IO
Radioprogramma
Uit de Filmwereld
Indië en Amerika
in den luidspreker.
Sedert eenige jaren geleden een aantal Amerikaansche
amateurs het buitengewone doordringingsvermogen van
de korte golven ontdekten, heeft zich het internatio
nale radioverkeer steeds meer en meer van deze leng
ten bediend, teneinde met betrekkelijk geringe energie
Roept:
Golf].:
Zender:
Land;
PBM
14.5 M.
Bandoeng
N. O. Indië
PLE
15.93 M.
Bandoeng
N. O. Indië
XAD
19.56 M.
Schenectady
Amerika
5SW
25,53 M.
Chelmsford
Engeland
31.38 M.
Köningswusth.
Duitschland
XAF
31.48 M.
Schenectady
Amerika
3LO
31.55 M.
Melbourne
Australië
OXQ
31.60 M.
Lingby
Denemarken
XAA
49.50 M.
Chicago
Amerika
49.90 M.
Motala
Zweden
8XS
62.50 M.
Pittsburgh
Amerika
-
65.00 M.
Praag
Tsjecho-Sl.
EIAR
80.00 M.
Rome
Italië
W3XAL
49.18 M.
Boundbrook
Amerika
Dat zijn in ieder geval reeds 14 zenders, die onder
normale omstandigheden, d.w.z. bij gunstige ontvangst
factoren, overal in de wereld te hooren zijn. Men mag
echter niet vergeten, dat* het gebied van de korte
golven, ondanks alle bereikte resultaten nog steeds
nieuwe resultaten oplevert en dat men over het alge
meen steeds moet rekening houden met omstandighe
den, die de bovengenoemde „normale" ontvangstcondi
ties ongunstig beïnvloeden. Daarbij is ook de hoedanig
heid van de ontvangst voor ieder plaats verschillend.
Zoo ontvingen wij kortgeleden op een rondvraag een
rapport van Berlijn, waarbij werd medegedeeld, dat de
beide Indische zenders van Bandoeng, de Engelsche
Eenvoudige schema's
om zelf te bouwen.
Voor den knutselaar is het zeer leerrijk, zich ook
eens bezig te houden met' theoretische kwesties. Op
bouwend op theoretische overwegingen kan zijn knut
selarij een nog groote genot voor hem worden, dan
het reeds was. Wij willen daarom hieronder eens
spreken over de eerste ontvangertrap, den detector
ontvanger.
Het is de basis van ieder schema. Al zien de verschil
lende soorten er nóg zoo afwijkend uit, zij zijn meestal
te vergelijken met een der soorten, die wij hieronder
bespreken zullen.
ter-ontvanger, welke onder den naam van Reinartz-
schema wereldberoemdheid heeft verworven. De Duit-
sche naam vóór dit schema is Leithauser-schema, daar
Lcithauser de eerste was, die het schema in toepassing
bracht De zuivere Reinartz-koppeling gebruikt de an
tennespoel ook als terugkoppelspoel, terwijl bij ons
tweede schema (afbeelding 2), dat eveneens door Pro
fessor Leithauser ver', terd en uitgewerkt is, de anten
nespoel met aarde en antenne een afgesloten geheel
vormt. Vroeger had men bij dit systeem, om op de
verschillende golflengten te kunnen afstemmen, een
groot aantal stekkers noodig. De daarvoor benoodigde
langere leidingen en schakelaars storen echter te veel,
zoodat door het verwisselen van de spoelen betere re
sultaten te verkrijgen zijn. Kenmerken voor belde
schema's is de groote hand-selectivitelt, welke echter
te evrmijden is. Dit schema, dat door J. Winkelmann
voor de eerste maal werd gebruikt, onderscheidt zich
van de beide eerste schema's eigenlijk slechts daardoor,
dat de terugkoppelingsspoel en de terugkoppelings
condensator in volgorde, verwisseld zijn, d.w.z. aan de
anode sluit eerst de terugkoppelingsspoel aan en dan
de terugkoppelingscondensator. De beweegbare platen
van den tcrugkoppelingscondensator sluiten hierdoor
direct aan op de negatieve voedingsleiding. Deze
volgorde heeft velerlei voordeelcn.
Afbeelding 4 geeft een schema, dat zeer bekend is
ender den naam van Hartley-schema. Het komt, met
kleine wijzigingen, onder andere namen ook in vele
andere succesvolle schema's voor. De selectiviteit is
buitengewoon goed, hoewel de handselectiviteit wel iets
grooter is, dan bij schema 3. Een deel der rooster-
spoelen wordt hier gebruikt voor de terugkoppeling.
Afbeelding 5 toont een dubbelroosterlampenschema.
In principe werkt de detector bij deze volgorde op de
zelfde wijze als die der andere schema's. Wij hebben
hierbij echter nog een voordeel, n.1. dat wij in één
lamp nog een tweede rooster hebben, hetgeen van groo-
tcn invloed op de werking van den ontvanger is, zooaat
telegrammen van het eene werelddeel naar het andere
te zenden. Daarbij worden golven gebruikt van 10 tot
100 Meter. In den laatsten tijd is men begonnen met
het oprichten van zenders, die speciaal daarvoor be
stemd zijn, afstanden van meer dan 2000 Kilometer te
overbruggen. Wie dus in het bezit is van een ontvanger
voor korte golven, zal ook hier in Holland een aantal
kortegolfzenders kunnen hooren, welke uit overzeesche
gewesten hun klanken naar ons toe sturen. Het zijn
vooral de volgende zenders:
Zendtijden:
Maand., Vrijd. 10.50—11.35 u.
Dinsdag 14.00—16.00 u.
Dinsd., Donderd., Zond. van 19.201.20, Maand.,
Woensd., Zaterd., van 22.201.20 u.
Maand. Vrijd., 12.50—13.50 en 19.20—12.20 U.
Dagelijks (zie programma).
Dagelijks van 12.204.20 u.
Zondags 19.2020.20 u.
Dagel. Avondprogramma v. Kopenhagen.
Dagelijks vanaf *12.20 u.
Dagel. Avondprogramma v. Stockholm,
Dagelijks van 23.20—5.20 u.
Dinsd., Vrijd., van 19.5021.50 u.
Avondprogramma van Rome.
Dagelijks 23.20—5.20 u.
zender van Chelmsford, de beide zenders te Sc" .-.cctady
en de zenders te Praag en Rome goed te hooren waren,
terwijl de andere nauwelijks doorkwamen, hoewel dit
's nachte soms geheel kan veranderen. Zoo kan het
bijv. ook overdag voorkomen, dat een der genoemde
'zenders plotseling niet meer te hooren is, terijl de zen
der van Mclbourne in Australië met dubbele kracht
doorkomt. In Halle en Frankfort a/Oder, die toch zoo
dicht bij Berlijn liggen, zijn daarentegen de ontvangst
resultaten geheel afwijkend. In ieder geval door mid
del van de korte golven is de wereld-verbinding tot
stand gebracht!
wij het iederen knutselaar warm kunnen aanbevelen.
Bij reisontvangers zal men zonder de dubbeliooster-
lampen niets kunnen beginnen. Zij zijn het, die de
mogelijkheid openen onzen ontvanger het zeer kleine
proportien terug te brengen, terwijl zij bovendien het
buitengewone voordeel hebben, slechts een zeer geringe
anodespanning noodig te hebben. Iedere knutselaar
weet wat de zwaarte van zulk een anodebatterij be-
teekent. Menige klaagzang is daarover al opgestegen.
Ons schema geeft het grondprincipe weer van het
Negadyne-systeem, waarvan alle andere Negadyne-
dubbelroosterlampen-schema's en dat zijn er vele
zijn afgeleid.
Bij ons wordt nog het meeste gewerkt met een regel
bare roosterspanning, zooals Afbeelding 1 het aangeeft.
Men verkrijgt deze door het aanbrengen van een blok-
condensator en een weerstand. Het schema, waarbij de
anode deze taak vervult (Afb, 2), waar een grootere
negatieve roosterspanning wordt verkregen door een
roosterspanningsbatterij komt uit het buitenland,
doch wint langzamerhand terrein, daar zij een buiten
gewoon zuivere werking garandeert, terwijl bovendien
de regelbare roosterspanning het voordeel heeft van
verhoogde gevoeligheid.
Weliswaar zijn er nog eenige andere detectorschema's
doch het meerendeel van de tegenwoordig gebruikte
schema's is af te leiden uit één van de hierboven be
sproken systemen.
(Nadruk verboden).
Vrijdag 14 November,
Hilversum (298 M.)
V.A.R.A.
8.00 Gramofoonmuziek.
V.P.R.O.
10.00 Morgenwijding.
VA.R.A.
10.15 Voordracht door Frangois Pauwels; 10.30 Zieken-
uurtje; 11.30 Gramofoonmuziek.
A.V.R.O.
12.00 Tijdsein; 12.012.00 Concert door het Omroep
orkest o.l.v. Nico Treep. Piano-voordracht voor Julia
Noach; 2.052.30 Uitzending voor Scholen: Dr. W. G. N.
van der Sleen vertelt over „Onze Veenplassen"; 2.30
3.00 Gramofoonmuziek; 3.004.00 Middagmuziek door
het AVRO-Kwintet.
VA.R.A.
4.00 Gramofoonmuziek; 4.45 Na Schooltijd: Wie voor
kinderen verhalen schrijven; 5.30 Orgelspel door Johan
Jong; 6.00 Vooravondconcert- door het VARA-Orkest
o.l.v. Hugo de Groot; 6.55 Toespraak van den heer
W. Ploeger, over het Sinterklaasfeest; 7.00 Actueel
allerlei uit de Arbeidersbeweging; 7.15 Literair half
uurtje door A. M. de Jong.
V.P.R.O.
8.00 Tijdsein; 8.01 Catechisatie. Spreker: Ds. F. W. J.
van den Kieboom; 8.30 Concert; 9.00 Spreker: Dr, H. P.
Berlage. Onderwerp: Bouwkunst en Socialisme; 9.30
Concert; 10.00 Persberichten van het Vrijz. Godsd. Pers
bureau; 10.03 Vaz Dlas; 10.15 Boekbespreking; 10.45
Gramofoonplaten.
V.A.R.A.
11.00 Gramofoonmuziek; 12.00 Sluiting
Huizen (1875 M.)
N.C.R.V.
8.159.30 Gramofoonmuziek; 10.3010.50 Korte Zieken-
dienst; 11.00—12.30 Gramofoonplaten; 12,0012.15 Poli
tieberichten; 12.302.00 Middagconcert; 2.002.30 Klas
sieke Gramofoonmuziek; 3305.00 Concert door W.
Tump (viool), René Hendriks (cello), Jan Monissen
(piano); 5.005.15 Gramofoonmuziek; 5.156.15 Orgel
concert uit de Westerkerk te Enkhuizen, door R. G.
Crevecoeur; 6.156.45 Bezoek van den Radio-dokter;
6.457.15 Cursus Engelsch; 7.157.45 Causerie over:
„De rozentuin" door A. J. Herwig; 7.458.00 Politie
berichten; 8.0010.30 Spreker: Dr. Philip J. Idenburg.
Onderwerp: „De opleiding tot arbeider". Concert door:
Jac. Ph. Caro (bas), Dirk Vos (viool), J. S. Lultlng
(orgel); 10.3010.45 Persberichten Vaz Dias; 10.4011.30
Gramofoonmuziek.
Zaterdag 15 November.
Hilversum (298 M.)
V.A.R.A.
8.00 Orgelspel door Johan Jong; 9.00 Gramofoonmuziek.
V.P.R.O.
10.00 Morgenwijding.
V.A.R.A.
10.15 Voordracht door Frangois Pauwels; 10.30 Zioken-
uurtje; 11.30 Gramofoonmuziek; 12.00 Middagconcert
door het VARATSeptet; 1.45 VARA-liedjes voor de k[n-
deren; 2.45 Paédagogisch Concert; 4.15 Onderbre'.-.
voor verzorging van den zender; 4.30 Radio-cursus
Duitsch; 5.00 „Het Speeltuinwerk"; 6.10 Kinderuurtje;
7.10 Bestuursmededeelingen door A. de Vries; 7.25
Accordeonmuziek door Jo. Kolvers; 7.45 „Bij de Pomp".
Wekelijksch nieuws van Teun de Klepperman; 8.00
Uurtje voor de Binncnbeurtvaart; 9.00 Populair concert
door het VARA-Orkest o.l.v. Hugo de Groot; 10.00 Ac-
cordeon-muziek door Jo. Kolvers; 10.20 VARA-Varia;
10.30 Concert VARA-Orkest; 11.00 Persberichten Vaz
Dias; 11.15 Gramofoonmuziek; 12.00 Sluiting.
Huizen (1875 M.)
K.R.O.
8.00—9.15 Morgenconcert; 11,30—12.00 Godsdienstig Half
uurtje; 12.00 Tijdsein; 12.01—12.15 Politieberichten; 12.15
—1.45 Lunchmuziek; 1.452.30 Gramofoonplaten; 2.30
3.00 Vragenhalfuurtje voor jeugdige personen; 3.00
4.15 Kinderuurtje; 4.154.30 Verzorging van den zon
der; 4.305.00 Praatje ter behartiging van de belangen
van den Boekhandel; 5.006.00 Gramofoonmuziek; 6.00
Tijdsein; 6.016.15 Sportpraatje 6.156 35 Journalistiek
weekoverzicht door Paul de Waart; 6.356.45 Gramo
foonmuziek; 6.457.15 Cursus Esperanto; 7.157.45 Spre
ker: F. J. de Waele. Onderwerp: „Godsdienst en zede
lijkheid in het hedendaagsche Griekenland"; 7.458.00
Politieberichten; 8.0011.00 Populair concert door het
Salon-Orkest o.l.v. Marinus van 't Woud; 9.30 Nieuws
berichten Vaz Dias; 11.0012.00 Vrooüjke Gramofoon
platen; 12.00 Tijdsein en Sluiting.
DE DOKTER AAN HET WOORD
GRIEP.
Op het oogenblik bestaat er geen bijzondere reden tot
vrees voor een nieuwe griep-epldemie. Toch is het sinds
lang bekend, dat abnormale weergesteldheid een ge
vaarlijke bondgenoot van de griep is en dat een vochtige
winter op zichzelf voldoende kan zijn om griep te ont
wikkelen.
Ook do Volkenbond houdt zich tegenwoordig bezig met
maatregelen tegen den griep cn hoewel de omvang van
c!;' werk nog niet zoo uitgebreid is, als men zou wen-
sc i, wij mogen niet uit het oog verliezen, dat juist de
beteugeling van het kwaad door internationale maatre
gelen van het grootste belang is en meer succes heeft dan
wat de landen elk afzonderlijk in hun eigen gebied tot
stand brengen.
De epidemieën hebben bij alle ellende, die zij veroor
zaakten, één goed ding; door het systematisch en vaak
jarenlang onderzoeken der ziekteverschijnselen is men
nu veel beter tegen de gevreesde griep gewapend. Tevens
zijn de.menschen er meer tegen gehard en doorstaan het
tegenwoordige geslacht ook zware aanvallen van griep
beter dan voor den oorlog. Toch doen zich nu en dan
nog epidemieën voor. Men weet nu ook, dat griep niet
alleen gevaarlijker is, naarmate.de infectie zwaarder is,
doch tevens dat het geval des te ernstiger wordt, naar
mate de griepbacillen samenwerken met die van andere
infectieziekten, vooral wanneer dit stroptocochen zijn,die
o.a. gewrichtsrheumatiek, keelontsteking, gebreken aan
de hartkleppen en soms scharlakenkoorts doen ontstaan.
Ook de bacillen, die longontsteking en pleuris veroorza
ken, werken zeer heftig in combinatie met griepbacillen.
Deze gecombineerde infecties zijn echter in hooge mate
afhankelijk van bepaalde factoren, in streken, waar deze
factoren aanwezig zijn, treedt de griep dan ook plotseling
veel vaker en ernstiger op dan elders.
Vooral griep, die op do hersens overslaat, is een ge
vreesde ziekte. In 1918 meende men aanvankelijk met in
fluenza te doen te hebben, die men niet te ernstig op
vatte. Er treden ongeveer om de dertig jaren griepepi
demieën op, en in dat jaar was het juist 29 jaar geleden
dat de groote epidemie van 1889 Europa bestookte. De
influenza dook echter in dien tusschentijd weer op met
meerdere of minderen heftigheid, zonder dat men veel
aandacht besteedde aan de tusschentijds voorkomende
gevallen van „Spaansche griep".
De epidemieën van den laatsten tijd hebben echter een
minder zorgelooze opvatting doen ontstaan; vooral de
verontrustende symptonen van de hersengriep, die veel
ernstiger waren dan die van de gewone griep en de snel-
verloopende gevallen van longontsteking of bijkomende
Eigenaardige methoden
om filmster te worden.
Eenigen tijd geleden werd een filmacteur, Ben Lyon,
op straat aangevallen door een jongeman, die hem met
een browning dreigde. De politie arresteerde de jongen
en het bleek, dat hij dezen overval alleen maar ge-
ensceneerd had om de aandacht van den filmacteur te
trekken. Hij hoopte op deze wijze een baantje in het
filmbedrijf én liefst als acteur, te krijgen. Dit bericht
vestigt nog eens de aandacht op een bron van ergernis
voor acteurs en regisseurs.
Een paar maanden geleden sprong een meisje voor
de auto van Greta Garbo. De chauffeur kon nog tij
dig remmen en een ongeluk voorkomen. Het doel van
het meisje was om... via Greta Garbo een betrekking
in de Metro-studio's te krijgen. Het antal gevallen
van dezen aard is onaangenaam groot, liet verhaal van
een Mexlcaansch meisje, dat zichzelf liet opsluiten in
Charlie Chaplin's kleedkamer en daar zelfmoord pleeg
de, dateert ook van den laatsten tijd Een andere jonge
dame ging bij John Gilbert op de stoep zitten en
weigerde heen te gaan. De politie moest haar wegha
len. De aankondiging van Gilbert's huwelijk met Ina
Claire was indertijd aanleiding tot een zelfmoordpoging
van een meisje, dat met Gilbert's portrt in haar han
den quasi kermend van pijn op straat ging liggen, gil
lende, dat zij niet zonder John leven kon. De politie
ondervroeg haar en toen bleek, dat het kind Gilbert
nog nooit gezien had, behalve op prentjes en in films
en verder kwam uit, dat het vergif, hetwelk zij zoo
moedig geslikt had, zuivere aspirine was.
Het is daarom niet moeilijk te begrijpen, dat de
studio's der Metro speciaal bewaakt worden en dat ook
streng gelet wordt op de telefoongesprekken. Tallooze
malen wordt getracht om telefonisch contact met oen
bekende acteur of actrice te krijgen en op deze wijze
om een baantje te bedelen. Brutaleren probeeren het als
„journalist" en trachten een interview te krijgen. De
studio-politie heeft bij den ingang der terreinen een lijst
hangen, waarop de namen voorkomen van hen, die
toegelaten mogen worden en van bonafide journalisten.
Anderen komen niet naar binnen, zelf als wilden ze
de entree met goud betalen.
Verleden jaar kwam een jongeman als „v—clitgoed"
in een kist toch in de studios. Hij zou gest zijn, als
men hem niet had hooren kreunen. Natuurlij., werd hft,
na opgefrischt te zijn, buiten het hek geleld.
Een andere jongen bood aan om een inbraak te
plegen en zich te laten arresteeren, om goed te laten
zien, hoe uitstekend hij een dergelijke scene spelen kon.
Het eenige, dat hij vroeg, was een toezegging van de
publicity-afdeeling, dat zij hem uit de gevangenis zou
houden. Natuurlijk voelde men er niets voor, maar als
de avonturier'bij zijn plan gebleven is, zit hij nu nog
in de gevangenis.
Stomme getuigen van bekende films.
Op een weg in Frankrijk, vlak bij Verdun, staat een
groot kruisbeeld.
Gedurende den slag aan de Argonne werd een stuk
van dit beeld weggeschoten en sindsdien heeft men het
in dezen toestand gelaten, als èen herinnering aan den
grooten oorlog. Een dergelijk symbolisch monument
slaapziekte toonden, hoe ernstig de ziekte was. Binnen
zeer korten tijd stierven de patiënten, anderen hielden
er psychomoorische afwijkingen uit over. Zoo wordt in
Duitschland het a^ntad menschen, die door de hersen
griep ziekelijk zijn geworden of ongeschikt tot het uit
oefenen van hun beroep, geschat op meer dan 60.000.
Ondanks alle wetenschappelijk onderzoek zijn er nog
vele onopgeloste vraagstukken, waarvan enkele niet uit
sluitend op de griep, doch op epidemieën in het alge
meen betrekking hebben. Zoo tast men nog in het duis
ter omtrent de vraag, waardoor het periodiek terugkee-
ren der epidemieën wordt veroorzaakt. De verwekker
van de hersengriep is nog niet gevonden en een werke
lijk betrouwbare geneeswijze evenmin. Toch staat het wel
vast, dat hersengriep geen variatie van de gewone griep
is, doch in den grond een andere ziekte is, wat uit het
verschil in voorkomen der besmetting en ook uit de kli
nische ontwikkeling van het ziektebeeld bewezen kan
worden.
Wat is het grootst mogelijke vliegtuig?
In de laatste jaren hebben wij steeds grootere metalen
verkeersvliegtuigen zien ontstaan. Terwijl in 1913 het
grootst mogelijke verkeersvliegtuig werd geschat op 10
ton, vlieggcwicht en in 1929 deze grens theoretisch werd
vastgesteld op ongeveer 10 ton, staan wij nu voor het
feit, dat de DO X met 50 ton de lucht ingaat.
Toch is de mogelijkheid, om onze tegenwoordige vlieg
tuigen te vergrooten, niet onbeperkt. Een bekende wet
der mechanica luidt n.1., op het vliegtuig toegepast: Bij
de vergrooting van een vliegtuig wordt het dragende
oppervlak der vleugels vergroot tot de tweede macht,
doch het gewicht van het geraamte tot de derde macht
der oorspronkelijke waarde. Dit gewicht neemt dus snel
ler toe dan het oppervlak der vleugels, zoodat het eigen
gewicht van een groot vliegtuig naar verhouding groo
ter is, dan dat van een klein vliegtuifg.
Nu geldt deze ongunstige omstandigheid gelukkig niet
voor alle onderdeelen van het geraamte, doch slechts
voor het werkelijk dragende deel daarvan, dus voorna
melijk voor de zware dwarsbalken, die door de vleugels
loopen. Hoe langer men dè vleugels maakt, hoe zwaarder
deze balken worden, omdat de arm van den hefboom,
waaraan de dragende kracht aangrijpt, steeds grooter
wordt.
Een andere wet der aeromechanica zegt daarentegen,
dat de luchtweerstand naar verhouding steeds kleiner
wordt, naarmate men de vleugels langer maakt. Men
kan dit ook in de natuur zien, waar vogels met lange,
smalle vleugels het beste kunnen vlegen. Om lichte bal
ken te kunnen gebruiken, moet men de spanwijdte der
vleugels dus zoo klein mogelijk maken, doch om de
luchtweerstand te verminderen, moet men ze zoo groot
mogelijk maken.
Hoewel deze beide eischen elkaar tegenspreken, Is er
toch een gunstige middenweg te vinden. Desondanks
wordt de gunstige spanwijdte bij groote vliegtuigen naar
verhouding kleiner, al is deze spanwijdte grooter dan nu
in de praktijk wordt toegepast. Tevens kan men bij deze
gunstigste spanwijdte het bijbehoorende vleugelgewicht
berekenen, zoodat daaruit bepaald ka.n worden, wat het
grootste vliegtuig is, dat nog kan vliegen, zonder dat het
vleugelgewicht zoo groot wordt, dat men geen nuttig
gewicht meer overhoudt. Al te groote vliegtuigen zijn
dus niet meer rendabel.
Een vliegtuig van 25 ton is echter nog volkomen ren
dabel en een vliegtuig van 100 ton kan nog zeer groote
afstanden afleggen zonder opnieuw brandstof in te ne
men. Wij zijn dus met onze tegenwoordige groote vlieg
tuigen al vrij dicht tot de grens genaderd. Enkele beken
de constructeurs, zooals Dr. Rumpler en Prof. Junckcrs
hebben echter reeds lang getracht, het vleugelgewicht
„kunstmatig" te verminderen door de hoofdlasten van
het vliegtuig, anders te verdeelen en gedeeltelijk in de
vleugels onder te brengen. Gedeeltelijk worden hun
ideeën reeds in de praktijk toegepast en wanneer deze
experimenten volledig doorgewerkt zijn, zullen wij veel
grootere vliegtuigen kunnen bewonderen. Daardoor zul
len ook de transportmogelijkheden van het vliegtuig aan
merkelijk worden uitgebreid, want tot nu toe zijn de las
ten; die vervoerd kunnen worden, gering, vergeleken
met de prestatie's van spoorwegen en schepen.
spreekt natuurlijk het meest tot hen, die den oorlog
van nabij hebben medegemaakt; anderen zullen er
misschien nauwelijks door getroffen worden.
Hollywood, het slagveld van verfilmde emoties, heeft
op zijn manier ook monumenten. Nlet-ingewijden gaan
ze voorbij, zonder ze met een blik te verwaardigen,
maar de insiders uit het filmbedrijf weten, dat er aan
die „monumenten" tallooze herinneringen vastzitten.
Want hoewel sommige „sets" dagen en weken lang
door duizenden „bevolkt" werden, raken ze snel in de
vergetelheid. Films van vroeger dagen, die met veel
pracht en praal werden opgezet, die speciale straten,
gebouwen etc. vereischten, behooren tot het verleden
cn de bouwwerken blijven staan als stomme getuigen.
Een enkele maal wordt er wel eens iets afgebroken of
opnieuw benut, maar wanneer men de ruimte of het
„decor" niet noodig heeft, laat men zulke „sets" vaak
jarenlang onaangeroerd en ze worden dan langzamer
hand stomme getuigen van vergane glorie. Ze zijn blij
ven staan, omdat het sloopen te veel geld zou kosten.
Een paar maanden geleden werd in een hoek van de
Metro-terreinen een groot gebouw afgebroken, een
kasteel-ruine. Een paar artisten kwamen er toevallig
langs en keken naar de afbraak. Niemand kon vertel
len, voor welke film dit kasteel gebouwd was en pas nu
herhaalde ondervragingen kwamen zij te weten, dat dit
het kasteel uit „DE VIER RUITERS" was, een van
Valentino's bekendste films. De artisten kersversch
uit New-York voor een talkie geimporteerd keken
elkaar aan, herinnez-den z'.ch de film en kwamen tot de
conclusie, dat het kasteel ruim acht jaar daar in weer
en wind gestaan had. Het moest nu plaats maken voor
een nieuw laboratorium.
Bezoekers van de Universal-terreinen kunnen daar
nog steeds de Notre Dame de Paris zien, de kathe
draal, welke voor Lon Chaney's bekende film „De
klokkenluider van N-otre Dame" werd gebruikt Naar
men zegt was dit een der kostbaarste en grootste
bouwwerken, ooit voor de film gemaakt.
Aan het einde van de Motor-BouVsvard In Culver City
staat een hoog gebouw, opgetrokken van grauwen steen
en voorzien van vele kleine raampjes met traliewerk.
Een gevangenis. Nu weet men nog voor welke film
dit gebouw neergezet werd. Immers: THE BIG HOUSE
is een film van dit jaar. Maar over enkele jaren zal
men moeten peinzen en de meesten zullen het niet
meer weten. Dicht in die buurt kan men ook nog eea
gebouw van zes verdiepingen vinden, een weeshui»
Het is een herinnering aan de film VREDESHELDEX
thans alweer vergeten.
Op d© hoek van Vine Street en Sunset Boulevard i'
oen groot stuk bouwgrond. Vroeger waren daar 4»
Paramount-studio's, doch deze werden verplaatst en
alles ging tegen den grond. Maar in een hoek en
men kan het nog zien staat nog een groot betonnen
blok, met trappen aan vier kanten. Er zou dynamiet
noodig geweest zijn, om het op te ruimen en daarom
liet men hot waarschijnlijk zitten. Op dit betonblok
stond eens het Gouden Kalf, stomme getuigt van D6
Mille's „De tien geboden".
Zoo is Hollywood, in zijn korte bestaan, reeds vol
monumenten. De meest bekende „sets" leven misschim1
een paar Jaar langer in de herinnering voort, maar
het grootste deel wordt snel vergeten. Vooral als het
succes van de betreffende film niet zoo groot was. Men
kan zich trouwens in het snel-levende Hollywood niet
al te veel met souvenirs ophouden.
