VAN DIT EN VAN DAT
EN VAN ALLES WAT 5
Geestes-Sport en Hersen-Gymnastisk
m
EVENTJES DENKEN.
VOOR ONZE SCHAKERS
kl
Mi
i
i
IgJ
i
i
1
ES
Hf
i
B
SI
VOOR ONZE DAMMERS
iH
51
fP
a
JU
tl
s
PP
KAARTEN.
Vraagstuk No. 496.
Vraagstuk No. 497.
Vraagstuk No. 498.
Vraagstuk No. 499.
H
s n
Hf
fH
WARE WOORDEN.
Het Mauritshuis
t e 's-G ravenhage.
Bijvoegsel der Schager Courant van Zaterdag 15 Februari 1930. No. 8613.
onder leiding van GEO VAN DAM.
„EEN CENTEN-PROBLEEM".
Gevraagd twintig centen zóódanig op tafel te rang
schikken, dat zij de hoekpunten vormen van dertien
vierkanten! De te leggen figuur mag alleen bestaan uit
vierkanten! Hoeken als: onvoltooide quadraten als:
u cirkels enz. enz. mogen dus niet kunnen voorkomen.
„EEN RARE GESCHIEDENIS".
Twee broertjes, Jan en Piet, zijn kinderen van den
zelfden vader en moeder, die overigens geen zoontjes
hebben. Het eigenaardige is nu echter, dat Jan en Piet
beiden precies denzelfden leeftijd hebben en toch
géén tweelingen zijn. Hoe is dat te verklaren?
OPLOSSINGEN DER PUZZLES
uit ons vorig nummer.
No. 491. „DE BELEGERING".
Het geheele verhaal, dat wij bij dezen puzzle op-
dischten, diende slechts om de aandacht van de feite
lijk voor de hand liggende oplossing, die op een woord
speling berust, af te leiden. De uitroep was van Floris
van Kijfhoek, zooals men zich zal herinneren: „Was die
brug maar weg!" En het antwoord op de vraag: „Hoe
zoo?" luidt eenvoudig: „Indien die brug WEG was, kon
den wij direct tot aan de borstweringen doorloopen!"
No. 492. „EEN EIGENAARDIGE UITKOMST".
De fout is, dat er door „nul" gedeeld wordt. Dit is
rekenkundig niet geoorloofd.. 2 3 5 0. Dus 7 X"
(2 3 5)= 7X0, blijft 0. Ergo 7 kan niet gelijk
zijn aan 6.
van S. Loyd.
Zwart: 9.
M
m
wM
abcde fgh
Wit: 6.
De diagramstand behoort te luiden: Wit Kei, Ddl,
Pa6, Pd6, Lg3 en een pion op eö. Zwart Kc6, La2, Pa8,
en zes pionnen op b5, b6, d7, e6, f7 en g6. Wit speelt
en geeft in vier zetten mat! Dit fraaie maar moeilijke
vraagstuk zal den waren probleem-liefhebber veel ge
noegen geven.
OPLOSSING VRAAGSTUK No. 493,
(vorig nummer)
van S. Loyd.
De diagramstand was: Wit Kal, Dbl, Lg2 en Ph3.
Zwart Kei, Ldl, Pc8 en vier pionnen op d2, e2, f5 en g7.
Wit speelt als sleutelzet Lg2a8ü dreigende met 2. Db7.
Op zwart 1. P ad libitum volgt 2. Db6. Op zwart 1.
Kfl volgt 2. wit Df5x. En op zwart 1. f4 volgt 2. wit
Dg6; steeds met mat op den derden zet
De bekende probleemkenner Weenink zegt in zijn
standaardwerk over het probleemwezen van dit pro
bleem het volgende: „De Bristol was lijnruiming langs
de te ruimen lijn in dezelfde richting waarin het mat
gevende stuk later langs die lijn moest gaan. Wanneer
het matgevende stuk nog niet op de te ruimen lijn
slaat, een conditie die tot thematisch driezettig thema
voert, kan de ruimingszet ook in tegengestelde richting
geschieden.
Dit nu heeft Loyd in het bovenstaand vraagstuk
meesterlijk uitgewerkt. Den zet in tegengestelde richting
noemt men wel: „anti-kritisch". Dat is onjuist, omdat
het kritische karakter van den ruimingszet zuiver be
waard gebleven is. Hier is de sleutelzet La8 een gewone
kritische zet; de looper overschrijdt het kritsche veld
b7, omdat zijn tegenwoordigheid aan den anderen kant
van dit kritische veld gewenscht is. Maar daarom is
het m.i. niet noodlg ook den naam anti-Bristol te ver
werpen; want als ruimingszet beschouwd is: 1.
La8 wèl iets anders, wèl het tegenovergestelde van
Healy's banningszet.
van W. C. J. Polman, Den Haag.
Zwart: 11.
MM MM
Ma.
m
Wit: 11.
De diagramstand in cijfers behoort te zijn: Zwart 11
schijven op 7, 9, 10, 1214, 16, 19, 20, 24 en 30. Wit 11
schijven op 21, 23, 28, 29, 31, 33, 37, 39, 42, 43 en 47.
Wit speelt en wint!
OPLOSSING PROBLEEM No. 494,
van B. P. A. K1 o o s, Den Haag.
De diagramstand in cijfers was: Zwart 11 schijven op
7, 8, 11, 13—15, 18—20, 23 en 28. Wit 11 schijven op 21,
29. 30, 32, 34, 35 3740 en 44. Wit wint hier achtereen
volgens door 39—33, 21—17, 38—33, 30—24, 40—34, 35 X
24, 32X3 en 3X33!
EEN MOOI PARTIJ-FRAGMENT.
Een zestiental jaren geleden kwam in de damvereeni-
ging „Constat" te Rotterdam de volgende stand voor
in een partij van wijlen den bekenden speler S. Kan,
die met zwart speelde. De bewuste positie was: Zwart
9 schijven op 6, 8, 9, 13, 18, 19, 23, 28 en 29. Wit 9 schij
ven op 17, 21, 3539, 45 en 48. Wit's laatste zet was
4339, waarop zwart op de volgende onverwachte ma
nier de winst forceerde van een schijf of der partij:
43—39!, 29—33!!; 38 X 29, 23 X 43 48X39, 18—22!!; 21—
16A, 22X11; 16 X 7, 28—32 37 X 28, 8—12 7X18 en 13X<4.
A op 3732 of 3933 zou zwart een winstgevenden
stand verkregen hebben. Een zeer leerzame combinatie.
Zwart: 9.
MM
mk.
9
W
WÊ
m
m
mr-
MM
m
m
W/&
w%.
W
w
OPLOSSING PROBLEEM No. 495,
(Pandoeren).
De oplossing van dit „praatje" is als volgt:
lste slag: A kl. 8, B kl. 9, C kl. vrouw, D kl. 10.
2de slag: B r. vrouw, C r. heer, D. r. aas, A r. 10.
3de slag: D sch. heer, A. sch. boer, B kl. 7, C kl. heer.
4de slag: C h. 6, D h. 9, A h. 7, B r. boer.
5de slag: D. sch. vrouw, A sch. 9, B kl. boer; C. h. heer.
6de slag: B r, 8, C h. vrouw, D r. 9, A r. 7.
7de slag: D sch. 10, A sch. 7, B kl. aas, C h. boer.
8ste slag: B sch. 8, C h. 10, D h. 8, A sch. aas.
SIMULTAAN-SEANCE D. KLEEN.
Men bericht, dat de heer D. Kleen, de bekende dam
speler, op verzoek van het Bestuur der damclub ie
Kolhorn a.s. Zondag 16 Februari een simultaan-seance
zal geven in zaal Jonker. Zooals ook reeds in de ad
vertentie in ons blad werd gemeld, zal de seance aan
vangen om 2 uur 's middags. Het behoeft wel geen
betoog, dat een seance als deze aller belangstelling zal
hebben en ongetwijfeld alle damliefhebbers naar Kol
horn zal laten optrekken om er aan deel te nemen en
hun krachten met die van den heer Kleen te meten.
Om den top te bereiken, moet men doordringen tot
den bodem der dingen
o
Volksgeluk, volkswelvaart en gewetensvrijheid zijn niet
te bereiken zonder degelijk onderwijs, zonder beschaving.
Geen mensch die kwaad doet, of hij doet dat kwaad
7ichzelven aan, ook al is het ongeweten door anderen.
o
Pas op uw goeden naam, ééne minuut is genoeg om
hem te verliezen. En misschien zijn vele jaren niet ge
noeg om hem terug te krijgen.
o
Geen jas kleedt u warmer dan degene, die gij aan
een armere gaaft.
o
Wat zakenmenschen noodig hebben is vertrouwen en
geduld; zij mogen nooit aan zichzelf twijfelen ten
minste niet hard op.
o
Er zijn drie soorten van menschen op de wereld. Zij,
die zeggen: ik wil, die zeggen ik kan niet, en die Zeg
gen: ik wil niet. De eersten doen alles, de tweeden doen
niets, en de derden werken alles tegen.
o
Voor goede daden is de belooning, dat men een beter
mensch wordt.
Aan den Noordwestelijken hoek van het Plein en
ten Oosten van 't Hof aan den Vijver, begrensd dooi
den Hofvijver cn den „Korte Vijverberg", bevindt
zich het koninklijk kabinet van schilderijen, meer be
kend onder den naam van Mauritshuis. Vroeger
stond daar ter plaatse vermoedelijk het „Duifhuis"
door hertog Albrecht van Beieren in 1370 gesticht.
De bouw van. het tegenwoordige huis werd door
Prins Johan Maurits van Nassau, die van 16361644
gouverneur was van de bezittingen der West-Indische
Compagnie, opgedragen aan Pieter Post, volgens het
ontwerp van den beroemden schilder en architect Ja-
cob van Campen, door wien o.a. ook het Amster-
damsche stadhuis werd gebouwd.
Toen de bouw, na een tijd van zeven jaren in 1640
gereed was gekomen, zond de Prins uit Brazilië de
fijnste houtsoorten en de kostbaarste sieraden en
kunstgewrochten, ter inwendige verfraaiing. Maar
de Prins was zijn budget aanmerkelijk te boven ge
gaan (de gezamenlijke bouw- en installeeringskos-
ten bedroegen de toen zeer aanzienlijke som van zes
tonnen gouds).
Om aan zijn schulden te voldoen, zond Maurits
meermalen groote vrachten suiker naar Holland,
waardoor spottenderwijs de naam van „Suikerpa
leis" aan het Mauritshuis werd gegeven.
.en merkwaardigheden, na eerst verhuisd te zijn res
pectievelijk naar de Prinsegracht en Vijverberg la
ter werden ondergebracht in het Rijksmuseum te
Amsterdam. Het aantal schilderstukken, die in veer
tien zalen werden ondergebracht, werd aanmerkelijk
vergroot, en bedraagt thans ruim 500, waaronder een
vijfentwintigtal, die door den oud- directeur l)r. A.
Bredius welwillend in bruikleen werden afgestaan.
De groote betcckenis van dit door zijn kleinen om
vang zoo intieme museum is vooral gelegen in het
feit, dat daar de eigen kunst der Nederlanden is bij
eengebracht Wel vindt men er kostbare doeken van
buitenlanders, zooals b.v. van den Italiaan Piero di
Cosimo, van den Spanjaard Batholonié Estóbor Mu-
rillo het bekende „Maria met het Kind" on van den
Duitscher Hans Ilolbein de Jonge (o.a. portret van
den Valkenier).
Maar het interessantste van het Mauritsmuseum
is wel, dat men er de geheele geschiedenis der Hol-
landsche schilderkunst kan volgen, te beginnen bij
de Vlaamsche primitieven; Hans Memlinc, Rogier
van dei- Weijden. Dan de schilders der renaissance,
die onder Italiaanschen invloed stonden: Goltzius,
Anthonio van Dijck ei; Petrus Paulus Rubens (met
Anthonio van Dijck en Petrus Palus Rubens (met
zijn portretten van Michiel Ophovius on Isabella
Brant). Daarna de Hollandsche school (pl.m. 1620):
Mierevelt, Ravesteijn.
De schilders van den gouden eeuw zijn er zoowel
in aantal als in hoedanigheid goed vertegenwoor
digd. Daar is b.v. Frans Hals met zijn portretten, dan
de geniale werken van den meesterschilder cn licht
kunstenaar Rembrandt Harmensen van Rijn, waar
van zich in het Mauritshuis o.a. bevindt de „Ana-
Mauritshuis te 's-Gravenhage.
Ten slotte gingen in 1652 door geldgebrek de mees
te kostbaarheden over aan den Keurvorst van Bran
denburg, van welke kunstschatten er zich vele thans
bevinden op het slot Frederiksberg te Denemarken.
Na lang onderhandelen verkreeg de Prins net bezit
over het akkerland, dat tegenover het Mauritshuis
gelegen was, waar ter plaatse zich thans het ministe
rie van koloniën bevindt Een ondergrondsche door
gang verbond Paleis en tuin, doch werd een veertig
tal jaren geleden gedicht. Het. voorplein, dat thans
door ijzeren hekken is omgeven, was vroeger om
ringd van stevige muren, voorzien van een zware
poort.
Het grootelijks met schuld bezwaarde pand ging
bij den dood van Maurits in 1679 over aan de hypo
theekhouders, die het aan de Gecommitteerde Staten
verhuurden om er vreemde gezanten in te doen
huisvesten. Op den avond van het vertrek van den
Hertog van Marlbourough, die er in het begin der
18e eeuw voor korten tijd zijn verblijf hield, ont
stond er door de onvoorzichtigheid van het personeel
een hevige brand, waardoor het geheele gebouw op
de vier muren na in puin stortte Het uitwendige
werd wederom geheel in den ouden toestand herscha
pen, echter kon de inwendige verfraaiing het bij
lange niet halen bij de voorgaande.
In 1748 werd het Mauritshuis door stadhouder Wil
lem IV tot een militaire school ingericht. Later werd
de Hooge Raad van Oorlog daarin gevestigd. Na de
Fransche revolutie in 1795 tot het begin der vorige
eeuw vergaderde er het Nationaai militair gerechts
hof, totdat het in 1806 bestemd werd voor de open
bare bibliotheek voor welk doel het gebouw dienst
deed tot 1819.
Bij den aankoop van het Mauritshuis in 1820 door
het Rijk, werden de bovenzalen ingericht voor het
museum van schilderijen, afkomstig van de Prinsen
Willem IV cn Willem V. In de benedenzalen werden
gevestigd het kabinet van Japansche cn Chineesclie
kostbaarheden en dat van voorwerpen van historisch
nationale merkwaardigheid, welke kunstproducten
tomische les van Nicolaes Tulp", welk stuk door ko
ning Willem I werd aangekocht voor dit museum,
waarvan het een der waardevolste bezittingen is,
Verder zijn er o.a zijn bijbeltaforeelen „Saul en Da-
virl", „Suzanna in bet bad", „Simeon in den Tem
pel", voorts zijn zelfportiet „de officier" en n portret
van zijn vader en een zijner moedei
Van zijn 17de eeuwsche leerlingen zijn er o.a. ver
tegenwoordigd Johannes Vermeer, wiens „Gezicht op
Delft' eveneens door Koning Willem 1 was aange
kocht; nog is van hem bekend „Meisje". Van de
zelfde school noemen we nog Carel Fabrilius („Put-
tertje'en Aert de Gelder.
Van de landschapschilders zijn er aanwezig; van
Goyen, van der Neer. Ruysdael. Voortreffelijke genre
schilderingen vindt men er van Gerard Dou, Gabrio!
Metsu („De Muziekliefhebbers"), Gerard Terborcli
(„De onwelkome Tijding"), en als hun navolgers o.a.
F. van Mieris en de van leven sprankelende volks
stukken van Jan Steen, o.a. „liet bezoek van den
dokter". Dierenscbilderijcn vindt men er van Ber-
chem en Wouwerman en van Paulus Potter „De
Stier", het waardevolste cn bekendste schilderij van
het Mauritshuis. Van Bartholomeus van der Helst
hangt er een portret van Potter.
Het werk van deze zeventiende eeuwsche schilders
vormt de kern en het leeuwendeel van deze schilde
rijencollectie. Uit de volgende eeuw willen we nog als
voornaamste memoreeren Corn Troost, voor wiens
werken een apart kabinet werd gereserveerd, dat het
meest bezocht wordt.
Met deze opsomming, die geenszins volledig is,
willen we enkel een beknopt, overzicht geven van den
in het Mauritshuis verscholen rijkdom, die niet alleen
als studiemateriaal voor de historie der Holland
sche schilderkunst hijzonder belangwekkend is, maar
ook een lust is voor de oogen cn den bezoekers een
waar geestelijk genot schenkt. Zoo is het Maurits
huis voor Den Haag zoowel architectonich, als his
torisch maar vooral uit cultureel oogpunt ecu waar
devol bezit.
