wmRA
Fa. W. D. Niestadt Zn.
D
De werking
Radiolamp.
van de
Radioprogramma
Voor een goed en
modern Bruidsportret:
Staatsloterij
Cumulatie van functies.
heel weinig overeenkomst vertoont met zijn Hollandsche
collega. Doch daar staan hot en cross tegenover. Hot
voor heet, en cross voor kruis. Je moet al heel dom in
het raden zijn, om daar lang over te denken.
Toch is die overeenkomst, die werkelijk vaak bestaat,
ook wel eens verradelijk. Jongens op school komen er
door in de verleiding om vertalingen op eigen houtje te
bedenken, die dan maar al te vaak verkeerd uitkomen.
Een voorbeeld ligt voor het grijpen. Aan den Goeden
Vrijdag is Witte Donderdag voorafgegaan. Vertaalt U
maar! White Thursday? Mis! Maundy Thursday. Ra
den blijft altijd gevaarlijk.
Een vreemd woord, dat Maundy. Het is ook eigenlijk
geen Engelsch, maar door middel van oud-Fransch van
het Latijn afkomstig, van het woord mandatum: voor
schrift, bevel, gebod. „Een nieuw gebod geef ik U", zei
Christus tegen de discipelen, nadat Hij hun op den Don
derdag voor Paasch de voeten gewasschen had. En dit
woord gebod, mandatum, is de oorzaak van het vreemde
Maundy in Maundy Thursday.
Maar er is veel meer dan een enkel woord overgeble
ven, om te herinneren aan de zooeven door mij genoem
de plechtigheid, en de woorden, door Christus tot zijn
discipelen gesproken. Hoewel naar het schijnt niet in de
eerste eeuwen, is sedert de vroegste middeleeuwen in
elk geval op Witten Donderdag de ceremonie gehuldigd
van het wasschen der voeten van twaalf of meer arme
mannen of bedelaars. Ook in Engeland.
Verschillende Engelscho koningen hebben de plechtig
heid verricht. Zij, die het deden, waren gewoon van zoo
veel mannen de voeten te wasschen, als het aantal ja
ren van hun leeftijd bedroeg, het aantal jaren van det®
leeftijd des konings, wel te verstaan. De plechtigheid
werd steeds gevolgd door een uitdeeling aan de mannen
van voedsel, geld en kleeren.
En niet alleen de koning volgde het voorbeeld, door
Christus gegeven. In 1530 waschte Kardinaal Wolsey
in Peterborough Abbey de voeten van negen en vijftig
arme mannen, aan wie hij daarna ieder twaalf stuivers
gaf, met drie el goed linnen, om hemden van te maken,
een paar nieuwe schoenen, en eenlge bokkingen en ha
ringen.
De ook in onze geschiedenis welbekende koningin Eli-
zabeth wilde zich niet aan de plechtigheid onttrekken,
en trachtte toch op een andere manier het eigenlijke
wasschen te ontloopen. Er bleef namelijk niet veel te
wasschen over, wanneer Hare Majesteit haar nederige
werkzaamheid aanving. De voeten van de mannen wa-
INLEIDING.
Om de werking van een radiolamp goed te kunnen
begrijpen is het voor alles noodig een opvatting te
bespreken, die den grondslag vormt van de moderne
wetenschap: de bouw van de materie.
De gloeidraad van de lamp is gemaakt van metaal
en wel wolfram. Is dat metaal nu gevormd uit een
compacte massa, zooals het zich aan ons voordoet?
Het stukje metaal, waaruit onze draad bestaat wordt
gevormd door een enorme hoeveelheid partikeltjes, deel
tjes, atomen genaamd, die niet tegen elkaar aangedrukt
zijn, maar van elkaar gescheiden door een zekere ruim
te.
Elk atoom bestaat uit een centraal deel, kern ge
naamd, en om dezen kernzijn nog kleinere partikels
gegroepeerd, welke electronen worden genoemd.
Een enkel atoom kan vergeleken worden met ons
zonnestelsel. De zon komt overeen met de kern en de
planeten met de electronen, die eromheen draaien. Som
mige atomen zijn zeer gecompliceerd. Het wolfram b.v.
heeft 74 negatieve electronen gegroepeerd om een com
plex van 200 positieve kernen.
Een zonnestelsel van gelijke constitutie zou een aan
tal planeten hebben, dat 25 maal meer is dan dat, het
welk in werkelijkheid zich om de zon beweegt.
Daarentegen heeft het waterstofatoom een enkel elec-
tron, dat om den kern draait. Waarschijnlijk zijn de
electronen niet dichter bij den kern gelegen, wanneer
men de verhoudingen in aanmerking neemt
De electronen worden vastgehouden en kunnen niet
door een ander atoom worden weggenomen, op dezelfde
wijze als de planeten, die tot ons zonnestelsel behooren,
niet door andere systemen van het heelal weggenomen
kunnen worden.
Het schijnt echter, dat in sommige stoffen, in het
bijzonder in metalen, er bij elk atoom een electron be
staat, dat zich van de kern los kan maken en tusschen
de andere atomen en electronen kan gaan, zich nu eens
aan dit atoom dan aan dat atoom vasthechtende.
Daarentegen worden in andere stoffen, als caout-
chouo, glas, bakeliet, en porselein, de electronen stevig
vastgehouden door het atoom en kunnen het niet ver
laten. Deze stoffen worden isolatoren genoemd, terwijl
de andere, zooals de metalen, geleiders heeten.
Do electrische stroom.
Wanneer een geleiddraad verbonden wordt aan een
«troomgever, zoodat het eene einde ervan positief wordt
ten opzichte van het andere einde, zullen de vrije elec
tronen, die de negatieve electriciteit uitmaken, aange
trokken worden naar het positieve einde van den ge
leider en deze zullen den weg nemen tusschen de massa
atomen van het eene naar het andere einde van den
geleider.
Deze doorgang van de vrije electronen door de mate
rie van den geleiddraad wordt electrische stroom ge
noemd. De beweging der electronen kan men vergelij
ken bij een marsch van een troep soldaten door een
bosch. Elke soldaat op zich zelf zal op een onregel
matige wijze loopen, nu eens naar links dan weer naar
rechts, om den hindernissen te vermijden, maar de
troep als geheel schrijdt steeds voort in een bepaalde
richting. De weg van de electronen is geheel analoog;
deze bewegen zich door de atomen, wijken links en
rechts uit, worden teruggestooten, maar hun resultee-
rende beweging gaat van het eene naar het andere
einde van den geleider.
Deze theorie kan toegepast worden op den electrl-
achen stroom van het lichtnet. Een enkel elektron, dat
van den generator van de electrische centrale ver
steekt, heeft misschien een maand of meer noodig
om den geheelen tocht te maken en weer bij den gene
rator terug te komen. In dien tijd zal het den weg door
de geheele installatie van een stad afgelegd hebben,
door die van een huls gegaan zijn, misschien door den
draad van de electrische lamp, van een strijkijzer en in
de centrale teruggekomen zijn.
Bij de gewone temperatuur zijn de atomen, waaruit
een lichaam opgebouwd is, niet onbewegelijk, doch voe
ren een snelle beweging in alle richtingen uit. Wanneer
er vrije electronen zijn, bewegen deze zich tusschen de
atomen met groote snelheid. De snelheid van de ato
men en van de electronen is datgene, wat de tempe
ratuur der verschillende lichamen bepaald.
Bij de enorme temperatuur is de snelheid der atomen
eenige honderden meters per secunde. Een natuurkun
dige wet zegt ons, dat de eelctronen dezelfde bewegings
energie möeten bezitten als de atomen. Daar echter de
electronen klein en licht zijn ten opzichte van de ato
men moet hun snelheid ook grooter zijn. Een feit is
het, dat de temperatuur van een lichaam direct be
ren van te voren zorgvuldig gereinigd met warm wa
ter, en welriekende kruiden. Van de plechtigheid bleef
op deze manier niet heel veel meer over. Maar aange
zien de uitdeeling van voedsel, kleeding en geld even
goed in stand bleef, zullen de arme mannen er zich wel
niet voel van aangetrokken hebben, dat hun voeten dien
dag twee maal een reiniging ondergingen.
Binnen een eeuw na koningin Elizabeth was het met
voeten wasschen heelemaal gedaan. Tenminste met het
wasschen door den vorst. En dat is, schrik niet, onze
schuld. Want onze stadhouder Willem III, weigerde, toen
hij koning van Engeland werd, het voorbeeld van zijn
voorgangers te volgen, en droeg het wasschen op aan
een van zijn hofbeambten. Zijn opvolgers, koningin An
na, en George I volgden dit voorbeeld, en tijdens de re
geering van George II werd nog een stap verder ge
gaan, en werd het voeten wasschen geheel afgeschaft.
Dit was in het jaar 1754.
Zoo kunnen zelfs in Engeland oude gebruiken ver
dwijnen. Hoewel dit gebruik slechts gedeeltelijk verdwe
nen is. Want de uitdeeling heeft nog evengoed plaats.
Het is evenwel geen uitdeeling vanbokkingen en ha
ringen van linnen of schoenen. En wat men misschien
eigenaardig zal vinden, het uitgedeelde blijft maar heel
korten tijd eigendom van de gelukkige bedeelden.
Ik hoop niet, dat men zal denken, dat de Engelsche
koning op slinksche manier weer terug ziet te krijgen,
wat hij eerst met milde hand heeft uitgedeeld. Niets is
minder waar. De kwestie is, dat het uitgedeelde van
groote waarde is, voor hen, die er waarde aan hech
ten. Want dat zijn de zoogenaamde Maundy pennies.
Ze worden expres voor de gelegenheid geslagen. Re
gelrecht van de Munt bereiken ze den koning, die ze
uitdeelt aan de armen, die voor de plechtigheid zijn uit
gekozen. Als het gewone pennies waren, zouden de ar
men er niet heel veel beter van worden. Maar het feit,
dat de pennies verschillen van de gewone, maakt, dat
muntverzamelaars er bijzonder op gesteld zijn ze te be
zitten. En aangezien arme menschen aan muntverzame
ling gewoonlijk niet toekomen, zoomin als de meesten
van ons, doen zij gaarne afstand van hun Maundy pen
nies, wanneer er menschen zijn, die er graag een groot
veelvoud van de eigenlijke waarde voor betalen.
Maar wij schrijven 19 April, en voor dit jaar is de
plechtigheid alweer achter den rug. De Maundy pennies
zijn weer uitgedeeld, de hot cross buns zijn weer gege
ten, de eerste Engelsche Bank holiday van 1930 behoort
tot het verleden. Het jaar is in vollen gang. Nu alleen
nog maar wat lenteweer.
ïöi
paald wordt door de hoeveelheid energie, die noodig is
om de atomen, die het lichaam vormen, in beweging te
houden. Alles wat in staat is de snelheid der atomen
te vergrooten, zal dus een verhooging van de tempera
tuur van het lichaam veroorzaken. Wanneer men een
stuk ijzer met een hamer slaat, groeit de temperatuur
van het eene en van de andere aan, daar door het slaan
de snelheid er atomen, waaruit elk opgebouwd is, ver
groot wordt.
Wij komen dus tot de conclusie, dat het metaal, dat
ons compact en vast lijkt niets s*.ders is dan een ver
zameling van partikels, waarvan elk gelijkt op het. zon
nestelsel, met electronen, welke zich om den kern heen
bewegen.
Volgens deze redeneering moet het mogelijk zijn, dat
zekere partikels als electronen of enkele atomen zich
van het metaal kunnen losmaken, wanneer hun snel
heid voldoende groot is. Dit heeft Inderdaad plaats. Het
radium heeft atomen en electronen, die zich met groote
snelheid losmaken en door metaallagen van een dikte
van eenige millimeters kunnen dringen.
Wanneer een stroom door een geleider gaat, volvoeren
de vrije electronen een geforceerde beweging door den
geleider.
De electronen hebben dan behalve de regelmatige
beweging, veroorzaakt door de temperatuur van het
lichaam, een snelheid. Hun weg nemende door den
geleider komen zij met grootere kracht te botsen tegen
andere electronen en atomen. De snelheid der electronen
zal toenemen, wanneer de geleider door een electrische
stroom wordt doorloopen en zal ook toenemen met de
sterkte van dien stroom. Deze snellere beweging der
electronen zal op haar beurt een toeneming van de
temperatuur van den geleider verwekken. Zoo wordt
de belangrijke temperatuursverhooging, die de draad
van een electrische lamp ondergaat, veroorzaakt door
de beweging der electronen, die hun weg door den ge
leider zoeken, tegen de atomen botsen en deze van hun
evenwichtsstand brengen.
Het verschijnsel van verdamping.
Wat is verdamping?
Het is bekend dat vloeistoffen als water èn benzine
uit een open vat verdampen. De atomen, waaruit de
vloeistoffen bestaan, hebben verschillende cohesie (de
kracht van samenhang, die er bestaat tusschen de
kleinst denkbare deeltjes van de stof onderling). Die,
welke aan de oppervlakte zijn hebben voldoende snel
heid om de vloeistof te verlaten, terwijl de andere in
de massa vastgehouden worden. De atomen aan de
oppervlakte, die een groote snelheid bezitten, worden
vrije atomen en bewegen zich tusschen de atomen van
de lucht aan de oppervlakte van de vloeistof, nemen
langzamerhand hun weg tusschen die atomen en ver
wijderen zich steeds meer van de vloeistof. Deze vrije
atomen, die zich van de oppervlakte van de vloeistof
losgemaakt hebben, zijn de oorzaak van de verdamping.
Het is duidelijk, dat de atomen, die zich aan de op
pervlakte bevinden en die de grootste snelheid hebben
die zijn, welke de andere atomenverlaten. In de vloei
stof blijven de atomen over die een geringere snelheid
hebben. Maar een geringere snelheid der atomen be-
teekent een lagere temperatur. Zoo laat zich verkla
ren waarom een vloeistof die verdampt, een lagere tem
peratuur krijgt. De temperatuur van de alcohol, die men
laat verdampen, daalt eenige graden.
Hoe hooger de temperatuur van de atomen Is, hoe
gemakkelijker zij zich van de oppervlakte van de vloei
stof losmaken en de cohesie met de andere atomen
overwinnen. Warm water verdampt gemakkelijker dan
koud water. Ook metalen verdampen. De verdamping
is het geringst bij gewone temperatuur, maar neemt toe
met de aangroeiing van de temperatuur. Wanneer het
metaal door lucht omgeven wordt, stelt het zich bloot
aan een oxydatie-proces en de laag oxyde verhindert de
verdamping; maar wanneer het metaal in het lucht
ledige wordt gehouden, zal het verdampen, evenals de
vloeistoffen. In electrische lampen bereikt de wolfram-
draad een temperatuur, die een belangrijke verdamping
van het wolfram veroorzaakt
De metaaldamp condenseert, zoodra hij den kouden
wand van den glazen ballon bereikt. Hij vormt dan
een zwarte aanslag van wolfram, die men dikwijls op
lang gebruikte lampen ziet.
Wanneer een metaal een zekere temperatuur bereikt,
verdampt het, maar tegelijkertijd maken electronen zich
van hem los. Daar deze lichter zijn dan atomen, „ver
dampen" zij bij een lagere temperatuur dan die, welke
noodig is om de verdamping der atomen teweeg te
brengen. Bij voorbeeld laat een stuk platina of wolf
ram of een ander gelijksoortig metaal, dat wit gloeiend
gehouden wordt gedurende een duizend uur, slechts
een zeer geringe hoeveelheid metaal verdampen, terwijl
Fotografen Schagen
daarentegen het totale aantal electronen, dat in de
lamp in een uur verdampt, grooter is dan het aantal
vrije electronen, die in het stuk metaal aanwezig zijn.
Natuurlijk moeten naarmate de vrije electronen ver
dampen, deze door andere aangevuld worden, zooals wij
later zullen zien.
Om een belangrijke electronen-verdamping te kunnen
krijgen, is het noodig, dat de ruimte, die het metaal
omgeeft volkomen ledig is. Dit is niet alleen om het
oxydeeren van het metaal tegen te gaan, maar ook zou
het gas de electronen verhinderen de oppervlakte van
het metaal te verlaten, De massa der electronen Is zoo
klein, dat wanneer deze een atoom ontmoeten, zij terug
geduwd worden met dezelfde snelheid als waarmee zij
voorwaarts gaan. Wanneer het metaal omgeven wordt
door een hoeveelheid van deze atomen, worden de elec
tronen, die zich van zijn oppervlakte losgemaakt hebben
in het metaal teruggedreven, waarvan zij zich hebben
verwijderd.
(Wordt vervolgd).
VRIJDAG 25 APRRIL 1930.
Hilversum (1071 M., van 12.006.00 n.m.
298 JVL)
10-0010.15 Tijdsein en Morgenwijding, 12.002.00 Mid
dagconcert door het AVRO-Kwintet, 2.002.30 Lezing
'door Hellen Randers; 2.303.00 Gramofoonmuzlek, 3.00
4.00 Maakt het zelf! door Céllne SchaakeVerkozen,
4.305.30 Gramofoonmuziek, 5.306.00 Dinermuziek door
Dick Groeneveld en zijn Orkest in het café „Moderne"
te Amsterdam; 6.00 Tijdsein, 6.01 Voortzetting Diner
muziek, 6.30 Vaz Dias: Koersen; 6.357.30 Solisten
concert met medewerkjpg van Louise v. Wijngaarden,
viool, Elsa Nolthenius, piano, Nita van OsPool, zang;
7.308.00 Lezing door Mr. P. J. Oud; 8.00 Tijdsein, 8.01
Concert door het Omroep-orkest o.l.v. Nico Treep; 9.00
—9.30 Derde lezing van den heer A. Veraart, over het
onderwerp: „Kunnen menschen in de wereldruimte rei
zen?"; 10.00 Persberichten Vaz Dias; 10.1511.00 Po
pulair programma; 11.00—12.00 Gramofoonmuziek.
Hpizen (1875 M.)
N.C.R.V.10.30—11.00 Tijdsein en Korte Ziekendlenst.
door Ds. A. C. Diederiks. K.R.O.: 11.30—12.00 Gods
dienstig halfuurtje, 12.00t~12.15 Tijdsein en Politiebe
richten, 12.151.15 Lunchmuziek door het K.R.O.-trlo,
1.152.00 Gramofoonmuziek. N.C.R.V.: 4.005.00 Gra
mofoonplaten, 5.006.30 Concert: Dirk Vos, viool, H.
v. d. Horst Jr., cello, Mevr. R. A. v. d. Horst'Bleek
rode, piano. K.R.O.: 6.307.00 Spreker: L. G. H. Si-
mons, onderwerp: „Internationale Eierhandel en Eier-
contróle, 7.007.30 Gramofoonmuziek. V.P.R.O.: 7.30
Persberichten van het Vrijzinnig Godsdienstig Pers
bureau; 7.40 Cyclus: Kerk en kerkgaan (XI); 8.15 Con
cert; 8.50 Lezing; 9.30 Concert; 10.00 Lezing: Het Gees
telijk Lied, spreker: Herman Rutters, Amsterdam; 10.20
Concert
ZATERDAG 26 APREL 1930.
Hilversum (1071 M., van 10.00—1.00
298 M.)
10.00—10.15 Tijdsein en Morgenwijding, 12.002.00 Mid-
dagmuziek door het AVRO-Kwintet 2.002.30 De voor
naamste studiemuziek voor piano, 2.303.30 Gramofoon
muziek, 4.004.30 Gramofoonmuziek, 4.305,00 Sport-
praatje door H. Hollander, 5.005.30 Gezondheidshalf
uurtje, 5.306.00 Gramofoonmuziek, 6.00 Tijdsein, 6.01
8.00 Vooravond-concert door het Omroep-orkest o.l.v.
Nico Treep, met medewerking van Louis Davids.
V.A.R.A.: 8.00 VARA-Varia; 8.15 Concert te geven door
het VARA-Orkest, met medewerking van: Mevr. Estella
HeijmansHertzveld, declamatrice, I. Englander, Jood-
sche gezangen, Max Nabarro, liedjes; pl.m. 9.20 I. Eng
lander demonstreert beroemde Joodsche voorzangers op
gramofoonplaten; 10.00 Persberichten van Vaz Dias;
10.10 Max Nabarro in zijn repertoire; 10.30 „Vergeten
foxtrots" door het VARA-Orkest; 11.00 Liedjes van Max
Nabarro, afgewisseld door Gramofoonplaten.
Huizen (1875 M.)
K.R.O.: 8.158.30 Gramofoonmuziek, 11.3012.00 Gods
dienstig halfuurtje, 12.00 Tijdsein en Politieberichten,
12.151.15 Lunchmuziek door het K.R.O.-trlo, 1.152.00
Gramofoonmuziek, 2.00—3.15 Kinderuurtje. N.D.O.:
4.004.30 Cursus Esperanto voor beginners door P.
Heilker. K.R.O.: 4.30—5.00 Gramofoonmuziek, 5.00—
6.00 Debutantenuurtje, 6.00 Tijdsein, 6,01—6.15 Sport-
praatje door S. P. J. Borsten. Onderwerp: „Wat ieder
sportman weten moet"; 6.156.25 Gramofoonmuziek;
6.256.45 Journalistiek Weekoverzicht; 6.457.15 Spre
ker: „Sapiëns", de geheimzinnige wijze van „De Nieuwe
Eeuw" Onderwerp: Kruis en Halve Maan in Noord-
Af rika, III, Dal-el-Islam7.15—7.45 Spreker: Namens
het R.K. Werkliedenverbond in Nederland, „Het nieuwe
Sanartorium van Herwonnen levenskracht"; 7.458.00
Politieberichten, 8.00—8.30 Tijdsein en gramofoonmuziek;
8.309.30 Populair Concert door het K.R.O.-Salon-orkest;
9.309.40 Nieuwsberichten van Vaz Dias; 9.4010.10
Optreden van het Artisten-Duo Mr. Carter en Miss Cor-
rina; 10.10—11.10 Vervolg populair concert; 11.10—11.40
Optreden van Mr. Carter en Miss Corrina; 11.4012.00
Gramofoonmuziek; 12.00 Tijdsein en Sluiting.
Trekking van Dinsdag 22 April.
3e klasse le lijst.
No. 17307 f 25.000.
No. 19777 f 5000.
No. 4876 f 1500.
Nos. 8939 11181 en 13164 ieder f 1000.
Nos. 1273 en 5854 ieder f 400.
Nos. 8037 9015 11994 en 19253 ieder f 200.
Nos. 7163 10255 10635 11541 16487 17223 20754 ieder f 100
Prijzen van f
45.
1
48
85
124
151
190
198
236
247
306
398
447
534
564
574
577
584
590
628
672
674
721
735
741
760
809
843
854
859
863
865
892
896
923
982
983
1016
1051
1056
1084
1098
1147
1159
1222
1275
1308
1348
1356
1363
1420
1430
1452
1471
1480
1531.
1549
1597
1606
1618
1627
1671
1708
1722
1759
1810
1854
1884
1891
1895
1934
1944
1952
1962
1982
1995
2017
2033
2051
2069
2122
2142
2161
2174
2176
2278
2321
2344
2379
2402
2431
2515
2602
2606
2633
2686
2770
2825
2877
2914
2971
2973
2976
3054
3083
3112
3166
3193
3194
3196
3205
3220
3249
3252
3261
3269
3312
3350
3360
3375
3411
3454
3502
3503
3507
3512
3515
3520
3556
3675
3746
3850
3851
3852
3949
3958
3964
3986
3998
4155
4186
4221
4230
4253
4261
4276
4282
4352
4381
4406
4441
4471
4481
4531
4543
4578
4628
4634
4642
4647
4665
4673 4701 4830 4867 5013 5024 5026 5037
5044 5045 5050 5052 5062 5101 5123 5138
5170 5223 5263 5264 5276 5283 5291 5306
5325 5331 5376 5385 5412 5464 5495 5522
5589 5605 5627 5652 5663 5665 5713 5743
5766 5855 5867 5923 5924 5925 5968 5987
5999 6069 6074 6168 6210~"~6234 6237 6244
6248 6250 6280 6308 6342 6365 6389 6442
6450 6471 6518 6565 6569 6592 6594 6596
6616 6633 *6647 6696 6722 6724 6769 6807
6895 6903 6937 6941 6974 7018 7041 7059
7086 7096 7108 7126 7129 7161 7204 7227
7319 7376 7378 7382 7387 7418 7468 7564
7601 7626 7658 7676 7723 7728 7806 7839
7846 7855 7897 7911 7912 7923 7935 8054
8062 8076 8084 8094 8131 8154 8175 8238
8261 8384 8400 8455 8495 8501 8525 8589
8596 8597 8731 8733 8753 8839 8842 8886
8916 8983 9168 9179 9208 9211 9285 9406
9408 9416 9428 9437 9449 9481 9556 9581
9660 9676 9710 9726 9766 9767 9772 9774
9856
1 9900
10014
10119
10183
10208
10243
10264
10306
10328
10339
10406
10449
10462
10496
10545
10559
10588
10604
10626
10645
10648
10651
10678
10690
10730
10731
10795
10804
10857
10884
10924
10941
10945
10993
10999
11009
11026
11038
11046
11047
11138
11178
11220
11252
11272
11323
11355
11382
11439
11446
11517
.11522
11525
11542
11646
11792
11873
11874
11878
11897
11905
11906
11962
11987
12008
12037
12041
12057
12079
12124
12142
12180
12206
12211
12231
12266
12272
12280
12295
12324
12336
12352
12353
12360
12414
12431
12460
12550
12568
12590
12604
12621
12637
12657
12710
12737
12771
12804
12816
12822
12829
12838
12893
12902
12990
13074
13118
13155
13158
13178
13241
13251
13292
13299
13326
13331
13358
13369
13395
13418
13429
13439
13456
13507
13531
13534
13538
13542
13549
13554
13561
13581
13618
13626
13649
13691
13719
13723
13730
13740
13783
13826
13844
13874
13902
13910
13918
14130
14150
14156
14164
14195
14261
14272
14277
14293
14385
14386
14418
14427
14466
14480
14512
14528
14544
14582
14608
14613
14616
14638
14648
14672
14686
14690
14739
14769
14795
14803
14878
14921
14934
14950
14975
14985
15043
15047
15069
15093
15159
15213
15226
15240
15243
15297
15334
15348
15392
15403
15417
15418
15434
15491
15586
15594
15607
15646
15656
15688
15695
15708
15728
15784
15789
15790
15820
15836
15837
15843
15886
15947
15952
15960
15985
15999
16043
16064
16067
16090
16099
16107
16143
16146
16157
16207
16266
16268
16272
16278
16288
16335
16342
16345
16392
16424
16441
16444
16452
16465
16477
16502
16539
16547
16564
16611
16612
16703
16728
16731
16741
16812
16820
16851
17824
17052
17054
17071
17079
17100
17113
17159
17175
17181
17184
17197
17295
17315
17374
17414
17428
17462
17491
17510
17513
17532
17542
17553
17560
17587
17641
17673
17733
17756
17865
17931
17982
18042
18078
18166
18173
18179
18194
18205
18251
18322
18332
18344
18317
18381
18385
18412
18428
18451
18486
18543
18566
18584
18647
18655
18710
18717
18723
18748
18790
18809
19050
19061
19136
19166
19174
19213
19234
19242
19246
19283
19299
19310
19321
19337
19434
19448
19456
19470
19483
19497
19507
19525
19528
19535
19569
19580
19627
19663
19678
19728
19756
19783
19790
19803
19843
19853
19901
19946
19981
19984
20005
20049
20066
20089
20104
20116
20162
20167
20173
20181
20229
20243
20300
20301
20386
20406
20417
20427
20478
20503
20526
20558
20586
20634
20663
20670
20671
20695
20713
20734
20743
20762
20791
20795
20802
20835
20857
20943
Met deze nogal geleerd er uit ziende woorden boioaj't
men de vereeniging, de opeenstapeling van een aantal
verschillende betrekkingen in denzelfden persoon. Het
is geen zeldzaam verschijnsel en niet beperkt tot be
paalde partijen of kringen in onze samenleving.
Ieder kent van die zwaar belaste wezens en menig
maal hoort men de vraag-
Hoe kan dat allemaal gd&l gaan?
Natuurlijk gaat het niet altijd goed; soms gaat het
zelfs heelemaal niet. Een regel is echter niet te stellen.
Sommige menschen kunnen ontzettend veel werk ver
zetten en 18 karaats. Die hindert een functie meer
of minder niet en de vervulling van hun taak lijdt
er niet onder.
Toch is het eigenlijk geen vraag, of werkverdeeling
niet beter zou zijn. Er wordt nog al eens geklaagd dat
het zoo moeilijk is voor allerlei functies de meest ge
schikte personen te vinden. Daar zit wel iets in, maar
het is voor een deel toch ook waar, dat het ver
stane! komt met het.ambt
Hiermee bedoelen we niet, dat wie vandaag tot bur
gemeester wordt benoemd, vanavond reeds een goed
hoofd zijner gemeente zou zijn. Als er wat in hem zit,
kan hij het echter worden: de gelegenheid maakt niet
alleen den dief, maar ook den burgemeester, den onder
wijzer, den bedrijfsleider, enz. enz. en als het anders
uitvalt, wel, dan is de benoeming een vergissing ge
weest, voor den betrokkene dikwijls even onaan
genaam als voor hen, die met hem zitten opgescheept!
Dit risico schijnt men nu wel te kunnen ontloopen
door personen, die getoond hebben iets te kunnen, met
werk te overladen. Zoo kweekt men echter geen nieuwe
krachten en als zoo'n overbelaste uitvalt, zit men voor
de groote moeilijkheid, al de functies, die dan open-
komen, behoorlijk te vervullen.
Zooals onze lezers weten, is dit onderwerp op het
Paaschcongres der S.D.A.P. uitvoerig besproken. Ten
slotte zijn deze algemeene regelen gesteld:
1. Het Congres verklaart onvereenigbaar:
a. het lidmaatschap van de Tweede Kamer met het
burgemeesterschap.
b. het lidmaatschap van de Tweede Kamer met
het wethouderschap van een gemeente met meer
dan 30.000 inwoners en van kleinere gemeenten,
die op grooten afstand van Den Haag gelegen
zijn.
c. het lidmaatschap van de Tweede Kamer met
het lidmaatschap van Gedeputeerde Staten.
2. Het Congres verklaart den Partijraad bevoegd van
de in punt 1 genoemde verbodsbepalingen tijdelijke
afwijking toe te staan, bijv. voor den duur van een
loopende zittingsperiode.
3. Het Congres verklaart den Partijraad bevoegd om
maatregelen te nemen tegen iedere andere combi
natie van functies, die naar zijn meening kan leiden
tot schade in de vervulling van een der ambten.
4. Het Congres spreekt de wenschelijkheid uit van het
maken van regelingen in de publiekrechterlijke li
chamen, waarbij pensioenen, verkregen uit de ver
vuling van een openbaar ambt, worden beperkt,
indien zij samen met andere pensioenen of salaris
sen uit openbare ambten een bepaalde grens over
schrijden.
Uit de discussie vermelden we de uitlating van Prof.
Bonger, dat men niet kan beginnen met crediet-benoe-
mingen, een opvatting waarmee wij het zooals reeds
hierboven bleek, niet eens zijn. Natuurlijk moet men
terdege uitkijken, wie men benoemt, doch of men den
juisten man of vrouw op de juiste plaats heeft gezet,
ontdekt men eerst later uit de manier, waarop de op
gedragen taak wordt vervuld.
Een der afgevaardigden had nageteld bij hoeveel
stemmingen de s.d. Kamerleden van September tot 20
Maart j.1. afwezig waren geweest. De leden die tevens
burgemeester of Gedeputeerde zijn, kwamen er best af,
beter dan andere, die geen tweede openbare functie
vervullen, een bewijs van wat wij in den aanhef zeiden:
sommige menschen kunnen ontzettend veel werk verzet
ten en goed ook.
In de discussies speelden ook de dubbele salarissen
een rol. Terecht werd opgemerkt, dat niemand groot»
