HET LANDGOED
„SORGHVLIET".
Gemengd Nieuws.
Zweedsch luchtschip in zee gevallen.
Tegen verheerlijking van den oorlog.
Dreigend oorlogsgevaar?
Voorloopig geen Kanaaltunnel.
In het belang van de ontwapening.
De opvarenden gered.
Naar Wolff uit Stockholm meldt, is het kleine lucht
schip van de Stockholmsche tentoonstelling, dat onder
weg was naar Stolp in Pommeren, boven de Oostzee
ten Zuiden van het eiland Oeland, verongelukt.
De drie inzittenden. Ir. Thomas, commandant Sol-
mecke cn een mecanicien werden door de voorbijvaren
de Duitsche stoomboot „Wachtburg" gered.
Zooals door deze wordt medegedeeld, bevindt zich de
plaats van het ongeluk, waarheen een schip onderweg
is, op 56 gr. N.B. en 17 gr. O.L.
Nader wordt nog uit Karlskrona gemeld, dat de
commandant van een marine-vliegtuig, dat naar de
plaats, waar het kleine luchtschip is verongelukt, ge
zonden werd, bericht, dat het luchtschip oogenschijn-
lijk tamelijk onbeschadigd is.
Het schip, dat onder een hoek van 45 gr. in het
•water ligt, met de schroef boven de water-oppervlakte,
drijft in Noord-Oostelijke richting in de algemeene
vaargeul, waar het een gevaar voor de scheepvaart
oplevert
Het luchtschip werd tijdens het verblijf te Stockholm
reeds tengevolge van een hevigen storm beschadigd. Na
voorloopige reparatie zou het naar Duitschland ver
trekken om definitief hersteld te worden en dan einde
Juni naar Stockholm terug te keeren.
In den loop van den nacht gezonken.
Uit Kalmar in Zuid-Zweden wordt nader gemeld, dat
het klein model Parsifal-luchtschip „P.N. 29", dat
Woensdag op de Oostzee een noodlanding moest maken,
in den loop van den nacht gezonken is.
Een Fransch© motie tegen Mussollnl.
Van de voorstellen die het 14e congres van de Unie
van Volkenbondsvergaderingen, dezer dagen te Genève
geopend, te behandelen zal heben, trekt zeer de aan
dacht een motie van de Fransche Volkenbondsvereeni-
ging waarin de Unie wordt verzocht de aandacht van
de regeeringen te vestigen op het gevaar voor den
vrede en de onvereenigbaarheid met de Volkenbonds
gedachte van redevoeringen door verantwoordelijke mi
nisters gehouden waarin de oorlog wordt verheerlijkt
en de bevolking in dezen geest wordt aangemoedigd.
Hoewel geen land met name wordt genoemd is het dui
delijk dat deze motie gericht is tegen de redevoeringen
die Mussolini den laatsten tijd heeft uitgesproken. Over
dit voorstel wordt een heete strijd verwacht.
KINDEREN BIJ EEN BRAND OMGEKOMEN.
Eij een brand in het dorp Wieckl in de buurt van
Czcnstochai in Polen, zijn 49 woonhuizen en 38 schuren
en stallen in den asch gelged. In de buurt van Krakau
ontstond brand in een boerderij, waarbij 3 kleine kin
deren om het leven zijn gekomen.
Waarvan dezer dagen de akte van over
dracht aan den Staat der Nederlanden
zal plaats vinden, terwijl binnenkort
openstelling voor het publiek is te ver
wachten.
WELK REPRESENTATIEF GEBOUW ZAL HET
RIJK HIER STICHTEN?
NAAR wij vernemen zal dezer dagen de acle
van overdracht passeeren van het landgoed
„Sorghvliet", aan den Staat der Nederlan
den, welke overdracht nog op zich liet
wachten, daar Mevr. Goekoop eerst een zekere ga
rantie wilde hebben, dat door openstelling voor het
publiek geen schade zal worden berokkend aan de
zeldzame plantcnpracht van dit landgoed. De volgen
de week zal, indien wij goed zijn ingelicht, aldus
schrijft ons het Haagseh Persbureau, den definitie
ven datum van openstelling voor het publiek worden
bekend gemaakt.
Ean terugblik in de geschiedenis.
Naar aanleiding van het feit, dat alzoo binnenkort
vanwege het Rijk de openstelling van het park
Sorghvliet is te verwachten, moeten wij even te
ruggaan in de geschiedenis om ook de historische
heteekenis van dezen daad te begrijpen. Want niet
op de eerste plaats de schoonheid van planten en
bloemen is het, welke dit goed tot een nationaal mo
nument maakt, doch veeleel zijn het de nationale
gebeurtenissen, welke zich hier hebben afgespeeld,
liet landgoed werd den Nederlandschen Staat aan
geboden in November van het vorig jaar, toen den
Hen November in de Staatscourant verscheen de ken
nisgeving van het aanbod, gedaan door Mej. J.
Goekoop en de heeren C. en A. Goekoop Als voor
waarde werd aan de schenking toegevoegd, dat geen
deel zou worden benut voor andere bestemming dan
de stichting van een gebouw van representatieven
aard, met welks houw binnen 10 jaar moet zijn be
gonnen het Catshuis moet bewaard blijven cn in
verband met zijn bestemming worden gebruikt.
Reeds den 13en December daaraanvolgende verscheen
het wetsontwerp, inhoudende machtiging tot het
aangaan van de overeenkomst van schenking, waar
van de daaraan toegevoegde memorie van toelich
ting dy dankbaarheid van den Staat uitdrukt. In het
daarop volgend verslag van de commissie voor rap
porteurs betreffende dit ontwerp werd dc vraag ge
steld. wat bedoeld wordt met representatief gebouw;
het antwoord hierop was naar het gevoel van vele
leden, dat èen Paleis zou worden gesticht met een
aantal receptiezalen, waar bij gelegenheid internatio
nale conferenties kunnen worden gehouden. Intus-
schen werd in Maart van dit jaar het desbetreffend
ontwerp met algemeene stemmen aangenomen en
ofschoon de regeering had toegezegd spoedig met
voorstellen omtrent de bestemminig van het goed te
zullen komen, heeft zij aan haar voornemens nog
geen uitvoering gegeven, zcodat het park, zooals
door de regeering was beloofd, voorloopig zal worden
opengesteld, totdat een nadere beslissing is genomen.
Het landgoed zal echter het karakter blijven be
houden van een gesloten park en bijgevolg zullen de
hekken na zonsondergang wprden gesloten. Het land
goed zal bovendien slechts toegankelijk zijn voor
houders van kaarten, welke biljetten evenwel voor
een lagen prijs zullen worden beschikbaar gesteld.
De bedoeling is, dat de schending van de natuur op
OnWEER EN WOLKBREUK IN SPANJE.
Vier hulzen Ingestort
Bij een zwaar onweer, dat Woensdag boven Madrid
woedde, sloeg de bliksem op verschillende plaatsen in.
Tengevolge van een met het onweer gepaard gaande
wolkbreuk werden in de buitenwijken de fundamenten
van vier huizen dermate onderspoeld, dat de huizen in
stortten. Drie mannen en een vrouw werden onder de
puinhoopen begraven.
Ook uit de provincie komen berichten van wolkbreu
ken en groote schade.
EEN ITALIAAN VEROORDEELD.
Wegens beleedlging van den Paus.
Uit Rome wordt gemeld
De bladen van Parma melden, dat een koopman, dia
tegenover zijn klanten beleedigende woorden over den
Paus gebezigd had, tot vfjf maanden gevangenisstraf en
tien lire boete veroordeeld werd.
Waarschuwiingen van Russische partij
leiders.
Op het Moskousche Partijcongres heeft naar uit
Moskou gemeld wordt generaal Boedjenny een
groote rede gehouden over den internationalen toe
stand, waarin hij wees op het dreigend oorlogsge
vaar en op de gevaarlijke positie, waarin Sovjet-
Rusland zich bevindt.
Een nieuwe oorlog achtte hij' niet uitgesloten en hij
wekte op om de weerbaarheid van Sovjet-Rusland
zoo groot mogelijk te maken.
Namens de Communistische Vakvereeniging-Inter-
nationale voerde Losowski het woord. Hij verklaarde
dat men voor een nieuwe revolutionaire beweging
staat, die minstens vijftig millioen menschen zal om
vatten. De jongste politieke troebelen in Indië heb
ben bewezen, dat de richtlijnen, die de Communisti
sche Internationale zich heeft gekozen, in overeen
stemming zijn met de werkelijkheid. De partij zal geen
concessies naar rechts noch naar links doen, doch
de gevolgde politiek der Communistische Interna
tionale moeten voortzetten.
MacDonald heeft Donderdagmiddag in het Lager
huis meegedeeld, dat de regeering na kennisneming
van alle betrokken rapporten besloten had af te zien
van de indiening van een concept-ontwerp voor den
bouw van een tunnel onder het kanaal. De premier
voegde er aan toe, dat hij meende dat de publieke
opinie voor het plan ook zeer verdeeld was, maar
als de beide partijen der oppositie op een behan
deling in het Huis stonden, zou hij hiertoe gelegen
heid geven. De redenen, waardoor de regeering zich
bij haar besluit had laten leiden, waren in een wit
boek opgesteld, dat gister onder de leden van het
Huis verspreid zou worden.
deze wijze wordt tegengegaan, iets waarom reeds ver
schillende vereenigingen op natuur-historisch en
nat uurbeschermend gebied door adressen tot den mi
nister hebben aangedrongen.
Bij de stichting „Sorghvliet" door vader
Cats.
meneer.
Duivels, wat heeft m'n knecht er dan voor
smeer opgedaan?
Ja, da's slecht spul, meneer, die gebruiken
ze alleen in de gevangenis in Stadtheim.
(Simpt.
DE OVERSTROOMING IN HET DAL VAN
CIIEVREUSE.
Nu het water ten deele weggevloeid is, blijkt de over-
stroomingsramp, die het dal van Chevreuse in Frankrijk
getroffen heeft, veel ernstiger te zijn dan men aanvan
kelijk aannam.
Van verscheidene huizen is weinig of niets terug te
vinden. De straten en velden zijn overal bedekt met over
blijfselen van verwoeste huizen en hier en daar ligt het
langs de bergen omlaag gevloeide slik wel 50 c.M. dik.
De gendarmerie houdt zich onledig met het leggen
van nieuwe rails, teneinde het spoorwegverkeer zoo
spoedig mogelijk te herstellen.
Het Vlootverdrag. Stopzetting bouw van
oorlogsschepen in Amerika.
Reuter seint uit Washington:
De minister van marine Adams verklaarde, dat geen
nieuwe contracten voor den bouw van schepen, waartoe
het congres machtiging heeft verleend, zullen worden
gesloten, zoolang de Senaat het vlootverdrag niet heeft
aangenomen.
Deze maatregel heeft btrekking op twee kruisers van
10.000 ton, drie duikbooten en een vliegtuigmoederschip.
hij vooral het park met de zeldzaamste gewassen
verreikte, stierf hij op Zondag 12 September 1660 in
den leeflijd van 82 jaren. Vier dagen later werd zijn
lijk in de kloosterkerk te 'sGravenhage bijgezet.
Na den dood van Vader Cats.
KERMISCONFESSIES.
Er schijnen inderdaad nog kermissen te zijn, want las
ik niet eenigen tijd geleden, dat nu ook in Edam en
Volendam de kermissen zijn afgeschaft
Ik heb daarover zitten philosofeeren en ik moest ver
kennen, dat misschien in dpn tegen woord igen tijd van
allerlei volksvermaken, als "dancing, bioscoop, tooneel,
kermis, een overbodige luxe geworden was. Maar mijn
gedachten gingen heen naar de dagen van mijn jeugd,
naar de ieder jaar terugkeerende kermis in het stille,
mooie stadje waar ik woonde. Als schooljongen nog
kondigden wij in de week voor kermi3 thuis na de
schooltijd blijde aan. dat we gingen helpen „de kermis
opbouwen" en wo sjouwden palen en planken met een
vuur en in het zweet des aanschijns, of ons leven er
mee gemoeid ging.
Den dag. voordat de kermis geopend werd trokken wij
naar de glijbaan, het beneden gedeelte van ons lichaam
omhuld door de oudste broek, die Moeder had kunnen
vinden, en dan gingen wij „de glijbaan glad maken". Wij
mochten dan als jongens eenige uren glijden voor niks
en kwamen dan thuis met een zeer gehavende pantalon,
waarvan een zeer voornaam gedeelte in enkele uren
geheel was weggesleten, wat wij naar huis loopend met
twee uitgespreide handen voor de oogen van het publiek
zochten te bedekken.
Ik herinner mij zoovele prettige en niet te vergeten
dingen van die kermis. Het knallende hoofd van Jut
bij de walmende petroleumlampen, de weegstoel, waar
van de baas eerst je gewicht schatte, zoodat je niet be
hoefde te betalen, als hij buiten drie pond misgeraden
bleek te hebben.
Ik weet nog, dat ik me deftig wegen liet, terwijl ik
geen cent op zak had (de prijs was een stuiver) en dat
ik glimlachend als een koning wegstapte, toen de baas
(gelukkig overigens voor mij) buiten drie pond misge
raden bleek te hebben.
En later wat ouder en grooter, was het mijn grootste
genoegen voor de stoomcaroussel te staan, vlak voor een
ontzagwekkende dikke, goudgebiesde man, die het pu
bliek tot binnentreden noodde, alsmaar schreeuwend:
„Gaat dat zien! Gaat dat zien! 't Zijn dansende geiten,
hobbelende paarden, springende varkens, stoomcarous
sel en cake-walksllp-slap slingerdans". en dan te lachen,
te lachen tot de tranen over je gezicht rolden. Toen
droeg ik al een stroohoed.
Ik weet nog. dat ik een keer met een vriend voor 20
cent een eereplaats kocht in het „Grand Palais Orien-
tal, waar Miss Esmeralda, de slangendame, enkele ath-
leten en een clown, mitsgaders de twee leden van het
orkest de stille of luidruchtige reclame waren voor het
samengestroomd publiek.
Ik weet nog, dat ik op vereende uitnoodiging van den
directeur-in-gala het tooneel betrad en op een fiets ging
zitten, die daarop door het personeel opgehangen werd
aan een paar stangen, door middel van een stuk leer
verbonden. En dat stuk leer werd vastgehouden enkel
door de tanden van een athleet, die met zijn teenen aan
een rekstok hing. Brr! Als ik er nog aan denk. Hoog
gezeten op een fiets en gedragen door de tanden van een
man.
Ik ga er nog steeds graag naar toe, niet om mee ta
doen en kermis te vieren. Het leven geeft tegenwoordig
misschien te veel om daarin nog vermaak te vinden. Jk
ga er nu alleen nog naar toe om te zien. Dan geniet ik
meer, want dan vier ik weer in herinnering de kermis
mijner jeugd.
VADER CATS.
Het landgoed in het openbaar verkocht*
Na den val van het stadhoudersschap bleef „Sorgh
vliet" gedurende langen tijd onbewoond door de ge
vangenneming van den eigenaar, die in verschillen
de politieke kwesties met Duitschland en Engeland
gewikkeld was, welke hem het grootste deel van zijn
vermogen kostten. Aldus werd „Sorghvliet" openbaar
verkocht en ging in 1819 over aan Bastiaan Sie-
bregt, voor den prijs van 25.200 gulden, die het echter
niet voor zichzelf maar voor mevr. Wachter gekocht
had. Na haar dood wilde haar weduwnaar het goed
verkoopen cn vond een kooper in den jonkheer Jan
de la Basse Cour Caan, die het evenwel ruilde met
den Prins van Oranje \oor een andere villa. Willem
II heeft zijn leven lang den eigendom over dit goed
behouden en het na zijn dood vermaakt aan zijn
echtgenoot© Anna Paulowna, aan wie het zeer dier
baar was. Toen ook zij kwam te overlijden, ging het
goed over aan haar dochter Marie Sophic, die ge
huwd was met den groothertog van Saksen—Wei-
mar; zij droeg er zorg voor, dat Sorghvliet in goede
conditie werd gehouden. Het huis zelf werd in 1885
geheel verbouwd, doch verloor daarbij het oorspron
kelijk karakter niet, daar de veranderingen voorna
melijk het dak betroffen en het inwendige ongewij
zigd bleef voortbestaan. In dezen tijd begonnen reeds
de verbrokkelingen van het landgoed, waarbij de heer
Goekoop en enkele maatschappijen een groot deel op
kochten. Sorghvliet werd nu nog bewoond door Ary
van der Spuy, vervolgens door Mr. Louis Reinier,
Baron Taets van Amerongen, door Daniël Maximi-
lien d'Hangcst, Baron d'Yvoy van Mijdrecht en daar
na door Arnoud Vinkhuvzen. Reeds in het jaar 1896
begon de gemeente Den Haag onderhandelingen over
den aankoop van „Sorghvliet" en correspondeerde
over dit onderwerp met het vorstenhuis Saksen
Weimar, doch zonder succes, daar dp gwneente niet
meer dan 21/* millioen bood. Opnieir* werden onder
handelingen "aangeknoopt in 1902, toen op aandrin
gen van Mr. Goekoop de zaak opnieuw aan de ge
meente werd voorgelegd; deze bood echter niet meer
dan iV2 millioen gulden, zoodat de koop weer niet
tot stand kon komen. Op aandringen van den inmid
dels overleden Mr. Goekoop hebben de kinderen
thans het nog 26 H.A. groote landgoed aan den Staat
ten geschenke geboden.
De geschiedenis van dit landgoed gaat verder te
rug dan 20 Mei 1643, op welken datum Vader Cats
een uitgestrektheid duingrond aankocht om daar in
een eigen gebouwd huisje temidden van bloemen
en planten zijn laatste levensdagen te slijten. Maar
met dien datum begint eigenlijk pas de reeks van
meer bijzondere gebeurtenissen, welke in dit land
goed plaats vonden. Vader Cats had toen den leef
tijd van 66 jaar bereikt; voorwaar een leeftijd om
niet direct aan het ontginnen cn bebouwen van duin-
grond tot stichting van een buitenverblijf te denken.
Toch was juist het ontginnen en bebouwen van de
zen duingrond voor Vader Cats de grootste aan
trekkelijkheid, al wist hij zeker dat zijn werk niet
meer voor hem zelf, maar voor zijn nageslacht zou
zijn weggelegd. Ondanks zijn drukke werkzaamhe
den als Raadspensionnaris was hij veel op Sorgh
vliet, vot hij eindelijk op vier en zeventig jarigen leef
tijd ontslag nam en zich op Sorghvliet ging vestigen.
Helaas dit zou niet lang duren, het vaderland had
Cats noodig en weer moest hij voor zeven maanden
afscheid nemen van Sorghvliet, aangezien hij aan
het hoofd van een gezantschap werd geplaatst, om
den gespannen toestand, waarin Nederland in die
dagen met dat land leefde, tot een vreedzame oplos
sing te brengen. Zijn klein huisje liet hij toen afbre
ken om er het landhuis Sorghvliet te laten bouwen
volgens dezelfde plannen, welke nu nog in de Uni
versiteitsbibliotheek van Leiden wordt bewaard.
25 April 1652 werd de bouw van het kasteel „Sorgh
vliet" aanbesteed, terwijl het werd gebouwd door
timmerman Claes Dircksz en metselaar Willem Co-
lijn. Het werk moest in 8 weken gereed zijn, wat
zeker niet te weinig was. daar het gebouw slechts
uit een verdieping bestond. Vader Cats had geen be
hoefte aan een groot huis, daar zijn vrouw was
overleden en zijn twee dochters getrouwd waren.
Vader Cats was echter oud toen hij „Sorghvliet"
bouwde en erop voorbereid, dat hij het niet lang
zou bewonen. Na dan ook enkele jaren in vrede op
„Sorghvliet" te hebben doorgebracht, in welken tijd
Sorghvliet ging nu in handen over van zijn tweede
dochter Elisabeth, vrouwe van Carnisse. Deze stond
echter bekend als een zeer wereldsche vrouw en was
de toonaangeefster van de uitgaande wereld; zij
bracht wel het minste de „Vrouwenvermaningen"
van haar Vader Cats in practijk. Een tijd lang was
„Sorghvliet" dan ook een open huis en volgde het
eene feest op het andere: In 1675 werd „Sorghvliet"
echter verkocht aan Hans Willem Bentinck, eerste
Kamerheer van Prins Willem van Oranje. Deze liet
het park „Sorghvliet" ten zeerste verfraaien en hoe
gaarne hij ook het gebouw Sorghvliet vergroot had,
was hem dit onmogelijk, daar de grondvesten te
zwak waren om er nog een verdieping op te bouwen.
Het was voor Willem Bentinck echter maar een zo
merverblijf cn het gebouw bleef even sober als va
der Cats het gesticht had een laag gebouwtje, met
twee vleugels, boven de deur het wapen van Vader
Cats, middenop het torentje met windvaan en een
zeer eigenaardigen schoorsteen. Fraaier dan het ge
bouw deed echter de orangeiie aan, welke in dien
tijd de schoonste van Holland werd genoemd, door
haar geschilderde paneelen en plafonds, haar vloe
ren en muren van marmer met bruine steenen figu
ren ingelegd zijn glas in lood ruitjes, enz.
Sorghvliet is herhaaldelijk bezocht door voorname
politieke persoonlijkheden, want Willem III hield er
conferenties me<t zijn gezanten ep vertrouwelingen,
dineerde er voor hij vanuit Engeland terugkeerend,
zijn intocht deed in Den Haag, terwijl ook in 1706
de Koning van Pruisen een bezoek bracht aan het
landgoed, evenals de Engelsrhe Lord Rochester. Na
het overlijden van Hans Willem Bentinck, ging
Sorghvliet over in handen van zijn zoon Willem Ben
tinck, bekend als de heer van Rlioon, die hoewel hij
niet veel op „Sorghvliet" vertoefde, veel veranderin
gen in den tuinaanleg bracht.
Bij diens dood ging het lustverblijf over in handen
van zijn kleinzoon, Willem Gustaaf Frederik Ben
tinck, Baljuw cn Hoofdschout van 's-Gravonhage.
HET LANDGOED SORGHVLIET
