- De Wereldreis van -
Dicky en Dirrekie Durf
ËÈÊkiW -Z.
Bijeenkomst der Bulgaarsche Joenaks.
WETENSWAARDIGHEDEN,
Historische Kroniek.
Overwegingen naar aanleiding van een sportfeest.
Verplichte arbeidsdienst. Ontwapening
en vrede.
(Van onzen reizenden correspondent.
Sofia, 27 Juli.
DEZER dagen had te Sofia plaats de groote
bijeenkomst der Bulgaarsche „Joenaks",
sportvcreenigingen, die men in de andere
Slavische landen vrij algemeen „Sokols"
(Valken) noemt.
I)o naam „Joenaks" dateert uit den tijd van den Bul-
gaarschen vrijheidsoorlog. De eerste strijders voor
de vrijheid droegen den bijnaam van „Joenak" en de
sportvereenigingen hebben dien naam overgenomen,
■wat op zichzelf teekenend is.
Bulgarije gevoelt, zich na den tweeden Balkanoor
log en den wereldoorlog, waarin het streed aan de
zijde van Duitschland, Oostenrijk en Turkije, achter
uit gezet, onderdrukt. Het verdrag van Neuilly, dat
den vrede herstelde tusschen Bulgarije en de gealli
eerden, ontnam niet alleen aan Bulgarije belangrijk
gebied (o.a. zijn uitweg naar de Egeïsche Zee, welk
kustgebied Griekenland verwierf), maar legde Bul
garije ook een aanzienlijke beperking zijner bewape
ning op, om van andere bepalingen nog te zwijgen.
De gewapende macht van Bulgarije, leger, gendar
merie en grenswachten tezamen, mag niet sterker
zijn dan 32000 man en de soldaten, vrijwilligers, moe
ten twaalf jaar dienen, opdat niet, door het steeds
ontslaan en aannemen van nieuwe soldaten, krach
tige reserves worden gevormd. Op den duur komt er
van zulk een bepaling betreffende den duur van den
dienst niet veel terecht, zoo min in Bulgarije als
in Duitschland.
De bijeenkomst van de „Joenaks", de Bulgaarsche
sportvereenigingen te Sofia, had volkomen het ka
rakter van een groot nationaal feest. De belangrijk
ste dag was den Zondag, maar ook de Zaterdag er
voor was tot een algemeenen feestdag verklaard.
Alle winkels, alle kantoren, ook de regecringsbureaux
waren twee dagen gesloten, doch reeds vóór den Za
terdag begon de intocht der „Joenaks" uit het geheele
land in de Bulgaarsche hoofdstad. Ook sportvereeni
gingen van meisjes en vrouwen waren er en zoowel
mannen als vrouwen marcheerden op militaire wijze,
keurig in het gelid, in onberispelijke orde. De meeste
vereenigingen hadden een eigen muziekkorps (er wa
ren zeer goede onder), zoodat dagenlang de stad vol
was van muziek. Twee vreemde landen waren met
groepen gymnasten vertegenwoordigd, het in den
prooten internationalen strijd volkomen neutrale
Zwitserland en Tsjecho-Slowakije, een land, dat door
een bondgenootschap (de kleine Entente) verbonden
is met de twee in Bulgarije meest gehate landen,
Zuid-Slavië en Roemenië. Dan was er ook nog een
talrijke groep Russische gymnasten, doch dat waren
alle Russische emigranten en afstammelingen daar
van en deze groep voerde met zich de oude Russische
vlag: wit, blauw, rood.
Vele Bulgaarsche Joenaks droegen nationale klec-
ding, die ook hier, al naar de streek, verschilt. Het
kleurigst waren natuurlijk de vrouwengroepen, en
kele met kunstvol geborduurde rokken, andere met
harembroeken, zooals ook de Zigeunervrouwen hier
dragen. Deze dracht, van een aantal Bulgaarsche
vrouwen is natuurlijk een uitvloeisel van de lang
durige Turksche overheersching. Ook in de mannen-
kleeding vindt men in vele streken de sporen van
dien invloed, o.a. de wijde Turksch-Arabische korte
broek en de breede, geplooide gordel, die vele ma
len om het lichaam is gewikkeld. Een geleerde, die
zich zou interesseeren voor „de kleederdrachten op
den Balkan in verband met de verschillende vreem
de invloeden", zou hier werk voor zijn geheele leven
vinden.
Indrukwekkend was de groep „Joenaks" uit het
kolenbekken van Pernik, eenige honderden mijnwer
kers, groote, stevige kerels met een uitstekend mu
ziekkorps. Allen droegen lange melkwitte, wollige
kielen met erop in het zwart geborduurd een hou
weel en een hamer en op het hoofd hooge, zware,
puntige pelsmutsen.
Er defileerden echter ook groepen, die een vrijwel
militaire uniform droegen. Met half-hooge laarzen
maakten ze door de stad een parade-pas, die do oude
Pruisische garde niet had kunnen verbeteren. Met
een zeer wreed, doch gedurende den wereldoorlog
veel gebruikt woord, zou men hebben kunnen bewe
ren, dat het prachtig „mcnschenmateriaal" was. Vol
gens het vredesverdrag mogen deze gymnasten niet
met geweren worden geoefend, doch velen, vooral die
uit het gebergte en van het platteland, weten toch
wel goed met een geweer om te gaan. In Bulgarije
vindt men namelijk nog beren, vele wolven en vos
sen en geen vredesverdrag, ook niet dat van Neuilly,
kan b.v. den boeren verbieden zichzelf en hun levend
bezit met schietwapens te verdedigen. En de wei
nigen die niet kunnen schieten? In hoeveel tijd
maakt men van jonge, krachtige mannen, die be
grip hebben van bewegingen in massa en wien disci
pline in het bloed ligt, goede infanterisen? Het is
een kwestie van weken, hoogstens van zeer weinige
maanden.
Naast het vrijwilliger leger, dat door den dienst
tijd der manschappen, den dril, het volkskarakter,
als een elite-korps kan worden beschouwd, bezit Bul
garije een ander „leger", een leger van „arbeiders",
waarin elk Bulgaar tusschen twintig en veertig jaar
gedwongen kan worden acht maanden te dienen. Mi
litairen zijn van dezen „verplichten arbeidsdienst"
vrijgesteld.
Het doel van dezen „verplichten arbeidsdienst" is,
„de productieve krachten van het land te organisee-
ren en sociaal te benutten, teneinde de voortbren
ging te verhoogen en werken van openbaar nut tot
stand te brengen, bij de burgers de toewijding voor
de publieke zaak en den lust tot lichamelijken arbeid
te ontwikkelen en op deze wijze het economisch en
moreel peil te verhoogen".De mannen van dit „ar
beidsleger", die gehuisvest en gevoed worden en
slechts een zeer gering zakgeld ontvangen, hebben
in vier jaar aangelegd en bestraat ruim 1600 K.M.
nieuwe wegen, tachtig bruggen gebouwd, spoorwegen
nieuw aangelegd, verbeterd of verwijd en ruim 450
K.M. nieuwe perrons gebouwd bij de stations, om
van andere werken te zwijgen. Het door de oorlogen
(le en 2e Balkanoorlog en wereldoorlog) en door
de verplichtingen tegenover de vroegere vijanden ver
armde Bulgarije, had zonder dit arbeidsleger niet in
zoo'n korten tijd zooveel nieuwe belangrijke werken
tot stand kunnen brengen.
Het arbeidsleger wordt evenwel niet geoefend in
den wapenhandel, het vredesverdrag van Neuilly
verbiedt dit, doch de mannen, die een van die der
soldaten afwijken, de uniform dragen, leeren zich
in massa bewegen en gewennen zich aan discipline.
In hoeveel tijd kan men ook van deze „verplichte
arbeiders" bruikbare soldaten maken. Vele maanden
zijn hiervoor niet noodig.
De Duitsche generaal von Seeckt, oud-commandant
van de Duitsche rijksweer, heeft nog kort geleden
uiteengezet geen groote beteekenis meer te hechten
aan groote legermassa's, die bijna het geheele volk
omvatten. Een klein, maar voorbeeldig geoefend en
uitstekend bewapend leger, voorzien van de modern
ste strijdmiddelen, zou te verkiezen zijn. Over een
klein, voorbeeldig geoefend leger beschikt Bulgarije
en daarachter bevindt zich een groote, snel te organi-
seeren reserve-massa.
144. Daar trekt Gerrit het segaorekizzie al aan land.
Hoera! roepen Dicky en Dirrekie tegelijk. Ze zijn
dolblij dat de zeereis afgeloopen is. Niet, dat het op
zee zoo eentonig was; maar 't is zoo moeilijk om aan
bikkesementen te komen en 't was wel een beetje ge
vaarlijk ook. Wellekom, dames en halren, op den
Aofrikaonschen baujem, grinnikt Gerrit, terwijl het
zeewater van zijn neushoorn druppelt, nou komme
we, om sau te sigge, van het vochtige in het drauge
eelment. 't Is of Ik de warmte van het zand al voei...
'n Complalte draugzolder, dat belauf ik jullie... Daar
staat de auto in het zand van de Afrikaanscha kust.
De reizigers stappen uit en kijken om zich heen Maar
het uitzicht is nogal eentonig. Je ziet niets dan zand en
rotsen en heuvels en hier en daar wat palmen. Er
schijnen hier niet veel menschen te wonen, zegt Dir
rekie, en ik had eigenlijk wel trek in een boter
ham met fambozenjam. Of in biefstuk met gebak
ken aardappelen en rijst met bessensap toe, meent
Dicky. Moak 'n mlnsch nou niet sau lekker, smeekt
Gerrit Ik heb auk 'n gesonde maog... Laote we
airst maor es opdraugen... dat kan auk gain kwaod...
145. Die drogerij is een goed idee van Gerrit. Het reis
gezelschap ontdoet zich van de natte kleeren en kruipt
In het warme zand. Dat werkt als een straal. Ik voel
dat lk opdroog, juicht Dirrekie, 't is of ik in een
warme oven zit 't Zou geen kwaad kunnen, als Je
overgebakken kon worden, zegt Dicky vriendelijk, waar
op zijn zusje hem „een eng ijskonijn" noemt Nou, dat
is natuurlijk mis. IJskonijnen komen niet voor op de
kust van Afrika, daar moet je veel Noordelijker voor
wezen. Gerrit heeft het best naar zijn zin. Daaron zingt
hij hartbrekend schoon:
„De haup in het harte, de staf in de hand
Trekt ainzaom de pilgrim van laè.nd tot land,
Ha siet vaile staidb, ha siet malnlg aurd,
Maor faurt mottie trekke, jao a-altaad faurt
In tusschen drogen de kleeren van de wereldreizigers
even snel als ze zelf opdrogen. Ja, het Afrikaansohe
zonnetje is niet malsch. Dat zullen Gerrit, Dicky en
Dirrekie nqg wel ondervinden!
Ik wijs hierop, niet om Bulgarije te beschuldigen
van krijgsplannen, doch om de waarheid in he; licht
te stellen, dat men een gezond, krachtig volk niet
kan ontwapenen. Immers, men kan het niet berooven
van zijn moreele kracht, welke steeds een uitweg uit
moeilijkheden zal vinden. Napoleon zeide: „de uit
slag in den strijd hangt voor drievierde van mo
reele factoren, voor slechts én vierde van materieele
factoren af."
Bulgarije denkt nog steeds aan zijn onderdrukte
zonen in Macedonië en in de Dobroedsja, aan zijn
verloren uitweg naar de Egeïsche Zee. Het gevoelt
zich bedrukt en zoolang een volk zich ontrecht ge
voelt, zal het steeds de middelen vinden zich recht
te verschaffen. Zelfs indien een algemeene ontwape
ning was doorgevoerd, zou hieraan niets verande
ren. Met minder of geen voorbereiding zou men toch
(vermoedelijk nog vreeselijker) oorlog voeren. Het
streven naar vrede alleen door ontwapening is een
goed gemeend dilettantisme (dilettantisme is steeds
goed gemeend), ontwapening door vrede, dat is door
werkelïjken vrede, dus recht, is de eenige mogelijk
heid.
Maar ook het doorvoeren van recht vereischt
moed, geen vriend of vijand ontzienden moed.
Vindt men dezen moed bij de organisatie, die het
eerst is geroepen het recht toe te passen, of tenmin
ste uit te spreken: bij den Volkenbond?
J. K. BREDERODE.
OMSTREEKS 1940.
Een Zondagmiddag-uitstapje met pfcnlc op Mars.
Op reis.
't Is zomertijd.
De zon schijnt en we krijgen vacantle. We zeggen den
patroon goeden dag en, welluidender dan ooit het ge
val is, valt de deur achter ons in het slot.
Dan pakken we onze koffers plus hoed en jas en
gaan op reis. Waarheen? Over de grens natuurlijk! Dat
staat, dat behoort tegenwoordig tot den goeden toon.
Wie nog in"zijn vacantie naar Katwijk gaat om de kin
derlijke geneugten van „pootje baden" te ondergaan, is
voorgoed gedisqualiflceerd. Tegenwoordig moet je naar
de Rlviera, naar de Zwitsersche bergen of de Italiaan-
sche meren, wil je tenminste je stand ophouden en aan
spraak maken op standing. Minstens moet je in de Bel
gische Ardennen getranspireerd hebben van het loopen
of snoezig langs den Rijn hebben gespoord, minder kan
al niet.
Dus trekken we een deftig gelegenheids gezicht en
gaan aan den haal. In een paar groote schoenen en een
plus fours, met een puntlgen stok en een pet op. We
kauwen Wrigley en een photographietoestel bungelt te
gen de lendenen. We demonstreeren overvloedig, dat wij
ons huizenhoog verheven achten boven de krabbelaars,
die hier in dit armzalige landje blijven rondkrabbelene
en zoo trekken wij er tusschen uit. Er zijn dan heel wat
geheimzinnigheden te beleven, als een koffer, waarin
thuis nog ruimte over was en die als de inhoud reeds is
verminderd, niet meer dicht wil, al ga je er samen op
zitten. Verder vergeet je natuurlijk altijd wat, je pijp.
schoone sokken of je pas en in den trein zit je na een
paar uur al te verzuchten, dat je zou wenschen er reeds
te zijn, maar dat zijn allemaal van die kleine dingen,
die je maar hebt te aanvaarden. Er Is iets voornamers.
De taal.
Spreekt u Fransch, Duitsch en Engelsch? Als U in
Duitschland vertoeft en U doet U in een hotel te goed
aan een lunch, dan kunt u soms een Intens verlangen
hebben naar spuitwater. Als U nu geen Duitsch kent.
dan zult U waarschijnlijk vragen om Spauswasser en dat
hebben ze daar toch heusch niet Dan kunt U een heele
poos blijven roepen om „Spauswasser", maar dan blijft
die Fraulein haar schouders ophalen. Nee, ik weet wat
beters als U de taal niet machtig bent in een of ander
land waar U vertoeft, U bestelt de speciale producten
van dat land, als Duitsch Bier, Russische eieren, Spaan-
sche peper, Frankfurter worsten, Brusselsche spruitjes
Mainzener zuurkool. Ik wil wedden, dat men U dan wel
verstaat Een betere uitrusting dan een aantal namen
van zulke spec' stads- of landproducten kunt U moei
lijk meenemen. En dan kunt U gerust Uw koffers thuis
laten.
IS HET U BEKEND:
d a t in 1929 door automobilisten in Engeland en Wales
ongeveer 2Vi gulden aan boeten wegens overtredingen
enz. werd betaald?
dat de schade die boeren in Amerika door onkruid
lijden per jaar 6000 millioen gulden bedraagt?
dat het Jaarlijksch inkomen per hoofd van de be
volking in Engeland 1140 gulden bedraagt en ln
Britsch Indië slechts f 96.
dat de Amerikaansche radio-apparatenfabrikanten In
1929 een aantal apparaten fabriceerden ter waarde
van 7200 millioen gulden?
d a t de auto's van den Koning en de Koningin van
Engeland uitgerust zijn met een speciale auto-signaal
hoorn, die vijf tonen heeft?
d at deze hoorn uit een combinatie van vijf kleine
hoorntjes bestaat?
dat verleden Jaar over de heele wereld 6 millioen auto's
gefabriceerd werden?
dat Amerika daarvan 5% millioen stuks maakte en
Engeland 211.000?
dat Joseph Schildkraut, de beroemde filmacteur, zeven
talen spreekt (Engelsch, Fransch, Duitsch, Spaansch,
Turksch, Roemeensch en Hongaarsch)?
3 Aug. 1650 werd een verdrag gesloten tusschen de
stad Amsterdam en den stadhouder Prins
Willem II. Toen deze Oranjetelg aan het
bewind kwam, weigerden de Staten van
Holland hem te erkennen. Bovendien ont
stond er een zeer ernstige oneenigheid over
de vraag, of men om de 140 millioen oor
logsschuld de troepen zou afdanken. Holland
stond hierin tegenover de Staten-Generaal
en den Stadhouder. Derhalve trok eerst
Willem Frederik en vervolgens de Trins
zelf tegen Amsterdam op, die, beducht dat
door het beleg de handel zou verloopen,
toen ln onderhandeling trad met den prins,
waarbij werd bepaald, dat de stad zich zou
schikken naar het gevoelen der Staten-
Generaal wat betreft de afdanking der
troepen.
4 Aug. 1795 overleed Nederland's vermaarde natuur
kundige Florentius Martinet. Deze geleerde
werd geboren te Deurne in 1729, welk
plaatsje gelegen is in de Meijerij. Door zijn
vroeg ontwikkeld verstand mocht h(j erin
slagen op reeds zeer jeugdigen leeftijd *e
Latijnsche scholen te voleindigen. Na ver
volgens nog eenigen tijd onderricht te heb
ben genoten van enkele hoogleeraren te
Den Bosch, vertrok hij naar Leiden, waar
hij aan de Universiteit verder studeerde
in de Wiskunde en er tegelijk de oude
talen bijstudeerde. Ten slotte evenwel be
paalde hy zich tot de wetenschap der god
geleerdheid en werd in het jaar 1752 pre
dikant. In 1753 doctoreerde hij in de wijs
begeerte op een proefschrift over de adem
haling van de insecten. Dit werk, dat ook
werd uitgegeven, beleefde een tweeden
druk. In deze japen moet ook zijn verza
meling van planten en dieren zijn oegon-
nen. In dén ouderdom van 66 jaren over
leed hij te Amsterdam, terwijl hij bezig was
met proefnemingen van electricteit
5 Aug. 1815 werd de vereeniging van Zweden met
Noorwegen te Stockholm geratificeerd.
Noorwegen werd toen door een personeels
unie vereenigd met Zweden en kwam
onder het bestuur van Karei XE, Deze
toestand heeft ongeveer 100 jaar geduurd.
6 Aug. 1588 brachten 8 Engelsche branders de gehee
le onoverwinnelijke vloot in verwarring en
deden haar met verlies van vele schepen
de wijk nemen. Reeds den 30 Juli begon de
strijd tusschen de twee machten. Bij deze
gelegenheid viel een galjoen onder Duin
kerken ln handen van enkele piraten, die
voeren op het schip van Jonker van der
Does. De Spaansche wimpel, welke werd
bemachtigd, hing men op in de kerk te
Leiden.
7 Aug. 1573 werd Oudewater door de Spanjaarden
ingenomen. Dit was een van de eersto
veroveringen van Alva's opvolger Don
Louis Requesens. Want ofschoon deze den
gespannen toestand in vrede wilde regelen,
kon hij dit voornemen niet ten uitvoer
leggen, omdat de Hollanders eischen stel
den, welke Philips nimmer wilde inwilli
gen, De krijgsbedrijven werden daarom
voortgezet.
8 Aug. 1797 werd de nieuwe staatsregeling aan het
volk van Nederland ter goedkeuring voor
gelegd. Sinds de Nederlanden een Batasf-
scHe republiek geworden was, moesten zij
een nieuwe constitutie hebben. Deze ont
wierp de Nationale vergadering, weike den
len Maart 1796 voor het eerst bijeenkwam.
Na een heftigen strijd dreven de federalis
ten door, dat de zelfstandigheid der provin
ciën zou gehandhaafd blijven. De ontwerp-
constitutle welke volgens het beginsel van
dezen groep werd vervaardigd, verwierp de
grondvergadering van het Nederlandsche
volk.
9 Aug. 1629 werd onder Otto van Gent, heer van Die
den, de stad Wezel, waar de vereenigde
Spaansch-Dultsche legers hun voorraad
schuren hadden gevestigd, ingenomen. Hier
door bewerkte Frederik Hendrik, dat de
vijanden zich uit ons land moesten terug
trekken en Den Bosch zich den 14den Sep
tember van dat jaar moest overgeven.
Wat doen jullie?
We dragen dien koffer naar het station.
Welken koffer
Jandorie, Piet, we hebben 'm warempel
laten staan!
