Brabantsche brieven.
M o n t e-C a r 1 o.
VERDRONKEN.
Donderdagmorgen tegen half negen vond men in
een kleine sloot te Mijdrecht-Dé Hoef het lijk van den
56-jarigen J. Roos uit Uithoorn. Op 3 meter afstand
lag zijn fiets. Hij was 's morgens zeer vroeg gezond
en opgewekt van huis gegaan, zoodat men vermoedt
dat hij een ongeluk heeft gehad. Hij was reeds geui-
men tijd lijdende aan het hart.
DE DIEFSTAL IN HET FRANS HALSMUSEUM.
De gestolen Dirk Hals terecht.
De directeur van het Frans Hals-museum te Haar-
lm ontving Donderdag bericht, dat het onlangs ge
stolen schilderijtje van Dirk Hals te Brussel is in
beslag genomen.
LOCOMOTIEF ONTSPOORD.
Vertraging in den treinenloop.
De treinenloop Breda—Tilburg—'s Hertogenbosch
heeft Donderdagnarniddag veel vertraging ondervon
den door het ontsporen van een locomotief nabij het
emplacement Tilburg. Het verkeer moest gedurende
geruimen tijd over een lijn worden gevoerd, wijl het
veel moeite kostte, de gederailleerde machine weder
om op het spoor te brengen. Om vijf uur slaagde men
daarin, waarna de dienst wederom zijn geregeldcn
gang kon gaan.
ERNSTIGE VAL.
Van een vier meter hoog dak.
De loodgietersknecht C. H., is tijdens zijn werk
zaamheden op het dak van den heer L. M., op de
Markt te Oud-Gastel hij het verplaatsen van een
ladder van het ruim vier meter hooge dak gevallen.
De man werd gewusteloos opgenomen en moest naar
het ziekenhuis worden vervoerd.
'Ei!.1 Ou
FEUILLETON.
VERTELLINGEN.
Ulvenhout, 11 Mèèrt 1930.
Menier,
Nouw nie om 'n vies prot-
je te verkoopen, amico, maar
as ge deus week oew maal
mot doen mee mijn briefke,
ollee dan zuldo 'r zoo maar
smallekes van afgaan, jonk!
Waant as ge wiest en zien
kon hoo 'k leg te potlooien,
dan zoude zeivers wel in de
gaten emmen, asda-d-'t zóó
gin doen is!
Keb de griep ln m'n rib
benkast.
Of griep, ollee da's nouw
sjuust 't woord nie; maar
as ge teugeswoorig 'nen keer
meer oewen kokkerd mot snutten, dan zeggen ze as-da
ge „grieperig" bent. Mijn 'nen biet! Maar om 't dan op
z'n ouwerwetsch te zeggen: keb wa-d-inflewensa en da
zit me te tempteeren om er stapelgek van te worren.
't Zit veurnamelijk in m'nen kop en keb nooit geweten
dat er nog zóóveul in m'n test zat! Ongelogen waar, ami
co, emmers snot. 't Is snotverdemallemosterdpot nie bij-
gedweild te krijgen.
„Da's goeie," orakelde d'n verkensdokter, Trui, ,,'t
mot lós! As 't vast bleef zitten..." „Ollee, schei nouw
maar uit, veiiiensperfester, foeterde-n-ik, „gij mee oew
middesijnsfratsen as 't gadvernolle vast bleef zitten
moes ik wel 'n test emmen as 'n rengelton!" Dan brom
ze zooiets van „ondaankbaren peskop" 'k zouw dus
nog blij motten zijn ok! en dan klost ze weg mee 'n
schurend lawijd van d'r klompen over de zaanderige ple-
vuizen, dat de koude rillings over oewen bast kruipen,
't Is gek, maar as ge mee zo'n snotkwaaltje aangemokt
bent en ge leg-d-in oew bed in oew dooie eentje dan
heurde alles veul beter as aanders. Wilde geleuven da'k
giesteren 't tikken van ons stèèrtklok nie aan m'nen kop
kon uitstaan, 't Was net of dieën laagen slinger teQlekes
teugen m'n harsepan aantikte. En 't ergste-n-is: ge vuul
't dan tellekes aankomen ee! Zooda ge eerst de pijn vuult
van d'n tik en dan van 't aankomen van d'n tik en dan
pas van d'n tweeden tik. „Trui," riep 'k tenlangenleste,
„zet die klok stil, of ik trek 'm z'nen stèèrt uit z'nen
raap!" En toen begon me da serpent te lachen amico, te
lachen... nouw 't was goed da ze 'm smeerde, waant ik
had-et oor a.1 vast en kad ze vast en zekers mee 't ser
vies van onder de bedstee naar d'r kaanten muts gekie
perd. Vol of nie!
Koors hè 'k ok. Keb 'r de pusten van laanks m'nen
mond staan. „Da mot" zee perfester Trui, „dan ge
rokte d'n braand kwijt uit oew lijf."
Dus da mot dan maar weer. 'k Wouw eerst gezegd
emmen: „ga weg, of ik geraak nog veul meer kwijt uit
m'n lijf" n ..t keb m'n eigen maar ing'ouwen. Waant
as g'ieveraans -antwoord op mot gaan leggen te geven,
dan tol 't op ie. .e deur oewen kop cf 'r twee Mèèrtsche
katers in aan 't donderjagen zijn.
Maar nouw kunde wel zo'n bietje begrijpen hoe 'k er
op d'n oogenblik utizie.
Kernijnenoogen, zoo rood en zoo klein zijn ze; 'n kok
kerd as 'nen kroot, zoo dik en zoo rood van 't ..dweilen";
'nen baard van 'n week die ieveraans uitpiekt as roes
tig pinnekesdraad en ter volmokte oplustering van 't
„geval", 'n paar pusten die 'r zijn meugen in d'r soort.
En heel t' servies gloeit en is rood as 't kachelpotje van
de plattebuis.
M'n pepko hè'k de beddeplaank opgeslingerd, dat d'n
assie deur de bedstee sneeuwde, 't Smokte of 't gestopt
was mee koeienme3t in plak van mee tebak. En as 'k
m'n eigen duvelsch maak, dan schiet ik in 'nen hoest
of ze m'n strot dichtknijpen. Dan worde nog kwaajer...
Gin oogenblik hedde rust. Giesteren was 'k sjuust aan
't indommelen en daar vuulde-n-ik ineens da Trui deur
't gerdijn loerde. Mee geweld kneep ik m'n oogen toe,
waant ik snakte naar wa rust. Efkes bleef ze me staan
bewonderen, za'k maar zeggen, en toen bromde ze zoo
in d'r eigen: „gedaank hij slopt, dieën frekten lastpost".
Nouw gij, amico. „Hij slopt, om de sakkerjabel nie!"
vloog ik op en daar is me d'n perfester geschrokken,
Amico, geschrokken! Ze wier d'r kepleet wit van en ze
trok d'r ooglejen zóóver open da'k efkes docht dat d'r
oogen d'r uit zouwen rollen. En ze sprong weg as 'nen
kikvorsch.
„Lammcsse vent," kwekte ze, „is da 'nen mensch z'n
eigen 'n rolbroerte laten schrikken." en toen kwam ze
weer naar do bedstee, kwakte me-n-achterover en stopte
me weer d'r onder dat de pluskes van de dekens in m'n
kokkerd kietelden, 'k Ben toen mee al m'n broerdigheid
lachende in d'n slaap gevallen. Toen 'k wakker wier was
de lamp al aan. Kad 't gevuul da'k opgelicht, afgezet
W3s. Heel dlecn schoonea veurjaarsdag mee 't lekkere,
gezellige zonneke, was me deur m'n neus geboord.
Amico. 't Hjkt wei 'n vagelvuur, da verdraaide snot.
Kunde niet slapen, dan mokt g'oew eigen kwaad om da
Ae wakker bleft leggen en kunde wèl slapen, dan hedde
de smoor in omda g'oewen schoonen dag verslopt! En
zoo Is 't mee alles. Hoe broerder of g'oew eigen vuult,
hoo beter of 't veur ma is volgens Trui. En as go op 'n
mement gin asem halen kunt van 't gesnotter; as oew
oogen pieken van de koors; as oewen kop klopt of ze'r
'n zeis op aanzetten ;as oew heel oew zlelement piept
en zucht as 'nen verroesten kinderwagen en ge'n gevuul
hèt of z'oew aan schefkes snij en en in d'n pekel zetten,
dan zou 'k eigenlijk van blijdschap 't uit motten kraaien
as 'nen zuigeling van plezier en van daanlcbaarheid mot
ten kweilcn omda-d-et allemaal zoo goed veur mc-n-ls,
volgens perfester Druppels!
Ja, de dagen zijn al zoo schoon, ee. Vandenmèrgen nog,
toen kon ik sjuust van uit de bedstee langs 'n splitje van
de raamgerdijn in m'nen nootelèèr kijken op d'n erft.
't Zonneke scheen in de takken of er goud op gemorst
was. En dio haalf vergouden takskes stingen teugen de
blaauwe locht afgeteekend, zóó schoon, zóó prachtig,
da'k er m'nen eigen 'nen stijven nek naar eb leggen
te kijken. Toen kwam er 'nen lijster op neergestreken.
Hij zat sjuust in 'n zonnestraaltje en da bescheen 'm
amico, da bescheen 'm da z'n zwarte veeren blaauwig
glaansden as fluweel. Z'n potjes leken zoo rood of ze
deurschenen wieren van 't volle zonnelicht en z'n bekske
gong op-en-neer zóó gestaag as van 'n oud-wefke da-d-
'nen paternoster aan 't mummelen is.
'k Was sjeloers op da veugeltje dat daar neergestre
ken kwam as om mijn 'n bodschapke van 't prachtige
veurjaar te brengen. 'k^Ben d'r toen dan ok efkes uit-
gewiest, maar toen kwam Trui mee zooveul drukte op
d'ren stèèrt naar binnen gestoven, da'k weer maar
gaauw onder de krullen kroop. Waant as die uitpakt,
dan is 't net of ik ieder oogenblik van d'n dag m'n ach
terwerk toe zal knijpen en dan smer ik 'm weer maar
gaauw achter de keliezen, 't zekere veur 'n onzekere ne
mend...!
Amico, ik schei d'r maar af.
Zóó te leggen potlooien, da's akkrebatenwerk.
Maar 'k zal eerst 'n envelopke vragen aan Tru! en
d'n brief zeivers dichtplakken, waant da-d-ee ze me nog
's geleverd om 'r wa verstaand van dr* eigen bij te krab
belen en da lap ze me niemeer 'nen tweeden keer.
Dus, veul groeten van d'n perfester (ze sta-d-al te
wochten maar ze zal er van vegen!) en as altij gin
horke minder van ocwcn
toet a voe
DRé.
Ulvenhout, 11 Mèèrt 1930.
Menier,
D'n Dré was zoo achterbaks mee z'n briefke van deus
week; hij dee zoo heimelijk dieën lamzak, da'k zoo bij
m'n eigen docht: daar mot ik 't mijne van emmen. En
dus reem ik de pen op om er 'n woordeke van m'n eigen
bij te doen. D'r ls nog plak genogt, waant hij heet 'r
z'n eigen zoo maar mee 'n kaal smoesje afgemokt, mee
z'n ..fluweelen veugeltje". Waar haalt ie al die gekkig
heid vandaan, zoude zeggen? Fluweelen veugeltjes!
Wilde geleuven, menier, da'k weel 's aan 'm begin te
twijfelen?
T< Ben nouw zo'n dikke dartig jaren mee 'm ge
trouwd. Da's toch ginnen wind in 'n netje, wa gij? Maar
as ge nouw denken zouw da'k 'm al heelemaal naar m'n
haandje eb kunnen zetten... 't is schaande da'k 't zeg
gen mot maar 't was 'nen kwast en 't blijf-d-'nen
kwa3t Ok al is 't dan op den langen duur 'nen kwast
zonder-haar geworren! Soms is 't er nïe mee 'm te eggen
of te ploegen.
Net as nouw, nouw Je de griep hee, waant 't ls
griep af wil ie 't nie heuren; 't is griep al noemt ie 't
„snot", nouw is me die prentbriefkaart zóó vergim-
mes lastig, da ge 'm bij z'n ooren zou trekken! Of z'n
slopmuts over z'n oogen doen.
't Is schaand da'k 't zeivers zeggen mot; maar 'k loop
'm mee van alles achter z'n derrejère. Mee heete kwast,
mee kommekes koffie, mee asperientjes (vijf en zeuven-
tig centen zo'n klein glazen buske!) mee dun gesnejen
botterhammekes, mee zocht-gekokte el-kes (kerschversch
uit da hokken!) mee natte doeken veur z'nen kop, mee
kommekes boeljon, mee vorsche mulk waar de schuim
nog opleet, ollee mee van alles, maar essetee veur daanlc!
Giesteren was ie kwaad omdat ie geslapen had!! ,,'k
Wed da-d-eel d'n gosgaanselijken schoonen middag 't
zonneke geschenen hee." zee-t-Ie, „*t is zunde, zunde",
murmereerde die lekkere pet en ten sloeg ie mee z'n
knusten teugen de beddeplaank da z'n haand bloeide. En
dan is Trui er goed veur. Die kan weer 'n lapke opzuu-
ken, 'n teiltje water heeten en dieën heetgebakerde ver
troetelen en verbeinden.
En m'nen nachtrust menier, nouw nie of m'n eigen
te beklagen, maar daar kom nouw gin sallemaander van
terechte.
As ilc 's avonds ln bed stap is 't zoo heet da-g-'r eiers
in kunt koken, da snapte, waant dieën zenewlijër lee
te woelen en te sjouwen en te zuchten da ge'r ture-
Iursch van worren zouw. Nouw en dan springt ie op,
stikt 't kerske aan en ga zitten snutten da ze'm aan
d'n overkaant van 't durp kunnen heuren. Of de kavve-
lerie uittrekt, zoo trompetert ie dan midden in d'n
nacht. „Mok toch nie zo'n genuuk, vervelend' end lol,"
roep ilc dan driftig, maar jawel, daar trompettert ie
dan mee glaans overhenen enas ie 't dan heelegaar op
z'n heupen krügt, dan springt ie 't bed uit, lopt mee
z'n bloote voeten over de steenen plevuizen, lopt in d'n
donkerte d'n boel onderstenboven, vannacht schupte-
n-ie m'n stoof deur 't vertrek da-d-et tesje vuur over
z'n bloote pooten rolde en wat 'r toen is komen kijken
daar is 't Turf schip-van-Berda 'n beestje bij, ollee,
da-d-ik op d'n oogenblik mee da lieveiheerenbeéstje ult-
staai, da's mee gin pennen te beschrijven.
Alle biesten wieren 'r van nacht wakker van. D'n
Blek blafte en sloeg aan da menier pustoor aan d'n aan-
deren kaant van 't durp vast wakker is geworren; de
hanen kraaiden of de zon óp was gekomen inplak van
d'n Dré; de biesten in de stallen naast ons wieren on
rustig en rauschten teugen de troggen aan of ze los
wouwen breken; 't pexdje sting te staampen da m'nen
matras dreunde en da lekkere ventje van me trapte
telkens ln de stukBkes vuur en gong tekeer of ie mee
heel Ulvenhout aan 't bakkeleien was.
„Slop ze lekker", zee lk, toen 't eindelijk efkes stil
was en toen was ie er mee klaar. Toen had lk 't ge-
freten! Of ik die rotstoof mee da vuur omspres daar
neergezet had da-d-hij z'n pooten moes verbraanden?!
Of le 't nog nie slecht genogt had?! Of ik soms docht;
„lop naar de schaans!" „Ja," zee ik. „Zegt da nog 's,"
viel ie uit. „Ja", zee ik weer, waant ik was op z'n uiterst,
da snapte! „Zeg* t nouw nóg is?" „Ja". „Nog 'sü"
„Jaaa!" En toen heet ie net zoolaank „nog 's" en lk
„jaaa!" geroepen net of me 'nen litanie aan 't bidden
waren, dat ie van d'n lach in 'nen hoestbui schoot
en de tranen over z'nen vuurroolen kop liepen. En onder
d'n hoest zag ie kaans om heel pieperig te zeggen: „nog
's". „Jaaa!" piepte-n-lk 'm na en toen wier ie pèèrs, pim-
pelpèèrs van 't lachen en hoesten tegelijk.
„Trui." zee-t-le eindelijk, „wa-d-edde me laten lachen"
en in al z'n ongeluk was le gelukkig veur 't eerst na
dagen-laank weer 's te hebben kunnen lachen da z'nen
buik hong te schuddon boven d'n knoop van z'n onder
broek. Ik zee oew ommers al dat ie zo'nen kwast is!
Waant wa-d-is daar nouw aan te lachen, zal 'nen ver-
staand>3gen mensch vragen, niewaar? Maar hij lacht al
as ie ",ncn drol teugen d'n muur aan ziet kruipen",
zeggen wij hier. Maar evengoed: ik kon m'n bed uit,
zalf aan z'n vuuten smeeren, weer 'n lap cr om, en
eindelijk laggen me wer klam in 't bed da meteen iek-
ker afgekoeld was. Zooda 'k toen nog wa geslapen eb.
Maar nogccns, ge staat er wa mee uit... Hij kan nie ziek
zyn!
't Leven is te kort en te küstelijk zee-t-ie maar, om
er 'n menuutje van te missen. Me kunnen nog laank
genogt dood zijn. Nouw, prot nou maar 's verstaandig
mee zo'nen tiep.
Waant da gullle z'n briefkes in de kraanten zet en
da ze 'r zelfs nog wel 'nen boek van gemokt emmen en
da ze daar nog schoone stukken over geschreven emmen
ok, ik zeg maar zoo: as guillie me *m getrouwd was
net as ikke, dan zoude wel aanders piepen.
Maar ollee, eerlijk is eerlijk 't is tóch 'nen goeien
vent, maar ge mot 'jjj in de gaten houwen en da kunde
mijn overlaten al zeg 'k 't zeivers!
Menier, nouw ls 't velleke vol en schel !k er af. Hij
hee lekker leggen te pitten, zoodat le er nlkske nie
van in de gaten hee g"ad, Aanders zoude weer 's wa-d-
hooren.
Ik eindig dus mee de pen en gegroet van mijn die zich
noemp:
TRUI.
Op het zelfmoordenaarskerkhof van Monte.
Carlo Aan het graf van den „onbekenden
speler". Wat het doodenboek van het ha
zard vertelt. De laatste inzet op het leven.
In het vorstendom Monaco gaat de zon niet onder...
's Nachts branden ln een helle lichtbaan de duizend
lampen van het Casino. Zij zetten de straten in een fon
kelenden gloed. Men zou hier zoo goed kunnen leven.
Er Is niemand die belasting betaalt. Do speelbank zorgt
voor alles, betaalt het onderwijs en het leger, laat plant
soenen en huizen aanleggen, onderhoudt do ziekenhuizen.
De vreemdelingen, die naar Monte Carlo komen zet
ten zich eerst aan de groene tafel, waar de croupiers het
balletje laten rollen en uiterst handig het onbarmhar
tige harkje hanteeren. Den gelukkigen winnaars schui
ven zij elpenbeenen jetons toe.
Wanneer zij genoeg verspeeld hebben, bezoeken zij het
oceanographische en het anthropologische museum. Wan
neer zij alles verspeeld hebben reizen zij terug. Tenzij...
tenzij, de spelers in een wanhoopsvlaag zelfmoord ple
gen.
„En hij joeg zich in den tuin, die het Casino omgeeft,
een kogel door het hoofd. Bewakers vonden zijn lijk in
het struikgewas."
Aldus kan men in sensationeele spoorwegromans le
zen, die tot onderwerp hebben een liefdes- of levens
drama uit Monte Carlo.
Maar wat gebeurde in werkelijkheid met de zelfmoor
denaars, die na hun groote verliezen in het spel niet
verder wilden en konden leven? Wat gebeurde met deze
slachtoffers van de speelbank, waarvan geen statistiek
verhaalt?...
Aan de Westgrens van Monaco: het kerkhof.
Het ligt heel steil, bergopwaarts en de graven moeten
in de rotsen uitgehakt worden. In de diepte snelt de
blauwe luxe-trein voorbij. Zit ln een der Pullman-wagens
misschien iemand, die op het kerkhof van Monaco ter
ruste zal worden gelegd?
Ik begeef mij naar het huis van den doodgraver, zoo
vertelt een medewerker van het „Neues Wiener Jour
nal". die in Monte Carlo verwijlde. Als alle menschen,
die een triest, bijna onwezenlijk beroep uitoefenen, is
deze man volkomen a-sentimenteel en gevoelloos.
„Waar is de afdeeling voor de zelfmoordenaars?"
vraag ik hem.
„Die is opgeheven, meneer, al sinds vele jaren. Het
kerkhof der zelfmoordenaars was eens het geliefde ont
spanningsoord voor alle gasten, die naar Monte Carlo
kwamen. Deze merkwaardige neiging tot het sensatio
neele lokte dikwijls gevaarlijke onbeschaamdheden uit.
Sedert 1902 bestaat deze afdeeling niet meer. De zelf
moordenaars, die via de Morgue hierheen gebracht wor
den. komen zonder eenige plechtigheid In een voorloopig
graf. Melden zich de nabestaanden en betalen zij den
prijs voor een eigen graf, dan wordt de kist met het
stoffelijk overschot afgestaan. In het andere geval wordt
het gebeente van den zelfmoordenaar na eenigen tijd in
een massagraf gelegd. Geen opschrift toont aan, wie
hier begraven ligt...
Ik ben belast met de administratie en ik houd toezicht
over de dooden. Komt u mee!"
En de moderne Charon gaat me voor in zijn kan
toortje. Vier, vijf dikke boeken liggen op zijn schrijftafel.
„Daarin staat alles opgeteekend. daar vindt u de na
men van de dooden in en waar ze begraven liggen. Leest
u maar. U zult namen uit alle deelen van Europa aan
treffen, vorsten en baronnen, grijsaards en jongelui,
Duitschers, Russen, Grieken, kortom alle naties, datum
van hun dood, wanneer en waar: zelfmoord door vergif,
doodgeschoten, van de rotsen gestort...
Hier; een onbekende, een jonge man, 25 jaar oud. Geen
vader kon zich melden, zich om rijn graf bekommeren.
Welke moeder betreurde dezen zoon? Hij arriveerde met
den blauwen luxe-trein. Voor den oorlog had men geen
pas roodig. Hij kwam ln de speelzaal. Speeldo en ver
loor. Een schot... Hij kwam nooit meer thuis. En de
ouders kunnen misschien niet vermoeden, waar hun zoon
verdwenen ls.
Ket aantal zelfmoordenaars ls aan schommelingen on
derhevig. Nog steeds komen zij naar Monte Carlo, de
wanhopigen en gehavenden. Nog één dag wilden zij vroo-
lijk zijn... met vrouwen en met wijn. Zij riskeerden nog
één inzet op het leven. Dan namen zij vrijwillig afscheid
van dit bestaan. Gezelfmoord...
In den laatsten tijd werpen rij zich meestal van de
rotsen ln zee. Niet bij de speelbank, zooals altoos ver
teld wordt, maar bij 't Museum ln Monaco. De zee spoelt
deze lüken weer aan.
De revolver schijnt als zelfmoordwapen ouderwetsch
te zijn geworden. En ook vergif.
Ik blader verder ln dit doodenboek. Welke drama's
en tragedies verbergt een enkele regel, die van een zelf
moordenaar rept? En de doodgraver noteert alles, plicht
matig en punctueel, als een boekhouder. Hij heeft in
den loop der jaren het medelijden verleerd. Men sterft
ln Monte Carlo zoo snel...
Merkwaardige branden.
Vanaf den tijd der BijbeLsche geschiedenis
tot aan heden.
Bij een beschrijving over het Verzekeringswezen,
waaruit bleek, dat de verzekering tegen brandschade
eerst in het laatste der zeventiende eeuw werd Inge
voerd, vermeldde de N.R.CL dezer dagen eenige merk
waardige offe<rs aan den moloch „brand", welke niet van
belang ontbloot zijn.
Uit de bijbelscho geschiedenis kent men de verwoesting
door zwavel en vuur van Sodom en Gomorrha. Ook de
verwoesting van den Baldurtempel uit de Fritjofsage
moge hier werden genoemd; Fritjof wil den ring van
Balduris arm rukken, waardoor het beeld van zijn voet
stuk valt in het offervuur en dientengevolge de tempel
in vlammen opgaat. Een derde belangrijke brand, waar
van het tijdstip zelfs niet bij benadering valt aan te
geven, ls de verwoesting van Troje, welker overlevering
Corncllus heeft geïnspireerd tot de vervaardiging van
zijn bekend kunstwerk In de glyptotheek te Munchen.
Naar de legende wil, moet ln het jaar 885 v. Chr. de
stad Ninivé door Arbaces na een tweejarig beleg zijn
ingenomen, waarna de verwijfde en verweekelijkte ko
ning Sardanapal zich met zijn vrouwen ln het palels op
sloot en dit met. zijn kostbare schatten ln vlammen deed
opgaan.
In het jaar 48 onzer tijdrekening is een groot deel
van Alexandrië, met de beroemde boekerij, waaronder
500.000 handschriften, door brand vernield. Dc ln brand
gestoken vloot deelde het vuur aan de stad mede.
De grootste bekende brand der oude wereld vond
plaats op 19 Juli van het jaar 64, toen Rome, toen
maals een millioenenstad, door eon negen dagen aan
houdenden brand werd geteisterd.
Een vier dagen durende brand vernielde in 464 Kon-
stantlnopel voor een zeer groot gedeelte. Deze stad is
trouwens om haar groote branden beleend.
In 1237 werd Moskou door de Mongolen in brand ge
stoken.
Tn 1208 werd Amsterdam door Florls V in de asch ge
legd. Als vergoeding voor de geleden schade krijgt de
stad tolvrijheid.
Bijna twintig jaar later, in 1299, werd de stad door do
Kennemers, Waterlanders en Friezen tot den grond toe
afgebrand.
Op Pasohen van 1421 werd een derde deel der stad
door brand vernield, waaronder het Gasthuis, Stadhuis
en Nieuwe Kerk.
In 1444 werd zij wederom grootendeels door brand
verwoest. In 24 Mei 1452 werd driekwart der stad in de
asch gelegd; alleen de IJkant ls gespaard gebleven. Van
toen af dagteekent voor Amsterdam het verbod van
huizenbouw, anders dan met massief materiaal.
Op den 5den Mei 1464 werd een groot deel van het
ln opkomst zijnde Rotterdam tengevolge van brand met
den grond gelijk gemaakt.
Te Delft ontstond 3. Mei 1536 een geweldige brand,
waardoor nagenoeg de gcheele stad werd vernield. Van
toen af werd in geheel Holland een verbod gesteld op het
bouwen van houten huizen.
Rotterdam werd op 10 Juli 1563 door een brand ge
troffen, welke ontstond in de Molensteeg en 200 meeren-
dels met riet gedokte hulzen vernielde, terwijl een 700-
tal zwaar beschadigd werd.
In Hamburg vond in 1615 een brand plaats, welks
pchade aanleiding was tot de oprichting dor eerste
„Fcuerordnung".
De in 1659 te Berlijn plaatsgevonden aanzienlijke brand
gaf den Grooten Keurvorst aanleiding te bevelen om
bluocbgereedschappen aan te schaffen. Ook riep hij een
eigen „Brand- und Feuerordnur.g" in het leven.
De bekende gTooto brand van Londen vond plaats op
2 September 1686. Deze begon op Zaterdagavond laat in
Pudding Lane, legde 400 straten in puin, bevattende
13.200 huizen, behalve vele groote bouwwerken, als
Royal Exohange, Guüdhall (gedeeltelijk), voorts kerken,
enz. De schade werd rond 120.000.000 gulden geraamd.
Dit was de aanleiding tot oprichting der eerste brand-
verzekcringsinstelling in Engeland.
In 1676 verbrandden te Moskou 12.000 huizen en kwa
men 644 menschen om het leven.
Kopenhagen noemt als grootsten brand dien van 20
Ootober 1728, welke een vijfde deel der stad verwoestte
en drie dagen aanhield.
On 14 December 1729 te,is Munchen voor de tweede
maal het residentiegebouw verbrand, waarvan de schade
op vijf millioen gulden werd geschat.
De brand In het pakhuizencomplex der O. I. Compag
nie aan den Terwenakker te Roterdam op 11 Maart 1779
leverde een schade van ruim een half millioen gulden.
De stad Kanton in China werd op 2 November 1822
door brand geteisterd, waarbij ongeveer 13.000 huizen
werden vernield, 500 personen ontkwamen en 30.000 kis
ten thee een prooi der vlammen werden. De materleele
schade werd geraamd op f 12.000.000.
Een groote brand verwoestte op 16 December 1835 te
New-York 674 woon- en pakhuizen, benevens de beurs.
De brand ontstond in oen buurt van nauwe straatjes; de
strenge koude deed, als verleden jaar te Leiden en el
ders, de brandspuiten bevriezen.
Op 10 Januari 1838 ging te Londen het prachtige
beursgebouw met Inbegrip van de kantoren der Royal
Exchange Insurance Comp. in vlammen op.
Een geweldige brand vond 4 Mei 1842 te Hamburg
uaats, waaraan 61 straten met 1922 gebouwen ten offer
violen. 21.526 personen werden daklocs. De schade beliep
ruim tachtig millioen gulden.
Een voor Nederland aanzienlijke sohade van 4 4 5
millioen berokkende de brand te Enschede op 7 Mei 1862,
welk plaatsje bijna geheel afbrandde; 3675 inwoners
werden dakloos, echter vielen slechts twee menschen-
levens te betreuren.
Te Rotterdam ging op 16 Februari 1864 het Museum
Boymans met een gedeelte van zijn kostbaren inhoud
aan schilderijen in vlammen op.
Een der grootste rampen der negentiende eeuw !s de
brand te Chicago op 8 October 1871, waarbij 30.000 ge
bouwen, ter oppervlakte van vijf vierkante mijlen werden
verwoest, en vele verzekeringsmaatschappijen geruïneerd
Deze schade bedroeg rond vierhonderd millioen guldon.
De brand te Boston van 9 November 1872 veroorzaakte
een schade van nagenoeg de helft van voormeld bedrag.
Te Irkoetsk in Siberië woedde op 22 Juli 1S79 een
brand, waardoor 17.000 menschen van hun onderdak
werden beroofd.
De grootste schouwburgbrand van Europa is dio van
het Ringtheater te Weenen in 18S1, waarbij meer dan
600 personen omkwamen.
Een ontploffing van 50 millioen patronen veroorzaakte
in 1889 te Antwerpen een brand, waaraan ook het petro-
leumdcpot van Rieth en Co. als offer viel.- Het gebied
van den brand besloeg een oppervlakte van 60.000 M2.
De op 7 Februari 1904 te Baltimore plaatsgevonden
brand veroorzaakte een schade van f 120.000 000. Een
groot deel der stad werd verwoest. Meer dan 70 huizen
blokken en 2500 gebouwen.
Als gevolg van een aardbeving, welke verschillende
streken van Amerika teisterde, ontstond op 18 April 1906
brand te San Francisco. welke een waarde van ruim
achthonderd millioen verslond. De brand vrnielde o.a.
het eerst kortelings opgetrokken stadhuis met een boeke
rij van 85.000 werken.
Op 9 September 1913 is te Amsterdam het pakhuis-
pand „Afrika", met zijn kostbaren Inhoud, in vlammen
opgegaan; een schade leverend van drie millioen gul
den.
In October 1918 vonden ln den staat Minnesota (V.S.)
boschfcranden plaats, waarvan de schade op zestig mil
lioen werd besomd.
Veroorzaakt door den oorlogstoestand tusschen Turken
en Grieken ontstond in September 1922 te Smyrna een
conflagratie, welker schade het reusachtige bedrag van
f 240.000.000 beliep.
De grootste van alle bekende rampen is wel die van
September 1923; een aardbeving deed zich gelden in Ja
pan en de daardoor ontstane brand verwoestte zeven
tiende van de stad Tokio, terwijl Yokokama en Yoko-
suka in puin werden gelegd. Het door deze ramp geleden
verlies werd begroot op 2',4 4 3 milliard gulden.
In Maart 1925 vernielde een nieuwe ramp, welke oen
oppervlakte teisterde van 2% mijl, het grootste deel van
hetgeen na voormelde gebeurtenis werd opgebouwd.
De groote branden van het afgeloopen jaar hier te
l-.nde liggen nog te versch in het geheugen om ze hier
te vermelden.
DE REDEN. WAAROM.
(Wahre Jakob.)
GrlmnTs sprook|« zi|n ln Sovlet-Ru.1—4
Dat kont uit, je vertellen daar lelf veel
te veel „sprookje*."
