ilmiti Niins-
Mitnimii-1 LmiliuM
Uitgevers: N.V. vJi. TRAPMAN Co., Schagen.
Eerste Blad.
Binnenlandsch Nieuws.
Hollandsche boeren
in Transvaal.
OM HONDERD DUIZEND
DOLLAR!
LEIDT GIJ UTTENDLEVEN?
Een verboden V.A.R.A.-uitzending.
In den Wieringermeerpolder.
Dinsdag 19 Augustus 1930.
SCHAGE
73ste Jaargang No. 8715
COURANT.
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
tentiën nog zooveel mogelijk in bet eerstuitkomend nummer geplaatst
POSTREKENING No. 23330. INT. TELEF. No. 20.
Prijs per 3 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent ADVERTEN-
TlcN van 1 tot 5 regels f 1 10, iedere regel meer 20 cent (bewijsno.
inbegrepen). Grootere letters worden nanr plaatsruimte berekend.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
Een nederzetting van Groningsche
boeren te Oberholzer,
Het was in Mei drie jaren geleden, dat een commissie,
bestaande uit de heeren dr. H. van Beeck Vollenhoven,
te Haarlem, J. H. Memelink te Harskamp en F. Veldman
te Hekkum (Groningen) aan de Ned. Zuid-Afrikaansche
Voorschotkas een rapport uitbrachten over de mogelijk
heid van emigratie van Nederlandsche landbouwwers
naar Zuid-Afrika, nadat zij een studiereis van vier maan
den hadden gedaan in de Unie van Zuid-Afrika, welke
1 Dec. begon en waarbij zij van de Zuid-Afrikaansche
en Nederlandsche autoriteiten de meest mogelijke hulp
en voorlichting ontvingen. De aan hen gegeven opdracht
luidde: „om een onderzoek in te stellen naar de voor
waarden waarop Nederlandsche landbouwwers, in groe
pen vereenigd, met de grootst mogelijke kans op welsla
gen zullen kunnen emigreeren naar Zuid-Afrika op ge-
irrigeerde gronden of op terreinen, waar de hun toever
trouwde intensieve cultuur kan worden toegepast."
Zij kwamen toen tot de gevolgtrekking, dat de land
bouw ln Zuid-Afrika zeer zeker mogelijk is, ondanks de
vaak niet te voorkomen tegenspoeden, doch winstge
vender zal worden, wanneer de bevolking toeneemt, het
transport verbetert en de boer beter de fijnere onder-
deelen van zijn vak verstaat en leert van alle gunstige
omstandigheden partij te trekken. Zij zagen de toekomst
van den landbouw in Zuid-Afrika bemoedigend in.
Het is nu niet bij woord alleen gebleven, maar de daad
is gevolgd, zoodat thans een aantal Hollandsche boeren
als groepsnederzetting te Oberholzer in Transvaal aan
de lijn Pretoria-Potchefstroom gevestigd is, waar men
hetzelfde Groningsch hoort spreken dat in de buurt
van den Dollart wordt gehoord. Tien gezinnen zijn daar
gevestigd en degenen die er het langst zijn, hebben zich
reeds heel geriefelijk ingericht.
De spoorwegverbinding is vrij gunstig. Vier malen per
dag houdt er een trein bij de nederzetting stil, waarvan
de eerste heel vroeg in den morgen, die hen in staat stelt
de producten nog denzelfden dag naar de groote mark
ten te zenden. Dit zal voornamelijk in de toekomst van
groot belang zijn, omdat de nederzetters zich in het bij
zonder op melkboerderij gaan toeleggen. Na de nieuwe
aankoopen, (in Mei kwamen weer 100 stuks melkvee
uit) bedraagt het aantal beesten nu 300, koeien en ossen
inbegrepen.
Een der Groninger boeren met een groot gezin heeft
zulk een vertrouwen in het welslagen der onderneming,
dat hij na korten tijd vrouw en kinderen benevens de
zware meubelstukken uit de vroegere Groningsche boer
derij heeft laten overkomen en de massieve reuzenkas-
ten, die van geslacht op geslacht in dezelfde boerenfa
milie zijn geweest, vindt men in de Oberholzenederzet-
ting thans terug.
De keuze van den heer Veldman en zijn getrouwen
van Oberholzer werd bepaald door het gunstige klimaat
en de uitbreidingsmogelijkheden. De winter is daar niet
FEUILLETON
Vit het Amerikaansch
van
FRANK L. PACKARD.
De scherpe, zwarte oogen bleven een oogenblik met
een ondoorgrondelijke uitdrukking op het gezicht van
den inspecteur rusten. Het resultaat van zijn onderzoek
scheen Nicolo tevreden te stellen en na een kort zwij
gen, richtte hij zich tot den politieman:
Goed, dan zal Ik je wat vertellen. Nu de man
dood is. kan ik hem geen schade meer doen. Weet
je wie het is? Neen? Het is die vent die vijf jaar ge
leden die honderd duizend doüs'r van Tijdeman gesto
len heeft die kerel die onder den naam van Dave
Henderson in de kast heeft gezeten. Ik weet niet of
dat zijn werkelijken naam was of niet.
Wat?, schreeuwde Barjan. Hij was volkomen van zijn
stuk gebracht. Hij was opgesprongen van zijn stoel en
staarde met groote oogen naar den man op het bed.
Je bent razend, viel hy uit toen hij van zijn eerste
ontsteltenis bekomen was. Of je liegt me voor, óf
je bent kindsch...
Nicolo Capriano kreeg weer een uitbarsting van
wilde drift.
Ga hier vandaan!, krijschte hij, je kunt naar
de hel loopen, zeg Ik je! Ik heb je niet gevraagd om
hier te komen en het kan me geen steek schelen of
het die Dave Henderson Is of een giraffe. Wat hem Ik
•r mee te maken? Het is uw zaak; probeer ergens
anders een spoor te vinden: Ik lieg en ik ben kindsch,
nietwaar? Goed, ga hier dan vandaan en loop voor
mijn part naar de weerlicht!
Weer schudde hij wild zijn vuist tegen Barjan: hijgend
en kuchend heesch hij zloh overeind in bed en wees
met een trillende hand naar de deur.
Versta je me? Ga d'r uit!
Barjan was geschrokken van dezen wilden aanval van
woede, vooral toen de oude hartlijder zoo zwaar was
beginnen te hijgen. Luieter, zei hij zuseend, wind
Ieder verstandig rooker
Heeft G0MARUS in z'n koker!
Sigaren Seriemerk van 5-20 ets.
streng en de grootste warmte in den zomer was 93 gra
den, slechts gedurende 1% uur per dag. Er Is overvloe
dig water, hetgeen de warmte dragelijk maakt. Men
heeft de beschikking over water voldoende om 622 mor
gen (1 morgen is 0.857 H.A.) te besproeien en de water
toevoer is constant: 20 tot 24 kubieke voet per seconde.
De nederzetting is 3450 morgen en 400 morgen daarvan
wordt voor blauwgomaanplant gebruikt
Bij de nederzetting staat het Oranjehotel waar van
daan men ruim uitzicht heeft over de keurig verzorgde
landen. Toen men er zich vestigde, stond het gras bijna
manshoog en een der nederzeters die met zijn zes kin
deren was uitgegaan, kwam maar met drie terug. De an
dere drie waren in het gras verdwaald en kwamen pas
na lang zoeken terecht. In het Oranjehotel wonen de
ongetrouwde boeren, waar zij een uitstekend en vrien
delijk onderdak vinden, ofschoon eenvoudig. Er is be
sloten de nederzetting te doen inschrijven als een coöpe
ratieve landbouwmaatschappij „beperkt". Deze zal dan
onderverdeeld worden in verschillende afdeellngen. De
naam is nog niet gekozen. Men is thans bezig een winkel
te bouwen ten gerieve der nederzetters, zoodat zij niet
verplicht zullen zijn alles uit Johannesburg of Potchef-
stroom te laten komen of bij een Britsch-Indiër te koo-
pen, die zich grof liet betalen.
Naar aanleiding van de inlichtingen en raadgevingen
van dr. Retief van Pretoria heeft men tot melkboerderij
besloten en zijn de nederzetters teruggekomen van hun
oorspronkelijk voornemen om een kaasfabriek op te rich
ten. waarin dr. Retief om verschillende redenen voorloo-
pig geen heil ziet. Deze raadt de Hollandsche boeren
aan zooveel mogelijk melk naar Johannesburg te zenden
en met de vervaardiging van boter een aanvang te ma
ken.
De heer Veldman is van oordeel, dat groepsemigratie
verre te verkiezen is boven emigratie van alleenstaande
personen of gezinnen. Men behoeft dan niet het gevoel
van eenzaamheid te vreezen, dat zoo gemakkelijk over
den enkeling komt, wanneer hij in geheel andere omstan
digheden verplaatst ls. Bij landverhuizing van een groep
personen uit dezelfde streek behoeft daarvoor weinig
vrees te bestaan.
Er is sedert de twee jaren der vestiging al heel wat
bereikt en de nederzetters zijn vol lof over het heerlijke
klimaat en vol moed over het welslagen van hun onder
neming.
Voor het Hollandsche element in Zuid-Afrika is deze
nederzetting, die weldra door andere gevolgd moge wor
den, van veel beteekenis,
En hebt gij last met uw spijsvertering?
Gebruik dan Foster's Maagpillen,
het ideale laxeermiddel, hetwelk den
stoelgang volkomen regelt.
f0.65
je niet zoo op, Nicolo. Ik neem terug wat ik gezegd
heb. Die opmerking van jou maakte me eenvoudig
heelemaal van streek, dat is de kwestie. Maar je hebt
het toch mis, heusch. Wie het ook geweest mag zijn:
Dave Henderson was het niet De man was te zwaar
verminkt om hem te herkennen, maar sommige ge
deelten van zijn kleeren zijn betrekkelijk onbeschadigd
gebleven. Dave Henderson is gisteren den heelen dag
door de politie gevolgd, van het oogenblik af dat hij
uit de gevangenis kwam, en ik weet zeker dat hij ge*n
nieuwe kleeren gekocht heeft. Dave Henderson had het
zwarte pak aan, dat hij uit de gevangenis heeft mee
gekregen en de man die door de ontploffing getrof
fen is. had zulke kleeren niet aan.
Nicilo haalde boos de schouders op.
Toe. drong de inspecteur aan, wind je toch niet
zoo op. Laten we liever trachten dit probleem op te
lossen. Om een of andere reden schijn jij te meenen
dat het Dave Henderson was; ik weet dat dat on
mogelijk is. Ik heb je gezegd dat het Dave Henderson
was; ik weet dat dat onmogelijk Is: Ik heb je gezegd
waarom. Die kleeren...
U bent een verduivelde dwaas, neem me niet
kwalijk, viel Nicolo den inspecteur in de rede, maar
minder opgewonden-kwaad dan zooeven, zijn toon was
nu meer spottend Die kleeren! Ha, ha! Dat is weer
net iets voor de politie. En de oude Nicolo ls kindsch,
hè? Ik zal u eens wat laten zien...
Met een hooge, overslaande stem riep hij zijn dochter
Teresa, kleine meid, zei hij, toen de deur open ging
en het meisje in de opening verscheen breng die klee-
renren eens hier, die die jongen gisteravond aan had!
Wat zeg je daar? riep Barjan nu ook opgewonden.
Wacht! was het eenige antwoord van den ouden
man.
In een oogenblik was Teresa terug met haar arm vol
kleeren, die ze, op een wenk van haar vader, aan het
voeteinde van'het bed neerlegde.
Nicolo gaf haar een teeken om weer weg te gaan. Hij
keek vanonder zijn zware wenkbrauwen sluw naar
Barjan.
Welnu, zei hij. zijn dit de kleeren, waarmee u
en de rest van de politie zichzelf een rad voor de oogen
draaid? Zijn dit de kleeren van Dave Henderson of zijn
ze het niet, hè?
Barjan had de bundel kleedingstukken al uit elkaar
gehaald en streek er met zijn handen over, in een on
willekeurige, zenuwachtige beweging.
Goede hemel... dat zijn ze, barstte hij uit.
En de kleeren die de doode heeft aangehad... wel,
laat eens kijken. Nicolo sprak op nadenkenden toon,
maar er was een onmiskenbaar triumfantelijke klank in.
De heer Zwertbroek mocht zyn lezingen over
de geschiedenis van den Nederlandschen
Omroep niet voortzetten.
Zaterdagavond zou de heer G. J. Zwertbroek, de om
roeper van de V.A.R.A.. voor den zender te Hilversum
zijn lezingen over de geschiedenis van den Nederiand-
schen Omroep voortzetten. Het was reeds het zevende
vervolg.
Op het vastgestelde uur kwam hij voor den micro
foon en zeide, een belangrijke mededeeling te moeten
doen.
Er was namelijk ingekomen een brief van de radio-
controle-cpmmissie, waarin deze berichtte, de verdere
uitzending van de lezingen niet te kunnen toestaan,
zulks met het oog op het polemisch karakter ervan.
De commissie zou zich, ging de uitzending door, ver
plicht achten, ook een bestrijding van de lezingen van
den heer Zwertbroek van de zijde van andere omroe
pen te moeten toestaan. Deze strijd nu achtte zij onge-
wenscht en vandaar het verbod.
Onmiddellijk na ontvangst van deze mededeeling was
het V.A.R.A.-bestuur bijeengekomen. Het was van oor
deel, dat de radlo-controle-commissie tot het uitvaardi
gen van dit verbod niet het recht had, omdat het niet
steunde op de reglementaire bepalingen, die alleen een
verbod toestonden, wanneer de veiligheid van den staat,
de openbare orde of de goede zeden gevaar loopen.
Het bestuur wilde dan ook onmiddellijk bij den
minister van waterstaat in beroep gaap, maar dit bleek
onmogelijk, omdat de minister met vacantie ls. Liet het
bestuur nu de uitzending toch doorgaan, dan stelde het
zich bloot aan een strafmaatregel, in casu zelfs aan een
geheel verbod van uitzending gedurende eenigen tijd. Dit
risico wilde het V.A.R.A.-bestuur niet loopen en daar
om had het besloten, de lezingen van den heer Zwert
broek niet te laten doorgaan, doch het zou dadelijk
na de terugkomst van minister Reymer bij dezen in be
roep gaan.
Vandaag zijn de eerste werkzaamheden vóór
het in cultuur brengen van den Wieringer-
tneerpolder begonnen.
Vandaag zijn de eerste werkzaamheden voor het in
cultuur brengen van den Wieringermeerpolder aange
vangen. Deze week zijn verscheidene landbouwwerk
tuigen in de Haukes aangevoerd en behalve eenige
arbeiders zijn vijf boerenzoons voor de eerste proefne
ming opgeroepen.
De werkzaamheden staan voorloopig onder directe
leiding van de Nederlandsche Heidemaatschappij, aldus
lezen we in de N. R. Ct., die voor de noodige opzichters
en werkbazen zorgt. Het overige personeel wordt aange
nomen door de directie van den polder, waarvoor wat
de landarbeiders betreft de tusschenkomst van de ar
beidsbeurzen en correspondentschappen zal worden in
geroepen. Voor de tewerkstelling van boerenzoons zal
contact worden gezocht met de landbouworganisaties.
Boerenzoons die landbouwonderwijs hebben genoten ge
nieten bij plaatsing voorloopig de voorkeur.
Voor alles dient er in den polder hard te worden ge
werkt. Zoodra de vijf barakken gereed zijn. en dit loopt
vermoedelijk nog slechts enkele weken aan, kunnen 500
arbeiders worden geplaatste. Binnen enkele dagen zullen
de arbeidsvoorwaarden worden bekend gemaakt en zal
een aantal arbeiderswoningen worden gebouwd, waarin
Hij had de oogen half gesloten; hij zag precies voor zich
hoe Ignace Ferroni gekleed was geweest en langzaam
maar zonder haperen somde hij de diverse artikelen o,
waaruit het toilet van het werkelijke slachtoffer van de
ontploffing had bestaan.
En, eindigde hij, is er genoeg overgebleven van
wat de man aanhad, om een van de dingen die ik daar
opnoem, te identificeeren?
Ja, ja! Barjan was nu zijn opwinding haast niet
meer meester. Ja. dat is wat hij aanhad, wat jij daar
hebt opgenoemd... maar wat heeft dat in vredesnaam
te beteekenen. Ik begrijp er niets van!
Van de kleeren? vroeg Nicolo sarcastisch. Ik
weet anders heel goed wat hij heeft aangehad om de
eenvoudige reden dat het mijn kleeren waren. U hoeft
alleen maar naar dat zoodje op het bed te kijken, om te
begrijpen waarom ik dien jongen het een en ander van
mezelf gegeven heb.
Barjan liep gejaagd het vertrek op en neer. Toen de
inspecteur hem even zijn rug had toegekeerd, permitteer
de Nicolo zich een spottende glimlach, die echter weer
verdwenen was, toen Barjan bij het bed terugkwam.
Kom voor den dag met de rest, viel de politieman
bruusk uit. Hoe kwam Dave Henderson hier verzeild?
En hoe zit dat met die bom? Heb jij hem die gegeven?
Nicolo keek den Inspecteur weer zoo woedend aan,
dat de politieambtenaar vreesde voor een nieuwe, wilde
uitbarsting van drift.
Neen, dat deed ik niét! grauwde de Italiaan. En
u weet weergaasch goed, dat ik het niet gedaan heb.
U wilt de schuld op mij schuiven... zeker als belooning
dat ik u uit het moeras help, waar u met uw snuggere
politie ingeraakt bent.
Barjan werd weer diplomatiek.
Daar is geen sprake van, kalmeerde hij. Je bent
te prikkelbaar, Nicolo. Ik weet dat alles keurig in orde
bij je is geweest, sinds de bende uit elKnar ls gegaan en
Tony Lomazzi gepakt is. Nu ben je zeker tevreden, hè?
En vertel me nu eens alles wat je weet over dien Dave
Henderson.
Nicolo gaf niet direct antwoord. Zijn vingers plukten
weer aan zijn dekens.
Bah, gromde hij. Stroop smeren als Je wat van
den ouden Nicolo gedaan wilt krijgen, nietwaar? Goed,
luister dan maar. Dave Henderson kwam hier gisteren in
dze gescheurde kleeren en een bebloed gezicht vol sne
den en kerven, de sporen van een vechtpartij, waarin
hij volgens zijn zeggen ln betrokken was. Ik weet niet
of zijn verhaal waar was of niet dat kunnen jullie
zelf gemakkelijk uitvinden. Zélf weet ik niets van hem,
maar dit is wat hij mij verteld heeft. Hij zei dat zijn
cel in de gevangenis naast die van Tony Lomazzi ge-
alleen arbeiders, die berekend zijn voor hun taak, kun
nen worden toegelaten, en bij de selectie zal bovendien
speciaal worden gelet op de netheid van de arbeiders
vrouw, wijl in elke arbeiderswoning straks zes kostgan
gers zullen worden ondergebrachte
Wanneer met den bouw van de arbeiderswoningen zal
worden aangevangen is thans nog niet te zeggen. Veel
zal afhangen van de gesteldheid van den bodem en de
mate waarin de ontwatering vordert De bouwkundige
dienst bereidt het een en ander voor. De dienst is ge
vestigd te Alkmaar, van waaruit de gang van zaken cok
wordt bestuurd. Aan de directie wordt toegevoegd een
landbouwkundig ingenieur, die met de inspectie van den
buitendienst is belast.
Gegadigden, die voor plaatsing in den Wieringermeer
polder in aanmerking wenschen te komen, kunnen zich
behalve tot de arbeidsbemiddeling ook rechtstreeks
schriftelijk wenden tot de directie van den polder te
Alkmaar.
Emsitge motorbotsing op den
Haarlemmerweg.
Twee zwaargewonden.
Zaterdagnacht omstreeks half een stond *n Amster-
damsche huurauto, komende uit de richting Haarlem
bij het Kruithuis op den Haarlemmer weg stil. Vermoe
delijk had deze wagen het achterlicht gedoofd, waardoor
een auto .afkomstig uit Lisse, die eveneens in de rich
ting van de hoofdstad reed, met volle vaart op den
eersten wagen inreed. De Amsterdamsche auto vrerd met
kracht tegen den muur van het kruithuis aangèdrukT en
werd daarbij vrijwel verplinterd. De auto uit Lisse sloeg
over den kop en kwam met de kap terecht op een paal
tje van de afsluitingsweg van de Haarlemsche trambaan
De inzittenden, een heer uit Lisse, werd met een
ernstige hersenschudding naar zijn woning vervoerd per
auto van den G.G.D.
De passagiers van den Amsterdamschen auto werden
door den G.G.D. naar het Wilhelmina Gasthuis ver
voerd. Het waren twee heeren. waarvan de een een
hoofdwonde en een hersenschudding had bekomen. De
resten van den auto uit Lisse, die de trambaan ver
sperden, zijn in alle vroegte opgeruimd, zoodat het tram
verkeer geen stagnatie ondervond.
ONGELUK OP DEN ONBEWAAKTEN OVERWEG.
Doove man het slachtoffer.
Zaterdagmiddag om half twee is op den onbewaakten
overweg te Veenhuizen, de ongeveer 50-jarige P. Groot
door een trein overreden en gedood. Den machinist treft
geen schuld, hij heeft de voorgeschreven signalen gege
ven, 'doch daar het slachtoffer hardhoorend was, heeft
hij deze vermoedelijk niet gehoord.
weest was en dat hij en Tony vrienden waren, dat Tony
een poosje geleden is gestorven en dat hij in den nacht
dat hij stierf tegen Henderson gezegd had naar mij toe
te gaan als hij hulp noodig had.
Zoo, mompelde Barjan. Hij had zich weer in zijn
stoel laten vallen en leunde voorover naast Nicolo.
Dus het was door Tony Lomazzi dat hij bij je kwam?
Wat dat betreft klopt de heele geschiedenis. Ik weet
toevallig, dat zijn cel naast die van Lomazzi lag. Maar
hoe kwam Henderson aan de bom? Die had hij in geen
geval toen hy uit de gevangenis kwam en hy is ge
schaduwd...
Dat hebt u al eerder gezegd, viel Nicolo Capriano
hem in de rede. In ieder geval, u behoort te weten
of te controleeren of de rest van het verhaal waar is
of niet. Hij vertelde dat hy ergens in een café met een
vreemde aanpapte, dat ze zich by elkaar aansloten en
de rest van den avond de blommetjes hebben buiten ge
zet. Ze boemelden van de eene kroeg naar de andere.
De expeditie eindigde by Vinetto, hier een paar huizen
vandaan, waar Henderson en zyn kameraad het aan
den stok kregen met een paar van Baldy Vickers bende.
Henderson zei dat zyn vriend neergeslagen werd en dat
het geen haar gescheeld had, of hy was er ook bij ge
weest, maar dat hij nog net bijtyds door de achterdeur
had kunnen ontsnappen. Hij belandde in de steeg cn
door den achteringang kwam hy hier naar binnen. Ik
vroeg hem hoe hij wist dat ik hier woonde en hij ver
telde dat hij dat in den loop van den middag uitgevonden
had en dat hy toch van plan was geweest om gisteravond
bij my te komen, maar dat hy meende dat de politie hem
in de gaten hield en daarvoor had willen wachten tot
het donker was.
Nicolo Capriano sloeg zyn oogleden neer om de spot
tende uitdrukking die in zijn oogen kwam te verber
gen. toen hij tegen den inspecteur vervolgde:
Als Henderson's maat inderdaad by Vinetto werd
neergeslagen, zal het u niet veel moeite kosten om zijn
spoor te vinden en als Henderson de waarheid heeft
gesproken zal die andere man het kunnen bevestigen!
We hebben hem al, verklaarde Barjan zuurzoet.
Die zoogenaamde kameraad was niets anders dan een
rechercheur en ik kan niet zeggen dat ik de manier,
waarop hy zyn opdracht heeft uitgevoerd, erg bewonder
Ga verder: tot nu toe klopt de geschiedenis heelemaal.
Je zege dat Dave Henderson toch van plan was hier te
komen, afgezien van die vechtparty by Vinetto. Waarom
was hy dat van plan?
Wordt vervolgd.