AIitntiD Nieuws-
Mmititit- UiiMIit
Toestanden en verhoudingen
in de Balkanstaten.
Uitgevers: N.V. v.h. TRAPMAN Co., Schagen.
Eerste Blad.
0M HONDERD DUIZEND
DOLLAR
Een watersnood-jubileum.
L
Woensdag 20 Augustus 1930.
73ste Jaargang No. 8716
COURANT.
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
tentien nog zooveel mogelijk in het eerstuitkornend nummer geplaatst.
POSTREKENING No. 23330. INT. TELEF. No. 20.
Prijs per 3 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-
TIcN van 1 tot 5 regels f 1.10, iedere regel meer 20 cent (bewijsno.
inbegrepen). Grootere letters worden naar plnntsrtiimte berekend.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
VERSCHILLENDE RASSEN EN GODSDIENSTEN.
HOE GELOGEN WERD EN WORDT. OP
ZOEK NAAR DE WAARHEID EN DE
TOEKOMST.
(Van onzen reizenden correspondent).
SOFIA, 10 Xugustus 1930.
TWEE jaar zwerf Ik nu rond op den Balkan, dat
ik binnen enkele maanden zal verlaten. Twee
jaar heb ik in verschillende landen van het
steeds zoo roerige schiereiland onder alle klassen
der maatschappij verkeerd en waar dit mogelijk was in
openbare of andere bibliotheken de verschillende vraag
stukken bestudeerd, boeken van reizigers en al of niet
ernstige geleerden, werken en beschouwingen van
staatslieden, voor zoover ik ze niet in de bibliotheken
vond, heb ik uit Frankrijk, Engeland, Duitschland en
Oostenrijk laten komen; met vreemdelingen uit alle mo
gelijke landen, die reeds lang den Balkan bewonen en
dus op de hoogte konden zijn van de toestanden, heb ik
urenlang gepraat, soms gedebatteerd. De regeeringen
der Balkanstaten, die ik bezocht, stelden me materiaal
ter beschikking, dat me in staat moest stellen een
juisten kijk te krijgen op de toestanden en verhoudin
gen op het Balkan-schiereiland, van welk gebied Bls-
marek verklaarde, dat het nog niet de knokken van
een Pommerschen grenadier waard was en dat toch de
directe aanleiding werd tot een oorlog, die ongeveer tien
millioen mensohlevens kostte, om van de verminkten,
de aan ziekten gestorvenen niet te spreken. En na twee
jaar zwerven en studeeren uit boeken en naar het leven,
ben ik overtuigd, dat ik nog niet volkomen op de hoog
te ben vpn alle hier brandende vraagstukken. Ik weet.
dat' vele journalisten en ook wel geleerden hier veel
korter vertoefden dan ik en reeds na enkele weken,
hoogstens enkele maanden meenden ..zich met zekerheid
een oordeel te kunnen vormen. Aanvankelijk heb ik deze
journalisten en geleerden bewonderd tot... ik hun boeken
of wel de verslagen van hun lezingen las.
In de eerste plaats heeft men op den Balkan te doen
met zeer veel verschillende rassen, die elk voor zich een
eigen mentaliteit hebben. Ik weet wel, dat volgens vele
brave menschen de humaniteit een eenheid vormt en alle
menschen ..menschen" zijn (waarmede niets gezegd Is),
doch zü, die deze meening verkondigen, beschikken ge
woonlijk niet over rijke ervaring op dit gebied. Zelfs
als men twee groepen van eenzelfde ras vindt (b.v. Ser
viërs en Kroaten) treft men nog vaak groote verschil
len aan in karakter, in wezen, al is dan de taal dezelfde.
De geschiedenis, het klimaat, de bodem, de opvoeding,
de godsdienst ook. hebben vaak twee groepen van een
zelfde ras verschillend beïnvloed, wat zijn sporen heeft
nagelaten op het karakter. Wij, Nederlanders, kunnen
deze waarheid gemakkelijk controleeren. Nederlanders en
Vlamingen zijn één ras doch in den tijd, dat de Ve~-
eenigde Provinciën een rol van beteekenfs speelden in de
wereld, stonden de Vlamingen eerst onder Spanje, later
FEUILLETON
Uit het Amerikaansch
van
FRANK L. PACKARD.
15.
Nicolo haalde de schouders op.
Geld vermoed ik, zei hij onverschillig, het oude
liedje. Tenminste dat denk ik, want zoover zijn we niet
gekomen. De herrie bij Vinetto schijnt maar plaats voor
één gedachte in hem te hebben gelaten. Hij was ln een
soort razernij toen hij hier kwam. Het eenige wat hij
verlangde was om kleeren die niet de aandacht zouden
trekken, inplaats van de gehavende punje die hij aanhad
en om zoo gauw het kon weer weg te komen en af te
rekenen met die schavuiten van Baldy. Hij zei dat het
door hun toedoen was geweest dat hij in de gevangenis
was gekomen en dat ze nu op hem loerden vanwege het
gestolen geld dat zij meenden dat hij ergens verstopt
had. Hij ging tekeer als een krankzinnige, hij raasde en
tierde en zei tenslotte dat hij hun en'ieder ander liever
in de hel zou zien don dat iemand met zijn vingers aan
dat geld zou komen. Hij zwoer dat hij niet zou rusten
vóór dat heele stel van Baldy uit elkaar gesprongen zou
zijn. Ik had er absoluut geen erg in dat hij dat, zooals
later bleek, letterlijk bedoelde. Ik probeerde hem te
kalmeeren. maar ik had net zoo goed tegen een woeden
de olifant kunnen redeneeren. Ik trachtte hem te bepra
ten om hier te overnachten, om rustig naar bed te gaan.
maar hij lachte wild en zei dat hij die heele bende van
den aardbodem zou verdelgen voor de zon weer opging.
Er was geen praten tegen en daarom gaf ik het maar
op. Toen trok hij de kleeren aan, die ik hem gegeven
had en ging weg.
Barjan knikte.
Nu is het ook duidelijk hoe het komt, dat de politie
zijn spoor kwijtraakte doordat hij hier binnenliep!
Ik wist niet eens dat de politie achter hem aan
zat, antwoordde Nicolo zonder veel belangstelling. Hij
kwam hier 's nachts om een uur of twee terug en had
een uurwerk-bom bij zich. De idioot! De heele troep van
Baldy Vickers was bij elkaar geweest in het café van
Jake Morrlssey en hij had dat ding van buiten tegen het
huis gesmeten. De idioot! Natuurlijk ontplofte het niet!
onder Oostenrijk. De Nederlanders wier oorlogsschepen,
na de zee te hebben gezuiverd van vijanden als de En-
gelschen en de Fransohen, terugkeerden met den bezem
in den mast, moesten zich geestelijk anders ontwikkelen
dan de rasgenooten, die door vreemden overheerscht
werden.
Het verschil in godsdienst behoeft niet steeds een
grooten invloed uit te oefenen, indien de belijders dier
verschillende godsdiensten bij en met elkander leven in
een sterk, nationaal staatsverband. Op den Balkan
leefde het grootste deel der bevolking nog kort geleden
onder overheerschers, de Turken, die hun naar wezen
en godsdienst volkomen vreemd waren en bleven, ook
al omdat de menschen elkander op een afstand met
haat en wantrouwen besohouwden. De nlet-Turksohe be
volking beleed voor het allergrootste deel denzelfden
godsdienst, dien wij (onjuist) gewoonlijk den Grieksch-
orthodoxen noemen. Deze godsdienst, in theologisch op
zicht één, kent evenwel verschillende organisaties en
zoo is er de Grieksche kerk, de Servische, de Bulgaar-
sche en de Roemeensche, die niet steeds vriendelijk
tegenover elkander hebben gestaan, wat ook de aanhan
gers dier kerkelijke organisaties beïnvloedde. Het is
troosteloos te moeten constateeren, dat het evangelie
der liefde heel vaak zoo slecht is begrepen.
Dan staat de reiziger, zij hij geleerde of journalist is,
die een diepen blik wil werpen op de toestanden en
verhoudingen, nog voor andere moeilijkheden, b.v. die
der talen. Om zich op den Balkan door het leven te
slaan, heeft men niet zoo heel veel talen noodig, want
de menschen zijn hier polyglottisch, doch om overal
en steeds zich te kunnen onderhouden over ernstige
vraagstukken en daarbij het vertrouwen der menschen
te winnen, moet men minstens een dozijn talen kennen
en zooveel talen leert men niet in enkele maanden of
zelfs jaren. Bij al deze verdeeldheid en verwarring heb
ben-eenige groote' mogendheden uit (zooals gebleken Is
„slecht begrepen") eigenbelang steeds alle middelen in
het werk gesteld, elke poging tot eendracht op den
Balkan te verijdelen. „Wereldgeschiedenis Is wereldge
recht" heeft eenmaal een Duitscher gezegd. De drie
groote mogendheden, die het meest op den Balkan heb
ben gezondigd, Oostenrijk. Rusland en Duitschland, zijn
indirect door den Balkan ten gronde gegaan. Zooals ik
in een ander artikel terloops vermeldde, werkt hier
thans weder de invloed van een andere groote mogend
heid. Italië, dat bij zijn streven niet let op de belangen
der Balkanvolken, doch zich laa.t leiden door eigen im
perialistische verlangens.
Professoren, geleerden of die daarvoor door gingen en
werkten in opdracht van een politiek op den Balkan
geïnteresseerde regeering, hebben werken geschreven,
dien men niettegenstaande den titel van den schrijver,
alle objectiviteit en dus alle wetenschappelijke waarde
moet ontzeggen. Een onlangs overleden Duitsch pro
fessor kreeg b.v. gedurende den wereldoorlog, toen Bul
garije reeds medestreed aan Duitsche zijde en het Ser
vische leger verjaagd was uit zijn land. van keizer
Wilhelm n de opdracht een werk te schrijven over de
Hij dacht dat dat gebeuren zou als het met kracht er
gens tegenaan werd gegooid! De eenige manier om zoo'n
bom te laten exploreeren is de huls te openen en het
uurwerk te stellen. Toen hij merkte dat er geen ont
ploffing volgde, raapte hij de bom weer op en nam hem
mee hier naar toe. Hij wilde dat ik hem voor hem zou
stellen. Ik vroeg hem hoe hij er aan kwam. Het eenige
wat ik uit hem kon krijgen wat dat Lomazzi hem verteld
had, waar hij een paar dingen had verborgen: ha, ha!
Nicolo Capriano kakelde nog schriller dan gewoonlijk
en bewoog heen en weer in bed met een sinister plezier.
Ha ha, klonk het nog eens. een van Tony's oude
bommen! Tony heeft dien jongen idioot een erfenisje
achtergelaten enfin, misschien was er ook wat geld
bij. Ik trachtte dat gewaar te worden, maar het eenige
wat hij al maar door zei, was of ik die bom niet voor
hem wou stellen. Ik weigerde: ik zei hem dat ik niet
meer in deze branche werkzaam was. dat ik mijn prac-
tijk eraan had gegeven toen Tony het ook had gedaan
vijftien jaar geleden. Hij vloekte me uit en razend
en scheldend ging hij hier vandaan volslagen ontoe
rekenbaar ln zijn woede en wraakzucht. Ik veronderstel
dat hij, daar op die bank in het park onder een lantaarn
zelf aan dat ding heeft zitten prutsen. Ik zou het overi
gens niet graag voor hem gedaan hebben het was te
oud, hè! Zelfs mij zou het uurwerk misschien parten
hebben gespeeld.
Ja, zei Barjan opstaande, het komt me voor dat
de heele geschiedenis wel in elkaar zal zitten, zooals Jij
het zegt, Nicolo. Dus dit is het einde van Dave Hender-
son en van honderd duizend dollar!
Hij fronste de wenkbrauwen, staarde een oogenblik
peinzend voor zich uit, wees toen op de kleeren op het
voeteind van het bed en zei bruusk, als om te verbergen
dat er iets van ontroering en weemoed in hem geweest
was:
Ik zal dat maar meenemen voor het gerechtelijk
onderzoek.
Er ligt pakpapier ln de onderste la van de kleeren-
kast daar, lichtte Nicolo zakelijk in. Daar kunt u ze
wel inpakken.
Barjan knikte, -haalde het papier te voorschijn, pakte
de kleeren in en nam het pak onder den arm.
We zullen dit niet vergeten, Nicolo! zei hij hartelijk,
terwijl hij naar de deur ging.
Dank je, bromde de Italiaan, ik weet wat dat
niet vergeten van jullie waard is!
Hij luisterde in spanning terwijl Teresa den recher
cheur-inspecteur uitliet door de voordeur. Toen hij die
had hooren dichtgaan, riep hij zijn dochter weer.
Luister, kleine meid, zei hij met een humoristische
tinteling in zijn zwarte oogen, toen ze bij zijn bed stond,
ik zal je wat vertellen. Ignace Ferroni, die zoo stom
is geweest om zichzelf ln de lucht te laten vliegen Is de
jongeman geworden, die onze goede vriend Tony Lomazzi
bevolking van Macedonië. Keizer Wilhelm zou djt uit
zijn eigen kas betalen. Dit werk is eerst na den oorlog
verschenen (geschreven is het gedurende den oorlog),
doch als men het ter hand neemt en men kent uit eigen
ervaring iets van het onderwerp, dan ruikt men overal
politiek. Eerst is men verbaasd en daarna lacht men of
wordt woedend, al naar het temperament van den le
zer. En werken van deze kwaliteit bestaan er vele
over alles wat den Balkan aangaat en het zijn niet al
leen Dultschers, die zich in dit opzicht hebben bezondigd.
Betrekkelijk ongevaarlijk zijn de propaganda-diensten
der verschillende staten, voor zoover deze propaganda-
diensten officieel optreden. Niet dat zij steeds ..de volle
waarheid zeggen". De hemel beware me voor zulk een
bewering. Doch als journalist, die niet meer een begin
neling is, weet men, waaraan men zich te houden heeft
De mededeeiingen, die worden verstrekt, aanvaardt men
slechts onder het noodige voorbehoud en vooral, men
controleert ze zoo mogelijk aan eigen waarnemingen.
doch spreekt nooit tegen. Men luistert en stelt vragen,
die vaak zooiets als strikvragen zijn. Het antwoord ziet
men soms meer, dan men het hoort. Er Is in de oogen
van den ondervraagde soms een troebeling, op het gelaat
plotseling een zenuwtrekking, een hand maakt een on«
willekeurige beweging en dan weet men, dat men een
gevoelige plek heeft getroffen. Dat Is heel dikwijls
antwoord genoeg.
Doch de ingewikkelheld der zaken op het Balkan-
schiereiland is zoodanig, dat men er de waarheid eerst
met veel moeit en na langen tijd ontdekt en als men
haar vaag begint te onderkennen, dan weet men tevens,
dat er, niettegenstaande alle nuttelooze vredesbetuigin-
gen en -betoogingen gevaar schuilt voor geheel Europa.
Het is vrijwel de oude strijd in een voorlooplg minder
bloedigen vorm, dien men er waarneemt. Doch daarop
zal nog wel eens gelegenheid zijn terug te komen.
J. K. BREDERODE.
In ons nummer van j.1. Zaterdag Kwam onder het I.angendijker nieuws een bericht voor over den
toestand aan de Spoorstraat, d.i. de straat gelegen tusschen de gemeenten Oudkarspel en Noordschar-
woude. Het onderhoud(?) van deze straat, die vroeger een sloot geweest is, en die nog steeds niet „be
straat" is, schijnt niet „voldoende" te wezen en bij den regenval van de laatste dagen spraken de bewo
ners dan ook spottend over het nemen van modderbaden. Men moest eerst planken leggen om veilig de
deur van zijn woning te kunnen bereiken en zooals onze foto laat zien, stonden inderdaad geheele gedeel
ten blank, daar een goed werkende rioleering ontbreekt.
Vijftien jaar geleden is de sloot reeds gedempt en er is reeds veel over gesproken in de
raden der gemeenten, hierboven genoemd, maar tot een goede oplossing is het tot heden niet gekomen.
Aan de klachten der bewoners te hooren, zullen deze echter blij zijn, wanneer ze dit „watersnood-jubi
leum" dit jaar voor het laatst vieren.
naar ons toe heeft gestuurd en die gisteravond hier ge
weest is!
Vader!
De oogen van het meisje werden groot van verbazing,
maar er was ook een uitdrukking van schrik in.
Begrijp je het, kleine meid? Hij schudde het hoofd
heen en weer en lachte zachtjes voor zich heen. Geen
woord hoor je? Begrijp je het?
Ja, antwoordde ze een beetje onzeker.
Goed. Ik zou me hard vergissen als Barjan het niet
als zoete koek opgegeten heeft. Maar ik mag niets aan
het toeval overlaten, niets: ik moet zekerheid hebben.
Telefoneer direct aan Emmanuel dat hij kleinen Peter
voor me moet opsnorren en dien verschrompelden scha
vuit direct hier naar toesturen.
Ja vader, zei het meisje, maaA..
Het is voor Tony Lomazzi, antwoordde hij zacht
voor zijn doen.
Ze ging de kamer uit.
Nicolo Capriano sloot de oogen en zonk terug ln de
kussens. Er was een glimlach op zijn gezicht en hij
lag vrijwel onbeweeglijk tot hij zich een uur later over
eind heesch, toen Teresa een klein, verdroogd man
netje met een fretachtig gezicht de kamer had bin
nengelaten.
Het is of de goede oude tijd weer teruggekomen
is, dat ik jou hier bij mij zie, kleine Peter, begroette
Nicolo den zonderlingen bezoeker nadat Teresa de ka
mer verlaten had. Ik heb altijd goed betaald, hé?
Dat ben je zeker niet vergeten! Prachtig. Ik zal wéér
goed betalen. Luister! Ik ben er vrijwel zeker van dat
de man die vannecht in dat park door de ontploffing
van een bom gedood is. een pas-ontslagen gevangene
was. Dave Hcnderson heette hij en dat heb Ik
aan de politie verteld. Maar het Is tenslotte mogelijk
dat ik mij vergist heb. Ik denk het wel niet maar
je moet toch met de mogelijkheid rekening houden,
nietwaar? Nu moet ik absolute zekerheid hebben, klei
ne Peter, begrijp je? De politie zal haar onderzoek
voortzetten en de bende van Baldy Vickers za 1 ook
niet rusten voor ze het fijne van de zaak weten; die
zaten die vent ook achterna. J(j bent een pientere
kleine duivel, Peter! Je moet er achter komen of de
politie niets ontdekt heeft waaruit blijkt dat ik me
vergist heb en het zelfde geldt voor den troep van
Baldy Vickers. Je kent ze allemaal, nietwaar?
De kleine, verschrompelde fret grinnikte.
En óf! Je kunt het gerust aan mij overlaten,
Nicolo! Ik ben niet van gisteren...
Nicolo klopte den ander vertrouwelijk op den arm.
Je hebt geen haast, kleine Peter, Je hebt den
heelen dag vóór je.
Toen de kleine man verdwenen was, lag Nicolo weer
met gesloten oogen en met een sluw lachje om zijn
mond, achterover in de kussens.
Het was al donker, toen kleine Peter weer naast
het groote hemelbed stond.
Je hebt het bij het rechte eind gehad. Nicolo,
rapporteerde hij. Het was die vent: het is vast en
zeker. Ik heb zoo'n beetje rondgehangen om de po
litie en die twijfelt er absoluut niet aan. Ze hebben
zelfs het nieuws aan de kranten gegeven.
Hij haalde een courant uit zijn zak en gooide die op
bed. Je kunt het zelf lezen, ging hij voort. En
wat de bende betreft, dat is precies het zelfde liedje. Ik
heb een uur geleden door het raam geloerd en geluis
terd bij Jake Morriessey. Ze waren er allemaal, Baldy
en Runty Mott, enfin, het heele stel en ook nog een
vent dien Ik niet kende. Zeg. ik wist dat Bookie Skar-
van wat met dat zoodje uitstaande had. Ze waren zoo
woest op elkaar als een troep uitgehongerde wolven
en ze gaven elkaar de schuld ervan dat de duiten naar
de maan zijn. De eenige die zijn hoofd koel hield, was
Bookie. Hij zat op een groote sigaar te kauwen cn
veegde ze de kast uit voor hun stommiteit. Zeg Nicolo,
je moet die Bookie Skarvan in de gaten houden.
Hij zei tegen de bende: „Het staat vast dat Dave Hcn
derson dood is, dank zij de onbenullige manier waarop
Jullie de zaak hebt aangepakt. En het staat ook vast
dat dat verhaal van Capriano ln de krant ook juist is
het klopt veel te goed om niet juist te zijn. Maar
als Dave Henderson dien ouden kerel zooveel verteld
heeft, kan hij hem nog wel een heeleboel meer hebben
gezegd. Is 't niet? De oude Nicolo is een gladde vogel
en met honderd duizend dollar in 't vooruitzicht, zal
die brave jongen niet slapen! In ieder geval het
is onze laatste kans dat Capriano weet, waar Dave Hcn
derson het ge'.d verstopt heeft. Maar Capriano Is een
kerel waar jullie ezels toch niet tegen opgewassen zyn;
ik zal dat varkentje zelf wel wasschen!"
Kleine Peter likte met zijn tong langs zijn lippen,
toen Nicolo van onder zijn peluw een bankbiljet te /oor-
schijn haalde, dat een niet heel gering bedrag aanwees.
Heel goed. hoor kleine Peter!, prees de oude Ita
liaan. terwijl hij het mannetje het geld gaf. Maar
je bent het alweer vergeten, nietwaar kleine Peter?
Zeker, klonk het ernstig. Maakt u zich daar
maar niet ongerust over!
Nu, addio dan, kleine Peter!
Nicolo bleef een heelen tijd naar de deur staren, toen
deze zich achter het fretachtige kereltje gesloten had,
glimlachte raadselachtig en plukte weer aan de dekens.
Zoo, zoo, mompelde hij ln zichzelf dus ze zullen
den ouden Nicolo in de gaten houdenterwijl Ni
colo het van zijn kant iemand anders doet...! Laat ze
hun gang maar gaan! Het is alsof de dagen van voor
heen terugkeeren...
Wordt vervolgd.