Alniiii Nieiws-
Almitniit-UMliHllii,
De gebeurtenissen in Turkije.
Uitgevers: N.V. vJl TRAPMAN Co., Schagen.
Eerste Blad.
Intrede van een
nienwe part ij
De toestand in Russische kindertehuizen.
Donderdag 9 Octöber 1930.
SCHAGER
73ste Jaargang No. 8745
COURANT.
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot '9 morgens 8 uur, worden Adver-
tentiën nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst
POSTREKENING No. 23339. INT. TELEF. No. 20.
Prijs per 3 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent ADVERTEN-
TIcN van 1 tot 5 regel9 f 1.10, iedere regel meer 20 cent (bewijsno.
inbegrepen). Grootere letters worden naar plnatsruimte berekend, t
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
Die aan den willekeur van de Republi
keinsche Volkspartij een einde zal maken.
Nederland heeft belang bij een bloeiend
Turkije.
(Bijzondere correspondentie.)
HET is reeds meer gezien, dat het onmogelijk
bleek om van een volk te eischen, dat het
in de politiek één en dezelfde gedachten-
heeft.
Men kan zich nu eenmaal geen overtuiging laten
opdringen, men wil door nadenken en door toetsen
aan ervaringen een eigen meening vormen en die
zoo noodig wijzigen.
In de Turksche Republiek werd de politiek be-
heerscht door één enkele partij, de Republikeinsche
Volkspartij. Aan het hoofd di'er partij staat de Gazi,
de nationale held Moestafa Kemal Pacha; tot die
partij behoort de Premier Ismet Pacha en zoovele
anderen.
De wil der Republikeinsche Volkspartij was wet
voor het geheele Turksche volk. In elke plaats van
eenige beteekenis ziet men een gebouw, dat behoort
aan die Volkspartij, in enkele plaatsen is het een
voudig een bureau, in andere is er een groote ver
gader- en feestzaal aan verbonden.
Reizende door Turkije bemerk!' iffèn dadelijk den
enormen invloed van deze politieke partij,, .tyapt
wanneer men met een Vali of Kaimakan, dus een
gouverneur of ondergouverneur en andere hoog
waardigheidsbekleders te zamen komt, dan ontbre
ken in hun gezelschap nooit de kopstukken van de
Volkspartij. Die partij was een geweldige macht in
den Staat, want niet alleen waren tot leden van het
Parlement slechts verkiesbaar aanhangers van de
Republikeinsche Volkspartij, maar buitendien moest
men den kopstukken dier partij nog naar den zin
zijn.
Ik ken een gewezen Tursch Kamerlid, die een
paar keer een eigen meening uitte en toen al spoe
dig ex-Kamerlid was.
De Republikeinsche Volkspartij was de eenige
partij, die geduld werd en daarmede basta. Andere
partijen met andere grondbeginsels, andere denk
beelden omtrent de welvaartspolitiek, om maar iets
te noemen, of wat dan ook, hadden in de oogen der
heerschers van Turkije geen recht van bestaan.
Dit moest op den duur tot een conflict leiden. Im
mers is juist b.v. de welvaartspolitiek in Turkije
van het grootste belang en is het toch te dwaas, dat
geen kritiek daarop toelaatbaar is. Jarenlang heb
ben de denkbeelden van Ismet Pacha de welvaarts
politiek van Turkije beheerscht entot mijn spijt
moet ik bekennen, niet steeds in het belang van het
Rijk.
Maar al te veel aandacht werd gewijd aan spoor
wegbouw, met veronlachtzaming van het doen uit
voeren van werken, welke meer direct tot de wel
vaart van het land zouden kunnen bijdragen.
Zoo heb ik met eigen oogen gezien hoe men spoor
wegen aanlegt van de Zwarte Zee naar het binnen
land door het meest onherbergzame land, dat men
zich maar denken kan. Voor personentreinen is
daar ook geen behoefte en goederenvervoer is er
niet, maarkan komen. Bij het eindpunt van de
Zwarte Zet heeft men steenkolen ontdekt, indien die
tot exploitatie zouden komen, kon men in oorlogs
tijd in vredestijd natuurlijk ook het binnen
land van Turksche steenkolen voorzien. Had men
meer aan vredestijd en minder aan oorlogstijd ge
dacht, dan zou men zich eerst vergewist hebben
omtrent de zekerheid van steenkoolaanwinning en
dan pas aan den spoorwegbouw hebben gedacht. De
Turken zelf hebben geen verstand van steenkolen
mijnen en evenmin het geld voor de exploitatie, en
moeten dus èn techinici èn kapitaal uit het buiten
land halen. Dat gaat zoo gemakkelijk niet, vooral
bij een tegenover vreemdelingen stroeve regeering
en daarom is het verkeerd gezien eerst millioenen
re stoppen in een onrendnhelen spoorweg en dan
pas te gaan denken aan de exploitatie der midde
len om den weg rendabel te maken.
Op het gebied van grootere uitbuiting van het
vruchtbare grondbezit is de regeering van Ismet
Pacha, dus van de Republikeinsche Volkspartij,
evenmin gelukkig. De greote rivieren in Klein-Azië
stroomen door duizenden hectaren zeer vruchtbaren
bodem, doch ten gevolge der eeuwenlange verwaar-
ioozing heeft men slechts schade en weinig nut van
die rivieren. Herhaaldelijk treden zij buiten hun
oevers en verwoesten de te velde staande gewassen,
terwijl nagelaten is om door een doelmatige irriga
tie de productiviteit te bevorderen.
De rivieren, beteugeld en voor irrigatiedoeleinden
benut, de productiviteit vergroot, het transport van
de producten naar de spoorwegen door het aanleg
gen van wegen verbeterd, ziedaar daden, die tot
verhooging van de volkswelvaart kunnen bijdragen.
Ismet Pacha heeft dit nagelaten, de productiviteit
van het land is minder groot dan vóór den wereld
oorlog, daar de zeer bekwame landbouwers, de Ar
meniërs en Grieken verdwenen en de Turken nog
niet voldoende op de hoogte zijn en niet alleen kan
het land de baten, die een grootere productie had
kunnen doen vloeien, niet missen, maar de ge
ringere productie, dus een afname der baten, is een
ware catastrofe voor Turkije. Reeds twee jaar ge
leden heette het reeds, dat Moestafa Kemal Pacha
allerminst tevreden was met de resultaten van het
ministerie-Ismet Pacha. Men had toen reeds kennis
gemaakt met de gevaren van de gevolgde spoorweg-
politiek.
De Zweedsche groep, die met de Turksche Regee
ring een contract had gesloten voor het bouwen van
spoorwegen, het leveren van rails, rollend materieel
enz., had plotseling te kennen gegeven dat zij 100
meer moest eischen. Dit bracht een groote conster
natie teweeg. Er werd een vergelijk getroffen en
Behidj Bey, de Minister van Openbare Werken, die
het contract gesloten had, verdween uit het ministe
rie. De nieuwe minister wilde enkele aanbestedingen
ter verbetering van den toestand in de groote rivier
dalen houden, maar dit liep mis.
Zoogenaamde Turksche ingenieurs die bij ons
nog niet eens voor het ambt van opzichter goed ge
acht zouden worden ontwierpen de plannen en
bestekken, die naar niets leken. Drie aanbestedin
gen werden gehouden, de gegadigden waren uit
sluitend Turken, voor twee der werken waren het
geen vaklieden en moest de aannemer in het bui
tenland assistentie zoekpn, er kwam niets van te
recht; in het derde geval was de laagste inschrijver
een uitstekende Turksche aannemersfirma, die ech
ter het werk niet kon uitvoeren, omdat de geheele
opzet van het werk verkeerd en dit onuitvoerbaar
was. Verdere aanbestedingen werden tot nader da
tum opgeschort.
Een tijd lang werd de aandacht van de binnen-
landsche politiek afgeleid door den opstand dei-
Koerden. Deze gaven de Turken de handen vol werk,
vooral daar ze steeds over de Perzische grens wip
ten, waar de Turken hen niet mochten achtervolgen.
Ten slotte gelukte het den Turken om de Koerden
te verslaan.
Niet zoodra was de rust aan de grenzen aldus te
ruggekeerd of in de binnenlandsche politiek begon
het gevaarlijk te gisten en wel dusdanig dat de Gazi
begreep, dat er met de meening van anderen reke
ning gehóuden diende te worden, b.v. dat de dom-
perpoliek der Republikeinsche Volkspartij diende
plaats te maken voor een ruimere politiek, zoodat
meeningen van derden behoorlijk geventileerd zou
den kunnen worden.
Deze houding van den Gazi pleit voor diens bree-
den blik op zaken en voor zijn goed inzicht. Wan
neer ik bedenk, dat in Maart van dit jaar de Gazi,
tijdens zijn aanwezigheid in Smyrna, een hem toe-
behoorend prachtig huis op de Boulevard ten ge
schenke gaf aan de Volkspartij, clan treft het mij
bijzonder, dat hij een paar maanden later ingezien
heeft, dat de tijd gekomen was om aan de almacht
van die partij een einde te maken.
Zoo zien wij dan ook, met officieele goedkeuring
van Moestafa Kemal Pacha, een nieuwe, de Liberale
Paitij, ontstaan. Leider daarvan is Fethi Bey,
Turksch Gezant te Parijs, een man van groote be
kwaamheden.
Er wordt beweerd, dat de Gazi, die de ontevre
denheid met de resultaten van het beleid van Ismet
Pacha niet onderschatte en ook persoonlijk dit be
leid afkeurde, de oprichting der nieuwe partij be
vorderd heeft. Zeker is, dat gedurende het laatste
jaar herhaaldelijk gemompeld werd, dat er oneenig-
heid bestond tusschen den President van de Repu
bliek en de Premier.
Ismet Pacha is ontegenzeggelijk een buitengewoon
knap man, maar ik kreeg, wanneer ik het voorrecht
had hem te ontmoeten, steeds den indruk dat hij
geweldig koppig is. Ik moest dan denken aan het
alleraardigste boek van Jules Verne, getiteld Keni-
ban de Stijfhoofdige en beschouwde Ismet als een
Keraban le klas. Groote ontvredenheid in breede
lagen der bevolking kon niet uitblijven en de meet
ontwikelde Turken werden beu van het enge keurs
lijf der dicipline van de Republikeinsche Volks
partij; iedereen, ook Vali's etc., hadden de bevelen
af te wachten van het partijbestuur dat weer van
hooger hand (in casu door Ismet Pacha) gerin
geloord werd.
Turken van alle rangen en standen hadden daar
genoeg van gekregen en het was een verademing,
tóen eindelijk de veiligheidsklep behoorlijk kon
werken en voor een nieuw orgaan, de Liberale Par
tij, in de politiek van Turkije ruimte gemaakt werd.
Begin September is de oprichter en leider der Li
berale Partij Féthi Bey per stoomboot te Smyr
na aangekomen.
De Republikeinsche Volkspartij had weliswaar ge
zorgd dat verboden was om te vlaggen, en om aan
boord te gaan, maar de politie heeft noch het een
noch het ander kunnen beletten. Overal werd ge
vlagd. het enthousiasme onder de bevolking was
geweldig. Men ziet toch in Féthi Bey den man, die
nieuwe krachten in het bestuur van den Staat zal
brengen en zoodoende de ellendige economische
toestand en de nooden van het volk verbeteren.
Toen de boot ten anker ging werden alle sloepen,
die aan de landingsplaats der douane gemeerd la
gen, door duizenden bestormd en roeide een dichte
drom menschen naar het stoomschip, dat van alle
kanten beklommen werd. Aan het begroeten en toe
juichen van Féthi Bey kwam geen einde, men was
door het dolle heen, Féthi Bey werd bijna verstikt
en is letterlijk van boord naar de auto gedragen. Ge
weldige manifestaties hadden plaats, men hoorde
niets anders dan leve Féthi Bey, leve de Gazi, leve
de Liberale Partij. Eenige leiders van de Volkspartij
die een tegenmanifestatie op touw wilden zetten,
zijn niet aan het woord gekomen. De bureaux van
het dagblad „Anadolu", orgaan der Rep. Volkspartij,
werden met steenen gebombardeerd en het blad is
drie dagen lang niet durven verschijnen.
In het Stadion heeft Féthi Bey voor een menigte
van 30.000 menschen. een rede gehouden, waarin hij
het bestuur van Ismet Pacha fel heeft gecritiseerd
en met name diens marinepolitiek heeft gehekeld
en het een schande heeft genoemd zooals daarbij h»-'
geld van het Turksche volk was verspild. Ook de
monopolies, vooral de haven-menopolies heeft hij
IN IEDER PAKJE KEG'STHEE
BEVINDT ZKH EEN BON VGDD EEN PLAATJE
sterk aangevallen en er op gewezen hoe al het geld
dat daar binnen komt, in de zakken van een kliekje
personen terecht komt. In een groote handels- en
havenstad als Smyrna, sloeg dit alles natuurlijk in.
Alle in het Turksch uitkomende dagbladen van
Smyrna, behalve natuurlijk de Anadolu zijn op
de hand van de nieuwe partij en hebben de regeerirg
voortdurend gecritiseerd. Féthi Bey heeft, onderweg
naar Angora, ook in den omtrek van Manisa en
Aiden een enthousiaste ontvangst gehad en overal
zijn besturen van de nieuwe partij gevormd en men
denkt, dat bij de aanstaande gemeenteraadsverkit -
zingen, de nieuwe partij in vele plaatsen de overhand
zal krijgen en eveneens het volgend jaar hij de ver
kiezingen voor de Groote Nationale Vergadering.
De Groote Nationale Vergadering werd, gedurend.'
deze beroeringen, die zonder bloedvergieten afliepen,
voor 22 September bijeengeroepen, ten einde te be
raadslagen over de saneering van de Turksche finan
ciën en het stabiliseeren van het Turksche Pon
waartoe men dan machtiging verzoekt om over te
mogen gaan tot uitgifte, van liet nieuwe bankpapier,
tot het bedrag van het surplus van vreemde deviezen,
welke door het uitvoerseizoen waren ontstaan.
Het schijnt in de Groote Vergadering warm te zijn
toegegaan.
Féthi Bey, die inmiddels hij een vacature afgevaar
digde is geworden, heeft het Ministerie geducht aan
gevallen en er onder anderen den Minister van Jusii
tie van langs gegeven, omdat die zich hij de gemcl
gebeurtenissen ernstig vergaloppeerd en onsterflijk
geblameerd heeft.
Ismet Pacha heeft zeer handig gemanoeuvreerd
om het heft nog in handen te houden. Hij is met zijn
kabinet en bloc afgetreden, docli tevens weer met de
vorming van een nieuw ministerie belast. Dat i<
tevens gereconstrueerd uit den strijd teruggekome n
nadat de ministers van Justitie, Economie, Onderwijs
en Openbare Werken geofferd waren om plaats te
maken voor personen meer in den smaak der nieuwe
Liberale Partij.
Of het leven van het nieuwe kabinet Ismet Pasha
van langen duur zal zijn, is twijfelachtig, het ver
luidt zelfs, dat de Gazi bereid is, indien 'slands be
lang dit eischt, als President van de Republiek af te
treden en als Premier op te treden. Dit zal, dunkt
mij, noch waarschijnlijk noch wcnschelijk zijn. Im
mers kan de Gazi, de volksheld, als President der
Republiek moeilijk gemist worden, zijn persoonlijk
heid is heel moeilijk op die positie te vervangen. Als
Premier zou hij wellicht zijn naam verliezen en dat
zou voor de jonge Republiek fataal zijn.
Er zal nog heel wat water door den Rosphorns
strocmen, alvorens de gemoederen in Turkije tot rust
gekomen zullen zijn.
De economische en financieele toestand is niet
gunstig en het is dringend noodig, dat men een
Kerahan-houding tegenover vreemdelingen laat va
ren. Van Féthi Rev wordt een verstandige houding
tegenover vreemdelingen verwacht en men getuig!
van hem, dat hij vreemd kapitaal naar Turkije wil
trekken, niet in den vorm van een leening, maar in
ondernemingen van allerlei aard.
Turksch Klein-Azië is een zeer rijk land met groo
te mogelijkheden, maar dat slechts met behulp van
het kapitaal en de bekwaamheden van vreemdelin
gen tot ontwikkeling kan komen. I)e Turken mis
sen thans zoowel kapitaal als vakkennis, beiden kun
nen zij leenen en daardoor langzamerhand eigen
kapitaal en eigen vakkennis verwerven.
Maar dan moeten de Kérabnns in Turkije gedwon
gen worden een toontje lager te zingen.
Nederland heeft er belang bij dat Turkije in bloei
toeneemt, daarom zullen wij de ontwikkeling der
gebeurtenissen met belangstelling volgen.
Tafereolen aan het licht gebracht, die
erger waren dan de somberste veronder
stellingen.
De Russische medewerker van het „Hsbl." schrijft:
De voorzitter van de Kinder-commissie van het
Centraal Uitvoerend Comité, Semasjko (de gewezen
volkscommissaris van hygiëne) publiceert in de „lz-
westia" de resultaten van een onderzoek, ineesteid
door 33 „brigadesbestaande uit 133 vertegenwoor
digers van verschillende sovjet-instellingen, naar de
toestanden in de kindertehuizen, waar de daklooze
kinderen verpleegd worden. Semasjko spaart geen
woorden om die toestanden te hekelen.
Dit onderzoek, aldus Semasjko, heeft tafereelen
aan het licht gebracht, erger dan de somberste ver
onderstellingen deden vermoeden. De toestand van
de kinderen in die tehuizen van den sovjet-staat is
wanhopig. Ofschoon de sovjet-regeering cn de Exe
cutieve herhaaldelijk ten strengste verboden hebben
kindertehuizen uit de ecne plaats naar de andere
over te brengen, geschiedt dit nog steeds. Zoodra
oen of andere instelling het gebouw van een kinder
tehuis voor haar doeleinden geschikt acht, worden
de kinderen op straat gezet. Op deze wijze is elke
min of meer geregelde opvoeding en opleiding der
kinderen ten eenenmale onmogelijk.
De materieele positie der kindertehuizen is af
schuwelijk, schrijft Semasjko verder. De brigades
rapporteeren bijv. het volgende: „De verpleegden
zijn gedwongen te bedelen of te stelen." Semasjko
voegt er terecht verontwaardigd bij: „En dat noemt
men bestrijding van de dakloosheid!" Daar de over
heid hen geen kleeren verschaft, zijn de kinderen
niet in staat de school en de werkplaatsen te bezoe
ken, rapporteeren eenige brigades. De bestrijding
van het analphabetisme is dan ook een wassen neus.
De kinderen worden slecht gevoed. Zij krijgen al
leen datgene, wat niemand anders wil gebruiken,
liet gebeurt zelfs, dat reeds klaargemaakt voedsel
uit het kindertehuis weggedragen wordt, omdat een
andere sovjet-instelling dat voedsel opeischt.
De gezondheidstoestand van de kinderen is in
overeenstemming met deze „verpleging'. Kinderen
die aan schurft, trachpom e. d. ziekten lijden, wor
den niet geisoleerd, van de gezonden en besmetten
ze. De idioten en krankzinnigen bevinden zich in
dezelfde vertrekken als de normale kinderen. Se
masjko stelt de volgende vraag: „Als het zoontje of
hei dochtertje van den directeur van het bureau
voor volksgezondheid in één vertrek met schurfti-
gen zou ondergebracht worden, of indien zijn kin
deren samen met idioten opgeleid zouden worden,
wat zou hij dan zeggen? Maar in de kindertehui
zen worden weezen verpleegd en voor die is alles
goed genoeg!"
De opvoeders zijn voor het grootste gedeelte onge
schikt voor deze taak. Den moeilijken arbeid in de
kindertehuizen leiden zij, die geen betere betrekking
konden krijgen. Het gevolg van deze omstandighe
den is, dat de tehuizen in plaats van een middel
tot bestrijding van de dakloosheid te zijn de dakloos
heid juist aanmoedigen. De kinderen vluchten hij
de eerste de beste gelegenheid. Dit geschiedt niet al
leen in de afgelegen gedeelten des lands, maar te
Moskou en in het gebied van Moskou. In den loop
van liet laatste jaar zijn alleen in het gebied van
Moskou 1380 verpleegden uit kindertehuizen ge
vlucht. De overweldigende meerderheid van de te
genwoordige daklooze kinderen zijn vluchtelingen
uit de tehuizen. De staat besteedt veel geld aan de
