbegrooting wees in gelijke rich
ting.
Gij hebt u te beraden over de moeilijke vraag, hoe
de bestaande en erkende dans-excessen het veiligst
kunnen worden bestreden en gekeerd.
Het is niet te loochenen, dat hetgeen onze tijd vaak
van het vermaak van den dans te zien geeft, van een
eerlijke onbedorven levensblijheid al bitter weinig
over laat. Velen dansen niet om hun levensvreugde
te uiten, nog minder om een aesthetisch genoegen te
smaken, zij dansen in een stof en dompig licht om
3iun oppervlakkig leven of verdriet te verzetten. Zij
dansen, een dans, die voor menig zenuw- en gemoeds
leven een onheil moet. worden.
Uwe commissie zal zich afvragen, op welke wijze
het hierbedoelde verschijnsel zal zijn tegen te houden,
hoe hier weer maat en evenwicht kan worden ge
bracht. Zij zal daarbij niet kunnen ontkomen aan
de vraag, in hoeverre de verzwakking van het ouder
lijk gezag hier een rol speelt. De gedachte is gerecht
vaardigd, dat. dat gezag in vele gevallen juist op dit
gebied oen weigerende rem blijkt te zijn.
Indien een zoodanige betreurenswaardige toestand
die op zichzelf reeds een verzwakking dor maatschap
pelijke ordening bcteekent, zich inderdaad in zoo ern-
stigen vorm voordoet, heeft de Overheid ook hier
reden om in te grijpen.
In eenige gemeenten is deze consequentie reeds ge
trokken en heeft de overheid maatregelen ten aanzien
van openbare dansgelegenheden genomen. De vraag
is, of niet gemeentelijke maatregelen kan worden vol
staan. Het antwoord op deze vraag is afhankelijk van
vele andere. Ik noem slechts deze, in hoeverre het
kwaad reeds om zich heeft gegrepen. Zullen eenvor
mige maatregelen voor het geheelc Rijk moeten wor
den genomen of zullen langs een steeds min of meer
subtiele onderscheiding de te nemen maatregelen
plaatselijk verschillend kunnen zijn?
Sprekende over de bestaande overheidsbemoeiingen
op dit punt, zal uwe commissie wellicht niet kunnen
voorbijgaan aan een onderzoek naar het verband, dat
er tusschen drank en dansexces betstaat. De opmer
king is reeds gemaakt, dat de Drankwet, in handen
der regeering een machtig wapen tot bestrijding van
het dansgevaar kan beteekenen.
Een uitgebreid onderzoek, veelvuldige uitwisseling
van gedachten, mensch- en zielkundige ervaring zul
len noodig zijn om ten aanzien van al deze vraag
stukken tot een beslist standpunt te geraken.
Het antwoord van den voorzitter der dans
commissie.
Dc voorzitter der commissie, mr. H. de Bie, be
antwoordde 's ministers rede als volgt:
Wij allen, zoo zeide de spr. o.m., door ons ambt
staande midden in het leven van dezen tijd met zijn
goed en zijn kwaad, hebben beseft, dat het na-oor-
Jogsch verschijnsel, dat het dansen in den omvang
en de verspreiding, waarin het zich in vele kringen
onzer samenleving vertoont, mag genoemd worden,
een bijzonder onderzoek van regeoringswfge wettig
de op gelijke wijze als dit bijv. sinds jaren niet het
alcoholvraagstuk en later met het bioscoopvraagstuk
het geval is geweest.
Zoo min ais het hij de beschouwing van do ge
noemde vraagstukken ooit de bedoeling is geweest,
om deze verschijnselen men moge er dan persoon
lijk en voor eigen kring over denken als men wil
van regeeringswege uit dc samenleving weg te va
gen, zoo min is het toch de bedoeling van het in
stellen onzer commissie geweest, om het dansen als
zoodanig te gaan verbieden.
Veeleer moet door ons bezien worden, of er in
ons land van overheidswege maatregelen noodig zijn,
om excessen van de op zichzelf natuurlijke levens
uiting, die de dans in haar oorsprong is, te keeren
in het belang van de openbare zedelijkheid en ter
bescherming van de jeugd van ons volk. Wij zullen
daarbij als vanzelf de beide* andere hierboven ge
noemde problemen, waarschijnlijk ook het prosti
tutie-vraagstuk raken.
Een na-oorlogsch verschijnsel noemde ik het dan
sen, zooals wij het zich thans in binnen- en huiten-
land zien openbaren: als zoodanig is het een s^mp-
toon, éénerzijds van de gebrokenheid van talloo.- vele
gezinnen, waarin niet alleen do kinderen, maar ook
vader en moeder het op vrije avonden niet kunnen
uithouden en derhalve de beslotenheid van het gezin
veriauien voor het verkeer in de massa van de straat,
het café of de openbare vermakelijkheid.
Een uitgang is niet meer iets extra's, maar de nor
male afwisseling geworden na volbrachte dagtaak.
Dit verschijnsel is onderzijds oo ksterk beinvloed
door en in zooverre is het de schaduwzijde van
de op zichzelf zoozeer toe te juichen verbeterde
economische positie van breede scharen jonge men-
schen die zich aangewend hebben, althans in groote
steden, om drie avonden per week minstens „uit" te
gaan. Dit uitgaan richt zich dan al spoedig naar café,
bioscoop en danszaal.
Het blijft intusschen steeds de vraag in hoeverre
de vele gelegenheden bron dan wel gevolg zijn van
de uithuizigheid, of wellicht het een zoo goed als
het ander.
Wij weten maar al te goed, hoe zij, die zich door
den uiterlijken schijn der dingen laten leiden, elke
bemoeienis der overheid op het. gebied der volksmo-
raal met een beroep op de ons allen dierbare vrijheid
verwerpen.
Wanneer wij echter oog hebben gekregen voor het
feit, dat er ook in wat van buiten schoon schijnt,
van binnen iets kan knagen aan onze zedelijke volks
kracht en'dat de vrijheid, waarvan Uwe excellentie
sprak als van „de echte, fiere vrijheid van den vrijen
mensch" niet mag ondergaan in negatieve losbandig
heid, maar een positieven zin moet hebben in hare
gebondenheid aan zedelijke normen van blijvende
waarde, dan staat de zaak anders.
Wij zullen er ons van bewust blijven, dat het niet
de taak der overheid is, óm den enkeling tot die
laatstbedoelde gebondenheid te brengen, maar dat
het niet hare roeping kan zijn, om indien ontaarding
dreigt, daartegen èn de samenleving in haar geheel,
maar in het bijzonder ook de jeugd te beschermen.
Zoo goed als in arbeidsuren de jeugd recht heeft
op bescherming tegen excessen en gevaren, die haar
lichamelijk en zedelijk bedreigen zal, waar noodig,
ook in de arbeidsvrijé uren zoodanige bescherming
moeten worden geboden.
Het lot van den 'lader
Reuter meldt uit Mexico:
President Rubio ontving gelukwenschen in verband
met zijn ontsnapping aan den moordaanslag, van koning
George, Doumergue en president von Hindenburg.
De politie arresteerde nog vijf personen, die van mede
plichtigheid in deze zaak verdacht worden. Men denkt,
dat het complot zich verdekt had opgesteld in Sanan-
tonio, Texas.
Hoewel de doodstraf voor gewone misdaden in Mexico
is afgeschaft wordt ze in Flores nog toegepast bij e^n
aanslag op het leven van een ambtenaar der republiek
President Rubio, die spoedig zal hersteld zijn, hoopt
zijn publieke werkzaamheden aanstaande week t« her
vatten.
Fransch medicus in hechtenis genomen.
Beschuldigd van poging tot vergiftiging
van zijn zuster met arsenium. r
Te Béziers in Frankrijk is een medicus, dr. Laget, in
hechtenis genomen onder beschuldiging gepoogd te heb
ben zijn zuster door vergiftiging met arsenicum om het
leven te brengen. Het onderzoek van de zieke door des
kundigen is zeer bezwarend voor den verdachte. Dr
Laget was zijn zuster een aanzienlijke, som gelds schul
dig. Terwijl het onderzoek in deze vergiftigingszaak
wordt voortgezet, is Béziers in rep en roer gebracht
door de aanklacht, die mevrouw Alexandere tegen dr.
Laget heeft Ingediend. Laget toch is tweemaal getrouwd
geweest, telkens met een dochter van mevrouw Alexan-
dre. Beide vrouwen zijn gestorven, de eerste na tien
jaar, de tweede na vijf jaar met Laget te zijn getrouwd
geweest. Mevrouw Alexandre beschuldigt nu haar
schoonzoon dat hij haar beide dochters heeft vergiftigd.
Laget is ridder in het legioen van eer. Hij heeft den
oorlog meegemaakt en stond bekend als een medicus,
die met de militairen, welke hij behandelde, heel ruw
omsprong.
Een hevige wolkbreuk richt groote schade
aan. Kerk en kazerne Ingestort.
Naar V. D. uit Rome verneemt, ls Sardinië geteisterd
door een hevige wolkbreuk, die groote schade heeft aan
gericht De rivieren zijn vele meters gestegen en groote
stukken land zijn overstroomd.
In verschillende plaatsen zijn huizen ingestort o.a. te
Serrentl, waar de toren en de frontmuur van een kerk,
de kazerne en het gemeentegebouw instortten.
In de nabijheid van Lanussei werd een brug door de
gezwollen rivier weggespoeld.
Bij Nuero werden twee personen door het water, dat
bulten zijn oevers trad, meegesleurd.
Ook van Sicilië komen berichten binnen over het nood
weer, dat daar heeft gewoed. In de nabijheid van Ce-
senze werd eveneens een brug weggeslagen en 'n auto,
die korten tijd later den weg passeerde, stortte ln de
rivier. De chauffeur werd gewond èn de tweede inzitten
de vond den dood ln de golven.
Het onderzoek naar do oorzaak.
V.D. verneemt uit New York:
Na een nauwkeurig onderzoek van den scheepsromp
van de „Munchen", door een duiker, heeft men beslo
ten het schip ln den loop van de komende week te lich
ten en naar een droogdok te sleepen,
Tot nog toe is men er nog steeds niet in geslaagd de
oorzaak van den brand vast te stellen. Een scheur in den
scheepswand heeft de duiker by zijn onderzoek niet
kunnen ontdekken.
Volgens het voorloopig rapport van den leider van het
onderzoek is de brand ontstaan door zelfontbranding in
ruim zes: Daarentegen zijn er aanwijzingen, dat juist dit
ruim open is gemaakt om de postzakken er uit te halen.
Het onderzoek wordt daarom nog voortgezet. Verschei
dene leden van de bemanning cn haven arbeiders zullen
nog als getuigen worden gehoord. Men neemt aan, dat
de herstellingen aan het schip twee maanden zullen du
ren.
De post behouden.
Het Wolffbureau meldt dat er bij den brand op de
„Munchen" >geen post verloren is gegaan. Zoowel de
pakketten als de aangeteekende stukken en de zendin
gen van allen aard zijn gered.
Geen bevredigende resultaten en toenemend
verzet.
Reuter meldt uit Washington:
De juridische commissie uit het Huis van Afgevaar
digden heeft een aanvang gemaakt met een enquete
naar de werking van de drankwet.
De voozitter der commissie, die „nat" is, ontlokte een
krachtig applaus toen hij verklaarde, dat er nu gedu
rende tien jaar een proef was genomen met het drank
verbod, en dat de bereikte resultaten niet hebben vol
daan.
Nieuwe invallen in hotels te New York.
Te New York zijn nog twee invallen gedaan in ho
tels en restaurants waarbij in totaal 20 leden van het
personeel werden aangehouden. In verband hiermee is
door de betrokken autoriteit meegedeeld, dat voortaan
niet alleen de eigenaars en de leden van het personeel
van hotels en restaurants waar drank werd aangetrof
fen, zouden worden gearresteerd, maar ook hun be
gunstigers, die in het bezit van drank werden gevonden.
Tevens zijn de eigenaren en directeuren van dergelijke
instellingen gewaarschuwd, dat zij geen gemberbier, ijs-
water, glazen cf iets dergelijks mogen verstrekken aan
bezoekers die hun eigen drank meebrengen. Indien zij
zich hieraan niet houden zou den rechter worden ge
vraagd hun inrichtingen te doen sluiten.
De razzia op misdadigers in CShicago. In
36 uur geen enkele moord!
Bij de razzia's der laatste dagen tegen misdadigers rijn
ongeveer 30C0 personen gearresteerd. Daarvan werden
45 met revolver gewapende personen cn 1200 andere ver
dachten in arrest gehouden.
De commissie uit de burgerij tot bestrijding van de
misdaad heeft met voldoening geconstateerd, dat er in
de laatste 36 uur voor de eerste maal sinds langen tijd
geen geval van moord in Chicago is gerapporteerd.
Een nieuw theater, dat aan 52006 bezoekers
plaats biedt en de enorme som van 1.800.006
Mark kost.
De beroemde passiespelen, welke dit jaar wederom te
Oberammergau zullen plaats hebben, zullen opgevoerd
worden in een geheel nieuw theater. Dit gebouw is ont
worpen door Professor Linnebach en wordt gebouwd
door een broer van den vroegeren Christus-vertolker
Anton Lang.
Het theater zal aan ruim 5200 bezoekers plaats bieden
en kost de enorme som van 1.800.000 Mark, waarvan het
tooneel alleen bijna 1 millioen mark heeft gekost
De rol van Christus is voor dit jaar opgedragen aan
Alois Lang, een familielid van den bekenden Anton Lang
Reeds bij de laatste passiespelen in 1922, was Alois
Lang een ernstig mededinger naar de Christus-rol, maar
had by .de verkiezingen één stem te weinig. Hem werd
toen, naast de rol van Nathanael, opgedragen om de
Christus-rol in te studeeren om zoo noodig voor Anton
Lang te kunen invallen. Daar Anton Lang in 1922 geen
enkele maal heeft ontbroken, heeft Alois geen gelegen
heid gehad die rol te spelen.
Alois Lang is 38 jaar oud en beeldensnyder van be
roep. In den oorlog diende hy by de veld-artillerie en
in 1914 werd hy bij Manonvillers in de heup gewond; na
zyn herstel ging hy terug naar het front als Alpenjager.
Hy is het type van een Zuid-Tyroler met smal olijfkleu
rig gelaat en lang krullend hoofdhaar. Hy is gehuwd,
doch heeft geen kinderen; in zyn vrijen tyd wqd hy
zich bij voorkeur aan de byenteelt en in zyn goed ver
zorgden tuin heeft hij niet minder dan 40 korven staan,
waarop hy zeer trotsch is. In zyn werkplaats heeft hy
een levensgroot kruis vervaardigd, hetwelk hij bij de
spelen zal gebruiken.
Anton Lang, de beroemde Christusvertolker van de
jaren 1900, 1910 en 1922, heeft wegens zyn gevorderden
leeftijd, hy is thans 55 jaar oud, voor zijn llevellngsrol
moeten bedanken. Hy heeft het echte Christus-type, zoo
als de groote schilders dat weergeven: een regelmatig,
fyn besneden gelaat, blauwe oogen en blond golvend
haar en baard. Hy voelde zich echter tegenover de Hcha-
melyke inspanning, welke de Christus-rol met zich mede
brengt, niet meer opgewassen, en heeft geineend deze
ALOIS LANG, die de Christus-rol zal vervullen.
A's Rockeicller iets wil, koopt hij cr zoo
noodig een heel dorp bij.
Dc JlocUofellors zijn rijke lieden, en zij hebben een
groot grondbezit in ile l'aeantico-henvels, in den staat
New York. Maar door dit groote bezit ligt een spoor
lijn, die liet in twee doelen scheidt.
Rockefolier .li*, h.oft thans van de spoónvegmaat-
schappij gedaan gekregen, dat do lijn verlegd wordt
tot huiten zijn bezit. Daarvoor wordt natuurlijk een
enorme .som betaald, maar er moet bijgevoegd wor
den «lat. liet nieuwe tracé van de lijn een beter tracé
is dan het bestaande.
1'r was nog een moeilijkheid. De spoorlijn liep langs
'.iet. plaatsje Kast View. Welnu, lïockefelh r Jr. heeft
ook dit gehoele dorp aangekocht, en zorgt def de be
langen van de dorpelingen niet zullen worden ge
schaad. I-Tot baanvak door het bezit van de Rockei'el-
lers is 50 vt. breed en zes mijl lang. Het komt nu in
het. bezit van de Rockefellers.
SCHEEPSBRAND IN DE HAVEN VAN YOKOnAMA.
Vier zeelieden omgekomen.
V.D. verneemt uit Tokio:
In de haven van Yokoliama is op het .lapansche
stoomschip „Takudnmara" brand uitgebroken, waar
door het schip in korten tijd geheel verwoest werd.
Vier Japansche zeelieden zijn in dc vlammen omge
komen. Elf anderen bekwamen ernstige brandwon
den.
SLACHTOFFERS VAN VLIEGTUIGONGELUKKEN.
Reuter meldt uit. Londen:
In liet Lagerhuis heeft de ondersecretaris voor
luchtvaart meegedeeld, dat in 1020 33 monscheu bij
ongelukken met burgerlijke vliegtuigen het leven ver
loren hebben, tegen 1!) in 1928. Voor de militaire
vliegtuigen bedroeg het aantal dooden T2 in 1929 en
TC in 1928;
EEN ONGEWENSCHTE BEZOEKER.
De toegang tot Amerika geweigerd aan
een Sovjetvertegenwoordigcr.
V.D. verneemt uit Kowno:
Naar uit Moskou wordt gemeld, heeft de Amerikaan-
sche regeering den plaatsverv. commissaris van ver
keer, Soelimov, die in opdracht der Kovjetregeering
in New York bestellingen wilde doen voor de Rus
sische spoorwegen, den toegang geweigerd. Soelimov,
die zich op het oogenblik to Berlijn bevindt, zal naar
Moskou terugkeeren. De Sovjetregeering zal pogen
langs diplomatieken weg het verlof van Washington
te verkrijgen. Dc redenen tot de weigering zijn nog
niet bekend.
ANNI RUTZ, die de Maria-rol zal vervullen.
aan een jongere kracht te moeten overlaten. Dit jaar
zal hij bij elke verandering van tooneel den proloog zeg
gen.
Voor de rol van Maria ls dit Jaar gekozen de 23-Jarige
Annl Rutz, dochter van een weduwe, die met haar moe
der en twee jongere zusjes een klein huisje tegenover
het stadhuis bewoont. Zy is een slank, donkerblond
meisje, een echte Oberammergausche.
zy kreeg haar opvoeding in versohillende klooster
scholen; eerst vier jaar later in het Engelsche instituut
te Pasing en daarna ln het St Annapensionaat te Mün-
chen. Reeds ln 1910 en 1922 speelde zij in de Passiespelen
als volkskind mede, doch toen zij in 1927 op het oefon-
tooneel als Magdalena in het bybelsche stuk .Meister
des Lebens" optrad, ontdekte men in haar een waar
talent.
Johanna Frelsinger, gewoonlyk Hansl genaamd, is dr
Magdalena van dit jaar. Zy is de dochter van dea
waard uit de „Alte Post" en 23 jaar oud. Zy is met veel
tooneeltalent begaafd en voelt zich op de planken best
thuis. Hansi Preisinger was ook een ernstige candidate
voor de Maria-rol; ln 1922 zong zy ln het koor.
De Johannes-rol zal gespeeld worden door Hans Lang.
•en zoon van den dorpsgeneesheer, Dr. Anton Lang. Hij
is 23 jaar; een flinke slanke figuur van 1.80 M. lengte,
en golvend blond haar. In 1922 werkte hy mede als
Jodonkind, daar hij niet, zooals de andere Oberammer-
gauer jeugd op het oefentooneel heeft gespeeld, is er
van zyn spelers-talent niet veel bekend. Zyn vader. Dr.
Anton Lang, was ln 1922 de plaatsvervanger van Hans
Mayr, in de rol van Pilatus en daar deze reeds in Juni
ziek werd, heeft hij tot het einde met zeer veel talent
de rol van Pilatus vervuld. Wilhelm Lang, de vader van
den Christus-vertolker Alois, is de rol van Nicodemus
toebedeeld, evenals in 1922.
De andere voorname rollen zyn in handen van Anton
Leohner, die den Hoogepriester Annas zal spelen;
Peter Rendl als apostel Petrus en Melchior Breltsamter
als Pilatus. Melchior Breitsamter, die een eenvoudig
timmerma is. heeft in 1922 de rol van Johannes op voor
treffelijke wijze uitgebeeld. De hoofdregie is in goede
handen, zij wordt n.1. gevoerd door den beeldhouwer
Johann Georg Lang, met assistentie van Hans Mayr,
die tevens de rol van Herodes op zich neemt. Door
den bekenden kunstschilder Prof. Zeno Dlemer, afkom
stig uit Oberammergau, is aan de muziek van het pas
siespel de oorgpronkeiyke zetting, welke in den loop
der tijden was verloren gegaan, teruggegeven. De lecs-
repetities zyn reeds met Kerstmis begonnen en in Maart
a.s. vangen de repetities op de planken aan.
