Bij den 50en verjaardag van H.M. Koningin Wilhelmina
Zaterdag 30 Augustus 1930.
SCHAGER COURANT.
Derde blad.
Het een en ander uit
haar leven en werken.
Morgen, den 31sten Augustus, viert onze thans re-
geerende vorstinne, koningin Wilhelmina haar 50sten
verjaardag. Trotsch in zijn hart, als het Nederland-
sche volk is op zijn vorstinne, zal deze dag een na
tionale feestdag worden; want Wilhelmina is be
mind bij geheel het Nederlandsche volk, bij groot en
klein, bij oud en jong, omdat zij met een ware moe
derlijke goedheid het volk, dat haar ondergeschikt
.is, reeds 32 jaar met beleid en wijsheid heeft weten
te regeeren. Hieronder volgt een kort overzicht van
het leven en werken van koningin Wilhelmina:
Haar eerste levensjaren.
Wilhelmina nu, wier meer uitgebreide naam is:
Wilhelmina, Helena, Paulina, Maria, Koningin der
Nederlanden en Hertogin van Mecklenburg, werd te
's-Gravenhage geboren uit het oud-adellijk geslacht
van Oranje Nassau. Haar vader was Willem III, ko
ning der Nederlanden en Groot-Hertog van Luxem
burg, Haar moeder Adelheid, Emma, Wilhelmina,
Theresia, dochter van Georg Victor, vorst van Wal
deck Pyrmont.
Het meisje, op wie alle verwachtingen van het Ne
derlandsche volk waren gegrond, groeide door de be
kwame leiding, welke zij in haar jeugd van haar moe
der ontving, op tot een flinke vrouwe en tot een ware
vorstinne voor haar volk. Haar drie halfbroers, voort
gekomen uit het eerste huwelijk van haar vader met
Sophie van Wurtemburg, waren geen van allen erg
sterk en stierven reeds vroegtijdig, zoodat Wilhel
mina de aangewezen troonopvolgster zou zijn. Hier
in werd reeds voorzien bij de wet van 1 Augustus
1884, dus toen de Koningin nog geen vier jaar oud
was; door deze wet werd aan haar de regeering op
gedragen, indien de koning zou komen te overlijden.
Nu eens wonend te Den Haag, dan weer verblijf
houdend op het slot te Loo en ook enkele malen te
Soestdijk, ontving de kleine Wilhelmina een zeer
eenvoudige, maar uiterst regelmatige opvoeding. Spe
len met een pop was in haar eerste levensjaren haar
lievelingsbezigheid; in gezelschap van Mej. Liotard,
wist Zij zich lang hiermede te amuseeren. Toen Zij
echter een jaar of zes begon te worden, achtte de Ko
ningin-Moeder het oogenblik daar, dat met het on
derwijs zou worden begonnen en werd aan Baronesse
van Heemstra voor eenige jaren de opvoeding van
het prinsesje toevertrouwd; Miss Saxtin kwam haar
daarin bijstaan. Terwijl heur móeder haar persoon
lijk obk npg in verschillende vrije uren onderricht
gaf in naaien en Bijbelsche geschiedenis, werd toch
reeds een vast onderwijzer aangesteld, die begon met
een half uur les per dag in den voormiddag.
Het was de heer Gediking, die op voordracht van
Dr. Beynen tot hofleeraar werd aangesteld. Ofschoon
het onderricht voornamelijk werd gegeven in een
sóórt van klaslokaal, waar een bord en een bank
waren te vinden, verloor de prinses toch het contact
met de andere kinderen niet,maar bezocht zij af en
toe de openbare school om daar eenige lessen mede
te maken. Eerst langzamerhand paste Haar onder
wijs zich meer en meer aan bij het program der
openbare scholen, zoodat zij reeds in December 1887
driemaal per morgen een half uur les kreeg. In dat
zelfde jaar werd ook de heer I. Stortebeker aange
steld als piano-leeraar van Hare Majesteit; hij weet
nog aardige staaltjes uit de jeugd van de Koningin
te vertellen, maar is vooral buitengewoon te spre
ken over den aanleg en het doorzettingsvermogen
van de Koningin.
Haar vader, Koning Willem III, gestorven.
In deze jaren werd Koning Willem III steeds zwak
ker en vreesde men zelfs (in 1888) voor zijn leven;
gelukkig echter trad er weer eenig herstel in en
reisde de koning met de koningin en het prinsesje
naar Amsterdam, waar hij een hartelijke hulde van
de inwoners in ontvangst nam. Toen Wilhelmina ech
ter nauwelijks tien jaar oud was, had zij het zware
verlies te dragen van Haar vader, die op het Loo
kwam te overlijden.
Om Haar opvoeding meer te vervolmaken, deed
Wilhelmina reeds verschillende kleine reisjes in het
buitenland. Voor het eerst is Zij over de grenzen ge
gaan, toen zij 6 jaar oud was en met haar vader en
Jengd-plioto van H.M. Koningin
Wilhilmina met haar Moeder.
moeder Wildungen bezocht. Later echter ging zij naar
Sand in het Zwarte Woud, naar Tarps in Zwitserland
en naar Aix les Bains in Fransch Savoye. Haar op
voeding kwam in die jaren onder leiding van Jonk-
vrouwe van Poll, terwijl het onderwijs werd overge
laten aan Dr. Salverda, die haar 2*4 uur per dag
les gaf. In 1894 kwam de prinses voor het eerst bij
de lessen van de verschillende hoogleeraren: Prof.
Kramer, Prof. Blok, Prof. Kan, Dr. Kossmann en
Prof. de Louter; later werd Zij door generaal Kool
ingewijd in de verschillende militaire aangelegenhe
den.
In 1896 deed zij in handen van Ds. van der Flier
haar belijdenis als lidmaat van de Nederduitsch Her
vormde Gemeente.
Het oogenblik waarop ze zelf aan de re
geering komt, haar huwelijk en de ge
boorte van prinses Jullana.
Bij het afsterven van Koning Willem III werd
het bestuur van het land opgedragen aan de Konin
gin Regentes, wegens minderjarigheid van Wilhel
mina. Nadat zij gedurende acht jaar het land met
beleid en wijsheid had bestuurd, ging de macht
grondwettelijk over aan de meerderjarig geworden
Wilhelmina, die den 6den September 1898 in de
Nieuwe Kerk te Amsterdam plechtig werd ingehul
digd. Den lOden September d.a.v. deed zij haar plech-
tigen intocht in de Residentie. Intusschen was de
Koningin nog steeds niet gehuwd en de duistere on
zekerheid maakte de Nederlanders nieuwsgierig.
Plotseling kwamen de geruchten, de geruchten na
men vastere vormen aan en den 17den October be
vatte de Staatscourant het bericht van de verloving
van H.M. met Hendrik, Wladimir, Albrecht, Ernst,
Hertog van Mecklenburg, Schwerin en Ratzeburg,
graaf van Schwerin en Heer van de landen van
Rostock en Stargard. Bij de wet van 26 Januari
werd hem de Nederlandsche nationaliteit verleend,
terwijl den 7den Februari daarna het huwelijk plech
tig werd voltrokken.
Wij zullen hier even de chronologische volgorde
moeten verlaten, om aHferst in het kort eenige meer
huiselijke en vervolgens de meer politieke gebeurte
nissen uit den levensloop van H.M. te memoreeren.
Den 30sten April 1909 was het een heugelijke dag,
niet alleen voor de Koninklijke familie, maar met
evenveel recht voor het Nederlandsche volk. De
Staatscourant bevatte dien dag het volgende be
richt: „Hare Majesteit de Koningin is hedenmorgen
door Gods goedheid voorspoedig bevallen van eene
Prinses". Dezelfde boodschap werd reeds in den na
middag aan de beide Kamers der Staten Generaal
overgebracht. Den lsten Mei heeft de Koningin aan
de nieuw geboren prinses den naam gegeven van
Juliana, Emma, Maria, Wilhelmina, prinses der Ne
derlanden. Den 5den Juni hield de 'Koningin haar
dochter in de Willemskerk ten doop, Evenals haar
moeder, wilde ook de Koningin haar dochter een
degelijke opvoeding geven, geheel naar haar idée.
Inderdaad heeft zij dat ook gedaan, maar raad
pleegde daarbij voortdurend verschillende ervaren
menschen, waarvan wij terloops noemen Jan Ligt-
hart, den beroemden paedagoog, dien zij ook eeni-
gen tijd tot opvoeder aanstelde over de prinses.
Langen tijd heeft ook Jonkvrouwe van de Poll zich
met de zorg voor Juliana belast gezien.
Enkele der meest belangrijke feiten nit
het politiek gebenren van ons land tij
dens het beleid van Koningin Wilhel
mina.
Releveeren wij thans enkele der meest belang
rijke feiten uit het politiek gebeuren van ons land,
waarmede het beleid en het doorzicht van onze ge-
eerbiedigde. landvorstinne zoo nauw verbonden is
geweest. Nauwelijks toch was Wilhelmina aan de
regeering, of de Russische Czaar verzocht ons hier
een groote conferentie te mogen houden, hetgeen in
derdaad plaats vond van 18 M*i tot 19 Juni 1899 te
Den Haag. In het begin der regeering had op het
gebied van de binnenlandsche politiek d e groote
kentering plaats in de volksvertegenwoordiging. De
liberalen verloren hun meerderheid, terwijl langza
merhand de lijnen zich gingen uitbeelden van de
nieuwe groepeering, welke heden ten dage nog van
kracht is. Den 29sten Januari 1903 had de groote
staking in het havenbedrijf en bij de Spoorwegen
plaats, welke echter spoedig werd o pgeheven. Den
12den Maart 1906 had een geweldige dijkdoorbraak
plaats in Zeeland, tengevolge waarvan bijna 3.000
H.A. land onderliepen. Door Hare tegenwoordigheid
gaf Hare Majesteit herhaalde malen blijk van Haar
medeleven met haar volk. De buitenlandsche betrek
kingen met andere volkeren, welke onze Regeering
zooveel mogelijk trachtte te bevestigen, werden nog
bevorderd door de vele bezoeken, welke onze Konin
gin in het buitenland aflegde.
Ruim een half jaar na Haar troonsbestijging, bracht
Wilhelmina, in gezelschap van haar moeder, een be
zoek aan Keizer Wilhelm II, die dit den 13den De
cember 1908 te Amsterdam beantwoordde. In 1910
en 1911 waren de Koninklijke families van Nederland
en België bij elkaar wederzijds te gast. Het jaar
daarop had een uitwisseling van bezoeken plaats
tusschen de Koningin en den tocnmaligen President
van Frankrijk Armand Fallières. Kort voor den we
reldoorlog kwam Koning Christiaan van Denemar
ken nog over naar Nederland, welk bezoek eerst
voor enkele jaren officieel werd beantwoord.
In het jaar 1913 hadden de groote onafhankelijk
heidsfeesten plaats, waarin geheel het volk de bevrij
ding van het vaderland meevierde. Den 26sten No
vember richtte H. M. zich in een proclamatie tot
Haar volk, waarin zij het herwonnen vaderland
prijst. Het volk van zijn kant gaf op ondubbelzin-
Jeugd-photo van H.M. Koningin
Wilhelmina met haar Moeder.
nige wijze blijk van zijn waardeering voor de zor
gen van Oranje, en in het bijzonder van die, door Ko
ningin Wilhelmina hen gewijd.
Bij het uitbreken van den grooten wereld
oorlog. De rechte vrouwe op de juiste
plaats.
Nog geen jaar later was de atmospheer echter van
geheel andere geluiden vervuld, daar de verhoudin
gen tusschen de naties onderling ten zeerste gespan
nen waren. Den 31sten Juli 1914 des middags om
half twee ondertcckende H. M. het mobilisatie-bevel,
waaraan zoo spoedig uitvoering werd gegeven, dat
reeds denzelfden avond 90 van de 200.000 man op
de been was..
Den 8n Oct. werd ons land overstroomd met vluchte
lingen, daar er toen reeds 100.000 in ons land waren.
Het aantal groeide spoedig tot 700.000. De oorlog liet
zioh hoe langer hoe meer voelen, en oefende een
grooten druk uit op handel en industrie en daardoor
op het gehcele volk. Daarbij kwam in 1916 nog de
groote watersnood, waarbij de Zaan-streken werden
geteisterd en de Anna Paulownapolder onderliep.
In deze moeilijke en benarde jaren heeft de Konin
gin steeds getoond, de rechte vrouwe te zijn op de
juiste plaats; waar Zij kon, deed Zij Haar best, den
nood te lenigen of door Haar tegen woord igheid moed
in te spreken en blijk van medeleven te geven.
Bij de groote leeningen, welke periodiek moesten
worden uitgeschreven, heeft H. M. bij de eerste lee
rlingen in 1914 zelfs voor 2Y2 millioen gulden inge
schreven. Kenmerkend is het voor de regeering van
onze geëerbiedigde Koningin, dat Zij, gedurende dn
moeilijke oorlogsjaren, de strikte neutraliteit heeft
weten te handhaven. Niet alleen neutraliteit, maar
veel meer vredelievendheid is het kenmerk geweest
van Haar bestuursbeleid, daar Zij door de moeilijke
dagen, waarin binnenland en buitenland den toestand
door haat dikwijls ondragelijk maakten, in alles den
vrede heeft weten te bewaren.
Het door den oorlog en de revolutie opgezweepte
volk was uitgelaten van enthousiasme, toen den ISon
November op het Malieveld te 's-Gravenhage de Ko
ninklijke familie werd gehuldigd. Duizenden waren
bij deze huldiging tegenwoordig en de begeestering
steeg ten top, toen de Koninklijke familie een rond
gang maakte langs het Malieveld in een rijtuig, door
militairen getrokken. En opnieuw heeft het Neder
landsche volk in de laatste jaren met enthousiasme
de gelegenheid aangegrepen, om onze Vorstin te
eeren. In het jaar 1923 immers mocht de Koningin
haar 25-jarig regeeringsjublieum vieren. Bij deze ge
legenheid was de stad 's-Gravenhage geheel versierd;
de opening van de eene tentoonstelling volgde die van
de ander: de Oranje-Nassau-tentoonstelling, de letter
kunde-, de bloemen-, en de schilderstentoonstclling.
Een grootsche stoet haalde de Koningin den 31sten
Augustus af van Haar landhuis, de Ruigen Hoek,
te Scheveningen en voerde de Koninklijke familie
naar het paleis aan het Noordeinde, dat bijzonder
fraai met groen en bloemen was getooid. De verdere
feestelijkheden werden voorgezet, ook toen de Ko
ningin vertrokken was naar de hoofdstad, waar Haar
H. M. de Koningin als jong meisje.
COPYRECHT UITG-COMP. „DB BRANDING".
Het nieuwste portret van H.M. Koningin Wilhelmina.